Heroldo de Esperanto : neŭtrale organo la Esperanto-modavo. Jarkolekto 23 (1947), nr 4=1063 (15 februaro)

Eldono: Flandra E sp era n to -in stitu to . P. v. H um beekstr. S. B russel-W est.

R edakcio-A dm inlstracio: T .Ĵung, H arstenhoekw eg SSS, Scheventngen, Ned.

Abonkotizo por la k u ra n ta periodo (januŭro-septem bro 1947 = 9 m o n ato j):

belgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. ŝil.

A.noncetoj : 20 kom en cita j vorioj aŭ m allongigoj b. fk . SO.— . gld. i. - ktp. DEESPERANTO

DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO

N-ro 4 (1063) FONDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO 15 Februaro 1947

Post subskribo de la packontrak- toj kun diversaj iamaj « vasalŝtatoj » de la Furero, la intereso provizore koncentriĝas sur Aŭstrio.

Aŭstrio, tiu iam potenca ŝtato kun multnacia loĝantaro, nun nur landeto tamen ankoraŭ grava pro sia situo en Centra Eŭropo kaj ambaŭflanke de granda riverego, jam antaŭ la milito eminentis pro la simpatia in- tereso, publika kaj oficiala, per kiu 9' renkontis nian aferon, kaj ankaŭ pro la kvanto kaj kvalito de siaj es- perantistoj. Tiun pozicion provis la nazi-reĝimo, same kiel ĝi faris en eliaj landoj, per ĉiaj rimedoj sub- premi.

Nun, liberigite de la bruna super- rego, Aŭstrio sin pretigas por repre- ni sian lokon en la Esperanto-movado.

Denove nia afero tie renkontas pu- blikan simpation kaj oficialan apogon.

Ni povas pri tio nur ĝoji kaj sendi al la aŭstraj samideanoj niajn korajn gratulojn kaj salutojn.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * - h

Kiam la kanonoj ankoraŭ ne silentis.

A nkoraŭ tondris en la ĉirk a ŭ aĵo de 1' ŭberigita Vieno la pafilegoj, kiam ji gm piĝis Vienaj gesam ideanoj por pripa 11 la resta rig o n de Viena E sp eran to orga p°' x ^ ine de m ajo 1945 ekfunkciis denc a Viena poŝto, k aj baldaŭ alvenis invi a unua kunveno de la V iena esperantis f.°' ,? n ĉam bro sen fen estrovitroj kunve a 2 2 a n de junio 1945 dudeko da gei udeanoj de ĉiuj iam aj Vienaj E speran no8'(lniZ0^' La in v itin to, dir. P au l Glŭxmai

* 1 81 sa lu ta j vortoj sciigis, ke ŝ ta ta j i sorUpaciaj a ŭ to rita to j ja m donis la pern

‘p, 1 P° r refondo de A ŭsfria Esperantii kai e~acio • P °st rap o rto j de s anoj Ei la <i .c!l k a j kelkaj aliaj estis esprims to or Zlr° ’ ke la refonciita a ŭ s tria Espers ltju ganizo estu superpartia organizo, havi Sesam ideanoj de ĉiuj m ondpercep i„ ... ia eblecon konkorde kunlabori r

S, hVenko de E speranto.

sis ' 1>le'! niaifacilaj kondiĉoj oni suk<

np,’at2If1. pf,s<' ioni> rek o lek ti la V ienajn <

nartn lstojn k aj re sta rig i la plej grand kiuj ĉ i u ^ l i r ■ a n ta ŭ a j societo j kaj grup in le r a li ? a *ĝIS al A EF. Kom enciĝis k urs H orist 'irn kornercle rn e ja in stitu to de D tu ta Aŭ |lani ekfunkciis la p o ŝtrilatoj diversai S|nv°'- r a Pide aniĝis sam ideanoj EsDeranrJ Koj ai ia centra, unueca aŭsti

P ro X r aOr^ n 'ZaCiO

novembro 194?torinl10. p resita, aperis ek ia proviznru ° ’ inf°rm a n te pri la laboroj

«ciigojn Dri Iae8tr^ro de A EE k a j donan k aj aktivuio Ĵ ? kcesoj de unu0Pa j £ ru P Seruo n n r 2 i ' S ta rigis A ŭ stria Esperant E s n e r a k t a a c e |i la p ra k tik a n aplikon r« « fo -/"s°jf,^ n k a £ la lam a A ŭ stria E sf lineva L • . ^ekom encis sian agadon s D ro c i 1 iite ra tu ra kam poj (direktor cher) l lnime k a j le rn e ja d irektoro Men dis la t VienaĴ E sp era n to grupoj refo

. 'am a n Vienan E speranto-D elegit E sp eran to a f e r o T ’ “ * * anLH 7O” d ‘? “ fcMn” e«o de A E F okazis la 3 300 Viom aJ^° .19.46 en v ie n o - Ceestis pli ffranda k a ^ H^ landaĴ gesam ideanoj. Ki de 1» n.tereso oni a ŭ sk u ltis la raporti c i u l o i ^ T ™ e8tr° k a j de Ia oeteraj fun ta s L v . ŭefinitivan A E F -estra ro n e prez e l D-tk a J ; . prez d lr' G i ^ m a n n ; vi Kovacic fei i\ u h rm g> D “ro Grimme, re Oni pridikutŭ5mr ĵ e tte n ) ’ k a j pluraJ all£

kelknir, - ? novaĵn sta tu to jn , far dis n lu ra m erajOĵn k a j p riparolis k a j de<

sis ]■■ / J t t Pr° ponojn K ntuziasm e prom kordan kunlaboron enerSian k a j k o j,ro am ,en 1945 aperis k elk aj Esperanto-, oroj in te r ili v o rtaro de red. Joh. Schrode de Hueo' qt « F' reude durch E speranto varbŭoig ° , k 7 ' , estis eldonitaj kelk, flu£rfnliniĵyik a u a lgIandaj grupoj eldon

g oliojn por a te n tig i la publikon pri ku fVidu pĝ. 2 kol. l )

AL LA TUTMONDA ESPERANTISTARO!

Kun granda ĝojo pro la fakto, ke la Esperanto-movado multloke deno- ve ekfloras, ke IEL kun la malnova UEA interkonsentis, kaj ke Heroldo

— inter multaj aliaj Esperanto-ga- zetoj — reaperis, mi oficiale sciigas, ke nia ministro pri instruo D-ro Eelix Hurdes subskribis du por Esperanto tre gravajn dekretojn :

1. dekreton pri enkonduko de Espe- ranto kiel nedeviga instrufako en la mez- kaj ĉeflernejoj de tuta Aŭstrio, publikigitan en la oficiala « Dekreta Bulteno » (Verordnungsblatt) n-ro 3 (1946) de la instru-ministerio de Aŭstrio, kaj

2. la 28-an de aŭgusto 1946 dekre- ton pri restarigo de la « Ŝtata Ekza- menkomisiono pri Esperanto», tio es- tas pri « simpla kapableco en Espe- ranto » kaj pri « instru-kapableco en Esperanto », laŭ kiu dekreto nun es- tos eble, ree ricevi novajn Esperanto- instruistojn. Antaŭ la naziista reĝi- mo (ĝis 13.3.1938) jam bonege funk- ciis la « ŝtata Esperanto-ekzamenko- misiono » sub la gvidado de kortega konsilanto D-ro Franz Wollmann, kiu ankaŭ nun laboras por Esperanto spite de siaj 75 jaroj, kaj ni posedis pli ol 100 ŝtate ekzamenitajn Espe- ranto-instruistojn en nia malgranda Aŭstrio.

Estante la direktoro de ĉi tiu Ŝtata Esperanto-Ekzamenkomisiono de la instru-ministerio, mi oficiale petas vin, Esperanto-eminentuloj kaj Es- peranto-organizoj en ĉiuj landoj de la mondo, ke vi bonvolu certe baldaŭ skribi al mi, kia estas la stato de la Esperanto-iv.struado en viaj landoj, kaj precipe, kiuj ŝtataj e ninentuloj (ministroj, ne-esperantistaj organi- zoj ktp.) en viaj landoj estas favoraj al Esperanto. Sed miaj plej gravaj demandoj estas .

1. Kiaj estas la ŝancoj por Esperan- to en viaj parlamentoj kaj ĉe viaj registaroj ?

2. En kiuj ŝtatoj la situacio estas sukcespromesa, se mi oficiale en la nomo de nia, instru-ministerio turnus min al la instru-ministerioj de viaj ŝtatoj rilate komunan enkondukon de Esperanto kiel deviga instrufako en la lernejoj ?

Nur per komuna samtempa enkon- duko de Esperanto en vico da ŝtatoj ni atingos baldaŭ la venkon de Espe- ranto !

