Eldono: Flandra E sp era n to -In stitu to , P. u. H um b eekstra a t 3, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T. Jung, H arstenhoekw eg 883, Scheveningen, Ned.
Ja ra b o n o : B elgujo 165 fk ., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.
A noncetoj : 25 ko m en cita j vo rto j b. ĵk . 85>— , gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
P or 26-50 vortoj duobla prezo. — U nu resp.-kupono eg a lv a lo ra s 0.20 gld.
DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 15 (1093) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO 16 O ktobro 1948
La mondo denove vivas en krizoj.
firulas vundoj novaj kaj malnovaj.
Berlino, Palestino, Balkano, Indone- zio, Ĉinujo, Hajderabad ... Nur tri jarojn post la dua terura mondmilito oni malkaŝe parolas pri la tria. Valo- raj, saĝaj homoj estas fo rra b ita j de ni : Eduard Beneŝ, Mohamed A li Jin- nah, Folke Bernadotte, la lasta per le mano de murdisto.
Estas bone ke en tia mondo de fe- broj kaj paroksismoj la viroj, kiuj de- cidos pri m ilito aŭ paco, konsciaj pri la konsekvencoj de tro rapida deci- do, tenas la kapon malvarma. Ni no- tu kun konfido ankaŭ la klopodojn de Uno, tiujn por pli intima kunlabo- rado de I' eŭropaj popoloj, tiujn por kreo de federacio de ĉiuj nacioj en la mondo kaj — laste-nelaste — ni- ajn proprajn streĉadojn por doni al la homaro la komunan interkompre- nilon, kiun ĝi bezonas por la atingo kaj konservo de daŭra paco. Ĝojon vekas la fakto ke, malgraŭ la nunaj recertaj cirkonstancoj, en malgranda lando kiel Nederlando la popolo po- vis sin dediĉi al ia festado de vere malofta ju b ile o : tiu de la 50-jara regado de ĝia reĝino Wilhelmina kiu samtempe, pro sia aĝo, cedis la tro- non al sia solfilino Juliana.
Dum ni skribas ĉi tiujn liniojn, aŭtu- na ventego bruas antaŭ la fenestroj de nia redaktejo proksime de I' oce- ano. Minacaj nuboj pendas sub la ĉielo, sed denove kaj denove rom- pas al si vojon tra ili la sunradioj.
M ondcivitanoj
Hans Wilhelm Ernst, germana ĵur- nalisto en Wilhelmshaven, estis an- taŭ kelkaj monatoj ĝojigita per la naskiĝo de filo. Li petskribis al Try- gve Lie, la ĝenerala sekretario de Uno, ke al lia filo estu oficiale dona- taj la titolo kaj rajtoj de mondcivi- tano. Kompreneble, la ĝenerala se- kretario de Uno povis respondi al li nenion alian, ol ke li ne posedas ian juran kompetenton por konsenti tian petskribon.
Lastatempe raportis ĉiuj ĵurnaloj pri Garry Davis, 26-jara ekspiloto de la usona aerarmeo, kiu en majo ofici- ale rezignis sian usonan ŝtatanecon kaj ricevis de la francaj aŭtoritatoj restadpermeson ĝis la 12-a de sep- tembro. En tiu tago li « transloĝis » sur la ŝtuparon de restoracio, ĉe la Placo de 1’ Trokadero, kiu apartenas al la teritorio disponigita al Uno por ĝia nunjara kunvenperiodo, kaj kiu do por la daŭro de tiu periodo estas deklarita kiel « eksteritoria ». Garry Davis pretendas ke li, kiel nuna sen- ŝtatano, efektive estas mondcivitano.
« Mia celo estas mondpaco, » li de- klaris, « sed novaj militoj povos esti malhelpataj nur, se la limoj malape- ros kaj ĉiuj homoj sin submetos sub mondregistaron ... La mondregista- ro fakte ekzistas, ĝi estas Uno, ĝi de- vos protekti min, kaj ĝi devos, por komenci, esti la protektanto de ĉiuj senŝtatanoj. »
La ago de Garry Davis povas ŝajni freneza ; sed principe li estas prava.
Ankaŭ Hans Wilhelm E m st principe
Anstatau armiloj
Folke Bernadotte estas murdita.
Ĉiuj, kiuj legis « La Finon », certe ricevis firman impreson pri la per- soneco de tiu homo. Tiun impreson fortigis dum la postaj jaroj liaj ra- portoj kaj paroladoj el la lokoj, kien li iris por helpi la viktimojn de la granda mizero. En la ĵus finita in- ternacia konferenco de la Ruĝa Kru- co lia voĉo arde vokis por reveki en la homaro kompaton, juston, homa- mon. Antaŭ nur kelkaj tagoj aperis tiu libro, kiu fariĝis lia lasta, « An- stataŭ armiloj », en kiu li rakontas pri naŭjara humaneca laboro dum la milito kaj en la mondo, kiun kreis la milito. Ĉio diris kaj diras al ni, ke li estis homo, kiu sincere kaj pelate de sia propra interno senlace labo- ris por mildigi suferojn kaj forigi la sekvojn de maljusta agado, por krei homajn interrilatojn de justo kaj amo.
Pro liaj klopodoj krei pacon kaj in- terkomprenon inter judoj kaj araboj oni nun mortigis lin. La unuaj infor- moj diras, ke la murdinto verŝajne estas iu ano de la Stern-ligo. Oni raj- tas dubi, ĉu Bernadotte estus povin- ta solvi la problemon, sed pri lia
a in v e r a
volo al bona kaj justa soivo neniu rajtas dubi. Homo, kiu faris tian agon, estas same mense malsana, kiel estis Hitler.
En tiu ĉi momento, kelkajn horojn post la okazo, mi ne scias, kiel rea- gas kaj reagos la plimulto de la ju- doj. Sed kiel reagos la aliaj homoj, kredeble la plimulto, tio estas pres- kaŭ certa.
Ni provu pensi kaj konduti ne kiel pasioregataj amashomoj sed tiel, kiel Bernadotte mem estus pensinta, se li estus sciinta sian sorton. Li ne estus kondamninta la judojn pro tio, ke tiu krimulo apartenas al ilia po- polo.
La tragedio de la judoj estas gran- da. Se ili plejparte malaprobos la agon, trafos ilin tamen malŝato kaj malamikeco de la plimulto de aliaj homoj. Sed senfine pli granda estus la tragedio, se ili plejparte aprobus ĝin. Per tia sinteno ili dirus, ke Kain estis prava kaj Dio malprava. Mor- tigi senkulpajn homojn en la nomo de sia popolo, de sia lando, estas same granda krimo kiel bandite murdi ho- mojn por rabi ilian havaĵon. Kiu ne rekonas tion, tiu neas tiun vivkon- cepton, al kies kresko la judoj certe kontribuis pli ol iu alia popolo.
