Zagadnienie wzorców umownych

Gdy chodzi o wzorce umowne, w doktrynie wskazuje się, że na tle art. 1162 § 2 k.p.c. zawarcie umowy o arbitraż przez „odesłanie” może mieć miejsce w przypadku posługiwania się ogólnymi warunkami umów, w których znajduje się zapis na określony sąd polubowny¹³⁸. Należy w tym miejscu na marginesie zaznaczyć szerszy i bardziej ogólny problem wynikający ze stosowania wzorców umownych (ogól-nych warunków umów) w obrocie międzynarodowym. Przyjęte w tym zakresie w prawach krajowych modele regulacji wzorców w obrocie

137 A. Wach, (w:) System…, op. cit., s. 843; z powołaniem się na pogląd: R. Wyler, La convention d’arbitrage en droit du sport, Lausanne 1996, 15, 16.

138 A. Szumański, Konkludentne…, op. cit., s. 35; Por. szerzej A. Proksa, Z

proble-profesjonalnym znacznie różnią się od siebie¹³⁹. Dotyczy to zwłasz-cza samej konstrukcji stosowania wzorców umownych, w tym praw-nych konsekwencji ewentualnego milczenia drugiej strony. Z uwagi na fakt, że problematyka zawarcia umowy splata się w tym miejscu z zagadnieniem formy zapisu na sąd polubowny, znaczenie w tym za-kresie mogą mieć nadto różne wymogi odnośnie do formy przewidziane w prawach krajowych, które często nie są tak restrykcyjne, jak kon-wencja nowojorska¹⁴⁰. Wymóg pisemności w rozumieniu art. II ust. 1 konwencji nowojorskiej wyklucza bowiem uznanie umowy o arbitraż zawartej konkludentnie¹⁴¹. Zgodnie z wyrażonym w doktrynie poglą-dem¹⁴² nie stoi to jednak, co do zasady, na przeszkodzie stosowania konstrukcji „odesłania” do wzorców umownych zawierających zapis na sąd polubowny, jednak pod pewnymi warunkami¹⁴³. Należy przy tym podzielić pogląd, że w żadnym wypadku milczenie strony nie będzie mogło być uznane za prowadzące do zawarcia umowy o arbitraż na tle przepisów konwencji nowojorskiej¹⁴⁴. Wydaje się nadto, że nie bez znaczenia powinna być przy tym ocena dokonania zapisu na sąd polu-bowny z punktu widzenia norm prawa prywatnego międzynarodowego.

Warto wskazać, że nowa ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo pry-watne międzynarodowe¹⁴⁵, oprócz regulacji w art. 39 dotyczącej umowy arbitrażowej, w artykule 24 ust. 1 zawiera przepis, zgodnie z którym przy ustalaniu, czy dokonano czynności prawnej, stosuje się prawo dla niej właściwe. Jednakże na podstawie ust. 2 tegoż artykułu strona, która twierdzi, że nie złożyła oświadczenia woli, może się powołać na prawo państwa, w którym ma miejsce zwykłego pobytu, jeżeli z okoliczności

139 Zob. T. Drygala, Unfair Contract Terms in Business to Business Transactions, (w:) Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common European Sales Law, T. Drygala, B. Heiderhoff, M. Staake, G. Żmij (red.), München 2012, s. 35 i n.

140 Por. A.M. Steingruber, Consent in International Arbitration, Oxford 2012.

141 A. Szumański, Konkludentne…, op. cit., s. 39.

142 Por. M. Tomaszewski, (w:) System…, op. cit., s. 212, 313.

143 E. Gaillard, (w:) Fouchard, Gaillard, Goldman…, op. cit., s. 273, pozostawia kwestię wzorca umownego z punktu widzenia formy na tle omawianego przepisu nie-rozstrzygniętą. Podobnie: A. Lizer-Klatka, Forma…, op. cit., s. 148, 149.

144 J. van den Berg, The New York Arbitration Convention of 1958, Antwerp–Bos-ton–London–Frankfurt 1981, s. 196–198; M. Tomaszewski, (w:) System…, op. cit., s. 311.