Laŭ la spertoj rilate la lernadon de fremdaj lingvoj en Aŭstrio, kie nuntempe tiom da lingvoj estras (!), ni Esperanto-instruistaj fakuloj pro- ponus la enkondukon de Esperanto en la lastaj klasoj antaŭ la mezlerne- joj (ĉe ni en la 3-a popollerneja klaso en kvazaŭ-ludmaniero por 8-jaraj ge- knaboj, — kaj poste en la 4-a popol- lerneja klaso kiel regula instruo de Esperanto, por ke la geknaboj jam sufiĉe bone scipovu Esperanton, kiam ili komencos en la mezlernejoj la studadon de la angla aŭ franca, aŭ rusa aŭ ĉeha aŭ latina lingvoj).

Por ke vi ekvidu, kiel gravaj emi- nentuloj ĉe ni estas favoraj al Espe- ranto, mi aldonas la liston de la unu- arangaj personoj, kiuj apartenas al la Honora Prezidantaro kaj al la Ho- nora Komitato de la Aŭstria Societo de la Amikoj al Esperanto (ASAE), kiun societon fondis kortega konsi- lanto Hugo Steiner en kontakto kun nia A ŭstria Esperanto-Cento.

Aŭstria Societo de la Amikoj al Esperanto

Honora Prezidantaro :

Kanceliero inĝ. Leopold F igl

M inistro por In stru o D ro F elix H urdes Mifiistro por K om erco D ro h.c. E duard

fjeinl.

Honora Komitato :

Urjiv. Prof. D ro Ludw. A dam ovich, rektoro cje la V iena U niversitato

Uriiv. Prof. D ro Jo se f B ick, ĝen. direktoro de la A ŭ stria N acia Biblioteko

Prpf. H erb ert Biickl, rek to ro de la A kade lnio de F o rm a n ta j A rtoj

Sekciestro D ro K arl Dworsc/tafc, ĝen. di (•ektoro de la P.T.T. A dm inistracio D jro H ans Frensel, ministro por nutrado

(esperantisto de 1919)

D r° H einrich Gleissner, landestro de S u p ta k ŭ strio

D r° Sigm und G uggenberger, fu n k cia n ta di- rektoro de RAVAG (R adio W ien) Inĝ Alb. H ochleitner, lan d estro de S alzburg D t'O G unter H o ffm a n n , g u b ern a to ro de la

poŝtŝparkaso

K ortega konsilanto Prof. D -ro K arl Holeg, (ektoro de la T eknika A ltlernejo Wien U fba konsilanto K arl Honag, prezidanto de

« B un d esrat »

I n t. K aan, ĝen. direk to ro de la A ŭ striaj Fervojoj

D > 0 Lorenz K arall, landestro de Burgen- jando

D i'° K arl Kobald, prezidanto de la A kade fnto de Muziko

I- isgeneralo P ro h c. Theodor Kijrner, ur- bestro k a j lanclestro de W ien

K ortega konsilanto D ro Krogner, ĝen. di- rcktoro dc la A ŭ stria T ra fik a Oficejo Prof. D ro N ad 'n e Paunovic, n acia konsi-

lanto

E ksm inistro D ro H ans Pcrnter, nacia kon silanto

H ans P !csch, landestro de K arintio A nton Pirchcgger, Icndestro de Stirio Josef R eithcr, landestro de Mals. A ŭstrio P aul Snciser, vicurbestro de Wien

K ortega konsilanto D ro A lfred Sti.r, ĝen.- direktoro de ,a Ŝ ta ta j Muzeoj

M inistro D ro Lois W einberger, vicurbestro de Wien, prezidanto a n s ta ta ŭ a n to de la A ŭ stria Sindikataro.

A nkaŭ la u rb a konsilanto de Wien, D ro V iktor M atejka, la estro de la Viena Kultu- ra Oficejo, kiu estas esperantisto, a p a rte nas al la ASAE estraro.

Kortega konsilanto Steiner fondis jam 1928 en Wien-Hofburg la antaŭ 1938 tre konatan Internacian Espe- ranto-Muzeon (IEMW). Feliĉe la mul- taj libroj ne estas perditaj. S-ano Steiner ricevas nun denove de la ŝta- to por la Esperanto-Muzeo taŭgajn ejojn kaj volas dediĉi siajn tutajn fortojn al la gvidado de IEMW. Tre grava afero ! Bonvolu helpi al li ! Esperanto-lektoratoj jam ekzistas en Wien ĉe la Teknika Altlernejo (lek- toro ĉeflerneja instruisto Geissler).

Aliaj lektoratoj sekvos.

Wien situas enmeze de multaj di- verslingvaj ŝtatoj. La aŭstria regis- taro estas tre favora al nia Esperan- to. Pro tio mi turnas min al la tut- monda esperantistaro kun la supraj demandoj.

Laŭeble kaj laŭbezone mi mem (aŭ, en mia nomo, alia esperantisto estonte) — kune kun la Esperantaj eminentuloj de la koncernaj ŝtatoj

— iom post iom persone vizitos la instruajn kaj aliajn ministrojn en tiuj ŝtatoj, kiuj laŭ via sciigo estas favo- raj al Esperanto, por ke nia instru- ministervo en taŭga buŝa maniero povu speciale inviti la diversajn re- gistarojn al komuna laboro.

Bonvolu baldaŭ respondi al mi ! D-ro MAXIMILIAN FŬHRING,

D irektoro de la ŝ ta ta ekzam enkom isiono por la instru ad o de ia m ondhelplingvo

E sp era n to ĉe publikaj m ezaj lernejoj, U n terrich ts M inisterium , M inoritenplatz 5, W IE N I, A ŭstrio.

Ciuj gazeto) estas geta ta j, represi la supran ulvokon

Sveda M inistro de Instruado por Esperanto.

Sveda ŝtatm inistro deklaris dum interparolo kun la prezidanto kaj se- kretario de Sveda Esperanto-Institu- to ke li volonte subtenas la ideon aranĝi de la ŝtato pagitajn instruist- kursojn en Esperanto, ĉar li deziras subteni ĉiujn kulturrilatojn inter la popoloj.

La sveda ministro de instruado apogis proponon de la regna budĝeto por 1947-48, asigni en la kadro de la instruministeria budĝeto por 1947- 48 sumon de 5000 kronoj por la aran- ĝo de perfektigaj Esperanto-kursoj por instruistoj. Se la loko permesos, ni publikigos en la venonta numero la plenan tekston de la propono en la regna budĝeto.

Vincent Auriol

subskribis Peticion por Esperanto.

In te r la subski ibintoj de la P etskribo por E sp eran to d irek to ta al UNO troviĝas an k a ŭ la P rezid an to de la F ra n c a ŝta to , s ro Vincent A uriol. P er sia subskribo la em inenta fra n c a ŝta tv iro denove dokumen ta s sian progresem on k a j sian kom prenon poi la veraj bezonoj de la homaro. lm itin- da ekzem plo por aliaj I

Registarano D-ro Enrico Celio estos Honora Prezidanto de- !a 32 a Univ. Kongreso en Bcrn.

La svisa re g lstaro ra jtig is sian vic prezi danton, D ron Enrico Celio, kiu esta s mi nistro de la federacia departem ento dc P oŝto k a j Fervojo, estiĝi la honora prezi dan to de la 32 a U niversala K ongreso de E sp era n to en Bern. P e r tio la svisa regls ta ro m ontris al la E sp e ra n to m o v a d o g ran dan honoron. Oar per tio ĝl esprim as sian ĝojon, ke la venonta U.K. okazos en Svis- lando, k a j per tio ĝi an k a ŭ aprobas la laŭ dindan celon de la E sp eran to m ovado kaj esprim as sam tem pe sian sim pation por lŭ m ondlingva ideo. L a reg istaro transdonis sian plej koran deziron por la efektiviĝo de la kongreso. Dum la Solena M alferm o la 27 an de julio verŝajne la m lnistro D-ro Celio salutos la kongreson en la nomo de la svisa registaro.

Preskaŭ mil Esperanto-dissendoj el Ĉeĥoslovakio dum unu jaro.

ciis la 1 a de ja n u aro 1947 la E speranto- dissendoj de la Celioslovaka Radio okupis la plej m ultan tem pon el ĉiuj frem dlingvaj disaŭdigoj. Ekde la 2 a de ja n u a ro la dis sendoj en la an g la kaj ru sa lingvoj estas laŭtem pe plivastigttaj, sekve de kio Espe- ra n to okupas nun la duan lokon. Tam en la nom bro de la E speranto dissendoj de la ĉsi. radiostacioj estas respektinda : tri sta cioj elsendas esperantlingve 80 foje dum (30 ta g a ) monato, tio estas p resk a ŭ mil dissendoj dum unu ja ro ! ĈeKoslovakio oku pas tiu rila te la unuan lokon en la mondo.

