Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów
cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1)
Zasadniczą zmianę funkcjonowania i postrzegania systemu ochrony zdrowia wywo-ła uruchomienie centralnego, elektronicznego systemu informacji o zdarzeniach me-dycznych oraz automatyzacja ewidencji procesów towarzyszących udzielaniu pomocy pacjentom.
Poziom zastosowania i zaawansowania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w sektorze ochrony zdrowia ma bezpośredni wpływ na jakość świadczonych usług. Zła ocena publicznego systemu zdrowia wiąże się z dokonaną przez Polaków oceną po-ziomu cyfryzacji służby zdrowia. Ponad 65% Polaków uważa technologiczne zaawanso-wanie systemu i obecne możliwości systemu e-zdrowie za słabo lub bardzo słabo rozwi-nięte [LekSeek 2017, s. 14]. W publicznych placówkach medycznych nie ma dostępu do cyfrowych rozwiązań, ułatwiających obsługę pacjenta, skracających kolejki i eliminują-cych marnotrawstwo czasu i zasobów. Raporty: Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia 2016 i 2017 pokazują, że Polska należy do grupy krajów, którego niski poziom cyfryzacji w publicznej ochronie zdrowia plasuje go na końcu rankingów.
Tymczasem system z dostępem do „e-recept, rejestracji on-line, elektronicznego skierowania, internetowego konta pacjenta, (…) elektronicznych zwolnień lekarskich (…) pozwoli na skuteczniejsze włączenie pacjenta w proces leczenia oraz na obniżenie kosztów i kompleksowe monitorowanie, w czasie rzeczywistym, udzielanych świadczeń zdrowotnych” [Ministerstwo Zdrowia 2012]. Centralny, elektroniczny system informacji o zdarzeniach medycznych, potocznie określany mianem platformy e-zdrowie, będzie służył do pomiaru: czasu realizacji usług medycznych, analizy pracochłonności, wydaj-ności pracy personelu oraz do oceny jakości tj. poziomu zadowolenia pacjentów.
Trudno jest menedżerom opieki zdrowotnej zwiększyć efektywność, podnieść wy-dajność pracy, obniżyć koszty bez rzetelnych, wiarygodnie i systematycznie zbieranych i agregowanych danych. Bez automatyzacji procesów, informatycznych narzędzi pracy i sprawnych technicznych i technologicznych rozwiązań nie można mówić o wdrożo-nym szczupłym zarządzaniu. Automatyzacja procesów i lean goverment uczyniły wiele systemów ochrony zdrowia efektywniejszymi (efektywność podejmowanych działań jest funkcją skuteczności, określanej jako relacja zgodności uzyskanego wyniku zakoń-czenia działania z celem określonym dla tego działania [Pszczółkowski 1977, s. 11).
· media umożliwiające komunikację (w tym: Internet, sieci prze wodowe i bezprzewo-dowe, telefonia stacjonarna, komórkowa i satelitarna, technologie komunikacji dźwię-ku i obrazu, radio, telewizja itp.),
· zapis informacji (pamięci przenośne, dyski twarde, dyski CD/DVD, taśmy itp.), · sprzęty umożliwiające przetwarzanie informacji (kompu tery osobiste, serwery, sieci komputerowe),
· oprogramowanie umożliwiające przetwarzanie i przesyłanie danych [MI 207, s. 26]. Wdrażany od 2007 r. przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia centralny system usług medycznych tzw. Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (Platforma P1) jest narzę-dziem, które nie tylko skutecznie zmieni system ochrony zdrowia i jakość obsługi pacjenta, ale podniesie poziom kwalifikacji i motywacji pracowników podmiotów leczniczych.
Głównym celem budowy Platformy P1 jest wdrożenie systemów informatycznych, które pozwolą usprawnić procesy związane z planowaniem i realizacją świadczeń zdro-wotnych, monitorowaniem i sprawozdawczością ich realizacji. Platforma P1 ma na celu poprawę dostępu do informacji o udzielanych świadczeniach zdrowotnych oraz umożli-wienie tworzenia, gromadzenia i analizy informacji o zdarzeniach medycznych.