145 Dz.U. Nr 80, poz. 432.

wynika, że ocena skutków jej zachowania według prawa wskazanego w przepisie ust. 1 nie byłaby zasadna¹⁴⁶.

Szczególny przypadek jednak zachodzi w sytuacji, gdy zapis na sąd polubowny zamieszczony jest w umowie (statucie) spółki handlowej, statucie spółdzielni lub stowarzyszenia. Sąd Najwyższy w komentowa-nym orzeczeniu wyjaśnia kwestię konstrukcji art. 1163 k.p.c. w nastę-pujący sposób: „Przyjęte w tym przepisie rozwiązanie z punktu widzenia formy zapisu na sąd polubowny jest szczególną postacią tzw. klauzuli arbitrażowej przez odesłanie. Chodzi o to, że klauzula arbitrażowa za-warta jest tylko w umowie (statucie) spółki handlowej, statucie spół-dzielni lub stowarzyszenia, a czynność lub akt przystąpienia do spółki, spółdzielni lub stowarzyszenia obejmuje jedynie poddanie się umowie (statutowi), w tym zawartej w nich klauzuli arbitrażowej. Zakres zwią-zania takim zapisem na sąd polubowny jest ograniczony podmiotowo – wiąże spółkę i jej wspólników, spółdzielnię lub stowarzyszenie i ich członków. Ponadto omawiany przepis stanowi wyraźnie, że związanie zawartym w umowie (statucie) spółki, statucie spółdzielni lub stowa-rzyszenia zapisem na sąd polubowny dotyczy sporów ze stosunku spółki i sporów ze stosunku członkostwa w spółdzielni lub stowarzyszeniu”.

3.3.4. Podsumowanie

Słusznie zatem Sąd Najwyższy na tle ustalonego stanu faktycznego przyjął, że zaistniały między stronami spór, który dotyczył wynagro-dzenia przewidzianego w kontrakcie trenerskim, nie jest w rozumieniu art. 1163 k.p.c. sporem ze stosunku spółki lub stowarzyszenia i wo-bec tego nie można się w tym przypadku skutecznie powołać na zapis na sąd polubowny w formie przewidzianej w art. 1163 k.p.c. szczególnej postaci tzw. klauzuli arbitrażowej przez odesłanie. Kwestia przyszłego kształtu unormowań dotyczących arbitrażu sportowego w Polsce pozo-staje otwarta. Nie wydaje się jednak, żeby trafnym rozwiązaniem było przyjęcie wspomnianej koncepcji arbitrażu przymusowego¹⁴⁷, będącej niezgodną z zasadą autonomii woli, na której oparte jest sądownictwo polubowne.

146 Por. G. Żmij, Party autonomy and the New Polish Act on Private International Law, (w:) Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common Europe-an Sales Law, T. Drygala, B. Heiderhoff, M. Staake, G. Żmij (red.), München 2012, s. 102, 103.

4. Podsumowanie zagadnień do dyskusji

Regulacja zapisu na sąd polubowny w kodeksie postępowania cywil-nego nie jest kompletna, dlatego w orzecznictwie Sąd Najwyższy i Sądy Apelacyjne w celu wypełnienia istniejących luk sięgają do odpowied-niego stosowania per analogiam przepisów materialnego prawa cywil-nego wchodzących w skład prawa właściwego, dotyczących zarówno kwestii merytorycznych, m.in. wykładni oświadczeń woli, jak i formy.

Istniejące orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych wydaje się traktować arbitraż z pewną rezerwą, która wyraża się w ak-centowaniu wyłomu od konstytucyjnej zasady prawa do sądu w przy-padku sadownictwa polubownego, co przekłada się na podkreślany raz po raz nakaz restryktywnego podejścia do określonego zapisem na sąd polubowny zakresu kompetencji arbitrów do rozpoznania sporu.