La resono al la E sp era n to dissendoj es ta s v a s ta : ili havas a ŭ sk u lta n to jn eii 23 landoj eŭropaj (m an k a s aŭskulto konfir- moj n u r el Albanio, G reklando kaj Luksem - b u rgo), en du landoj de N orda Afriko, kaj la dum som era ondo 25,34 m estis ricevita an k a ŭ en Argentino.

Letero

a! la irlanda Ministro por Edukado.

Irla n d a j sam ideanoj, k u nvenintaj en Du • blino por sia jarkunveno okaze de la Za m enhof-tago, decidis sendi la jen an dekla - ron (irlandlingve) al la m inislro por edu ■ kado :

K onsiderante la nunan u rĝ an bezonon por

pli da internacia interkom preno k aj am l-

keco, k a j la pru v itan utilecon k a j edukan

valoron de E speranto, la helplingvo intei -

nacia, ni, la rep rezen tan to j de la irlanda

E sp era n tista ro , petas vin, ke vi fa ru ara n -

ĝojn por enkonduki tiun lingvon kiel laŭ

volan studtem on in ter la a liaj « m odernnj

lin g v o j» en ĉiuj m ezg rad aj lernejoj, knj

kie, tem on en la ekzam enoj por la mezgrn

daj atesto j. N unteinpe en un iv ersitato j knj

en Ia lernejoj en m u ltaj landoj E speranfo

estas in stru a ta kicl aŭ laŭvoln aŭ deviga

temo. En Irlando m u ltaj in stru isto j knj

lern an to j propravole stu d a s ĝin, kaj ni opl-

nias, ke jam venis la ternpo k onstati la

gravecon de tia studado.

N-ro 4 (1063) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 15 Februaro 1947

Anglo povas skribi G H O TI kaj legi ĝin FISH.

Fi^f> e s ta s en la an g la lingvo « fish » (pr. fiŝ). L aŭ a s e rto de G eorge B. Shaw,

‘ ' oni povus tiu n vorton sam e bone skribi

£ « ghoti » k a j tam en ko rek te legi ĝin «fish».

Je n kiel : oni prenus ia gh el « enough » (pr. enof), la o el « w om en » (pr. ŭim en), k a j la ti el « n a t io n » (pr. n ejŝn ) ; do gh o ti f i sh. Cu ne vere ?

E n E sp era n to f <?iam estas f, sam e kiel i ĉiam estas i, k aj ŝ ĉiam ŝ. Sen escepto.

K aj p u n k to ! En E speranto, do, oni devas rezigni tiel in te resa jn literoludojn. Treege bedaŭrinde, ĉu ?

URTIKO.

soj aŭ varbparoladoj. L a unua propagand broŝuro « E sp era n to Interview » de St. Zo del estis disdonita en la E sp era n to stando de la p rin te m p a A ŭ stria Specim ena E k s- pozicio. En la S chubert salonego de la Vie n a K oncertdom o estis a ra n ĝ ita j Zam enhof- festkunvenoj kun a rtis m a j program oj, pri kiuj parolis a n k a ŭ la V iena R adio stacio.

E n julio 1946 kom enciĝis la u n u a Esperan- to-radiokurso, g vidita de H o frat Steiner, la fondinto de In te rn a c ia E sp era n to Muzeo, kiu baldaŭ estos denove m a lferm ata. Es- peranto-R adio-Inform servo (k vinm inutaj v arbparoladoj pri A ŭstrio ) okazis post ĉiu kursleciono.

P o r akceli la intereson por E sp eran to ĉe la v a s ta publiko, e s ta s fondita A ŭ stria Societo de A m ik o j al Esperanto. L a hono- ra n prezid an taro n k a j honoran k om itaton eniris g ra v a j personoj de la politiko, scien co k a j p u blika vivo. (Vidu la alvokon de D-ro F u h rin g en ĉi tiu num ero !) L a 7 an de decem bro 1946 okazis ĝ ia fondiĝa ĝene- ralkunsido. E fe k tiv a prezidanto fa riĝ is D-ro M. F ŭ hring, sekcia konsilanto en la in s tru a m inisterio ; vicprezidantoj F erdinand N oggler el S alzburg k a j R. Cech ; sek reta- rioj Adolf P ete rlik k a j F ra n z W atzinger (V illach) ; k asisto j s ino E. F re y k a j F ra n z B artosch (H o rn ). P lu aj 20 gesam ideanoj k a j E sp eran to am ikoj eniris en la estraron.

P o st la fin ita som era radiokurso komen ciĝis nova kurso, g v id a ta de le rn e ja direk toro Strobl, ĉium erkrede je 6.35 h. m atene (ondo 506,8 m .), k a j la 11 an de novem bro kom enciĝis nova serio de E sp era n to radio inform paroladoj per paroiado de R. Cech pri la tem o « 950 ja ro jn A ŭstrio » ; tiu j pa roladoj okazas ĉiudim anĉe per sendstacio W ien II (ondo 228.6 m ) je 18.40 h.

P ri E speranto-lektoratoj k a j d ek re to j de la instrua m inisterio vidu en la alvoko de D-ro F ŭhring. En Vieno fu n k cias E speran- to-S&minario (g v id ata de d irektoro Mena cher, D ro Sirk k a j E. W erner), kiu celas progresigi la lingvoscion de la sam ideana- ro k a j kiu an k a ŭ a ra n ĝ a s p re p a ra jn kur- sojn por la ŝ ta ta j E sp eran to ekzam enoj.

De julio 1946 a p e ra s la organo de A EF,

« A ŭ stria E sp era n to R e v u o », kiu trovis bonan akcepton ĉe la enlanda kiel an k a ŭ ĉe la ek sterla n d a esp eran tistaro . L a nove fo n d ita eldonejo « T ra m o n d o » kom encis sian agadon per eldono de la libro « Mond paco kiel psikologia p ro b le m o » de univ.

prof. D ro T hiering, tra d u k ita de D-ro S irk ; aliaj verkoj estas en preparo. L a Viena gazetaro estas fav o ra al n ia movado;

en diversaj p o litikaj k a j senpolitikaj ĵur- naloj k a j se m ajn aj revuoj aperis pri Espe- r a n ta j artik o lo j k a j notoj, eĉ tra d u k a ĵo j el E speranto. Socialista «Stim m e der Jugend»

ap erig is E sp era n to kurson, sam e la enigmo- gazeto « D as kleine R atsel ». La liglandaj gazetoj, speciale tiu j de S alzburg k a j S upra A ŭstrio, e s ta s tre favoraj, kaŭze de la tie tre a k tiv a j lokaj societoj. L a unua interlig- landa Esperawto-rewfcontif/o okazis en G m unden, pli ol 150 gesam ideanoj el Salz burg, S u p ra A ŭstrio, Tirolo k aj Vieno tie kunvenis. D ua renkontiĝo okazis en la ur- beto O ber-Pullendorf en B urgenland, kie la ag e m a s ano Julio R ainer sukcesis fondi grupon, in te r kies anoj estas an k a ŭ h u n g ar- k a j k ro atlin g v aj enloĝantoj. Ĉi tiun kunve- non ĉeestis pli ol 30 sam ideanoj el Vieno k a j k elk aj el Graz.

E n tu te fu n k cias nun pli ol 50 grupoj k a j societoj de A E F : 23 en Vieno k a j pli ol 30 en la liglandaj lokoj. L a a ŭ s tria esp eran tis ta ro per sia ĝ isnuna agado pruvis, ke ĝi ĉiel klopodas retrovi sian iam an pozicion en la u n iv ersala Esperanto-m ovado. Ĝi vo- las venki ĉiujn m alfacilaĵo jn de la post m ilita tem po k a j per sia agado an k a ŭ akceli la laborojn de la a ŭ s tria popolo por ree g a jn i la m e ritita n lokon en la g ran d a rondo de la tuthom aro.

L a tu tm o n d a sam id ean aro esta s p e ta ta noti la adreson de la Viena Esperanto-C en- tro : W ien I, N eutorgasse 9, a d m in istra ta de n ia ferv o ra sam ideanino Loibel. Tie oni povas ĉiam ricevi ĉiujn inform ojn kiuj kon ce rn as la a ŭ stria n E sp era n to movadon.

R A JM U N D CECH, Wien.

Esperanto-amika ĵurnalo 75-jara.