Se la ekstermado kaj turmentado al la judoj dum la lastaj dekkvin ja- roj — kaj dum jarmiloj antaŭe — fine estus kaŭzinta ĉe ili tian mensan staton kaj tiom da malamo, ke ili ne plu vidas diferencon de justo kaj mal- justo — tio estus afero, kiun oni po- vas kompreni. Kulpaj estas la ho- moj kiuj forgesas sian homan respon- decon, sed pli kulpaj estas tiuj, kiuj per turmentoj igas ilin forgesi ĝin.
Kaj tamen la tragedio estas anko- raŭ pli granda. Tiu nunmomenta tra- gedio de homamo kaj justo kaj de la juda popolo estas malgrandskala oka- zo, kiu esprimas la staton de la tuta homaro. Tiu mortigo — same kiel la mortigo de Gandhi — estas al la ho- maro ekflamanta Mene tekel. Vi es-
estas prava. Sed la merito de Garry Davis estas ke li konkrete elmontris la problemon kiu okupas milionojn da homoj en la tu ta mondo.
Eble, en ĉi tiuj tagoj, dum Uno havas sian grandan kunvenon en Pa- rizo, oni komencos konstrui en Nov-Jorko ĝian estontan daŭran hejmon.
Tiu estonta sidejo de Uno situos sur la insulo Manhattan, apud la Orienta Rivero (E ast River), kaj oni esperas — la tuta mondo esperas — ke ĝi, post sia pretiĝo, fariĝos vera « laborejo por la paco ». La terenon, je valoro de 8.500.000 dolaroj, donacis en 1947 s-ro John D. Rockefeller filo. La kon- struado de la sidejo kostos la « bagatelan sumon » de 65 dolarmilionoj.
samidcano Ilomer R. Hansen faris kelkajn bone sukcesintajn fotojn pri la modelo de la estonta sidejo, ĉe la informejo de la Asocio por Uno en Nov-Jorko. Unu el ili ni kliŝigis por niaj legantoj.
L a modelo im presas unuavide iom stran - ge. K vazaŭ oni m etis du alum etujojn ien su r la grundo, unu laŭlonge, la alian laŭ- larĝe, kun iom da ŝto n aĵo k a j a rb e ta ĵo in- te r ili. Sed oni povas supozi ke ĉi tiuj kon- stru aĵo j, kiam ili estos p reta j, donos m aksi- mum on da p ra k tik a aranĝo, ke ili enhavos tre laŭcelajn kunvenejojn k aj oficejojn, k a j la « alum etu jo j » ja estos fo rtik e konstrui- ta j n u b skrapuloj el ŝtalo k aj vitro.
Kiel unuan oni konstruos la 40 etaĝ an Sekretariejon (la « a lu m e tu jo n » m aldek- stre su r la bildo), kiu enhavos laborlokon por 3000 personoj, kun la ebleco pligrandi- gi ĝin ĝis 4400 personoj. Oni esp eras pre- tig i ĝin ĝis 1950, sam tem pe k u n la Konfe- rencejo k aj, eble, an k a ŭ la H alo por la <5e- n era la Kunveno.
Poste k o n stru o ta j e s ta s la Halo por la Ĝenerala K unveno (G eneral Assem bly H all), kiu donos im ponan aspekton al la publiko venonta el la 47-a S tra to k a j kiu havos 2300 sidlokojn, — k a j la K onferen- cejo (Conference Room, aŭ : M eeting H all), m a la lta k o n stru aĵo laŭlonge de la rivero.
L a laste nom ita enhavos tri kunvenejojn (po unu por la sekureca, ekonom ia-socia k a j k u ra to ra k o n sila n ta ro j), krom e ĉam- brojn por konferencoj, kom itatoj, ejojn por restoracio, ripozo, ĵu rn alisto j ktp. L a Kon- ferencejo estos ligita kun la S ekretariejo
Por kio utilas malnova tramveturilo.
Esperanto-tramo en Hago.
« E n ĉiuj p arto j de la mondo oni parolas E speranton. Kiat ne an k a ŭ vi ? Vizitu la ekspozicion interne ! » Tiel invitis, nacilin- gve, g ran d e g a afiŝo k o v ra n ta la tu ta n flan- kon de m alnova tram veturilo, afable dis- ponigita senpage de la H ag a Tram -K om pa- nio k aj ek sterd eĵo re k ondukita de E speran- to -p aro la n taj tram isto j. Dum tu ta sem ajno (13.-18 9 ) la E sp eran to -tram o , orn am ita p er verdaj flago k a j flagetoj, v etu ris t r a la urbo k a j h altis ĉe la finstacioj de diver- sa j linioj por ebligi al la publiko eniri, ri- g ard i la ekspozicion k a j ricevi, de senlace d eĵo ra n ta j sam ideanoj, ĉiuspecajn infor- m ojn pri nia lingvo k a j movado. L a Es- p era n to -tra m o tro v is g ran d a n intereson.
tas pesita kaj trovita tro malpeza.
Atendas vin pereo.
Sed en la sama momento ekbrilas alia skribo : Anstataŭ armiloj. Ĝi montras vojon al savo. Eĉ se pereos regsistemoj, popoloj, kulturoj, tiu skribo restos kaj montros vojon al novaj generacioj, kiuj el la profundo denove klopodos al la alto.
STELLAN ENGHOLM.
k a j la H alo por la ŭ e n e ra la Kunveno. — L aste oni kon stru o s dom egon por la na- ciaj delegacioj k aj por specialaj grupoj (la
« alum etujon » d e k stre ).
Oni k red as ke la oficejoj estos idealaj lo- koj por labori. U nu detalo : P ro tio, ke la oficistoj de Uno venas el landoj ktin tiel diferenca klim ato kiel Islando k a j E kva- doro, en ĉiu oficejo a p a rte oni povos kon- troli la te m p eratu ro n laŭdezire. P o r eviti ĝenon p er bruo oni enkonstruos pll ol 500.000 k v a d ra tfu to jn da son-absorba m a- terlalc.
L a aran ĝ o n de la sidejo pro jek tis vere in te rn acia grupo de a rk ite k to j k a j inĝenie- roj, sub gvidado de W allace K. H arrison.
