WYRÓŻNIENIA I NAGRODY

Kolejnym istotnym uprawnieniem zawodników jest prawo do wyróżnień i nagród. Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sportu z dnia 22 września 2006 r. w sprawie wyróżnień i nagród dla zawodników wyróż-nieniami dla zawodników przyznawanymi za osiągnięcie wysokich wyni-ków sportowych w krajowym lub międzynarodowym współzawodnictwie

93 Wysokość podstawy była identyczna jak wcześniej i wynosiła 2300 zł (§ 2 rozporządzenia).

sportowym były plakietki, puchary i dyplomy. Wyróżnienia mogły być przy-znawane zawodnikom, którzy (§ 3 rozporządzenia):

− zajęli pierwsze, drugie lub trzecie miejsce na igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach świata lub Europy,

− ustanowili rekord świata, Europy lub Polski,

przy czym minister właściwy do spraw kultury fizycznej i sportu przyzna-wał wyróżnienia zawodnikom na wniosek właściwego polskiego związku sportowego udokumentowany protokołem z wynikami zawodów (§ 4 ust. 1 rozporządzenia).

W porównaniu z wcześniej obowiązującymi regulacjami dotyczącymi wyróżnień⁹⁴ na pierwszy plan wysuwa się eliminacja osiągnięcia wysokie-go wyniku sportowewysokie-go o niewymiernym charakterze, np. samotnewysokie-go rejsu żeglarskiego dookoła świata czy zdobycia trudnego szczytu górskiego, jako okoliczności uzasadniającej przyznanie wyróżnienia. Zdaniem autora, zmia-nę tę należy uznać za niezrozumiałą; nic bowiem nie stoi na przeszkodzie nie-związanego z wysokimi kosztami doceniania i motywowania zawodników, którzy wprawdzie nie zdobywają konkretnego medalu, ale realizują wyjątko-we przedsięwzięcie, nieraz w większym zakresie promujące Polskę na grun-cie międzynarodowej opinii publicznej niż „klasyczny” medal w zawodach.

Istotnym elementem motywowania zawodników obok wyróżnień były i są nadal nagrody pieniężne. Zgodnie z treścią § 6 ust. 2 analizowanego roz-porządzenia Ministra Sportu z dnia 22 września 2006 r. nagrody mogły być przyznawane zawodnikom wyłącznie w kategorii seniorów, za zajęcie pierw-szego, drugiego lub trzeciego miejsca (§ 7 ust. 1):

− na igrzyskach olimpijskich,

− w mistrzostwach świata lub Europy,

− na uniwersjadzie letniej i zimowej,

− na akademickich mistrzostwach świata,

przy czym w zawodach dla ich uznania w kontekście nagrody musiało brać udział co najmniej:

− 12 zawodników w konkurencjach indywidualnych,

− 8 drużyn, osad lub załóg w dyscyplinach sportu i konkurencjach spor-towych zespołowych,

− 8 państw⁹⁵�

94 Zawartymi w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 5 listopada 2003 r. w sprawie rodzajów wyróżnień i wysokości nagród za osiągnięcie wysokich wyników sportowych we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym oraz szczegółowych za-sad i trybu ich przyznawania, a także rozporządzeniu z dnia 14 marca 2001 r. o takim samym tytule.

95 Nagroda mogła być wyjątkowo przyznana także wtedy (§ 7 ust. 2 rozporządzenia):

− jeżeli regulamin zawodów przewiduje udział mniejszej liczby zawodników, drużyn, osad lub załóg w danej dyscyplinie sportu lub konkurencji sportowej,

161 Podobnie jak wcześniej podstawę ustalenia wysokości nagrody stano-wiła kwota 2300 zł (§ 10 rozporządzenia). W przypadku dyscyplin sportu i konkurencji sportowych objętych programem igrzysk olimpijskich na-groda mogła być przyznana w maksymalnej wysokości od czterokrotności podstawy za zajęcie trzeciego miejsca w mistrzostwach Europy do czterna-stokrotności podstawy za zajęcie pierwszego miejsca na igrzyskach olim-pijskich lub w mistrzostwach świata bądź ustanowienie rekordu świata (§ 11 ust. 1 pkt 5 i pkt 1 rozporządzenia). W przypadku dyscyplin spor-tu i konkurencji sportowych nieobjętych programem igrzysk olimpijskich, nagroda wynosić mogła natomiast maksymalnie od dwukrotności podsta-wy za zajęcie trzeciego miejsca w mistrzostwach Europy do ośmiokrotności podstawy za zajęcie pierwszego miejsca w mistrzostwach świata (§ 11 ust. 2 pkt 4 i pkt 1 rozporządzenia).

