Stowarzyszenia kultury fizycznej i kluby sportowe
2.4. Uczniowskie kluby sportowe
Specyficzną kategorią stowarzyszeń sportowych były i są nadal uczniow-skie kluby sportowe16. To organizacje tworzone dla wspierania rozwoju spor-towego dzieci i młodzieży. Uczniowskie kluby sportowe są klubami sporto-wymi nastawionymi jedynie na prowadzenie działalności sportowej; działają najczęściej przy szkołach bądź gminnych czy też miejskich ośrodkach sportu.
W przeciwieństwie do innych klubów sportowych uczniowski klub sportowy nie może podejmować działalności gospodarczej, co powoduje, że ewentual-ne postanowienia statutu na ten temat jako sprzeczewentual-ne z prawem są nieważ-ne17. Podstawowym celem uczniowskiego klubu jest planowanie i organizo-wanie życia sportowego uczniów różnych rodzajów szkół. Cel ten w praktyce realizowany jest np. poprzez angażowanie uczniów do różnorodnych form aktywności ruchowej, gier, ćwiczeń i zabaw dostosowanych do wieku, stop-nia sprawności i zainteresowań sportowych, uczestniczenie uczniów w za-wodach sportowych czy też organizowanie zajęć sportowych dla uczniów w celu nabywania i podnoszenia przez nich sprawności fizycznej. Jak słusz-nie podkreśla A. Ostapski, już sama nazwa podmiotu, jakim jest uczniowski klub sportowy, determinuje zakres jego działalności; zadaniem uczniowskich klubów sportowych jest zachęcenie dzieci i młodzieży (uczniów) do udziału w sportowo-rekreacyjnych zajęciach pozalekcyjnych18�
Regulacja dotycząca uczniowskich klubów sportowych po raz pierwszy zawarta została w ustawie z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej.
Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 szczególnym rodzajem klubu sportowego był uczniowski klub sportowy. Kluby te posiadały osobowość prawną (art. 7 ust. 5 ustawy) i działały na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, z wyłączeniem przepisów do-tyczących rejestracji (art. 7 ust. 2 ustawy). Regulacja dotycząca uczniowskich klubów sportowych podlegała ewolucyjnym zmianom:
1. Pierwsza zmiana weszła w życie 1 stycznia 1999 r. i została dokonana na mocy art. 111 pkt 3 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie nie-których ustaw określających kompetencje organów administracji pub-licznej – w związku z reformą ustrojową państwa19. Istotą zmiany była
16 Por np. uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 16 listopada 2011 r. (22/1864/11, LEX nr 1099740): „Stowarzyszenia sportowe mieszczą się w definicji legal-nej klubu sportowego”.
17 Por. postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 2 kwietnia 2013 r. (VI GZ 44/13, LEX nr 1369071); podobnie cyt. wyżej uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 16 listopada 2011 r.
18 A. Ostapski, Zmiana wpisu i odmowa zmiany wpisu do ewidencji uczniowskich klubów sporto-wych, „Nowe Zeszyty Samorządowe” 2013, nr 1, s. 7.
19 Dz.U. 1998, Nr 106, poz. 668 ze zm.
49 zmiana organu prowadzącego ewidencję uczniowskich klubów spor-towych. Przed zmianą ewidencja była prowadzona przez wojewodów, po dokonaniu zmiany treści art. 7 ust. 4 ustawy o kulturze fizycznej organem prowadzącym ewidencję był starosta.
2. Druga zmiana weszła w życie 1 września 2005 r. i została dokonana mocą art. 62 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifiko-wanym. Dzięki zmianie treści art. 7 ust. 5 w ustawie znalazł się zapis, z którego wynikało wprost, że uczniowskie kluby sportowe uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania do ewidencji. Wcześniej przepis zawarty w tym artykule stwierdzał jedynie: „Uczniowskie kluby spor-towe posiadają osobowość prawną”.
W obecnie obowiązującej regulacji przepisy regulujące funkcjonowanie uczniowskich klubów sportowych zawarte są w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie. Artykuł 4 ustawy w dużym stopniu przejmuje, ale też i rozszerza zapisy zawarte w ustawie o kulturze fizycznej z dnia 18 stycznia 1996 r. Podobnie jak we wcześniejszej regulacji uznano uczniowski klub sportowy za szczególny rodzaj klubu sportowego (art. 4 ust. 1), działają-cego na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach – z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji (art. 4 ust. 2). W nowej regulacji zauważalnie rozszerzono jednak fragmenty dotyczące rejestracji uczniowskich klubów sportowych; rozsze-rzenie i doprecyzowanie regulacji polegało na:
1. Określeniu podmiotowego zakresu wolności zrzeszania się w uczniow-skich klubach sportowych – zgodnie z treścią art. 4 ust. 3 członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być „w szczególności” ucznio-wie, rodzice i nauczyciele.
2. Potwierdzeniu, że wpisu i jego wykreślenia20 z ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu dokonuje się na podstawie wniosku (art. 4 ust. 4).