Wstępnie wartość projektu w momencie powstawania szacowano na: 712,6 mln zł, a okres jego realizacji to 29.11.2007 r. – 31.12.2014 r. Obecnie projekt nadal trwa, jego klu-czowe elementy nie powstały do dziś (w połowie 2018 r. mają przestać być stosowane papierowe zwolnienia lekarskie, zaś e-recepta obecnie wprowadzana jest pilotażowo na wybranych obszarach kraju). Zakres projektu zapisano w Ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia [tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1845], mimo to stale zmienia się zakres przedmiotowy platformy – wypadają cenne funkcjonalności systemu [szerzej: KRMC]. Wartość projektu na ten moment przekracza 802 mln. zł, a jego zakończenie planuje się do 30.11.2020 r. [Pentacom 2018].
Wielkie nadzieje i oczekiwania towarzyszą uruchomieniu tej platformy. Pozwoli ona m.in: · zwiększyć bezpieczeństwo zdrowia pacjentów i wpłynie na wzrost ich świadomości i zaangażowania w proces leczenia i jego finansowania,
· zautomatyzować procesy gromadzenia informacji medycznych (elektroniczne, zin-tegrowane bazach danych), skróci czas ich przetwarzania, umożliwi sprawne i skoor-dynowane zarządzanie informacją (np. planowanie zabiegów).
· sięgać do informacji archiwalnych, z różnych etapów choroby. Dostęp do historii udzielanych świadczeń medycznych, informacji o wynikach badań i przyjmowanych lekach wpłynie na skrócenie leczenia, przyspieszy postawienie trafnej diagnozy oraz pozwoli szybciej podjąć decyzję o odpowiednim sposobie dalszego leczenia,
· wyszukiwać personel medyczny, podmioty realizujące określone świadczenia zdro-wotne i umożliwi kontakt z nimi,
· planowanie terminów wizyt,
· korzystanie z e-recepty, uzyskiwanie elektronicznego zwolnienia lekarskiego, · dostęp do informacji o preskrypcji leków, bieżące sprawdzenie dawkowania, wpro-wadzanie danych krytycznych przez lekarza pacjenta,
· dostęp do informacji płatnikowi świadczeń Narodowemu Funduszowi Zdrowia i in-nym pośrednim instytucjom np. celem kontroli realizacji umów o udzielanie świad-czeń opieki zdrowotnej i efektywności wydatkowanych środków,
· dostęp do wystawianych elektronicznych recept, skierowań, zleceń, co pozwoli na sprawniejszą obsługę pacjenta i wyeliminowanie błędów np. w zapisie czy odczycie dokumentów,
· zastosowanie i doskonalenie współczesnych metod zarządzania, takich jak zarządzanie procesowe, szczupłe zarządzanie w ochronie zdrowia i praktyczne zastosowanie NPM.
Przykładem centralnego, dojrzałego systemu dokumentacji medycznej jest platfor-ma SECAM, od lat funkcjonująca w hiszpańskim regionie Castilla-La Mancha [STOMOZ 2018]. We współpracy z Ministerstwem Zdrowia, Opieki i Równości Społecznej władze lokalne udostępniły pacjentom i pracownikom systemu ochrony zdrowia bezpieczny i łatwy w obsłudze dostęp do cyfrowych dokumentów medycznych. Za pośrednictwem platformy z dostępu do 18 szpitali publicznych, 204 podmiotów podstawowej opieki zdrowotnej może korzystać ponad 2 mln. mieszkańców 919 gmin. Funkcjonalności sy-stemu pozwalają nie tylko na ewidencję wszelkich zdarzeń medycznych, ale użytkow-nik może przeglądać i pobierać odpowiednie raporty kliniczne dotyczące podstawo-wej opieki zdrowotnej, a także treści związane z leczeniem szpitalnym. System pozwala wszystkim zaangażowanym w proces leczenia, także koordynatorom procesów, przed-stawicielom innych autonomicznych społeczności medycznych na dostęp do danych, celem wsparcia i konsultacji medycznych. Celem jest możliwość zaoferowania pacjen-tom odpowiedniej opieki medycznej (także dodatkowej konsultacji), w rzeczywistym czasie leczenia i w historycznym ujęciu. Pacjent ma dostęp do swojej dokumentacji me-dycznej za pomocą cyfrowego certyfikatu, który pozwala na identyfikację za pomocą narzędzi ICT i daje gwarancje bezpieczeństwo danych.
