Ubezpieczenie OC rolników

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpiecze-niowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyj-nych (Dz.U. z dnia 16 lipca 2003 r. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) stanowi w art. 44, że rolnik jest zobowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadanego gospodarstwa rolnego. Posiadaczem, zgodnie z art. 336 kodeksu cywil-nego, jest zarówno ten, kto rzeczą/gospodarstwem włada jako właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto rzeczą faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, na-jemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Każda osoba fi zyczna będąca posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospo-darstwa rolnego jest zobowiązana do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników.

Defi nicja gospodarstwa rolnego, na której opierają się przepisy interpretowanej usta-wy, nawiązuje do paragrafu 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, a obecnie zawarta jest bezpo-średnio w punkcie 4 art. 2 omawianej ustawy. Defi nicja rolnika zawarta jest także bezpośrednio w ustawie, w punkcie 12 art. 2, w którym napisano, że rolnikiem jest

‹

‹

‹

‹

‹

‹

‹

osoba fi zyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne.

Odwołując się do tej defi nicji, można skonstatować, że nie istnieje obowiązek za-warcia ubezpieczenia OC przez takie podmioty prowadzące gospodarstwo, rolne jak spółdzielnie, spółki czy inne podmioty organizacyjne, zarówno mające osobowość prawną, jak i niemające jej.

Umowa ubezpieczenia rolników swoim zakresem podmiotowym obejmuje nie tylko rolników, ale też osoby pozostające z nim i we wspólnym gospodar-stwie domowym i osoby pracujące w gospodargospodar-stwie rolnym. Nie jest istotny tytuł prawny wykonywanej pracy ani też sposób zawarcia umowy będącej podstawą wykonywania pracy.

Zakres przedmiotowy ubezpieczenia OC rolników obejmuje odpowiedzialność cywilną za szkody, a przesłanką konieczną jest, aby szkody te powstały w związ-ku z posiadaniem gospodarstwa rolnego, a rolnik lub osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracująca w gospodarstwie rolnym byli odpowiedzialni cywilnie za powstanie szkody. Zasady odpowiedzialności cywilnej określa kodeks cywilny. W księdze III – Zobowiązania w art. 415 k.c.

określona jest odpowiedzialność za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym, a odpowiedzialność za szkody powstałe wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania kontraktu w art. 471 k.c.

Przepisy kodeksu cywilnego określają także zasady wyrównywania szkód oraz ustalania wysokości odszkodowania.

Zdarzeniem ubezpieczeniowym jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Skutkiem zdarzenia ubezpieczenio-wego jest szkoda w postaci np. kosztów leczenia, kosztów naprawy, kosztów zastąpie-nia zniszczonego miezastąpie-nia, krzywda. Ochroną ubezpieczeniową objęte są także szkody powstałe w następstwie niewykonania lub nienależytego wykonania kontraktu.

Ochrona przed szkodami wyrządzonymi w związku z ruchem pojazdów wol-nobieżnych, będących w posiadaniu rolnika mającego gospodarstwo rolne i użytko-wanych w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, także wchodzi w zakres przedmiotowy ubezpieczenia OC rolników. W związku z tym rolnicy będący posia-daczami pojazdów wolnobieżnych użytkowanych w gospodarstwie rolnym spełnia-jący obowiązek zakupu ubezpieczenia OC rolników nie są już zobowiązani do zaku-pu obowiązkowego dla innych posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczenia OC (por. art. 50 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność gwarancyjną zamiast rolnika lub osoby pracującej w gospodarstwie rolnym, ograniczoną do wysokości sumy gwarancyjnej określonej w umowie ubezpieczenia. W art. 52 ustawy określono

mi-nimalną wysokość sumy gwarancyjnej, jaką musi zawierać umowa ubezpieczenia, wyrażoną w euro i przeliczaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody. Minimalna wysokość sumy gwa-rancyjnej jest zróżnicowana w zależności od tego, czy dotyczy szkód na osobie czy szkód w mieniu. Obecnie (2014 r.) w odniesieniu do szkód na osobie wynosi ona 5 000 000 euro, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubez-pieczeniem, bez względu na liczbę poszkodowanych. W przypadku szkód w mieniu suma gwarancyjna wynosi 1 000 000 euro. Katalog powodów wyłączenia odpowie-dzialności zawarty jest w art. 53 omawianej ustawy i zawiera następujące przypadki, w których zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności za szkody:

w mieniu, wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym albo wyrządzone osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodar-stwie domowym lub pracującym w jego gospodargospodar-stwie rolnym;

spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt;

w mieniu, spowodowane wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wadliwym wykonywaniem usług; jeżeli wskutek tych wad nastąpiła szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach;

powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypo-życzonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowywania lub naprawy;

polegające na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów fi latelistycznych, numizmatycz-nych i innumizmatycz-nych;

polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska;

wynikłe z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami z budżetu państwa.

Poza wskazanym wyżej katalogiem wyłączeń odpowiedzialności zakładu ubez-pieczeń za szkody ustawa zawiera też katalog przypadków, dających ubezpieczycie-lowi prawo do regresu, gdy szkoda została wyrządzona przez sprawcę umyślnie lub przez sprawcę w stanie po użyciu alkoholu, lub pozostającego pod wpływem środ-ków odurzających, substancji psychotropowych lub środśrod-ków zastępczych (art. 58 ustawy). W takich sytuacjach ubezpieczyciel dochodzi zwrotu wypłaconego poszko-dowanemu odszkodowania od sprawcy szkody. Istotą ubezpieczeń obowiązkowych jest zapewnienie poszkodowanemu rekompensaty za poniesione szkody, także szko-dy powstałe z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa i ta konstatacja jest także aktualna dla obowiązkowych ubezpieczeń OC rolników (por. art. 9 ustawy).

‹