Z pewnością drogą do przełamania impasu w zakresie dalszego upo-wszechnienia sądownictwa polubownego w Polsce jest nie tyle sama zmiana prawnej regulacji umowy arbitrażowej, ile przede wszystkim popularyzacja wiedzy o arbitrażu, jego publiczna promocja, polegająca na akcentowaniu i wykorzystaniu wszelkich jego przewag nad sądow-nictwem państwowym, co dotyczy zwłaszcza prędkości i fachowości rozpoznawania spraw (zwłaszcza w kontekście międzynarodowym), a także zmiana podejścia pełnomocników procesowych, którzy powinni dążyć do częstszego prezentowania argumentacji opartej na standardach międzynarodowych, co może ostatecznie znaleźć odzwierciedlenie w orzecznictwie. Dopiero konsekwencją tak pojętych zmian w po-wszechnej świadomości prawnej powinno być dokonanie ewentualnych dalszych, nawet radykalnych zmian w kształcie regulacji prawnej doty-czącej sądownictwa polubownego w Polsce.

Istniejące dziś w Polsce unormowanie zapisu na sąd polubowny spełnia międzynarodowe standardy obowiązujące w tej dziedzinie. Nie-mniej pozostaje do dyskusji zasadnicza kwestia formy zapisu na sąd polubowny, w którym to zakresie nasze krajowe unormowania nie od-zwierciedlają występującej współcześnie w wielu państwach tendencji do rezygnacji z formy pisemnej, czego wyrazem jest nowelizacja Usta-wy Modelowej z 2006 r. Zgłaszany w doktrynie postulat de lege ferenda zmiany art. 1162 k.p.c. poprzez rezygnację z formy pisemnej, w ramach opcji II art. 7 Ustawy Modelowej z 2006 r.¹⁴⁸, wymaga – jak wspomniano

148 A. Szumański, (w:) P. Nowaczyk, A. Szumański, M. Szymańska, Regulamin…,

– przemyślenia w kontekście szeroko pojętego bezpieczeństwa obrotu, a zwłaszcza możliwości nadużyć, a nadto stopnia świadomości praw-nej oraz wiedzy o arbitrażu w polskim społeczeństwie i z tych właśnie względów wydaje się przedwczesny.

Można by natomiast rozważać dostosowanie polskiej regulacji w omawianym zakresie do wymogów określonych przez art. 7 Usta-wy Modelowej z 2006 r. w ramach Opcji I, co podnoszono w trakcie dyskusji na ten temat w ramach zespołu pracującego nad niniejszym projektem¹⁴⁹. Postulat ten dotyczył zwłaszcza unormowania art. 7 ust.

5 Ustawy Modelowej z 2006 r. Dzisiejszy przepis art. 1162 § 2 k.p.c.

nie wspomina bowiem o zawarciu umowy o arbitraż w trybie wymiany pism procesowych¹⁵⁰.

Nadto wymaga starannego rozważenia wspomniany na wstępie postulat nowelizacji art. 1163 k.p.c. w ten sposób, by zakres podmio-towy zapisu na sąd polubowny dotyczącego sporu ze stosunku spółki był uzupełniony nie tylko o członków organów menedżerskich spółki kapitałowej (zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora), lecz także o zastawników i użytkowników akcji¹⁵¹, zwłaszcza w kontek-ście zabezpieczenia w postępowaniu przed sądem polubownym praw osób zainteresowanych wynikiem tegoż postępowania. W pozostałym zakresie dobrą podstawę dalszej dyskusji mogą stanowić konkretne pro-pozycje sformułowane przez M. Tomaszewskiego¹⁵² i A. Oreckiego¹⁵³.

Wydaje się, że podobnie ma się rzecz w przypadku postulatów zmian unormowań dotyczących wpływu upadłości na postępowanie przed sądem polubownym. Również w tym przypadku propozycje ewen-tualnych zmian powinny jednak uwzględniać interes publiczny związa-ny z bezpieczeństwem i pewnością obrotu oraz ochronę wierzycieli.

op. cit., s. 40; A. Szumański, Konkludentne…, op. cit., s. 50.