E n la n u n a jaro, la oficiala ta g a ĵurn alo de ia H u n g a ra S o cialdem okrata P artio ,

« N ĉpszava », t.e. « Voĉo de 1’ Popolo », fa- riĝ a s 75 ja ra . Tiu ĵurn alo ofte ap erig is en pli fru a j jaro j, kiam ne ekzistis p aperm an ko en H ungarujo, artik o lo jn p ri k a j por E s peranto, eĉ reg u lan rubrikon. M ultaj per- sonoj sendas nun salutojn al la gazeto, k aj e stu s tre efike, se el m u lta j landoj alvenus al tiu am ik a jurn alo bondeziroj en E speran- to. Sendu vi mem, sed sendigu an k a ŭ de via la b o rista partio. Se venos m u ltaj tia j bon- deziroj el ĉiuj m ondpartoj, tio kunhelpos por b ald aŭ a denova E sp era n to ru b rik o en tiu g ra v a ĵurnalo. A dreso de la redakcio : B udapest V III, Conti u. 4, H ongarujo.

Post M angada — A dam -Lanti

Estas funebriga tempo por la es- perantistoj en Meksiko. Antaŭ dek monatoj Julio Mangada Rosenorn, hispana rifuĝinto-generalo, eksguber- niestro, kaj unu el niaj plej fervoraj samideanoj en la mondo, — kaj nun Eŭgeno Alfredo Adam, nomita Lanti, homo tute alispeca sed eĉ pli konata en la mondo esperantista, ĉar ii estis la fondinto de SAT (Sennacieca Aso- cio Tutmonda). Profesie li estis ter- kulturisto, lignaĵisto, meblofaristo, instruisto pri manlaborado, organi- zanto, redaktoro ktp.

La malĝojiga sciigo atingis nin per aerpoŝta letero de s-ano Francis- ko Azorin, ankaŭ li hispana rifuĝin- to en Meksiko, arkitekto, eksparla- mentano, kiu en la lastaj jaroj estis intima amiko de Lanti. S-ro Azorin skribas : « Mi komunikas al vi la be- daŭrindan morton de Lanti. Ĉar li ne povis elteni akutajn kaj daŭrajn do- lorojn ĉe la kapo, li sin mortigis, la 17-an de januaro, en ĉitiea franca malsanulejo. Mi vizitis lin la lastajn tagojn ĉiutage por kuraĝigi lin. Li absorbis ĉiajn narkotilojn. Estis pro- jektite fari radiografion kaj, se ne- cese, tra tru i la kranion, — ĉio vana.

— Por mi lia morto estas profunde

El la urho de nia T rid ek-d u a

Jen estas la famaj Bernaj ursoj en sia kaĝo.

L a nomo de la urbo B ern devenas de « ursoj » ( — B aren).

Konsolo de Esperanto.

A1 la re g a to j de la « m ilja ra » sed fak te n u r dek du ja ro jn ek z istin ta T ria Regno estis severe m alperm esite, k o n ta k tiĝ i kun la diverslandaj m ilitk a p tito j en ĝ iaj limoj.

T am en tre m u ltaj, ne a te n ta n te tiun mal perm eson, afable in te rrila tis ku n tiu j vik tim oj de la k rim a m ilito k a j subtenis ilin laŭeble p er vivnecesaĵoj. K om preneble tion iii povis fa ri n u r kaŝe, ĉ a r p er tio ili riskis g ra v a jn m alutilojn por si, — an k a ŭ tio ja estis rezisto k o n tra ŭ la teroro.

E n oktobro 1942 m i devis esplori la cir- kon stan co jn de akcidento, pro kiu estis m o rtin ta la posedantino de bieno en K arin- tio, kie laboris fra n c a m ilitk a p tito L.M. Ĉi tiu estis a te stin to de 1’ akcid en to k aj, kiel unua, helpis la m alfeliĉulinon. Tial m i devis pridem andi lin pri Ia okazintaĵo. Mi devis viziti lin en lia nova rest.ejo, bieno W allner en vilaĝo Stein apud K lagenfurt, K arintio, ĉ a r li ja m fo rlasis la bienon de la m ortin tino. Sed la pridem andado m ontriĝis tre m alfacila, ĉ a r L.M. sciis la g erm an an lingvon sam e m albone kiel m i la francan, parole neniam bezonitan. A n k aŭ la venigita in te rp re tisto , s-ro Pierre Louis eJ N ancg, per ĉi tiu j du lingvoj ne povis akceli m ian iom subtilan juraferon.

Je n mi eksplodis per la pli al mi mem d ire k tita dem ando, ĉu do ne e s ta s atingebla esp eran tisto ? Tuj s ro Louis brilm iene a s e rtis : « Jes, estas ! Sciu, m i mem ! » K aj vere, li parolis nian nun kom unan lingvon tiel flue, ke m ia ta sk o b aldaŭ estis solvita.

Nek la g a rd isto j - m alseveraj tirolanoj nek la bienisto, kiu respondum is pri !a k a p tito j ĉe si, k a j liaj gefam ilianoj m al- helpis eĉ iom nian sufiĉe longiĝintan in te r paroladon : ja an k a ŭ la bienistino estis le rn in ta n ia n lingvon k aj restis fidela al nia ideo. ĉ iu j favoris laŭeble la al ili k o n fid ita jn k ap tito jn . P ro tio estis eble, viziti s ron Louis alian fojon k a j detale priparoli kun li la esp erigan fak to n k aj ŝancojn de 1’ invado de la usona arm eo en N ordafriko, pri kiu Louis ja m sciis per la radio a p a ra to de ges roj W allner. De tiam s ro Louis estas m ia sam ideana am iko k aj k a ra korespondanto.

Ĉi tiu fa k to dem o n stras la hom am an ka- ra k te ro n de la v e ra popolo de A ŭ stru jo k a j ĝian sim pation al ĉ ia j su feran to j m a lg raŭ in sista j d anĝeroj de la te ro ra estab laĵo en tiu h o ntinda periodo. En la k a p tita j k a j se n arm ila j soldatoj de la alia flanko ni ne vidis m alam ikojn sed hom ojn helpindajn.

A nkaŭ m ontriĝis evidente, ke E sp era n to vi • vas k a j ke ĝi efikas, eĉ k iam ŝovinism a reĝim o klopodis ek sterm i ĝin.

D ro A DOLF HALBEDL, A ŭstrio.

ĉagrena, ĉar li fariĝis en Meksiko mia ĉiutaga, nedisigebla amiko. Li venis ofte manĝi ĉe mi, kun mia fa- milio, kaj tre intime ni kunlaboris kaj kune amuziĝis. En la tombejo mi diris al li lastan adiaŭon — en Esperanto, nature — je la nomo de la tutmonda esperantistaro, de SAT speciale, de la amikoj kaj de la ed- zino. »

Adam-Lanti naskiĝis en Neheu St.

Georges (Francujo) la 19-an de julio 1879. Esperantisto li estis de post 1914, kiam li lernis nian iingvon kiel ambulancano ĉe la fronto. Lanti estis edzigita ; lia edzino vivas en Londo- no. Lia ĉefa kreaĵo estas SAT. kiun li gvidis ĝis 1933. Ĝin oni povas nomi lia vivoverko.

Jam unufoje, antaŭ multaj jaroj, oni legis en iu Esperanto-gazeto in- formon pri la morto de Adam ; tio estis, kiam li decidis publike mala- perigi sian veran nomon kaj estonte vivi kaj labori nur sub sia pseŭdo- nimo Lanti. La redaktoro miskom- prenis la informon kaj publikigis nekrologon. Nun Lanti forlasis nin efektive. Li mem forĵetis de si la vi- von kiu jam ne ŝajnis al li vivinda.

Lia verko kaj idealo tamen postvivas.

El Suomio (Finnlando).

«La sep fratoj» de A le k sis K ivi esperanti- gita.

Tiu ĉi verko de la fondinto de m oderna finna literatu ro , A leksis Kivi, e s ta s lerte tra d u k ita E sp era n ten de inĝeniero Ilm a ri E k stro m en T urku. L a tra d u k o esta s nun rev iz iata en H elsinki k a j poste p reso ta de nova (E s p e ra n ta ) kom anditsocieto, kiun oni sta rig is a n ta ŭ k elk aj m onatoj. E k stro m tra d u k is a n k a ŭ la finnan nacian eposon KaJevaJa, sed ĝi an k o ra ŭ ne estas p resita.

L a celo de la nova societo e s ta s eldoni ĉefe finnan k la sik a n literatu ro n en E speranto.

Ja m ap e ris verk eto de fin n a poeto J. H.

E rk k o , nom e « Spegulo H o m ara n a ».

E speranto kiet deviga in stru fa ko .

N ia lingvo estas devige in s tru a ta en po- pollernejo de Kullaa. Kiel in stru isto funk- cias T aisto A urela. E sp era n to estas an k a ŭ libervole in stru a ta en la g ek n a b a lernejo de Som ero. En la u nua klaso p a rto p re n a s ĝin 35 g elernantoj, k a j en la su p e ra j klasoj pli ol 20 in stru isto j lcaj g elernantoj. In s tru a s rek to ro Joel Vilkki, la ĉefdelegito de IE L D usem ajna E speranta kurso en dezerto okazis la sta ŭ tu n e en la vilaĝo Jokisalo

(L aih ia). P arto p re n is 20 geknaboj k a j ĝin gvidis sta ciestro H. Salokannel.