Jen iliaj nomoj : Jo h n A ntoniades (G rek- lando), N ikolai D. Bassov (Sovetio), Vla- dim ir B odiansky (F ra n c u ĵo ), G aston Brun- fa u t (B elgujo), Gilm ore D. C larke (Usono), E rn e st C orm ier (K an ad o ), Jo se f H avliĉek (Celioslovakio), C harles Le Corbusier (F ra n c u jo ), H ugh F e rris (U sono), Ssu- Cheng L iang (C inujo), Sven M arkelius (Svedujo), O scar N lem eyer (B razilo), P ete r Noskov (Sovetio), M ateo Nowicki (Polu- jo), H ow ard Robinson (B ritu jo ), Louis Skidm ore (Usono), G. A. Soilleux (A ŭ stra - lio), Julio V ilam ajo (U ru g v ajo ), R alph W alk er (Usono) k a j E rn e st W eissm ann
(Jugoslavio).
34-a U.K. Bournemouth 1949.
A penaŭ la 33-a U.K. forpasis, ja m ko- m enciĝis la an taŭ lab o ro j por la 34-a. Eldo- niĝis bela prospekto, form iĝis k o n g resa ko- m itato, la kotizoj ja m e s ta s fik sita j, eĉ ve- nis ja m m u ltaj aliĝoj. Do, la s ta rto de la 34-a e s ta s bona k a j prom esas plenan suk- ceson.
L o ka K ongresa K om ita to : Prez. J. W.
Cham bers, vicprez. R. P o rte r, ĝen. sekr. C.
C. G oldsm ith, k o n sta n ta sekr. O. T. Nicolai- sen, k o m itatan o j W. B irtw istle, f-ino G. E.
Cock, A. Fisher, f-ino M. G ray, s-ino W.
Laurie, s-ino F. W. W hite.
Adreso : 34-a U n iv ersala K ongreso de E sp eran to , H eronsgate, R ickm answ orth
(H e rts.), Anglujo.
K ongresejo : L a urbdom o de Bourne- m outh. L a M alferm a K unsido k a j la Balo okazos en la Paviliono.
D ato : 6-13 aŭ g u sto 1949.
K o tizo j : por o rd in ara kongresano 30 ang- laj ŝilingoj, por edzo aŭ edzino de kongre- sano 15 ŝil., por gejunuloj ne pli ol 20-ja- ra j 12 ŝil. k aj 6 pencoj. P o st 31.12. 1948 la resp ek tiv aj kotizoj plialtiĝos al 35, 17/6 k a j 15 ŝil., k a j post 31.3.1949 ili estos 40, 20 k a j 20 ŝil.
A n taŭkongreso okazos en Londono. Gin organizos la Londona Esperanto-K lubo. Kiel se k re ta rio de la a n ta ŭ k o n g re sa kom itato fu n k cias s-ano J. W. Leslie, 50 Hillfield P a rk , Mustvell Hill, London N. 10.
N-ro 15 (1093) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 16 O ktobro 1948
Esperanto iom post iom gajnas terenon en Usono
Intervjuo kun la delegitino de UEA en San Francisko
F-ino H E L E N E W O LFF, delegitino de U E A en San F rancisko, a n k a ŭ en Eŭropo bone k o n ata, kiu post vizito al la Uni- v ersa la K ongreso en Malmo re stis kelkan tem pon en Eŭropo, bonvolis konsenti al ni la se k v a n ta n intervjuon. Ĝi okazis en niji re d a k tejo en Scheveningen, en tago pHivema k a j m alv arm eta, je k ia j la pa- i i sin ta som ero estis tiel riĉa.
F-ino W o lff, vi venis el suna lando Ka- lifornio k a j tra fis en Eŭropo en som eron k iu apenaŭ m eritas tiun nomon. Cu tiu ŝan- ĝo ne sentigis sin m alagrable al v i ?
T u te ne. Unue, S an F ran cisk o , p ro sia a p a r ta situo, e s ta s urbo ĝen erale m alvar- m eta. K aj due, kiam mi atin g is la kongres- urbon Malmo, tie ĝ u ste regis varm eg-on- do.
Cu la Universaia K ongreso iaŭ via opi- nio estis sukcesa ?
C erte jes. P recipe la prelegoj de la So- m e ra U n iv ersitato sta ris su r a lta nivelo.
L a L ite ra tu ra V espero ŝa jn is al m i m alpli sukcesinta. Speciale ĝojige estis ke en ĉi tiu kongreso ne ekzistis la « g e rm a n a pro- blem o », — la 33-a estis vere esp eran tista.
L a laborkunsidoj estis tre bone v izititaj, k a j oni laboris serioze k a j afere.
V i vizitis a nkaŭ Germanlandon. K iun im- preson fa ris al vi la n u ntem pa germ ana E speranto-m ovado ?
V erdire, mi vizitis n u r du g erm a n ajn ur- bojn : Kolonjon k a j Klevon, k a j tie mi sper- tis la veron de la vortoj, k iu jn la fra n ca sam ideano P rof. George diris dum la 33-a, ke en G erm anujo tro v iĝ a s k elk aj el la plej id ealaj esperantistoj. Oni serioze laboras en am b aŭ urboj, k a j mi k o n sta tis ĉe la gesam ideanoj g ra n d a n entuziasm on, kvan- k am ĝ u ste ĉi tiu j urboj te ru re suferis pro la m ilito.
Cu v i vizitis m u lta jn nederlandajn espe- ra n tisto jn ?
Ne, por tio m an k is al mi la tem po. Sed p arto p re n in te kunvenon de la H a g a sekcio de L E E N , m i a g ra b le surp riziĝ is pro la m u ltn o m b ra vizito k a j pro la bona Espe- ranto -k o n o de la ĉeestintaro. Mi h av a s la im preson, ke la ned erlan d aj sam ideanoj scias alte teni la V erdan S tandardon. Spe- cialan ĝojon donis al mi la ta buloj k u n la
Iom pri ni mem
F o rp a sis somero, kiu ne estis som ero
— ja m la k v a ra som ero p o st finiĝo de la m ilito — en mondo, kiu tam en ne h av a s pacon. Sed ne p ri tio ni volas paroii. Ho- diaŭ ni volas babili iom ete pri ni mem.
N i k re d a s ke ni ne tro ofte fa ra s tion.
K iun ĝi ĝenas, tiu ne legu ĝin. Sed tiuj, kiuj an k o ra ŭ ne p ag is aŭ ne plenpagis la abonkotizon, bonvolu legi alm enaŭ la unuan ĉ a p itro n sekvantan.