W ramach analizowanego rozporządzenia odrębnie regulowana była maksymalna wysokość nagród w dyscyplinach sportu i konkurencjach spor-towych objętych programem uniwersjad letnich i zimowych (maksymalnie od czterokrotności podstawy za zajęcie trzeciego miejsca na uniwersjadzie do ośmiokrotności podstawy za zajęcie pierwszego miejsca – § 12 pkt 1 i 3 rozpo-rządzenia) oraz w dyscyplinach sportu i konkurencjach sportowych objętych programem akademickich mistrzostw świata. W tym ostatnim przypadku wysokość nagrody nie mogła przekraczać jednokrotności podstawy za zajęcie trzeciego miejsca na akademickich mistrzostwach świata i maksymalnie pię-ciokrotności podstawy za zajęcie pierwszego miejsca w takich mistrzostwach (§ 13 pkt 1 i 3 rozporządzenia). Warto jednocześnie dodać, że w przypadku osiągnięcia przez zawodnika w czasie tych samych zawodów dwóch lub wię-cej wysokich wyników sportowych przyznawano jedną nagrodę, której wy-sokość nie mogła przekroczyć 75% sumy nagród za poszczególne osiągnięcia (§ 14 rozporządzenia).

Bezpośrednie porównanie treści wyżej analizowanych przepisów z roz-wiązaniami funkcjonującymi wcześniej prowadzi do wniosku, że w now-szej regulacji odstąpiono od odrębnego regulowania zasad przyznawania nagród i wyróżnień zawodnikom nieposiadającym licencji zawodnika;

dodano w zamian przepisy kształtujące wysokość nagród w dyscyplinach sportu i konkurencjach sportowych objętych programem uniwersjad letnich i zimowych oraz w dyscyplinach sportu i konkurencjach sportowych ob-jętych programem akademickich mistrzostw świata. Utrzymano przy tym, niestety, okrojony w 2001 r. katalog okoliczności uzasadniających

przyzna-− jeżeli wystąpiła naturalna niższa frekwencja w najlżejszej i najcięższej kategorii wagowej,

− w uzasadnionych przypadkach także pomimo tego, że w zawodach brała udział mniejsza liczba odpowiednio zawodników, drużyn, osad lub załóg.

nie nagrody (zlikwidowano wtedy jako okoliczność uzasadniającą przyzna-nie nagrody ustanowieprzyzna-nie rekordu Polski), ograniczając jednocześprzyzna-nie krąg osób uprawnionych do zawodników startujących w kategorii seniorów.

E.  PRAWO DO OPIEKI MEDYCZNEJ

Należy w tym miejscu przypomnieć, że w analizowanym okresie pierw-szym aktem wykonawczym regulującym zagadnienia opieki medycznej nad zawodnikami było zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kul-tury Fizycznej i Sportu z dnia 29 czerwca 1985 r. w sprawie opieki medycznej nad zawodnikami uczestniczącymi w zawodach, zgrupowaniach i trenin-gach sportowych. Zarządzenie to zostało jednak uchylone z dniem 7 lipca 1996 r. (uchylenie pośrednie wynikające z treści art. 65 ust. 2 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej); istotne zagadnienia opieki medycz-nej nad uczestnikami zawodów sportowych przez wiele następnych lat nie były wcale regulowane – zarówno bowiem w okresie obowiązywania usta-wy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, jak i początkousta-wym okre-sie obowiązywania ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym nie wydano aktów wykonawczych w tej dziedzinie. Można zatem uznać, że analizowane dalej rozporządzenie Ministra Sportu z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu opieki medycznej nad zawodnikami zakwalifiko-wanymi do kadry narodowej w olimpijskich dyscyplinach sportu to powrót do szczegółowej regulacji tych ważnych zagadnień. Warto jednocześnie do-dać, że w dniu 8 stycznia 2007 r. Minister Sportu wydał, w oparciu o upoważ-nienie zawarte w art. 12a równolegle obowiązującej ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, podobne w regulowanej treści rozporządzenie w sprawie zakresu opieki medycznej nad zawodnikami kadry narodowej osób niepełnosprawnych oraz kadry paraolimpijskiej.

Zgodnie z treścią § 2 rozporządzenia Ministra Sportu z dnia 28 kwietnia 2006 r. opieka medyczna nad zawodnikami zakwalifikowanymi do kadry na-rodowej w olimpijskich dyscyplinach sportu obejmowała (analizowane rozpo-rządzenie zostało zastąpione przez – poddane analizie w dalszej części pracy – obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu realizowania opieki medycznej nad za-wodnikami zakwalifikowanymi do kadry narodowej w sportach olimpijskich i paraolimpijskich⁹⁶) odpowiednie świadczenia zdrowotne udzielane przez Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie w zakresie:

− wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich,

− profilaktyki zdrowotnej, w tym szczepień ochronnych,

− leczenia, rehabilitacji oraz działań koordynujących procesy leczenia i rehabilitacji.