149 Odmiennie A. Orecki, Polskie…, op. cit., s. 215, którego zdaniem polskie pra-wo arbitrażowe w kwestii formy zapisu na sąd polubowny nie wymaga nowelizacji.

Autor niniejszego tekstu podziela to zapatrywanie.

150 Krytycznie na ten temat A.W. Wiśniewski, Międzynarodowy…, op. cit., s. 450, który uznaje konstrukcję utraty zarzutu za „bardziej sprawną” od konstrukcji dorozu-mianego zawarcia umowy.

151 A. Szumański, Zakres…, op. cit., s. 238.

152 M. Tomaszewski, O zaskarżaniu…, op. cit., s. 38, 39.

Literatura:

Banasiński C., Bychowska M., Ekonomiczne aspekty stosowania art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Prze-gląd Prawa Handlowego 2011, nr 10.

Banasiński C., Bychowska M., Utrudnianie dostępu do rynku poprzez pobieranie innych niż marża opłat za przyjęcie towarów do sprzedaży, Przegląd Prawa Handlowego 2008, nr 4.

Berg J. van den, The New York Arbitration Convention of 1958, An-twerp–Boston–London–Frankfurt 1981.

Błaszczak Ł., Ludwik M., Sądownictwo polubowne (Arbitraż), Warsza-wa 2007.

Błaszczyk P., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., sygn. III CZP 13/09. Zdatność arbitrażowa sporów ze stosunku spółki handlowej, Glosa 2010, nr 1.

Dragon P., (w:) Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, A. Wi-tosz, A.J. Witosz (red.), wyd. 4, Warszawa 2012.

Drygala T., Unfair Contract Terms in Business to Business Transactions, (w:) Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common Eu-ropean Sales Law, T. Drygala, B. Heiderhoff, M. Staake, G. Żmij (red.), München 2012.

Cane D. du, Obecny stan prawa w kwestii tzw. opłat półkowych – prze-gląd orzecznictwa, Glosa 2012, nr 3.

Cane D. du, Obecny stan prawa w kwestii tzw. opłat półkowych, Glosa 2013, nr 3.

Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.

Ereciński T., Ciszewski J., Weitz K., Grzegorczyk P., Kodeks postępo-wania cywilnego. Komentarz, t. V. Międzynarodowe postępowanie cy-wilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), T. Ereciński (red.), wyd. 4, War-szawa 2012.

E. Gaillard, (w:) Fouchard, Gaillard, Goldman on International Com-mercial Arbitration, Galliard E., Savage J. (red.), The Hague–Boston–

London 1999.

Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., Podstawa normatywna zasady po-ufności w polskim arbitrażu handlowym, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 1.

Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., Postrzeganie zwyczajów odnoszących się do obowiązku zachowaniu poufności w arbitrażu. Analiza wyników ankiety przeprowadzonej przez Sąd Arbitrażowy Lewiatan wśród pol-skich praktyków arbitrażowych, e-Przegląd Arbitrażowy, 2012, nr 3-4 (10-11).

Hrycaj A., Wpływ postępowania upadłościowego na wszczynanie i dal-sze prowadzenie postępowań cywilnych, Czasopismo Kwartalne Całego Prawa Handlowego, Upadłościowego oraz Rynku Kapitałowego, 2008, nr 2 (4).

Jakubecki A., (w:) A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i na-prawcze. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2010.

Kocot W.J., Forma umowy o poddanie sporu pod kognicję sądu polu-bownego zawartej przez przystąpienie do wzorca zamieszczonego w In-ternecie, (w:) Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, J. Gudowski, K. Weitz (red.), t. II, Warszawa 2011.

Kos R., Zdatność arbitrażowa sporów dotyczących ważności uchwał spółek kapitałowych, Przegląd Prawa Handlowego 2014, nr 3.

Kruczalak-Jankowska J., Wpływ ogłoszenia upadłości na zapis na sąd polubowny, Gdańskie Studia Prawnicze, 2011, t. XXVI.

Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Kraków 2006.