Nia abonantaro.
<3is la fino de septem bro, la abonkotizon por 1948 pagis 1874 abonantoj, in te r kiuj 38 dum vivaj ; 237 an k o ra ŭ Ŝuldis je tiu d ato p arto n (k elk a j eĉ la tu to n ) de la abonkotizo. E n tu te ni re g istris je la no- m ita dato 2111 abonan to jn en 54 landoj.
K rom e ni reguie liveras de ĉiu num ero ĉ.
100 ekzem plerojn in te rŝan ĝ e aŭ senpage, neregule ĉ. 50 in te rŝa n ĝ a jn (m eznom bre) k a j 30-50 a ŭ to ra jn ekzem plerojn. Tiu ĉi s ta to postulas eldonnom bron de m inim um e 2400 ekzem pleroj.
E sta s evidente ke la m a lfru e -p a g an to j g ra v e m alfacilig as nian adm inistradon. Tial an k o ra ŭ fo je ni p e ta s ke ili wmw pagu sen- prokraste.
Statistiko.
Je n la ŭ lan d a s ta tistik o de nia abonan- ta ro :
A lĝerio 2, A ngolo 5, A rgentino 7, Aŭs- tra lio 5, A ŭ strio 98, B elgujo 63, B elga Kon- go 2, B razilo 40, B ritu jo 178, B rita N orda Borneo 1, B ulg aru jo 33, Cad-koionio 1, Ce- Hoslovakio 187, Cilio 1, Cinujo 2, D anlan- do 127, E g ip tu jo 3, F innlando 32, F ra n cu jo 130, G erm anujo 311, G reklando 2, G vate- m alo 1, H indujo 2, H ispanujo 8, Hong- kongo 1, H u n g aru jo 40, Indonezio 6, Irla n - do 6, Islando 20, Ita lu jo 77, Jugoslavio 53, K anado 5, K anarioj 1, K enjo 1, Kubo 1, M adejro 1, M alajujo 1, M aroko 4, M eksiko 3, N ederlando 240, Ned. A ntiloj 1, Norve- gujo 57, N ova Zelando 10, P alestino 6, P olujo 42, P o rtu g a lu jo 15, Rum anio 3, S kotlando 16, Sovet-Unio 1, Suda A friko 2, Svedujo 111, Svislando 49, U rugvajo 7, Uso- no 90. — E n tu te 2111.
Nia libertempo.
V erdire, ni ne povas p aroli pri libertem - po. N ia red a k to ro intencis preni libertem - pon post la G erm ana E speranto-K ongreso k a j, pli poste, okaze de la Sokol-festo. Sed pro tio, ke li ne ricevis vizon al M ŭnchen nek al P ra h a, tiu j planoj m alsukcesis. Pos- te ni havis nian dom on en Scheveningen plen a de gastoj, e s p e ra n tista j k a j neespe- ra n tis ta j. Tio estis in te re sa k a j d istra, k a j tr e plezura. N i a n k a ŭ povis iom m alpli-ra- pidigi la ta k to n de n ia laboro, k aj ni sukce- sis p o stfari k elk ajn ta sk o jn p ro k ra stita jn dum la tro o k u p aj sezonoj. Sed fa k te liber- tem po tio ne estis. K aj nun la laboroj de- nove lavange alm ilitas nin. P recipe kreske- g a s denove la korespondado.
« Ni » estas nur unu homo.
Sincere parolante, ni ĝojas pri la ĉiam a in tereso de la gesam ideanoj, k aj ni sen tu s nin m alfeliĉaj, se la a lv en a n taj p oŝtaĵoj m alplim ultiĝus. Sed jen n ia dilemo : ni ne povas respondi ĉiun leteron aŭ p oŝtkarton.
verda stelo k a j nomo de la delegito, kiujn oni ren k o n ta s en la nederlandaj stacidom oj.
K iel sta ta s la E speranto-m ovado en Usono k a j speciale en K alifornio ?
E n Usono la hom oj ĝ enerale povas inter- kom preniĝi per la an g la lingvo aŭ, pli ĝustad ire, per ĝ ia a m erik a dialekto. Tial la neceso de E sp era n to ne se n tiĝ a s tiel urĝe kiel en Eŭropo. T am en an k a ŭ en Usono n ia lingvo iom post iom g a jn a s terenon. En K alifornio ek z istas p lu raj ag em aj kluboj, la plej g ra n d a en Los Angeles. Sed la la- boro por n ia afe ro estas m ulte pli mal- fac ila ĉe ni ol ĉe vi en Eŭropo.
Vi nom as Usonon sam iinie k u n Eŭropo.
E fe k tiv e , Usono estas k v a za ŭ kontinento por si m em , pro sia grandeco k a j ku n siaj m u lta j ŝta to j diferencaj inter si laŭ situo, kiim ato, ekonom io ktp . Cu tial ne povus esti utiie, krei regionajn subiigojn de E A N A sim ile al la britaj aŭ fra n c a j federacioj aŭ la germ anaj ligoj? N i pensas, ekzem pic, pri unu regiona iigo aŭ federacio por la oriento ku n ia urboj N ov-Jorko, Filadel- fio, Vaŝingtono ktp ., alia por la nordo ku n Cikago k a j M inneapoiis, tria por ia sudo, kv a ra por la okcidento, precipe Kali- fornio, k a j eble ankoraŭ pliaj. Cu tia sub- divido ne povus plivigligi ia E speranto-vi- von en ia d iversaj regionoj ka j, sekve, p lifortigi nian m ovadon en Usono ? Kom- preneble, tio estas n ur sugesto, k a j ni kon- fesa s ke ni estas tu te n e k o m p ete n ta j pri la situacio en Usono.
F a k te , k elk aj kalifo rn iaj esp eran tisto j pensis sam e k a j ja m provis pli intim e kun- ligi la gesam ideanojn lo ĝ a n tajn ĉe la pa- cifika m arbordo, eldonante por tiu celo m im eo g rafitan bultenon. Sed la direktan- to j de EA N A en N ov-Jprko opiniis m alsa- me, tim a n te m alfortiĝon de la centro.
N i tam en opinias k e ia ideo m eritas ia pienan a tenton k a j konsideradon de la uso- na esperantistaro, ĉar kredeble a nkaŭ la centro des pli projitus, ju pli vigla estus la E speranto-vivo en la diversaj regionoj.