K ristuna E sp.-Asocio de Finnlando, kies prezidanto ĝis nun estis p aro k e stro P.

O. E kko en K alanti, e s ta s nu n re sta rig a - ta. B aldaŭ okazos en Helsinlci, se eble, Es p e ra n ta diservo k a j kunsido, kie oni elek to s novajn funkciulojn por la asocio.

Propagando por Esperanto.

L a prezidanto de la Esp Societo de Fin n a j F ervojistoj, sta ciestro H. Salokannel.

prelegis pri nia lingvo en la ja ro 1946 en ĉ 40 lokoj k a j eldonis p lu rajn flugfolietojn.

E speranto en fa k a gazeto.

L a ferv o jista fak g a zeto «R autatielainen»

en H elsinki kom encis su r siaj kolonoi Esp.

k u rson k a j intencas ara n ĝ i in te r siaj gele gan to j konkurson kun E sp era n to kiel temo.

M isia Rondo,

kiu dum k elk aj ja ro j lab o ras en Veteli, el- donis libreton « E te rn a evangelio », interese v erk itan de nia m alnova sam ideano, paro- k estro H eino P atia la , kiu a n ta ŭ ĉ. 30 ja ro j predikis en u nua E sp e ra n ta diservo en F inn- lando.

Restas ankoraŭ kelkaj tagoj

por aliĝo al la 14 a K ongreso de la neder lan d a E speranto-asocio L E E N je re d u k tita kotizo (gld. 2.50). E kde 1 m a rto la kotizo estos 3.— . L a nom ita kongreso okazos duni la p ask o tag o j en H ago. A dreso por aliĝo : F-ino J.B. Lehnen, A njelierstr. 10, De,n H aag, Nederlando.

Aliĝu al refondita

Int. Scienca Asocio Esperantista !

N i su b sk rib in taj sam ideanoj decidis, post recip ro k a korespondado k a i pripensado de la aferoj, refondi la an taŭ m ilita n ISA E , por povi pli bone k a j pli efike propagandi E s p eranton in te r sciencistoj kiel ta ŭ g a n kon ta.ktilon k a j ligilon, plifacilig an tan la scien can laboron. N ia celo estas :

Unue, organizi ĉiujn e s p e ra n tista jn scien cistojn, por ke ili povu facile k aj sukcese in terŝan ĝ i siajn esplorojn k a j pensojn ;

Due, ekinteresigi la ĝis nun e k s te rsta ra n ta jn sciencistojn pri E sp era n to k a j pri ĝiaj valoro, neceso k a j utilo por facila lingva ir.terkom preno a n k a ŭ en scienca labo.o ;

Trie, klopodi ĉe UNESCO. ke E sp eran to fariĝ u lingvo u z a ta dum in te rn aciaj kon- gresoj, ĉu sciencaj ĉu aliaj ;

K vare, eldoni SCIEN C AN REVUON, kiu estos oficiala organo de IS A E k a j sam tem pe gazeto a lp o rta n ta resum ojn de g ra v a j artikoioj el la m onda scienca revuaro, ori g in alajn artik o lo in pri tem oi pli m alpii po- p u la ra j k aj ĝeneralsciencaj kaj, fine, diver- sajn inform ojn el la scienca mondo.

E sperante, ke ni esprim is per tiu j k v ar punktoj la ĉe fajn celoin de nia klopodado, ni tu rn a s nin kun alvoko al ĉiuj sciencistoj k aj al ĉiuj am ikoj de scienco, precipe al e s tin ta j anoj de ISA E , ke ili ĉiuj ebligu efektivigi nian la borprogram on k a j aliĝu al refo n d ita ISA E. Komence ni sta rig is p rep a ra n kom itato n de ISA E, kiu funkcios k aj zorgos pri la agado, ĝis kiam sciencis- toj p a rto p ren o n taj la B ernan kongreson faro s definitivan decidon pri la estraro , la- boro k a j celo de ISA E . A nkaŭ la asocia kotizo, kiu entenos abonon a! !a revuo, estos decidita dum la kongreso. Ĝis tiam ni inform os n ia jn am ikojn pri ĉio g ra v a k a j nova pere de E speranto Internacia k a j He- rotdo de E speranto aŭ rek te per cirk u leraj leteroj.

Ni d an k a s al tiu j sam ideanoj, kiuj jam afable helpis nin finance, sendinte respond kuponojn, Ni petas, ke vi skribu afable al s ro Ja ro sla v H anuŝ, K ladno 1997, Ĉehoslo- vakio. Se vi deziras ak tiv e k u n la b o ri en organizado, propagando aŭ kiel re d a k to ra korespondanto, bonvolu rim a rk ig i tion. La sam ideanoj, kies aliĝojn al k u n la b o ra n ta reto de Scienca Revuo ni ja m ricevis, ne estas plu p e ta ta j skribi al ni. N i dissendos al ili cirk u leran leteron, kie ili trovos pli precizajn inform ojn.

P r e p a r a K o m i t a t o d e IS A E : H. van der L ek, W ageningen, N ederlando G. M a k k in k , Bennekom , N ederlando C. S top-B ow itz, Oslo, N orvegujo E. W oodruff, Sutton, A nglujo J. H anuŝ, Kladno, ĉelioslovakio.

Batalado por Esperanto en la aŭstria gazetaro.

En la la sta j sem ajnoj k a j m onatoj vigle rekom enciĝis en A ŭstrio la skrib b atalad o por E sp eran to en d iversaj gazetoj k a j ĵu r- naloj. En aŭtuno 1946 publikigis la oficiala organo de la a ŭ s tria a ltle rn e ja stu d e n ta ro

■ A kadem ische R undschau » kontraŭespe ra n ta n artikolon. Ja m la sek v in ta num ero enhavis p o resp eran tan respondon, kiu m al- fo rtig is ĉiujn a ta k o jn k o n tra ŭ nia lingvo.

La a ta k o j estas la sa m a j kiel en m alnovaj tem poj : ke E sp era n to estas lingvo mor- tonta, ĉa r ne esta s eble esprim i en ĝi kul tu ra jn afero jn ; post enkonduko de Espe ra n to kiel helplingvo la nova mondlingvo disfalus en dialektojn, ktp.

Krom e la je n a j ĵu rn alo j publikigis a rti- kolojn pri E sp era n to k a j la E sp eran to mo vado : « B erichte und Info rm atio n en », ofi- ciala organo de la A ŭ stria In stitu to por Ekonom io k a j Politiko, sub titolo « L a la- tino de la d e m o k ra tio », « D er S tudent », of.organo de « F reie O esterreichische Stu d entenschaft », kiu titolis sian poresperan- ta n artikolon «Lingvo de interkom unikado».

La. k u ltu ra m o n a ta revuo « Die F a h r e » skribis pri la «problem o de la mondlingvo»

kaj publikigos E sp era n to kurson en num e roj de la ja rk o lek to 1947. K rom e en «Kle- rusblatt», k o n a ta k a j m u ltv a stig ita revuo por la k ato lik a p astra ro , ap e ris m allonga artikolo pri la E sp era n to movado, precipe pri la katolika.

G.

LA TUNELO

PARABOLO E l A jrolo en Svislando stria s longa voj-rubando, torde, p lekte, voJvm alrekte supreniras m o n td ire kte : tridek kilo m etro jn longa, kieJ vosto anakond.a.

EJ A jrolo, tra matheio, kuras la fervoj-tunelo : rekte, sen h ezit’, sen dubo, kiel revoJvera tubo.

Supre iras vojo plekta, sube —- Ja tunelo rekta.

Iam , por el unu vaJo al la transa vaJo veni, oni devis sur spiraJo de la Jonga vojo peni.

N u n la hom genio spita m ontobstakJon b or-konkeris...

M i rigardis — k a j m edita parabol’ al m i aperis : ĉiu vaJo — jen nacio, inter iJi — m ontobaro ; su r ĝi vagas k u n devio nacilingvo al najbaro.

E speranto en a ta k o boris tra Ja tradicio, ĝi per ia potenca brako sin proponas al socio.

D um ĝi ku ŝa s sub okuloj, ĉu ne estas vera honto, vidi tiom da blinduloj ŝ v iti su r Ja granda m onto ?

R E T O R O S E T L

15 Februaro 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 4 (1063) paĝo 3

La veraj herooj de la homaro Parolas la leganto (Libera Tribuno).

Homo kies nomo devus aperi en ĉiu lerneja legolibro : Dorus Rijkers, kiu savis pli ol kvarcent homvivojn. Naskiĝis antaŭ 100 jaroj en Heldero.