Lizer-Klatka A., Forma umowy o arbitraż wedle Konwencji nowojor-skiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażo-wych, Problemy Prawne Handlu Zagranicznego 2000, t. 19/20.

Marek M., Opłaty za przyjęcie towaru do sprzedaży, Przegląd Prawa Handlowego 2012, nr 2.

Morek R, ADR w sprawach gospodarczych, Warszawa 2004.

Morek R., Mediacja i arbitraż (art. 183¹-183¹⁵ k.p.c. – art. 1154-1217 k.p.c.). Komentarz, Warszawa 2006.

Nestoruk I.B., Opłaty „za przyjęcie towarów do sieci sklepów” a ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Glosa 2007, nr 1.

Nowaczyk P., Szumański A., Szymańska M., Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL. Komentarz, Warszawa 2011.

Nowińska E., Vall M. du, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz, Warszawa 2013.

Orecki M., Polskie przepisy o sądzie polubownym (arbitrażowym) – uwagi de lege ferenda, Polski Proces Cywilny, 2014, nr 2.

Patocchi P.M., Schiavello G., Arbitrato Irrituale: How Should It Be Handled in a Non-Italian Jurisdiction? A Discussion from a Swiss Per-spective, The Arbitration and Resolution Law Journal, June 1998.

Pazdan M, Bezskuteczność lub nieważność zapisu na sąd polubowny w prawie polskim, (w:) Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi ha-bilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel (red.), Warszawa 2008.

Pazdan M, Intertemporalne aspekty zapisu na sąd polubowny, (w:) Ar-bitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrze-jowi Tynelowi, M. Łaszczuk et al. (red.), Warszawa 2012.

Popiołek W., W sprawie niektórych konsekwencji zasady autonomii umowy o arbitraż, (w:) Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa de-dykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi, M. Łaszczuk et al. (red.), Warszawa 2012.

Porzycki P. (w:) System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, A. Szumański (red.), Warszawa 2010.

Poudret J.-F., Besson S., Comparative Law of International Arbitration, wyd. 2, London 2007.

Pörnbacher K, Kölbl A., Wpływ postępowania upadłościowego na międzynarodowe postępowanie arbitrażowe, (w:) Księga pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w War-szawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010

Proksa A., Z problematyki formy zapisu na sąd polubowny, (w:) Księga Pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospo-darczej w Warszawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010.

Romanowski M., Znaczenie niezależności arbitra w postępowaniu arbitrażowym w świetle konstytucyjnego prawa do sądu, (w:) Księga Pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospo-darczej w Warszawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010.

Rott-Pietrzyk E., Commercial Agency Contracts and Freedom of Contracts, (w:) Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common European Sales Law, T. Drygala, B. Heiderhoff, M. Sta-ake, G. Żmij (red.), München 2012.

Skoczny T., Bernatt M., (w:) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konku-rencji. Komentarz, J. Szwaja (red.), wyd. 3, Warszawa 2013.

Skoczylas J.J., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny a autonomia regulacji prawnej arbitrażu (po nowelizacji z 2005 roku), (w:) Księga Pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospo-darczej w Warszawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010.

Sołtys B., Forma umowy o arbitraż, (w:) Europeizacja prawa prywatne-go, M. Pazdan et al. (red.), t, II, Warszawa 2007.

Sołtysiński S., Związanie zapisem na sąd polubowny i orzeczeniem ar-bitrażowym członków zgrupowania spółek, ich wspólników i interesata-riuszy, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2012, nr 11.

Spyra M., (w:) System prawa handlowego, t. 2, Prawo spółek handlo-wych, S. Włodyka (red.), wyd. 2, Warszawa 2012.

Sroczyński J., Mioduszewski M, (w:) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Komentarz, M. Zdyb, M. Sieradzka (red.), Warszawa 2011.

Steingruber A.M., Consent in International Arbitration, Oxford 2012.

Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.

Suliński G., Rozstrzyganie sporów ze stosunku spółki kapitałowej przez sąd polubowny, Warszawa 2008.