Tio estas a n k a ŭ m ia opinio, k aj mi es- p era s ke a n k a ŭ n ia centro konvinkiĝos al ĝi-
Koran dankon, f-ino W o iff, pro ia afa- bla in te r v ju o ! N i deziras al v i agrabian hem jvojaĝon per la « N ieu w A m ste rd a m » al Usono k a j petas vin, transdoni niajn tut- korajn saiutojn al la usona esperantistaro.
N i tre ŝ a ta s korespondi k a j an k a ŭ tre ŝa tas fa ri kom plezojn, plenum i la diversspecajn dezirojn k a j petojn, k ia jn povas elpensi iu sam ideano. Sed se Ai ja m devas silente rifuzi, tio devenas de la fa k to ke « n i» — unu sola hom o ! — sim ple ne posedas la fizikan eblon, krom la redakciaj, adm i- n istra j k a j m ultspecaj aliaj laboroj, anko- ra ŭ inform i pri ĉiaj aferoj, eĉ tia j kiuj ne rila ta s nian entreprenon. Do, nia peto al vi : D aŭrigu sk rib i al ni pri ĉio, kio vin in teresas, sed ne postulu ke ni en ĉiu kazo esprim u n ian opinion, ne dem andu de ni inform ojn aŭ kion ajn, kio postulus de ni a p a rta n klopodon, por kiu sim ple m an k as a! ni la tem po kaj, ofte, an k a ŭ la mono.
A m baŭ — tem pon k a j monon — ni certe havus, se vi helpus al ni duobligi nian ab o n an taro n en tiu j landoj, el kiuj oni an- k o raŭ povas sen g ra n d a j m alfaciloj ricevi la abonpagojn. Tiam ni povus dungi ta ŭ - g a jn helpantojn, krom plioftigi aŭ pliam - pleksigi Heroldon, k a j nia tu ta laborado fa riĝ u s pli facila.
Ĉu vi jam sciis ke nia redaktoro estas ĉino ?
N ek ni. Sed a s e rtis tion iu usonano al ĉina am iko kiu h az ard e h av a s la sam an no- mon kiei nia redaktoro, n u r iom alie skri- b itan. S kribis al ni s-ano Y ung (Sen Y ang) el C hungking : « ...m ia usona am iko diris al mi, ke vi estas ĉino, m ia sam landano.
K om preneble vi povas im agi, kiel ĝ o ja mi estas k iam m i scias, ke lab o ras m ia sam - landano en N ederlando ! Mi p e ta s vin, m ulte diru al mi pri via vivo en ia a lia p a rto de la mondo, k a j kiun opinion pri N ederlando vi h a v a s... »
N i vere b ed a ŭ ras ke ni devis seniluziigi nian ĉinan am ikon. P o r tiu j, kiuj an k o raŭ ne scias, ni k la rig u ke nia red a k to ro estas rifu ĝ in to p ro la H itler-reĝim o, kies Ge- stap o ferm is en 1936 la tia m a jn presejon k a j oficejojn de H eroldo en Kolonjo, lia nomo h av a s la sam an signifon kiel Espe- ra n ta « J u n a » , k a j pri N ederlando li ha- vas ĝenerale tre bonan opinion.
Numero 13.
Ni ne a p a rte n a s al tiuj, kiuj opinias la nom bron 13 speciale fa ta la . L a u n u a Uni- v ersa la Kongreso, kiun ni vizitis, estis la 13-a en P ra h a , k a j ĝi enprem iĝis en nia m em oro kiel unu el la plej entuziasm igaj k a j brilaj. Pli ol unu fojon ni estis en do- moj aŭ cam broj, kiuj p o rtis la num eron 13, k a j neniam tr a f is nin m alfeliĉo. T ute m ale : volonte ni kom encas iun aferon en la 13-a tago, ni tr e ŝ a ta s resti en societo de 13 personoj, ktp.
T am en ŝa jn a s ke p ri la 13-a num ero de H eroldo okazis ia fatalo . M ultaj abonantoj plendis ke tiu num ero ne atin g is ilin, pre- cipe m u ltaj danoj, sed an k a ŭ fran co j, ĉe- Koj k tp. P o r tio ni scias n u r unu klarig o n : ke m u ltaj sam ideanoj estis libertem p an taj, k iam n-ro 13 alvenis en ilia loĝloko, k a j ke tia l tiu num ero perdiĝis.
L a konsekvenco e s ta s ke tiu num ero 13 subite elĉerpiĝis. A1 p a rto de la plendintoj ni eĉ ne povis ĝin denove ekspedi. A nkaŭ n -ro 14 esta s elĉerpiĝanta. Ni do povas akcep ti novajn abonantojn n u r ekde la ho-
Kia estis
la 2-a Slovaka Esperanto-Kongreso ?
P o st la 33-a U.K. en M almo okazis an k a ŭ
!a 2-a T u tslo v ak a E speranto-K ongreso en Koŝice, sub p ro te k to ra to de la kom isiestro por in stru a d o k a j lernejoj Lad. N ovom est- ski, la 21-an k a j 22-an de aŭgusto. P a rto - p renis pli ol 300 delegitoj el la diversaj p ar- toj de nia ĉehosiovaka respubliko, in ter ili pli ol 70 -jara s-ino Jozefino M areĉkova ei K opĉany (esp e ra n tistin o de 1910) kiu m a lg ra ŭ nebona sa n s ta to vojaĝis 500 ki- lom etrojn por veni al Koŝice.
L a kongreso kom enciĝis per ekspozicio bele k a j v aste a ra n ĝ ita en la Ŝ ta ta Muzeo.
P oste sekvis Ia m alferm o de la kongreso en kunvenejo « V e r ita s ». S-ro Rosa, prez.
de SES, inform is pri la sta to de nia mo- vado en Slovakujo, kiu bone k re sk a s ; an- k a ŭ p ri tio, ke ne n u r la kom isiestro por in stru a d o en B ratisla v a sed a n k a ŭ la mi- nisterio por in stru a d o k a j lernejoj en P ra - ha. help as la Esp.-m ovadon, k a j ke ili ne fe rm a s ia pordon al la enkonduko de Es- p era n to kiel deviga lernobjekto en ta ler- nejoj, sed ke pro la m a lg ra n d a nom bro de in stru isto j k a j lernolibroj ĝi a n k o ra ŭ ne es- ta s efektivigebla. K elkaj delegitoj k o n tra ŭ - diris ke tio ne estas m alhelpo por la en- konduko de E sp era n to kiel deviga fak o en la lernejoj, ĉ a r se dum la g erm a n a okupado oni povis enkonduki la g erm an an lingvon kiel devigan k a j p retig i g erm a n ajn lerno- librojn, kial oni ne povus sim ile p retigi nun E sp.-lernolibrojn ? Tiutem pe oni an k a ŭ ne dem andis, ĉu esta s sufiĉe da in stru isto j por g erm a n a lingvo. N un — post la liberi- ĝo — la situacio esta s sim ila pri la in stru a - do de la rusa, angla, fra n c a k a j la tin a lin- gvoj.