Jen la veraj herooj de la homaro : la idealisto kiu, laborante por la bona afero, ne perfidas sian idealon eĉ antaŭ minacoj kaj persekutoj, kiu suferas ekzilon, koncentrejon, eĉ naorton prefere ol cedi antaŭ la tero- ro de malnobluloj ;

la miniisto kiu eniras la sovaĝejon por porti la evangelion, konsolon, hel- pon kaj kulturon al kanibaloj kaj pri- mitivuloj ;

la kuracisto kiu, provante novan serumon je sia propra korpo, infekti- ĝas kaj, sub grandaj doloroj, eĉ mor- ante donas al sia asistanto-kolego intormojn pri la progresanta stadio de sia agoniado ;

la flegistino kiu vizitas la regio- noJn trafitajn de epidemio, riskante mem malsaniĝi je tifo, hoiero, aŭ Pesto, kaj perej mjzere j

la bravulo kiu enpenetras en bru- antan domon por elsavi aliulajn vi- vojn ;

. ]a patrino, sin oferanta por siaj

^manoj, kaj prefere suferanta ĉion.

0 ec iomete suferigi sian idaron ; la esploristo kiu spitas dezerton aJ polusajn glaciojn, altmontaron aJ praarbaron, naturelementojn kaj sovaĝajn bestojn ;

■ n maristo kiu kuraĝe sin ĵetas en a raukon de 1’ oceano por elŝiri el ĝi la S1prompulojn ...

Ne tiuj estas la grandaj herooj 1UJ venkis en milito, kiuj murdis kaj murdigis milojn, centmilojn, milio- u°jn da homfratoj, tiel nomitaj «ma- arnikoj», — kjuj detruis kampojn, vŭaĝojn kaj urbojn, — kiuj forkuri- gis aŭ neniigis malamikajn armeojn.

au malamikajn ŝiparojn, — kiuj ba- ls, vundis, pikis, gratis, buĉis, pafis, Jĵtis bombojn, eksplodigis grenadojn,

. kiuj bruligis, cindrigis, rubigis, ruinigis, -— kiuj konkeris landojn kaj Provincojn, — kiuj bruis kaj aplom- is, kiuj triumfe sin glorigis kaj fan- ord°ne 'S*n ornamis P°r trofeoj kaj

Ne, ne tiuj estas la grandaj he- ra?J ’ ne la armeest roĴ. ne la admi-

°J, ne la princoj kaj imperiestroj, ec se ni nomas ilin tiaj.

Popolo kiu ne bezonas ŝparkas<

ŝ r , ^ niU bindo portus sian ŝparaĵon notn v Sed esta s en H indujo la pri m ain Turtilno’ ĉlan ŝPai'aĵon ŝan ĝ i por ĉ» la i ° ro k a J Ie£ ° Ŝirm as la ornam k o n fi» i,0 rp o d e v ir in o Ĵ k o n tra ŭ forprei S s u n J ^ 6n H lnduj° ' a ° ‘na

°1 en -♦ i k ° rp ° de la virinoj pli s<

Hinduio a lk ira sita bankfako, k a j tit sen orn ° nl m alofte ren k o n ta s virinor a rĝ e n tu ^ 1?1^ 0' ^ a o rd in ara virino p o) da o, iln ’ ofte &is v a ,oro de k elk aj oraioiĈ' , enoJ- Pii bonhavaj virinoj p velojn ’i naj ,a riĉaj P°r ta s orajo jn kt nu r ĉe iH KV17 noj h av a s la ornam ajo;

la k ruroi m o ^ i k-a j fin &roJ> sed ankl k aĴ ĉe nĴi’P™ t e° ° J’ oreloJ- f°Je eĉ ĉe arte n&roJ- L a orn am aĵo j esta px p ĝ £ bT ta j k a j p ez aj' ° re,pen okazas en ĉb fu n to ' U n u f°Je ĉi de 1uvei„« ?• hlnda urbeto d u ta g a resta s heim<kSi ° J ’ tla m neniu hinda i estas bran * m inim umo, kion ŝi ai ĉirkaŭ ŝia <t e t? ’ kiun la vendisto f a n taŭ sia m orto° T 1 k lu n S1 ne dep virinojn kun t -aNe m alofte oni renk g °j ĉirkaŭ s i a i m T ? is k v ard e k meti tieldire n..„ J h ra k °j k a j k ru ro j. Ili <

’ * prom enanta j ŝp a rk a so j» .

Tr°m p 0 perm esita: ĉe film

n u r nermi,111)0, m u ltspeca trom po esti scenoi 81 a sed tre ofte neevitebh f a t a j dum h ? nbril° k u tim e estas fot flltriloi e s ta tla- ta g ° ’ kun uz0 de spe t a r i t a i ’pp , S »enerale sc iata fakto.

Simile . l t , Vera 'unbrilo sukcesus mal k la ra v e te r T ? ebulscenojn oni film;

Vannro „ ° ’ a nehulon oni fa ra s oni uzas f„ rĴ StaS fo to&ra fe bla, anst;

film-is pn iUn\°n ' Heĝosoenon oni pli ekfaligj la flokoln ' ’-if? Om povas laŭb A rte fa rk n ih V ĉeslgl la neŜadc febla nl heibo e s ta s pli bone fot en film o ,A rte fa rlta J la rm oj imp esta s nli P 1 n a t u r e °1 veraj. Im itita ka ra p k ie P n ,t ? U ga ° v e r a ’ ĉ a r v e r a k a v i a >

la J i p i te r l a m p o f V6rmegaj ra d i' tafleE nriU!t°J- * en fllm o ludas piej bon<

T a ŭ „ anetr1^ n k ln te eĉ Suton PdaJ alkl t-if,i’Ĵ v tlln k d J° Ce d rin kscenoj, por a tio ke b, vl1skion’ e s tas m alv arm a teo en a m i la a k t? roj kelkfoje devas, en l fa g utl &ran d a n kvanton da fluidai U c ,e povus fuŝi la plej e lsta ra jn sct

- iu e ftk tiv e fa riĝ u s ebriaj

m c d e r n a m , dlversaj sonoJ, a ŭ d a t im ita k ’ 8 ra n d p a rte Povas est k °m p ren a s orl8 m alaJ. tion °ni

Sed la veraj herooj estas la nea- plombaj, la simplaj, modestaj, ili kiuj mem plejdecide rifuzus esti konside- rataj kiel herooj.

A1 tiaj neaplombaj, simplaj, mo- destaj bonfarantoj de la homaro apartenis ankaŭ Dorus Rijkers.

Dorus Rijkers (pr. Dorus Rejkers) naskiĝis la 27-an de januaro 1847 en malriĉula domo en Heldero (neder- lande : Den Helder). Li kreskis tie inter maristoj, fiŝistoj kaj havenla- boristoj, kaj faris la saman ŝvitigan, malpuran laboron kiel ili. Dek, dek- kvin, dudek horojn da peza penado ĉiutage.

Kaj kiam la firmamento nigriĝis, la uragano hurle almuĝis kaj la on- doj vipite suprensaltis en ribelo, kiam la urbloĝantoj restis interne kaj ri- glis la pordojn de siaj domoj, kaj en la ĉielon pafiĝis fajrosagoj, signa- lante ŝipon en danĝero, tiam Dorus Rijkers direktis sian boaton meze en la furiozantajn elementojn por por- ti helpon.

La nombro de 1’ homvivoj, kiujn lia brava kuraĝo kaj liaj fortikaj brakoj savis ĉe tiaj okazoj, superas kvar- cent. Ĉe unu tia okazo, ĉe la katas- trofo de la « Renown », li elveturis kvarfoje dum terura uragano. Estis post tiu grandioza ŝavlaboro, ke la nomo de 1’ brava nederlanda boatisto diskoniĝis tra la tuta mondo.

Li mem ne ŝatis popularecon. Do- rus Rijkers estis neparolema viro, ve- tersignita kaj eksteren ne tre afabla.

Lia vivo estis malmola kaj kruda, kaj mankis en ĝi ia romantikeco. Sed je ĝia fino li prave povis diri : «Dum tuta homvivo mi luktis kontraŭ la maro, sed vidu : ĝi ne ekhavis min !»

Vere, li restis venkinto.

« Reĝo de 1’ Bluaj Kavaliroj » ho- nortitolis lin la nederlanda popolo.

Lia nomo kaj liaj faroj jam komen- cas fariĝi legendecaj. Sed li estis he- roo, kaj lia nomo fariĝis simbolo de kuraĝo kaj sinofero por ĉiuj kiuj sin dediĉis al simila vivlaboro.

T.J.

RIDO SANIG AS

T E R U R A J IN F A N O J.

M arko, d ek jara, envenas hejm en, kun vestoj tu te ŝirita j. Lia p atrin o ĉielenlevas la b rak o jn :

Vi denove kverelis ! Kun kiu ?

— K un Andreo.