96 Dz.U. 2011, Nr 88, poz. 501.

163 Należy dodać, że wstępne badania lekarskie przeprowadzano bezpo-średnio po zakwalifikowaniu zawodnika do kadry narodowej w olimpijskiej dyscyplinie sportu, badania okresowe w czasie realizacji przez zawodnika programu przygotowań olimpijskich albo programu przygotowań do mi-strzostw świata lub Europy, natomiast badaniom kontrolnym podlegali za-wodnicy uczestniczący w zajęciach sportowych albo zawodach sportowych, jeżeli:

− doznany uraz lub przebyty proces chorobowy uniemożliwił im uczest-niczenie w zajęciach sportowych przez okres dłuższy niż 14 dni albo

− utracili przytomność, doznali urazu głowy lub przegrali walkę przez nokaut (§ 3 ust. 1, 2 i 3).

Regulacja zawarta w rozporządzeniu z dnia 28 kwietnia 2006 r. wprowa-dzała wreszcie – co należy uznać za bardzo istotne – periodyczność badań.

I tak np. badania stomatologiczne czy badanie ostrości wzroku przeprowa-dzano co 6 miesięcy (§ 5 ust. 1 rozporządzenia), konsultację laryngologiczną, badanie elektrokardiograficzne, badanie serologiczne w celu wykluczenia zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz nabytego niedobo-ru odporności przez oznaczenie obecności antygenu HBs, przeciwciał HCV i przeciwciał HIV – co 12 miesięcy (§ 5 ust. 2 rozporządzenia). Z kolei np. badanie radiologiczne klatki piersiowej oraz badanie elektroencefalo-graficzne przeprowadzano co 24 miesiące (§ 5 ust. 3 rozporządzenia). War-to dodać, że w szczególnie niebezpiecznych dziedzinach sportu badania na wyjątkowo groźne choroby wykonywane były każdorazowo przed zajęcia-mi sportowyzajęcia-mi – badanie serologiczne w celu wykluczenia zakażenia wi-rusami zapalenia wątroby typu B i C oraz nabytego niedoboru odporności przez oznaczenie obecności antygenu HBs, przeciwciał HCV i przeciwciał HIV przeprowadzano każdorazowo przed dopuszczeniem do udziału w spe-cjalistycznych zajęciach sportowych zawodników uprawiających np. boks (§ 6 rozporządzenia).

Warto odnotować, że zakres opieki medycznej przewidywanej w oma-wianej regulacji był stosunkowo szeroki – badania obejmowały aż 18 pozycji i były dokonywane w odpowiednim – jak się wydaje – dla dbałości o zdrowie zawodnika czasie. W porównaniu jednak do obowiązującego – jak już wspo-mniano – do 1996 r. zarządzenia Przewodniczącego Głównego Komitetu Kul-tury Fizycznej i Sportu z dnia 29 czerwca 1985 r. w sprawie opieki medycznej nad zawodnikami uczestniczącymi w zawodach, zgrupowaniach i trenin-gach sportowych, znacznie zawężono krąg zawodników, którzy podlegali opiece. Jak wynika choćby z tytułu starszego zarządzenia, szczególną opieką byli bowiem wówczas objęci wszyscy zawodnicy uczestniczący w zawodach, zgrupowaniach i treningach sportowych, a nie tylko zawodnicy zakwalifiko-wani do kadry narodowej w olimpijskich dyscyplinach sportu. Ponadto inny

był też zakres regulacji wcześniejszego zarządzenia – regulowało ono nie tyle szczegółowe badania zawodników, ile raczej obowiązki organizatorów za-wodów, zgrupowań oraz treningów sportowych związane z zapewnieniem zawodnikom odpowiedniej opieki medycznej.

Opieka medyczna nad zawodnikami kadry narodowej osób niepełno-sprawnych oraz kadry paraolimpijskiej regulowana była, jak wspomniano, podobnie do opieki medycznej nad zawodnikami kadry narodowej. Zakres tej opieki był jednak węższy – nie obejmowała ona profilaktyki zdrowotnej, w tym szczepień ochronnych, a także leczenia, rehabilitacji oraz działań ko-ordynujących procesy leczenia i rehabilitacji. Nie w pełni pokrywał się tak-że katalog badań okresowych, które w przypadku osób niepełnosprawnych przeprowadzane były co sześć miesięcy i raz do roku w przypadku przeglą-du stomatologicznego (§ 4 ust. 1 rozporządzenia z dnia 8 stycznia 2007 r.).

I tak np. do katalogu badań osób niepełnosprawnych dodano badanie psy-chologiczne (w przypadku zawodników z upośledzeniem umysłowym –

§ 4 ust. 1 pkt 16 ) oraz badanie EEG (w przypadku zawodników uprawia-jących sporty walki – § 4 ust. 1 pkt 15), zrezygnowano natomiast z badania ostrości wzroku.