V espere sekvis kom una in te rk o n a tig a vesperm anĝo kun am u za k a j v a s ta pro- g ram o k a j bona orkestro. L a koroj de ĉiuj ĉeestan to j estis plenaj de ĝojo, fra te c o k aj amo.
L a sek v in tan ta g o n (dim anĉe) m atene p resk a ŭ ĉiuj g eesp eran tisto j p arto p ren is diservon en la k a to lik a k aj evangelia pre- ĝejo, kun esp eran tlin g v aj predikoj k a j pre- ĝ a j k an to j. L a n e e sp e ra n tista j ĉe estantoj estis su rp riz ita j ke io tia e s ta s ebla. P o st ia meso kom enciĝis la dua k o n g resa tago, en kies posttagm ezo okazis tielnom ita « Espe- ra n ta A kadem io » kiu estis tre bela.
Lunde la kongresanoj p arto p ren is ek sk u r- son al la s ta la k tita groto de Jasova.
A ldone mi rim a rk u ke en la k o n g resa j kunvenoj k a j « A kadem io » oni parolis nu r esperantlingve.
aBa.
La 31-a Bulgara Esperanto-Kongreso.
E n la ta g o j de 21-23 aŭ g u sto okazis en Jam bol la 31-a B u lg ara E speranto-K ongre- so. Ĝi estis unu el la plej bone o rg an iz ita j E sp eran to -k o n g reso j en Bulgario, pro tio oni esp eras ke ĝi havos g ra v a jn postse- kvojn por la rap id a disvastiĝo de n ia mo- vado en nia lando. Dum la k o n g resaj ta g o j oni a ra n ĝ is du v esperfestojn : un u tnter- k o n atig an k a j unu a rta n . A1 am b aŭ estis in v itita j k a j ĉeestis m u ltaj n eesperantistoj, kiuj poste g ra n d p a rte d ek laris sian prete- con ierni E speranton. E n p ro p ag a n d a di- re k to g ra n d a n im preson fa ris bonege or- g a n iz ita Esperanto-ekspozicio, kiu m ontris al la la rĝ a publiko la progreson de n ia mo- vado k a j la pro k sim ajn in te rrila to jn de la b u lg a ra j esp eran tisto j ku n la eksterlan d aj.
L a kongreson m alferm is A leksandr Bla- goev, la prezid an to de la loka societo, per deca paroiado post solena k an to de 1’ Espe- r a n ta him no de la u rb a horo « G usla ». La kongreson sa lu tis rep rez en ta n to de la mi- n istro de popola klerigado Dr. D ram aliev, kiu prom esis fa ri ĉion, ke en pro k sim a es- tonteco E sp era n to estu en kondukita en la lem ejoj. L a kunsidoj de la kongreso donis bonajn rezultojn. Oni ellaboris planon por la esto n ta agado. S am tem pe oni decidis m ontri la k o ngresan ekspozicion tr a la tu- ta lando.
A. B.
Neforgesebla feriosemajno en Norvegujo.
De la 10-a ĝis la 17-a de aŭ g u sto ko- lektiĝis 55 « p ac a j b a ta la n to j » el n a ŭ lan- doj en Lofthus, H ard an g e r (N orvegujo).
B rilega fariĝ is la ferio tie ! K aj la eks- te rlan d an o j k a j la norvegoj plene ĝuis la belan n a tu ro n k a j la e sp e ra n tista n am ike- con. Ni fa ris treeg e in te resa jn ek sk u r- sojn por vidi kiel eble plej m ulte de la bela regiono : al la m ontoj, al g ra n d a ak- vofalo k a j sur la fa m a H ardanger-fjordo.
V espere ni k u n estis en la g ra n d a salono en la lernejo, ni a ŭ sk u ltis in te re sa jn parola- dojn, d isk u tis a k tu a ia jn tem ojn, am uziĝis k a j Iudis ; jes, ni eĉ popoldancis laŭ tipe norvega popolmuziko. ĉ e la bela m alnova preĝejo ni rig a rd is «H ardanger-geedziĝon», kie la fianĉino p o rta s m alnovan kronon, ĉiuj g asto j la n acian kostum on, k a j la lu- disto venas unue, ludante per sia « H ar- danger-violono ». En sunbrilo k a j v arm o la ta g o j rapide pasis. K iam la disiĝo okazis, ni ĉiuj sentis m alĝojon. L a ta g o j estis tiel
belaj k a j harm oniaj. E.M.
d iau a num ero. (Ili p agu por ĉi tiu la sta ja rk v a ro n o unu kvinonon de la tu tja r a ab onkotizo.)
Respond-kuponoj.
U sona sam ideano sugestis en letero al ni, ke e sp eran tisto j ne ŝanĝu rice v ita jn re- spond-kuponojn ĉe la poŝto, sed vendu ilin a! a lia j sam ideanoj kiuj povas utiligi ilin ; ĉar, aĉ e ta n te respond-kuponojn ĉe la poŝ- to, oni devas pagi a lta n superprezon. Ne- d erla n d aj esp eran tisto j povas ricevi re- spond-kuponojn de n ia ad m in istracio en S cheveningen, po 22 cendoj (inkluzive de sen d k o sto j), sed ne m alpli ol 10 k a j ne pli ol 20 kuponojn, k o n tra ŭ a n taŭ p a g o per p o ŝtm an d a to aŭ per validaj n ederlandaj p oŝtm arkoj. (Ĝig elĉerpiĝo.)
Ankaŭ en la Nigra Kontinento
E speranto havas siajn propagandistojn ka j -istinojn. Unu el ia piej kon a ta j esta s s-ino Irĉne F in k , la redaktorino de « A frik a R e v u o » en Casablanca (M aroko). Sur ĉi tiu bildeto ni vidas ŝin ku n ŝiaj infanoj k a j k e lk a j indiĝenoj a ntaŭ ties kabano, en vilaĝo K hato n a t en la A tla s-m o n ta ro , kie ŝi pasigis parton de sia libertempo.
Malsanulo ne povis interkompreniĝi kun kuracisto en fremda lando.
Esperanto helpis.
