Wniosek o przeprowadzenie mediacji – szczególny sposób zawarcia umowy o mediację umowy o mediację

Do zawarcia umowy o mediację - jak wspomniano na wstępie niniejszego rozdziału – może dojść także na skutek złożenia formalnego wniosku o przeprowadzenie mediacji przez jedną ze stron i wyrażenia na nią zgody przez drugą stronę (art. 183⁶ § 1 k.p.c.). W piśmiennictwie uznaje się, że w takiej sytuacji wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera w sobie ofertę zawarcia umowy o mediację⁵⁵⁷. Wniosek powinien być dlatego wystarczająco szczegółowy, aby przez jego akceptację dochodziło do zawarcia umowy⁵⁵⁸. Wymagania dotyczące treści wniosku zostały sprecyzowane w art. 183⁷ k.p.c. Wniosek musi zawierać: oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczone okoliczności uzasadniające żądanie, podpis strony oraz

556 M. Wyrwiński, Komentarz do art. 183¹ k.p.c., [w:] Komentarz do ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy- Kodeks postepowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 05.172.1438), M. Wyrwiński, LEX/el. 2006, nr 74471.

557 Por. M. Pazdan, Umowa o mediację, s. 261.

558 R. Morek, M. Budyniak-Rogala, Komentarz do art. 183¹ k.p.c., [w:] Kodeks postepowania cywilnego.

Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2018.

wymienienie załączników, zaś jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, to również odpis tej umowy⁵⁵⁹.

Zgoda drugiej strony musi dotyczyć przedmiotu mediacji oraz osoby mediatora bądź też sposobu jego wyboru, a do zawarcia umowy o mediację dochodzi w momencie wyrażenia zgody przez stronę. Zgoda ta może zostać wyrażona w dowolnej formie, także na podstawie czynności dorozumianych (per facta concludentia), jeżeli strona faktycznie przystąpi do mediacji⁵⁶⁰.

4.3. Wszczęcie mediacji umownej 4.3.1. Uwagi ogólne

Artykuł 183⁶ k.p.c. określa moment wszczęcia mediacji prowadzonej na podstawie umowy stron (zob. art. 183¹ §2 zdanie drugie k.p.c.). Wszczęcie procedury mediacyjnej następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie. Spełnienie tego ostatniego wymagania jest zbędne, gdy wniosek o przeprowadzenie mediacji składają obie strony⁵⁶¹.

Doręczenie mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji oraz odpisu tego wniosku drugiej stronie może nastąpić w dowolny sposób, np. za pośrednictwem poczty, bezpośrednio przez stronę, przez posłańca, także telefaksem itp. W każdym wypadku należy żądać pokwitowania przez mediatora oraz drugą stronę odbioru wniosku o przeprowadzenie mediacji (jego odpisu)⁵⁶².

Prawidłowo sformułowany wniosek o wszczęcie mediacji – zgodnie z art.183⁷ k.p.c. - powinien zawierać: oznaczenie stron sporu, dokładne określenie żądania, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony lub podpisy stron

559 K. Antolak-Szymanski, [w:] Mediacja w postepowaniu cywilnym. Komentarz, K. Antolak – Szymanski, O.M. Piaskowska, Warszawa 2016, LEX 2016 , nr 10501.

560 Tak trafnie, T. Ereciński (red.), [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II.

Postępowanie rozpoznawcze, T. Ereciński (red.), P. Grzegorczyk, J. Gudowski, M.

Jędrzejewska, K. Weitz, Warszawa 2016, LEX nr 10476.

561 M. Sychowicz,[ w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz art. 1-366, red. A. Marciniak, K.

Piasecki, Tom I, Warszawa 2014, s. 660.

562 A. Zieliński, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, K. Flaga – Gieruszyńska, Warszawa 2012, s. 340.

oraz wymienienie załączników. Ta szczególna regulacja wyłącza stosowanie do tego wniosku wymogów przewidzianych w art. 126 k.p.c. dotyczących pisma procesowego.

Określenie żądania oraz przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie nawiązuje do wymagań formalnych pozwu wskazanych w art. 187 § 1 i oznacza, że chodzi o wskazanie roszczeń, których strona zamierza dochodzić. Mimo że przepis tego wyraźnie nie stanowi, należy przyjąć, że chodzi o wskazanie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie⁵⁶³. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.

