Znaczenie konfliktu dla lokalnej społeczności i stosunek do protestów

Sytuacja, w jakiej znalazła się lokalna społeczność, jest wyjątkowa, ponieważ po raz pierwszy bochnianie wykorzystali tak wiele środków i form komunikacji w celu wyrażenia swego stanowiska. Warto jednak przypomnieć, że od czasu planowanej kompostowni śmieci na terenie miasta nie zaistniało zdarzenie, które byłoby odbierane przez mieszkańców jako zagrożenie.

Wśród respondentów przeważały opinie świadczące o dużym znaczeniu za-istniałego konfliktu dla lokalnej społeczności, który skupił uwagę całego miasta na tej kwestii, zaangażował wiele osób – przede wszystkim mieszkańców, ale również przedstawicieli Rady Miasta Bochnia.

Ten konflikt był, wiadomo, istotny, bo skoro coś się buduje, coś powstaje, to wiadomo, że ono tam zostaje na jakiś czas, na pokolenia, więc wielka inwestycja. To nie jest tak, że to powstanie i nie będzie używane [respondent E – k52].

Pojawiały się też opinie, że konflikt był ważny tylko dla mieszkańców bez-pośrednio sąsiadujących z planowanym obiektem, a pozostali bochnianie nie odczuliby konsekwencji powstania spopielarni.

Przy ocenie tego, czy konflikt ten miał znaczenie dla mieszkańców, należy wziąć pod uwagę sposób organizacji akcji protestacyjnej, sprawność przeprowa-dzonych manifestacji i podjętych działań. Okazało się, że był on ważny jedynie dla tej grupy osób, która czuła się zagrożona budową spopielarni na terenie swojej dzielnicy. Temat ten budził kontrowersje od samego początku, ale z powodu ogra-niczonego dostępu do informacji, nawet mimo starań przeciwników próbujących rozpowszechnić wiadomość o takiej inwestycji, wciąż była grupa osób obojętnych wobec planów powstania spopielarni na terenie miasta, którzy dowiedzieli się o nich dopiero po protestach.

Warto też wspomnieć o stosunku respondentów do organizowanych akcji protestacyjnych i ich opinii na ten temat. Mieszkańcy dzielnicy Chodenice zbierali podpisy przeciwko budowie (było ich około 200), rozwieszali afisze informujące o planach budowy spopielarni, wysyłali informacje do lokalnych portali, prosili o interwencję lokalnych radnych i burmistrza, zaprosili telewizję TTV i zorgani-zowali pikietę przed Urzędem Miasta.

Wśród respondentów dominowały pozytywne opinie o mobilizacji mieszkań-ców przeciwko budowie spopielarni, podkreślali oni szybkość i sposób zorgani-zowania protestów.

Mieszkańcy się do mnie zgłaszali, składali pisma do urzędu, prosili o przeczytanie ich stanowiska w czasie zebrania. Zgłaszali się wcześniej niż było to w mediach, już jak dostali list o zmianie zagospodarowania przez inwestora. To było tak do miesiąca przed zebraniem [respondent O – m54].

Uważam, że jak na takie małe bocheńskie miasto sięgnęli po środki większego kalibru, już ktoś się postarał. W sumie to nawet z podziwem patrzyłam na to, że ktoś w to aż tak się zaangażował. Zaimponowało mi to, że potrafili się zebrać, zorganizować i załatwić [respondent D – k28].

Wielość wykorzystanych form manifestacji sprzeciwu może świadczyć o ro-snącej świadomości swoich praw i środków służących wywieraniu wpływu na administrację samorządową. Była to pierwsza sytuacja na terenie miasta, która spowodowała wykorzystanie tego typu środków. Jest to o tyle ważne, że miesiąc później zastosowano podobne środki podczas akcji protestacyjnej przeciwko likwidacji Sądu Rejonowego w Bochni.