— Li bele a ra n ĝ is vin ! N ecesas ke mi aĉetu novan p antaloneton ...

— Ho, tio ne gravas. Se vi vidus lin ! Mi e s ta s certa, ke lia p atrin o devos aĉeti .. novan knabon.

(K om unikis B. S. O hana.)

*

IN T E R E SP E R A N T IS T O J.

S ano P ark e ru l estas le rn a n ta la urbojn de la U niv ersalaj K ongresoj en laŭorda sin- sekvo. Ju s li atin g is Stokholm on, la urbon de Ia 26 a, k a j d a ŭ rig a s : ... Romo, Vieno, Varsovio, Londono, Berno, Berno.

S ano M alatentul (ne bone a ŭ sk u ltin te ) : K ial vi b alb u tas ?

Nokta aventuro de doganistoj en la Bohema Arbaro.

K vankam la Bohem a A rbaro g eogralie e s ta s m ondkonata, m u ltaj legantoj ne pc vas im agi la grandecon, belecon k a j mis te ro jn re g a n ta jn en tiu regiono. P or pli bo • ne kom preni la vivkondiĉojn de la tie vi v a n ta loĝantaro, iom d e ta la klarig o est.rs necesa.

La regiono estas m ezm ontara, arbaroi iĉ a , k a j la vegetacio iom m a lsa m a ol alil ike.

L a b estaro tro v as tie bonan rifuĝejon. D?s pli m a lfacila k aj penplena estas la v iv., d ; la loĝantaro. L a grundo n u r m alm ulte d< nas poi vivi, ind u strio ne ekzistas. Ia m a j k olo niistoj p rilaboris la terenon k a j k onsiruis lignajn dom etojn. L a m a lg ran d aj fe n e itro j (50 x 50 ce n tim etro j), pro la k ru d a k a i v en ta klim ato, n u r m alofte esta s m aifer- m a ta j dum la jaro. C e rta m izero ĉiam re- g a n ta tie devigis la fam iliestro jn iam aidere trovi solvon, honestan aŭ m alhonestan Lu cirkonstanco, ke sin tu ŝa s tie la tri limoj germ ana, eehoslovakia k a j a ŭ s tria — , logis ilin al kontrabando. Sed pri k o n trab a n lado alian fojon !

L a m oderna evoluo k a j civilizacia progie so postulis ke la limo estu dense o k u o ata per doganistoj. L a doganistoj ate n te o) ser vis la tiel nom itajn « L a k e rh a u s le r» ( lu loĝantojn de la dise s ta ra n ta j dom etoj),

MALSATO.

Via fro n tp a ĝ a artikolo «M alsato» en n-ro 9 (1058) estis vere b ezonata k a j laŭdinda alvoko. Ja m delonge mi havis la deziron riproĉi n iajn E sp era n to gazetojn, kial ili ne dediĉas pli da a te n to k a j pli d a spaco k a j kiel eble plej ofte — por akceli k a j vigligi la helpagadon k a j d irek ti ĝin al organizita aktiveco. Mi h av as la im preson, ke, kvankam al vi ĉiuj la neceseco por veki ak tiv an intereson pri tio estas tu te evidenta, unu E sp eran to gazeto preferas atendi la alian ; nek vi, nek la alia risk as aŭ k u ra ĝ a s iniciati helpaktivecon en pli g ra n d a skalo efika. L a « A lvoko » en A. E. ap e ris sekve de m ia penado. Ja m a n ta ŭ longe tia alvoko estus devinta aperi en ĉiu g ra n d a gazeto esp eran tista, sed eĉ m alfrue estas pli bone ol neniam, do d aŭ rig u k u raĝ e k a j ofte ĝis kiam ne plu estos bezono por tio la alvokadon a te n tig a n p ri la m izera vi- vaĉo de n iaj sam ideanoj en c e rta j lokoj.

T ute ne g rav u por ni la nacieco de la m ilit- viktimo, ĉu la de m izero su fe ra n ta sam ide ano estas polo aŭ germ ano, a ŭ stro aŭ ĉeho, hungaro aŭ italo, judo aŭ japano, ĉu de venkinta aŭ de venkita nacio. Ni espe ran tisto j ĉtMlandaj esta s en la sa m a «boa to», ni kune devas v etu ri celante tu th o m a ra n interkom prenon, k a j « sam b o atan o j » m a lsa taj m e ritas nian helpon laŭpovan.

En New York ni k elk aj gesam ideanoj kuniĝis por k o lektiva helpsendado, k a j ĝis la jarfino alm enaŭ dek p ak a jo j kun n u tra- Ĵo kaj vestoj estis forsenditaj. La plim ul ton la adresitoj ja m bonorde ricevis. Ni planas sendi pliajn, sed p refere al grupoj.

P o r eviti la ricevon de obla helpo al unu- sola individuo k a j de nenia helpo al aliaj m alsatuloj estas preferinde, a ra n ĝ i la help sendon kiel eble laŭ o rg a n iz ita m aniero, de grupo al grupo, aŭ al respondeca sam idea no, kaj la sendajo estu d ividita al la plej helpbezonaj esperantistoj. G azetoj invitu sugestojn por vigligi k aj efikigi la helpak tivecon.

E n Usono diverslingvaj societoj k a j g a zetoj (ita laj, ĉeliaj, slovakaj, h u n g araj, judaj, g erm a n aj k tp .) k o n sta n te propa gandas k a j k o lek tad as por sendi helpon, nutrajo n k aj vestajo jn al sam nacianoj en Eŭropo. P o r m u ltaj viktim oj de la m ilito en la ru in ig itaj landoj Pollando, H ungario, Germanio ktp. e s ta s g ran d a beno nun havi parencojn en Usono, ĉ a r ili sukcesis trav iv i krizon d a n k ’ al p ak a jo j ricev itaj de usona parenco. L a esperantistaro tu tm onda estas unu granda rondo fam ilia, oni ofte prezen- ta s nin tiel, k a j se tiel estas, ni ĉiuj estas parencoj. Sed ŝa jn as al mi, ke ni ne estas tre helpem aj parencoj, ĉ a r la ĝ isnuna hel- po estas d onita n u r de tre m alm u ltaj samideanoj.

Bedaŭrinde la helpafero h a v a s an k a ŭ alian flankon, iom ĝenan. Mi d isk u tis ĝin kun kelkaj delegitoj de IEL, k aj ili espri m is nenian entuziasm on : la alvokado por helpi fa riĝ is ĝ enajo por ili. Kial ? L a pli- multo, eble ĉiuj, de Ia IE L dele^itoj en Usono estas su p e rŝu tita per g ra n d a nom bro da leteroj por helpo. T re ofte la petoj estas fan ta zia j, tu te ne plenum eblaj ; iuj homoj tra n s la Oceano im agas ke la 100 dolaraj bankbiletoj k resk a s ĉi tie sur arboj sovaĝe k a j abunde. Ne esta s do tro m irin de, se m u ltaj delegito.j havas nenian intere- son en la helpaktiveco. F ak te , eĉ la plenu m eblaj petoj nom bras m ulte pli, ol kiom individuo eventuale povus plenumi. Do, pre ferinda esta s org an izita ol individua hel

pado. RA LPH R. BO N ESPER.

LIBROSERVOJ.

E1 p riv a ta letero mi scias, ke la libro- servo de IE L dekobliĝis dum 1946. E1 ra porto de S. P a ŭ la E sp eian to Klubo mi vidas, ke la klubo dum la sam a ja ro enspe zis 703.20 k ru ze jro jn kie! profiton el libro vendado. Mia p ro p ra libroservado ankaŭ dekobliĝis dum 1946. Tia kreskado m ontras novan vojon de nia movado. N ia literatu ro serioziĝas k a j v arb a s la kleran, legem an publikon, kiu iom post iom a n s ta ta ŭ a s la in te rŝan ĝ a n to jn de poŝtkartoj. K elkaj el niaj libroj elĉerpas plu rajn eldonojn nun, dum ill ordinare m ortis en la unua eldono an taŭ k elk aj ja ro j. Sekve, E sp era n to fari- ĝas g ra v a kulturlingvo k aj povos vivadi en la rondoj de kleruloj, eĉ se aliaj uzadoj ne aperus por ĝi. Tio estas duoble grava, ĉar la kleruloj gvidas la mondon k a j la libroj eternigas la ideojn.

kiuj kuniĝis en g ran d a j bandoj, k aj estis danĝere a ta k i tia n ko n trab an d istaro n . Sed foje la « L a k e rh ŭ u s le r» an k a ŭ sciis gajni la sim pation de la doganistoj, ko n atiĝ is k a j am ikiĝis kun ili. P ro tio estis leĝe ordonite ke la doganistoj p resk aŭ ĉiam devas dejori duope. Dum sia dejoro ili ofte renkontis m isterajn situaciojn. Unu tian aven tu ro n mi volas rakonti.