Kodeks postępowania cywilnego nie normuje skutków braków formalnych wniosku o wszczęcie mediacji. Należy zastanowić się, jakie mogą być konsekwencje, jeżeli wniosek nie zawiera jednego ze wskazanych w ustawie elementów. Wniosek kierowany jest do mediatora, a nie do sądu, nie istnieje więc możliwość wezwania przez sąd do uzupełnienia braków formalnych pisma ani jego zwrotu z powodu niezachowania tych wymagań. W doktrynie uważa się, że w przypadku wystąpienia braków formalnych mediator może zwrócić się do strony o uzupełnienie wniosku pod rygorem odmowy przeprowadzenia mediacji⁵⁶⁴. Odmowa prowadzenia mediacji z tego powodu powinna unicestwić materialnoprawne skutki związane z wszczęciem mediacji. Ten przypadek nie jest unormowany w art. 183⁶ k.p.c., brak jest też odesłania do art. 130 k.p.c. Ta luka prawna uzasadnia, moim zdaniem, stosowanie w postępowaniu przed mediatorem analogii z art. 130 k.p.c.⁵⁶⁵

Zgodnie z art. 183⁶ § 2 k.p.c., mediacja nie zostaje wszczęta, mimo doręczenia wniosku, jeżeli:

- stały mediator w terminie tygodnia od doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji odmówił przeprowadzenia mediacji;

563 Tak, T. Ereciński, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Eryciński, J. Gutkowski, M. Jędrzejewska, K. Weitz, P. Grzegorczyk, Warszawa 2012, s. 872.

564 Ibidem, s. 873.

565 Tak, P. Telenga, [w:] Kodeks postępowania cywilnego…, s. 269.

- strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji;

- strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na osobę mediatora;

- strony nie zawarły umowy o mediację, a strona nie składająca wniosku o przeprowadzenie mediacji nie wyraziła zgody na jej przeprowadzenie.

Zgodnie z art. 183⁶ § 3 k.p.c., jeżeli w przypadkach, o których mowa w art. 183⁶

§2 pkt 1-3 k.p.c., strona wytoczy powództwo o roszczenie, które objęte było wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym mediator lub druga strona złożyli oświadczenie powodujące, że mediacja nie została wszczęta albo od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia wniosku o przeprowadzenie mediacji, gdy mediator lub druga strona nie złożyli oświadczenia, o którym mowa w pkt. 1, w odniesieniu do tego roszczenia zostają zachowane skutki przewidziane dla wszczęcia mediacji. Celem tego przepisu jest umożliwienie wierzycielowi, który zawarł umowę o mediację (art. 183⁶ § 2 pkt 2 i 3 k.p.c.) lub doręczył wniosek o wszczęcie mediacji stałemu mediatorowi (art. 183⁶ §2 pkt 1 k.p.c.), uniknięcie przedawnienia roszczenia w sytuacji, w której złożył on wniosek o przeprowadzenie mediacji, ale do wszczęcia mediacji ostatecznie nie doszło, ze względu na brak zgody drugiej strony lub mediatora, tzn. z powodu okoliczności, na które wierzyciel nie ma wpływu⁵⁶⁶.

Artykuł 183⁶ k.p.c. realizuje zasadę dobrowolności mediacji, która odnosi się do stron sporu i do mediatora⁵⁶⁷. Jedyne ustawowe ograniczenie dobrowolności w odniesieniu do mediatora ustanawia art. 183² § 4 k.p.c., zgodnie z którym stały mediator może odmówić prowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić strony, a jeżeli strony do mediacji skierował sąd

566 M. Malczyk, Komentarz do art. 183⁶ k.p.c. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do artykułów 1-729, red. A. Góra – Błaszczykowska, Warszawa 2016, Legalis 2016.

567 Tak, K. W. Baran, Procedury polubownego likwidowania indywidualnych sporów…, s. 120.

– również sąd. Strony mogą w każdej chwili odwołać mediatora, zarówno wybranego umownie, jak i wyznaczonego przez sąd.

W doktrynie rozważano sytuację, kiedy osoba wskazana jako mediator odmówi przeprowadzenia mediacji, ale nastąpi to już po upływie tygodniowego terminu określonego w art. 183⁶ §2 k.p.c. W związku z tym pojawia się pytanie, czy mimo to doszło do wszczęcia mediacji. Ma to znaczenie przede wszystkim ze względu na ewentualne przerwanie biegu przedawnienia. Doktryna daje twierdzącą odpowiedź na to pytanie⁵⁶⁸. Wykładnia gramatyczna art. 183⁶ §2 k.p.c. wskazuje bowiem, że formalnie dojdzie w takim przypadku do wszczęcia mediacji i w konsekwencji nastąpi przerwanie biegu przedawnienia.

4.3.2. Wszczęcie mediacji umownej a bieg terminów przedawnienia i