P a sin ta n som eron ges-roj L an g e ra k el R otterdam o vizitis F innlandon k a j pasigis sian libertem pon en Kuhm oinen, kiel g asto j de ges-roj Koivu, en ilia vilao su r m alg ran - da insulo. S ubite s-ro L a n g e ra k m alsaniĝis, k aj oni v etu rig is lin al m alsanulejo.
Scipovante n u r sian g e p a tra n lingvon k a j E speranton, s-ro L. ku ŝis en la m alsa- nulejo k v azaŭ m uta, ĉ a r nek la k u racisto nek la flegistinoj kom prenis lin. Vane la ku racisto penis paroli al li en diversaj lin- gvoj, la p aciento nenion kom prenis. Tre m alfacile estis k u rac i m alsanulon, ne po- v an te interk o m p ren iĝ i ku n li.
F oje flegistino alp o rtis E speranto-ŝlosi- lon k aj fin n an -esp eran ta n v o rtaro n k a j ko- m encis serĉi la necesajn vortojn. Ĝojradi- an te s-ro L. ekkom prenis ŝin k a j kom en- cis konversacii kun la flegistino k a j kun la k u rac isto per helpo de la nom itaj libre- toj. L a dem andojn k a j respondojn oni sk ri- bis su r paperon. L a bonega sukceso k aŭ- zis g ran d a n intereson ne n u r in te r la ku- racistoj k a j flegistinoj sed an k a ŭ in te r la m alsanuloj ; ĉie estis aŭdeblaj diskutoj pri la « m irinda lingvo in te rn acia E sp e ra n to ».
§|-ro L. organizis E speran to -k u rso n , instru- a n te mem laŭ n a tu ra metodo, ku n g ra n d a sukceso. K iam li, resaniĝinte, fo rlasis la m alsanulejon, liaj geiern an to j prom esis d aŭrigi la studadon k a j uzadon de E speran- to.
A. K., Tam pere.
Esperantistino sur usona poŝtmarko
estas Clara B arton, fondintino de la Ame- rik a R u ĝ a Kruco. M em ora p o ŝtm ark o (de 3 cendoj) kun ŝia bildo aperis en septem - bro. C lara B arton, kiu organizis la zor- gon pri la vunditoj en la usona civila mili- to k a j en la fra n c a -p ru sa m ilito, lernis E speranton, kiam ŝi estis jam 90-jara, kon- vinkite pri la neceseco k a j graveco de in- te m a c ia helplingvo. ŝ i n ask iĝ is la 25.12.
1821 k a j m ortis la 12.4.1912.
« New York — la internacia urbo »
estis la titolo de g ran d e g a m urbildo en la O ra Jubilea Ekspozicio o k az in ta en « G rand C entral P a la c e », N ov-Jorko, dum aŭgus- to k a j septem bro. Ĝi m ontris, ke a p e ra s en la urbo pli ol 200 frem dlingvaj gazetoj en 31 m a lsa m aj lingvoj, in te r ili 28 ĉiuta- g a j ĵurnaloj. Ke E sp e ra n to esta s unu el tiu j lingvoj, vidiĝis per su rg lu ita ekzem plero de « A m erik a E s p e ra n tis to » en bone vi- debla loko.
3iontafti&
Halio, Kara, ĉu v i nu n aŭdas m in ? Cu bone ? J a m hieraŭ m i klopodis a tingi vin, sed vane. Certe vi ne estis hejm e ?
O, je s ? N u, k o n ta k tig o probable ne ĉiam giatas. Jes, pro la aparatoj, kom pre- neble ! Sed, K ara, k o n ta k to j in te r hom oj pli o ĵte d ifektiĝas.
He ? Tio ne pleje gravas ? N u , nu ! ! L aŭ m i, tio estas la piej grava m anko de T nuntem pa socio. Ĝuste por plifirm igi tiun ko ntakteblecon ni ja tio m obstine propa- gandas E speranton. Cu tu te erare ? T u te fu ŝe ? K o n ta ktig o ka ŭ za s ka ta stro fo jn ?
Mi kom prenas, pri kio v i pensas. N un- tem pe internacia k o n ta k to estiĝas p re ska ŭ nur per la « g vidantoj » de T homaro. K a j e stiĝ lS . Jes ! K ion T IA k o n ta k to rezuiti- gis, ni tu te bone, korpe k a j moraie, sper- tis dum ia ja ro j pasintaj. Guste tiu jn kon- ta k to jn m i ne ŝatas : ili estas tro abrup- taj, tro ruzaj, tro « fa jr a j » k a j tam en tro
« m a lv a r m a j«. Ili ŝprucas el la cerbo, ne el ia koro.
N i bezonas k o n ta k to jn de T koro al ko- ro, inter H O M A J koroj. Sajnas, k e tiu or- gano ŝrum pas, se ia posedanto atin g is altan ŝtupon de ia socia tavolaro. N i bezonas sim piajn hom ojn k u n sim p ia j sed va rm a j koroj. R e k ta k o n ta k to per E speranto in ter tiaj koroj ebie povos resanigi nian ĵrene- zan mondon. K o n ta kto , k iu diskonigos la sopiron de T homaro al A M IK E C O , AM O k a j VERO. La vivo pli valoros, se oni la- boras por tiu j hom ecaj celoj.
16 O ktobro 1948 Heroldo de Esperanto N-ro 15 (1093) paĝo 3 La internacia Esperanto-junularo
en familia rondo.
E n M almo k a j A m sterdam okazis la gran- daj E speranto-kongresoj. Ili estis grandio- zaj k aj g ran d a m ase vizititaj. P re sk a ŭ sam - tem pe okazis en ned erlan d a vilaĝo alia in- te rn a c ia kongreso. L a loko estas tre m al- granda, a n k a ŭ la nom bro de ia partoprenin- toj ne estis granda, k aj eĉ m u ltaj el la par- to prenintoj estis m a lg ran d aj. Sed m alg raŭ tiu trio b ia m algrandeco la kunveno estis g rav a, eĉ tre grav a. Tie kunvenis la inter- n ac ia junularo. L a T utm onda Ju nular-O r- ganizo (T JO ) organizis sian k o ngresan se- m ajnon en Groet — la sa m a loko kie a n ta ŭ dek ja ro j ĝi fondiĝis. N u r pro la fakto, ke la ju n u la ro el dek-unu landoj ĉeestis, la kunveno estis grava. L a estonteco j a tu te dependas de la ju n a j homoj. V idante la lu d a n ta jn junulojn, oni ne rim a rk is la di- v e rsa jn naciecojn. Ili sentis sin unu. Dum ĉiuj vesperoj okazis p rogram oj de te a tra jo j, kantado, popoldancoj ktp., ĉiuj prizo rg itaj de la ĉeestan to j mem.