E stis a ŭ tu n a vespero, k aj la regiono estis k ovrita de densa nebulo. M alrapide du dog- anistoj laŭpaŝetis la limon. Subite ili aŭdis voĉojn, ekhaltis, streĉe rig ard is k aj aŭskul tis. M alproksim e de la vojo ili rim a rk is do- meton. Ili ŝtelaliris la dometon, sed nenia lumo estis rim arkebla, la fenestroj ferm ko- vritaj. Tam en interne troviĝis hom oj vigle parolantaj.

Ou kontrab an d isto j ? dem andis unu al la alia. Oni ja povas im agi ke tiu j oficistoj ĉi m om ente pensis n ur pri kontrabandistoj.

Serĉinte eblecon enrigardi, ili ekvidis lum- radion e k ste riĝ a n ta n tr a in te r la tra b o j kiuj estis p u tra j pro v etera influo. Tiun ĉi fen deton ili uzis por enrig ard i k a j aŭ skulti, sed eĉ ne unu vorto estis kom prenebla.

Ili m etis bastonon en la fendon k aj m al- rapide ĝin tiaŝovis, ĝis ĝi tu ŝis iun objekton.

L a endom aj hom oj verŝajne nenion rim a r kis. ĉa r ili senhalte paroladis.

Sed kio e s ta s la objekto ? Kio okazas tie en la interno de la dometo ? K uraĝe k a j sam tem pe tim em e la doganistoj denove en

Ni devas klini niajn k apojn a n ta ŭ !a m em oro de la homoj, kiuj ek de la unua tem po konprenis tiun gravecon de nia lite - ra tu ro k a j pene laboris por ĝin estigi, iuj v erk a n te librojn, aliaj ilin p resa n te je sia kosto, konvinkitaj ke la libroj ne vendiĝos.

Zam enhof, Bourlet, T rom peter, Grabowski, C a rt k.a. antaŭvidis tiun venkon, kiun aliaj nu r nun povas kom preni.

G rava lite ra tu ra lingvo neniam m alape ra s el la mondo. N i tion k o n sta ta s el la fakto, ke ĝis nun oni lernas lingvojn mor tin ta jn a n ta ŭ ja rm ilo j n u r por legi iliajn librojn. Se la e sp eran tisto j sukcesas dom al la mondo sufiĉe g rav a n lite ra tu ra n lin gvon, la m ondlingva problem o esta s por ĉiam solvita. Sekve, tiia vojo nun estas tre k la ra : ĉio pasas, sed libroj restas.

L a ekzistantaj libroservoj dekobliĝas, sed en m u ltaj g rav a j landoj tu te ne ekzistas a n k o ra ŭ tia j servoj. L a tieaj sam ideanoj devas solvi sian problem on k a j helpi sam tem pe la eldonistojn k a j la movadon.

ISM A EL ĜOMES BRAGA, Brazilo.

N IA CELO.

En via num ero de la 1 a de decem bro vi citas skribajon de la m a jstro el la fru a epoko de la movado : « N ia celo estas ... per n e ŭ tra la ĉiuhom a lingvo trad u k ilo fari la seiencon k a j literaturon de ĉiu nacio uzebla por la tu ta hcnnaro. »

Cu ni, posteuloj. sekvis la vojon tiel mon trita n ? En la sa m a num ero vi presigas libroliston, el kiu ni elektu niajn bezonajojn.

Se tiu estas la rezulto de d u o n ja rc en ta klo podo por efektivigi la idealojn de la m ajstro, mi nepre m em oras la kadukecon de la ho m aj intencoj. Certe, tiu listo ne reprezentas la plej a lta n penson, sciencan aŭ literatu ran, de la hom aro. E sta s ja troveblaj kel k a j altnivelaj verkoj, sed ili m alap eras in- te r la am aso de dua aŭ tria ra n g a j lega Ĵoj. Kie estas la herooj de la tutm onda penso, kiuj laŭ la ideo de nia m a jstro devus form i la trezoron uzeblan por la tu ta hom aro ? Vere tro m alm ulte da ili, k a j tro da fuŝajoj.

P ro kiu motivo ni forlasis la vojon, kiun la m a jstro elm ontris per siaj k la sik a j tra - dukoj ? N iaj eldonistoj respondas, ke kul pas la ĝ enerala publiko, ĉ a r ĝi n eg lek tas Ia klasikulojn, k a j ĝ u ste p referas k a j a ĉ etas tiu jn librojn m alpll altnivelajn. Tion mi ne povas kredi, k o n traŭ e mi pensas, ke m ultaj sam ideanoj, sam e kiel mi, deziras pli valo ran literaturon. Tial m i p e ta s vin bonvole publikigi tiun m ian leteron, k a j dem andi al viaj legantoj, ĉu ili k o n te n tiĝ a s nri la n u n a nivelo de Ia h aveblaj libroj, ĉu ili de- zira s legi k la sik a jn verkojn el la tuthom a literatu ro , k aj ĉu ili ne respondus per pli g ra n d a aĉetem o al la peno de la eldonejoj por produkti pli bonajn legajojn.

E. LUNZER, A leksandrio.

KONTRAO LA DEVIGA SOLDATI g O.

En sia letero en Heroldo n-ro 10 (1059) V. V erda p ritra k ta s la finon de la problem o de interpopola (t.n. I) m ilitado.

En la n una ban k iera ekonom ia sistem o ĉiu homo, vole-nevole, « m ln a c a s » Ĉiun alian homon, ĉiu fam ilio « m inacas », vole- nevole, ĉiun alian fam ilion, ktp., ĝis fine ĉiu nacio, vole nevole, « m in a c a s » ĉiun alian nacion. Konsentite, ĉiu popolam aso estas la lakearo, kiu se rv a d as la celojn de potencularo, kiu reg as ĉiun nacion. En la m oderna mondo la v eraj reg a n to j esta s la bankieroj. Ili kaŝe reg a d as ĉiun « videblan » nacian registaron, senesvepte, sam e kiel la m ario n etestro regas siajn pupetojn. L a ŝnu reto de la bankiera m arionetestro estas la plej la sta form o de mono, kredito. Dum

« V. V erdanoj » ignoras la ekonom ian kaŭ zon de m ilitado — ekonom ia p actem pa m ilitado, kiu kruele subprem adas milionojn da h o m frato j niaj en m oderna mondo de Dio d o n ac ata abundo ; k a j m ilitista m illta- do, kiu nepre sekvas la intensiĝon de la ekonom ia « eksport im porta » b atalo , *la solvon de la problem o ili tu te ne trovos per piaj ideoj de soldatiĝrezisto ktp. Ui devus studi profunde la leteron de H. C. Magel (Heroldo n ro 7/1056). La interpopola, in terhom a m ortlgado estas k o n tra ŭ n a tu ra . La n u n tem p a b an k iera sistem o a n k a ŭ estas k o n tra ŭ n a tu ra . « V. V erdanoj » bonvole pensn. Uzu la cerbon krom la bona emoci- aro.

J.W . LESL IE ,

ŝovis la bestonon. F lu stre dem andis unu al la alia, ĉu eble ĝi estas p re tig ita k o n tra- bandajo. S am tem pe ili fo rte alpuŝis la bastonon. La objekto cedis k a j falis teren.

Trem e retira n te la bastonon, la doganis toj jam aŭdis kriegadon, hurladon, k a j e k k ra k is la tu ta dometo. Lumo falis ekste ren : ja m estis rom pitaj la fenestroj, sam tcm pe la homoj lciel abelsvarm o forlasis la domon. P ro la e k scititaj homoj, kiuj ĉiu direkten forkuris, an k a ŭ la doganistoj ek kuregis. T ra k u ra n te la kam pojn, la doga- nistoj aŭdis la bruadon, kriadon k a j lam en tadon. La homoj forlasis la domon tiel ra pide ke, tra sa ltin te la fenestrojn k a j la pordon, ili eĉ forŝiris la kadrojn. Ciu opiniis ke atako» lin fantom o.

N eniu k u ra ĝ is dum tiu nokto aliri la do- mon. M atene la dom posedanto iris al la pastro, por ke li benu la domon k a j forpelu la fantom on. Trem is la pantalono de la pas tro, kiam li ekvidis la m alordigitan dome- ton, k a j tu j li kom encis disŝprucigi la sa n k ta n akvon. Sed enirinte, li unuavide rim a rk is la ... kadavron, k u ŝa n ta n su r la tero.

Mi devas aldoni ke, kiam en tiu regiono iu m ortas, oni parad e k u ŝig a s lin en la ioĝejo, vespere p rep a ra s sidlokojn k a j dum tri vesperoj p reĝ as po unu ĝ is tri rozarioj por lia animo.

KARL NIGL, Linz (A ŭ strio ).