Zakończenie
Technologie informacyjne i komunikacyjne, wykorzystujące mechanizmy informatyczne, zwiększają nie tylko standard funkcjonowania podmiotów ochrony zdrowia, ale otwiera-ją drogę do automatyzacji i wykorzystania sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence AI)
w procesie leczenia. Obserwujemy duże poparcie społeczeństwa dla wykorzystania sztucz-nej inteligencji do wsparcia lekarzy w opiece nad pacjentami. Aż 47% ankietowanych [Ra-port SAS Institute 2018], stwierdziło, że czułoby się komfortowo w asyście urządzeń AI nawet podczas operacji. Z innego badania [Raport PwC 2016] także wynika, że rośnie ot-wartość społeczeństwa na zmiany, niemal 60% pacjentów z Polski i całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej jest zainteresowana rozwiązaniami telemedycznymi.
Zastosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w systemie ochrony zdrowia daje szanse nie tylko na innowacyjne rozwiązania w procesie leczenia, ale także w procesie zarządzania. Zanim zostanie podjęta decyzja o kolejnej reformie systemu ochrony zdrowia, która np. wprowadzi częściową odpłatność za leczenie, uruchomi system dodatkowych, dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych, podniesie składkę na ubezpieczenie, tak że nakłady na ochronę zdrowia poszybują do poziomu 10% PKB, warto w końcu wdrożyć centralny, komplementarny system teleinformatyczny. Jeśli funkcjonalności tego narzędzia będą odpowiadały wszystkim interesariuszom systemu ochrony zdrowia, to odpowiednie instrumentarium innowacyjnych metod zarządzania uszczupli organizacje, procesy i wyeliminuje wiele źródeł marnotrawstwa. Platforma e-zdrowie rodzi szanse na zastosowanie nowoczesnych koncepcji i metod zarządzania. NPM, benchmarking, doskonalenie procesowej orientacji, outsourcing i współpraca z wyspecjalizowanymi agencjami eliminującymi nieefektywne zarządzanie, wspierają-cymi sieciowe wdrażanie najlepszych rozwiązań mają szansę zastąpić klasyczną szkołę zarządzania w ochronie zdrowia.
Bibliografia
Bello B., Downe J., Andrews R., Martin S. (2018), Does austerity drive public service innovation?
Evidence from shared senior management teams in local government, „Public Money &
Manage-ment Journal”, Vol. 38, CIPFA, Cardiff.
Grycuk A. (2011), Lean government, czyli koncepcja szczupłego zarządzania w administracji
pub-licznej, „Analizy BAS”, nr 3 (47), Warszawa.
Huges O.E. (1994), Public Management and Administration. An Introduction, The Macmillan Press, London.
Karniej P. (2013), Środowisko medyczne i jego otoczenie [w:] Z. Nęcki, M. Kęsy (red.), Postawy
Kędzierski M. (2018), Nie stać nas na tanie państwo, „Plus Minus”, Nr 14 (1310), W1 Nr 87, Warszawa.
Młodzik E. (2015), Założenia koncepcji New Public Management, „Współczesne Problemy Ekono-miczne”, z. 858, nr 11, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
Pszczółkowski T. (1977), Celowość, skuteczność, efektywność, „Prakseologia”, Nr 3 (63), Warszawa.