3. Wskazaniu, że wpis, odmowa wpisu i jego wykreślenie21 z ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej (art. 4 ust. 4) 22�
20 W pierwotnym brzmieniu przepisu mowa była jedynie o samym wpisie. Słowa o wy-kreśleniu wpisu z ewidencji dodano do art. 4 ust. 4 ustawy o sporcie mocą art. 1 pkt 1 lit. a cy-towanej już wcześniej ustawy z dnia 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
21 W pierwotnym brzmieniu przepisu była mowa jedynie o wpisie – por. szerzej: poprzedni przypis.
22 Skoro wpis (jak i odmowa wpisu) uczniowskiego klubu sportowego do ewidencji na-stępuje w formie decyzji, to również zmiana wpisu w ewidencji (jak i odmowa zmiany) musi przybrać tę formę działania administracji (A. Ostapski, dz. cyt., s. 7).
4. Określeniu załączników do wniosku o wpis do ewidencji. Do takiego wniosku należy dołączyć (art. 4 ust. 5):
− statut,
− listę założycieli, zawierającą ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy,
− informację o adresie siedziby klubu sportowego.
Warto odnotować, że przepisy określające charakter prawny oraz zasa-dy rejestracji uczniowskich klubów sportowych stosowane są obecnie także
„odpowiednio” do innych niż uczniowskie klubów sportowych działają-cych w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadze-nia działalności gospodarczej (art. 4 ust. 7). Nie jest to jednak rozwiązanie zupełnie nowe; zostało ono wprowadzone do regulacji uczniowskich klu-bów sportowych jeszcze wtedy, gdy regulacja ta zawarta była w ustawie z 1996 r. o kulturze fizycznej. Podobny przepis był treścią dodanego do ustawy o kulturze fizycznej art. 7a (zmiana weszła w życie w dniu 30 czerw-ca 2002 r. na mocy art. 19 ustawy z dnia 7 czerwczerw-ca 2002 r. o Polskiej Konfe-deracji Sportu23). Początkowo artykuł ten przewidywał jednak stosowanie przepisów określających charakter prawny oraz zasady rejestracji uczniow-skich klubów sportowych do nieprowadzących działalności gospodarczej stowarzyszeń kultury fizycznej (wówczas jeszcze to stowarzyszenie kultu-ry fizycznej, a nie klub, było podstawową jednostką organizacyjną sportu).
Artykuł 7a ustawy o kulturze fizycznej z dnia 18 stycznia 1996 r. uzyskał ostatecznie brzmienie podobne do brzmienia art. 4 ust. 7 obecnie obowiązu-jącej ustawy o sporcie w dniu wejścia w życie zmiany przewidywanej przez art. 62 pkt 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym, a za-tem 1 września 2005 r.
Sposób prowadzenia ewidencji uczniowskich klubów sportowych i klu-bów sportowych oraz dane podlegające wpisowi do ewidencji szczegóło-wo określa obecnie rozporządzenie (por. art. 4 ust. 8 ustawy o sporcie). Za, niestety, typowe w polskich realiach należy uznać, że rozporządzenie takie wydano dopiero 18 października 2011 r.24 Rozporządzenie to zastąpiło wy-dane jeszcze na podstawie upoważnienia zawartego w art. 7a ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej rozporządzenie Ministra Sportu z dnia 16 stycznia 2006 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych25. Nowe
23 Dz.U. 2002, Nr 93, poz. 820 ze zm.
24 Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewi-dencji klubów sportowych (Dz.U. 2011, Nr 243, poz. 1449).
25 Dz.U. 2006, Nr 16, poz. 123; do najważniejszych rozwiązań przyjętych w treści rozporzą-dzenia należało:
1. Powierzenie obowiązku prowadzenia ewidencji starostom właściwym ze względu na siedzibę klubów (§ 1 ust. 2 rozporządzenia).
rozwiązania nie różnią się zasadniczo od obowiązujących wcześniej. Za za-skakujący można jednak uznać brak wskazania organu ewidencyjnego – po-przednio wprost z nazwy wymieniano starostę. W przepisach nowego rozpo-rządzenia mowa jest jedynie o „organie ewidencyjnym”.
2. Prowadzenie ewidencji zarówno w księgach ewidencyjnych, jak i w systemie informa-tycznym – na podstawie danych zgłoszonych we wniosku o wpis do ewidencji.
3. Określenie bezpośredniej procedury rejestracyjnej podobnie do procedury zakładania stowarzyszeń zarejestrowanych – zgodnie z treścią § 7 „komitet założycielski klubu sportowego składa do organu ewidencyjnego wniosek o wpis do ewidencji wraz ze sta-tutem, listą założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli, protokołem wyboru komitetu za-łożycielskiego, a także informacją o adresie tymczasowej siedziby klubu sportowego”.
4. Określenie zawartości ewidencji klubów sportowych podobnie jak ewidencji innych sto-warzyszeń. Zgodnie z treścią § 5 w ewidencji zamieszczano:
− datę wpisu,
− numer ewidencyjny,
− imiona i nazwiska oraz daty urodzenia członków komitetu założycielskiego,
− nazwę, siedzibę oraz adres klubu sportowego,
− imiona, nazwiska i funkcje osób wchodzących w skład zarządu i organu kontroli wewnętrznej,
− informacje o statucie: datę jego uchwalenia, datę zmiany statutu,
− dane osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych,
− cel działania,
− teren działania,
− datę wykreślenia klubu sportowego z ewidencji,
− inne uwagi.
5. Ustanowienie dokumentów będących podstawą wpisów lub odmowy wpisania do ewi-dencji jako akt ewidencyjnych.