Podsumowanie

Lokalny dyskurs dotyczący planu budowy spopielarni zwłok w Bochni przez jeden z zakładów pogrzebowych z terenu miasta miał charakter dynamiczny i eksklu-zyjny. Wobec zagrożenia i braku możliwości uzyskania odpowiednich informacji o sytuacji, w jakiej znajdowali się mieszkańcy, uczestnicy dyskursu zastosowali wiele środków, by osiągnąć zamierzony cel. Ważny był również kontekst, na któ-ry składały się sposoby wykorzystania budynku spopielarni, kojarzonego przez przeciwników z obozem koncentracyjnym, a także ówczesne decyzje Kościoła katolickiego dotyczące kremacji zwłok.

W analizowanej sytuacji zaistniały trzy stanowiska wobec planowanej in-westycji. Różniły się one w zależności od postaw respondentów co do procesu spopielania zwłok oraz pomysłu budowy spopielarni na terenie miasta Bochnia.

Osoby, które odnosiły się do tych kwestii pozytywnie, za powód powstania takiego obiektu uznawały brak miejsc na cmentarzach. Przeciwnicy spopielarni zwłok naj-częściej odwoływali się zaś do tradycji chrześcijańskiej i odrzucali proces kremacji zwłok, twierdząc, że jest on niezgodny z naszą kulturą. Dużą grupę stanowili też respondenci, którzy nie negują kremacji, ale są przeciwni powstaniu spopielarni na terenie ich miasta. Najczęściej podawali oni argumenty związane z ekologią, zwiększonym ruchem drogowym na ulicy prowadzącej do zakładu pogrzebowego, dyskomfortem psychicznym i brakiem konsekwencji w budowie wizerunku miasta jako miasta uzdrowiskowego.

Warto też zwrócić uwagę na rolę mediów w konflikcie. Dostęp do informacji był ograniczony, przede wszystkim przez inwestora, który komunikował się z naj-bliższymi sąsiadami inwestycji listownie, dlatego wszelkie wiadomości były

uzy-skiwane za pośrednictwem Internetu, a także w ramach środowiska sąsiedzkiego.

Respondenci odczuwali brak zainteresowania ze strony lokalnych władz. Ponadto dyskurs był pełen emocji, co można było zaobserwować w trakcie konfrontacji uczestników konfliktu. Świadczy to o jego dużej gwałtowności, która przejawiała się też w doborze środków manifestowania sprzeciwu.

Streszczenie

Celem artykułu było zbadanie lokalnego dyskursu dotyczącego budowy spopielarni zwłok.

Zawarto w nim syntetyczne ujęcie inspiracji teoretycznych, jakimi była teoria komunika-cyjna Jürgena Habermasa oraz koncepcja niepokoju społecznego Herberta Blumera. Podjęto także rozważania nad interakcjami między aktorami biorącymi udział w zaistniałym konflik-cie oraz nad dynamiką sytuacji komunikacyjnej. Analizę empiryczną oparto na badaniach własnych, przeprowadzonych z wykorzystaniem wywiadów swobodnych, obserwacji uczestniczących oraz jakościowej analizy treści. Ponadto podjęto próbę uzyskania szerokie-go spektrum opinii dotyczących budowy spopielarni na terenie miasta, z uwzględnieniem kontekstów, w których osadzony był dyskurs.

Summary

The discourse around the construction of crematory.

The local perspective

The aim of this article is to analyze local discourse about plans of building crematory. Article provides synthetic overview of theoretical inspirations, which contains communication theory by Jürgen Habermas and theory of social problems by Herbert Blumer. The paper tries to show interactions between social actors and dynamic of communication. Empirical analysis is based on the author’s research conducted with the use of the semi-structured interviews, covert participant observations and quality content analysis. Author tried to gain the wide spectrum of opinion about plans of building crematory with taking account of the context of discourse.

Uniwersytet Warszawski

Instytut Stosowanych Nauk Społecznych