Rajca L. (2009), Koncepcja New Public Management a reformy samorządu terytorialnego
wybra-nych państw Europy Zachodniej, „Studia Regionalne i Lokalne”, Nr 2, Uniwersytet Warszawski,
Warszawa.
Senge P.M. (2000), Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa.
STOMOZ (2018), studium przypadku/wizyta studyjna członków Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej w marcu 2018 r. w Hiszpanii w regionie Castilla-La Mancha (SESCAM) po-święcona m.in. narzędziom zarządzania, komunikacji i organizacji podmiotów leczniczych, http://sescam.castillalamancha.es/quienessomos/sanidadenclm, dostęp: 25.03.2018. Saryusz-Wolska H., Wronka M. (2013), Efektywność w opiece zdrowotnej – zarys
wielowymiaro-wego problemu w okresie transformacji, „Studia Ekonomiczne”, Nr 168, Uniwersytet Ekonomiczny,
Katowice.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 2077 ze zm.). Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2017 r., poz. 1845.). Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2434.).
Walburg J., Bezan H., Wildenspin J., Lemmens K. (2006), Performance Management in Health
Care, Routlidge, Abingdon.
Zalewski A. (red.) (2007), Reformy sektora publicznego w duchu nowego zarządzania publicznego
w duchu Nowego Zarządzania Publicznego [w:] Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorzą-dzie terytorialnym, Szkoły Główna Handlowa, Warszawa.
Bibliografia elektroniczna
Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji, www.krmc.mc.gov.pl/download/50/8670/PrezentacjaC-SIOZ-ProjektP1.pptx, dostęp: 15.04.2018.
Malinowska-Olczyk K. (2016), Cyfrowy Szpital w Toronto, „Medyk Białostocki”, Uniwersytet Me-dyczny w Białym Stoku, www.umb.edu.pl/aktualnosci(6)/cyfrowy_szpital_w_toronto/ dostęp: 26.04.2018.
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej MI (2017), Strategia Rozwoju Transportu do 2020 r. z perspektywą do 2030 r., Załącznik, www:mib.gov.pl/media/3510/Slow-nik_pojec_SRT.pdf, dostęp: 6.04.2018.
Ministerstwo Zdrowia (2012), www2.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m17&ms=795&ml=pl&mi= 795&mx=0&ma=16749, dostęp: 20.04.2018.
Pentacom (2018), www. pentacomp.pl/blog/2018/03/28/projekt-p1-csioz, dostęp: 15.04.2018. Raport Health Consumer Powerhouse (2017), Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia 2017, www:healthpowerhouse.com/media/EHCI-2017/EHCI-2017-report.pdf/, dostęp: 2.02.2018. Raport LekSeek (2017), E-zdrowie oczami Polaków, www:zdrowastrona.pl/images/articles/ Raport_E-Zdrowie.pdf, dostęp: 3.03.2018.
Raport PwC (2016), Pacjent w świecie cyfrowym, www.pwc.pl/pl/pdf/pacjent-w-swiecie-cyfro-wym-raport-pwc.pdf, dostęp: 3.05.2018.
Raport PwC (2017), Trendy w polskiej ochronie zdrowia 2017, www.pwc.pl/pl/pdf/9-trendow-w-ochronie-zdrowia-2017-pwc.pdf, dostęp: 3.03.2018.
SAS Institute (2018), Badanie SAS AI Research zostało przeprowadzone na grupie 500 Amery-kanów w przedziale wiekowym 18-70+, w marcu 2018 r. źródło: SAS Institute, SAS GLOBAL FO-RUM, Denver (Apr 09, 2018), https://www.sas.com/content/dam/SAS/en_us/doc/infographic/ artificial-intelligence-confidence-gap-109558.pdf, dostęp: 5.05.2018.
Wiesław Wasilewski |
w.wasilewski@wez.uz.zgora.pl Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Ekonomii i ZarządzaniaMateusz Kurowski
Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Ekonomii i Zarządzania
Milena Drąg
Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Ekonomii i Zarządzania