Szczepanowska-Kozłowska K., Pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży, Glosa 2007, nr 2.

Szczepanowska-Kozłowska K., Obowiązek zachowania poufności w międzynarodowym arbitrażu handlowym, (w:) Księga pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w War-szawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010.

Szostek D., Świerczyński M., Arbitraż elektroniczny, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2007, z. 2.

Szumański A., (w:) System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, A. Szumański (red.), Warszawa 2010.

Szumański A., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r., III CZP 13/09. Sąd polubowny a ugoda sądowa, Glosa 2010, nr 1.

Szumański A., Kierunki zmian ustawodawstwa UNCITRAL o między-narodowym arbitrażu handlowym, Przegląd Prawa Handlowego 2007, nr 1.

Szumański A., Konkludentne przystąpienie do zapisu na sąd polubow-ny, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2012, t. 11.

Szumański A., Możliwy wpływ Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL w wersji z 2010 r. na polskie prawo arbitrażowe (zagadnienia wybrane), (w:) Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, T. Gudowski, K. Weitz (red.), Warszawa 2011.

Szumański A., Wpływ uczestnictwa spółki kapitałowej w grupie spółek na związanie zapisem na sąd polubowny dokonanym przez inną spółkę z grupy, Przegląd Prawa Handlowego 2008, nr 5.

Szumański A., Zakres podmiotowy zapisu na sąd polubowny w sporze ze stosunku spółki kapitałowej ze szczególnym uwzględnieniem sporu powstałego na tle rozporządzenia prawami udziałowymi, (w:) Mię-dzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księ-ga pamiątkowa dedykowana Doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel (red.), Warszawa 2008.

Tomaszewski M., (w:) System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlo-wy, red. A. Szumański (red.), Warszawa 2010.

Tomaszewski M., O zaskarżaniu uchwał korporacyjnych do sądu polu-bownego – de lege ferenda, Przegląd Sądowy 2012, nr 4.

Wach A., (w:) System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, A. Szumański (red.), Warszawa 2010.

Wach M, Wach A., Klauzula arbitrażowa przez odesłanie w sprawach sportowych, (w:) Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolu-cji, czy rewoluewolu-cji, Księga Jubileuszowa Profesora Józefa Okolskiego, M. Modrzejewska (red.), Warszawa 2010.

Weitz K., Następstwo prawne w zakresie przedmiotu sporu w toku po-stępowania przed sądem polubownym, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2012, t. 11.

Wiśniewski A.W., Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Status prawny arbitrażu i arbitrów, Warszawa 2011.

Wiśniewski A.W., Rozstrzyganie sporów korporacyjnych przez sądy polubowne w świetle nowej regulacji zdatności arbitrażowej sporów, (w:) Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku.

Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi habilitowanemu Tadeuszo-wi Szurskiemu, P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumań-ski, A. Tynel (red.), Warszawa 2008.

Wiśniewski A.W., Zasada równości stron w umowie o arbitraż oraz w procesie powołania zespołu orzekającego; art. 1161 § 2 k.p.c. oraz art. 1169 § 3 k.p.c., (w:) Księga pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażo-wego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, J. Okolski (red.), Warszawa 2010.

Wrześniewski P., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny, wyd. 2, Warszawa 2011.

Wyler R., La convention d’arbitrage en droit du sport, Lausanne 1996.

Zachariasiewicz M., Zrałek J., Czy umowa arbitrażowa rozciąga się na podmioty powiązane ze spółką będącą stroną tej umowy?, ADR, Arbi-traż i Mediacja 2009, nr 2.

Zrałek J., Kurowski K., Wpływ przelewu wierzytelności na klauzulę ar-bitrażową, ADR, Arbi traż i Mediacja 2008, nr 3.

Żmij G., Party autonomy and the New Polish Act on Private Inter-national Law, (w:) Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common European Sales Law, T. Drygala, B. Heiderhoff, M. Sta-ake, G. Żmij (red.), München 2012.

Żmij G., Środki tymczasowe i zabezpieczające w międzynarodowym arbitrażu handlowym, (w:) L. Ogiegło et al., Rozprawy prawnicze. Księ-ga pamiątkowa profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005.

Żmij G., Wrongfulness as a liability’s prerequisite in Art. 415 Polish Ci-vil Code, (w:) Tort Law in Poland, Germany and Europe, B. Heiderhoff, G.Żmij (red.), München 2009.

Karol Zawiślak

Skład sądu polubownego

Spis treści

1. Wprowadzenie ...164 1.1. Wstęp ...164 1.2. Arbiter i jego powołanie ...165 1.2.1. Arbiter ...165 1.2.2. Powołanie arbitra ...168 1.3. Podstawowe obowiązki i kwalifikacje arbitra ...171 1.4. Wyłączenie, odwołanie i ustąpienie arbitra – wybrane problemy proceduralne ...174 1.4.1. Wyłączenie arbitra ...174 1.4.1.1. Podstawy wyłączenia ...174 1.4.1.2. Procedura wyłączenia arbitra ...175 1.4.2. Odwołanie i ustąpienie arbitra ...177 1.4.2.1. Odwołanie arbitra ...177 1.4.2.2. Ustąpienie arbitra ...178 1.5. Stosunek prawny między stronami sporu a arbitrem – zarys problematyki ...179 2. Skład sądu polubownego – przegląd orzecznictwa ...181 2.1. Arbiter i jego powołanie ...181

2.2. Kwestia dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu o wyłączeniu arbitra w kontekście orzecznictwa polskich sądów powszechnych i Sądu Najwyższego przez pryzmat niepełnej

implementacji rozwiązań z Ustawy Modelowej ...190 2.3. Próba zdefiniowania linii orzeczniczej ...196 3. Glosy do wybranych orzeczeń ...197

3.1. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego, Izby Cywilnej z dnia 19 października 2012 r.(Zasada równości stron przy

powoływaniu sądu polubownego) ...197 3.1.1. Postanowienie Sądu Najwyższego, Izby Cywilnej z dnia 19 października 2012 r. (wyciąg) ...197 3.1.2. Uwagi ogólne. Stan faktyczny ...199 3.1.3. Analiza prawna postanowienia ...200 3.1.4. Podsumowanie...202 3.2. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 maja 2011 r. (Powołanie arbitrów w sytuacji naruszenia zasady równości stron) ...203

3.2.1. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

z dnia 9 maja 2011 r. (wyciąg) ...203 3.2.2. Uwagi ogólne. Stan faktyczny ...205 3.2.3. Analiza prawna postanowienia ...206 3.2.4. Podsumowanie...210 3.3. Glosa do Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2010 r.

(Zakres obowiązku ujawnienia okoliczności mogących wzbudzić wątpliwości co do bezstronności lub niezależności arbitra) ...211

3.3.1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2010 r.

(wyciąg) ...211 3.3.2. Uwagi ogólne. Stan faktyczny ...215 3.3.3. Analiza prawna wyroku ...216 3.3.4. Podsumowanie...220 3.4. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2011 r.

(Możliwość zastosowania wobec arbitrów norm określających wymóg niezależności i bezstronności

wobec sędziów państwowych) ...220

3.4.1. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2011 r.

(wyciąg) ...220 3.4.2. Uwagi ogólne. Stan faktyczny ...222 3.4.3. Analiza prawna uchwały ...223 3.4.4. Podsumowanie...226 3.5. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 kwietnia 2011 r. (Odmienność statusu arbitra względem statusu sędziego państwowego) ...227

3.5.1. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia

14 kwietnia 2011 r. (wyciąg) ...227 3.5.2. Uwagi ogólne. Stan faktyczny ...230 3.5.3. Analiza prawna postanowienia ...231 3.5.4. Podsumowanie...235 4. Podsumowanie zagadnień do dyskusji ...235

4.1. Problematyka dopuszczalności powołania arbitra przez stronę

4.1. Problematyka dopuszczalności powołania arbitra przez stronę

W dokumencie Zapis na sąd polubowny (Stron 149-165)