D um du ta g o j oni fa ris b o atan ekskurson al A lkm aar-V olendam k a j A m sterdam . En la « oficiala » vespero la u rb estro bonveni- gis la kong resan o jn en la nederlanda, fran- c a k a j an g la lingvoj. T am en la prezidanto devis tra d u k i lian paroladon, ĉ a r eĉ tiun m ultlingvulon ne povis kom preni ĉiu. E1 ĉiuj p a rto j de la m ondo estis ven in taj salut- leteroj k a j k a rto j.
Dum la laborkunsido oni decidis okazigi la venontan in te rn acian junularkunvenon en V ersailles (F ra n c io ), se eble, ne sam - d ate ku n la U EA - aŭ SA T-kongresoj. L a rap o rto j de la d iversaj funkciuloj donis bo- n an bildon pri la o rg an iza vivo. K aj oni povas k o n sta ti ke TJO estas vere vivan- t a m ovado kiu klopodas esp eran tistig i la ju n u la ro n en la tu ta mondo. ŭ i edukas la gejunulojn al konsciaj homoj, por ke ili kom prenu la task o n en la m ovado de la plenaĝuloj.
R em em orante la ta g o jn en Groet, ni po- v as a s e rti ke TJO ira s en bona direkto. Ĝi m e ritas la helpon de Ĉiuj. L a se k re ta ria adreso esta s : A. Schouten, Oosteinde 122, O osthuizen, N ederlando.
Kiu konas oficistojn de mezur- kontrola servo ?
L a e s tin ta delegito de m ezurkontrol-ofi- cistoj en Ĝefioslovakio intencas organizi unuiĝon de tu tm o n d aj oficistoj en m ezur- k o n tro la j servoj. Tial li le rn a s diligente Es- peranton, por ke li povu poste ek rila ti kun ek sterla n d aj fak u lo j-esp eran tisto j. Li urĝe alv o k as la landdelegitojn, p etan te ke ili bonvolu elserĉi en sia lando alm enaŭ unu teknik-oficiston de m e zu rk o n tro la servo, kiu ja m scipovas E sp era n to n aŭ baldaŭ lem os ĝin. K rom la fondo de tu tm onda centro oni p ro je k ta s k o n sta n ta n interŝan- ĝadon de fakinform oj k a j la a ra n ĝ o n de in te m a c ia j fakkongresoj. A dresojn de fa- kuloj bonvolu d irek ti al : E sp e ra n tista Klu- bo « D -ro S c h u lh o f», Pardubice, Cefioslo- vakio.
Por geinstruistoj.
Dum la in te rn acia junular-kunveno en G roet (N ederlando) la ĉe estin ta j geinstru- istoj ak c ep tis jen an rezolucion, kiu estas su b sk rib ita de in stru isto j el kvin landoj :
« L a esp e ra n tista j in stru isto j, p artopre- n a n ta j en la in te rn a c ia kunveno de la T ut- m onda Ju n u la r-O rg a n iz o ĉe Groet, N eder- lando, en fakkunsido o k az in ta la 9-an de aŭ g u sto 1948, esp rim as la opinion, ke la tem po venis por organizi la esp eran tistajn in stru isto jn en ĉiuj landoj, kun la celo enkonduki E sp era n to n kiel devigan tem on en la lernejojn de la tu ta m o n d o .»
Por dentistoj.
L a redakcio de « T ijdschrift voor Tand- heelkunde », J a n L u y k e n stra a t 52, A m ster- dam -Z., senpage disponigas al dentistoj de- ta la jn e sp e ra n tista jn resum ojn de artiko- loj pri : 1. paradentozo, gingivohipertrofio, sangom alsano ; kazo el la p ra k tik o ; 2. so- cia ortodontio ; 3. gran d eg ĉelaj tum oroj en la m akzelo ; 4. m alan taŭ en ig o de m olar- grupoj (ju n ia k a je ro ); k a j p ri: 1. la pro- blem o de la fla n k a em ajla listelo laŭ esplo- roj ĉe Bos taurus L. ; 2. rerespondo pri
« R efoje : L a fiziologia ekvilibro de la buŝ- kavo k a j d en tk ario de H. v. H. » ; 3. nova o rtom etro (ju lia k a je ro ).
(K om unikis : Asocio de N ederlandaj Scienculoj E sp e ra n tista j, E ekhoornlaan 10, Bennekom , N ederlando.)
N IA POŜTO.
Heroldo denove duonm onata. P o st paso de la somero, H eroldo de nun denove ape- ros duonm onate. L a v enonta num ero eli- ros la 1-an de novem bro.
Kore ni dankas pro donaco de ŝil. 17/6 de s-ano L. F. H u n te r en R ugby ; ni uzis la sum on por liveri Heroldon al sam ideanoj m a lh elp ata j pagi.
A.G.H. en H. Se s-ano B. sendos al ni ta ŭ g a n pasportfoton, ni publikigos ĝin en iu el la se kvontaj « G alerioj ».
A .P. en K. B edaŭrinde ni ne konas tia jn ad re so jn k ia jn vi d eziras scii.
P.B. en B. P ra v e vi plendas ke sam ide- anoj sendis al vi letero jn aŭ aliajn sk ri- baĵo jn en p resaĵo j, por k iu j vi devis pagi a lta n p u n afrankon. L a sa m a ofte okazas ai ni, sed kelkfoje ni m alak cep tis tia jn sen- daĵojn pro tro a lta p u nafranko. G enerala av e rto : Oni ĉiam bone a te n tu la poŝtajn regulojn k a j ta rifo jn ! A fra n k u ĝuste k a j p e r nuntem pe validaj poŝtm ark o j !
A.Gr. en L.B. Ni sk rib is por vi al s-ro G., p e ta n te lin sendi al vi ekzem pleron de la represaĵo.
K.P. en H. Vidu la proponon de G.L. pri
« A m ikaĵ kluboj por G e rm a n u jo » en la h o d ia ŭ a num ero (« L ib e ra T rib u n o » ).
EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj
al la demandoj en la pasinta numero.
61. E n 1929 ; tia m eldonis « P aram o u n t F am o u s L asky C o rp o ra tio n » en New Y ork trim in u ta n sonfilmon en Espe- ranto, k u n H. W. H etzel k a j s-ino Cho- m ette.
62. 44 ; 308 ; 1266 ; 1455.
63. a ) apostolo (a post olo) ; b ) du apo- stoloj (du a post oloj) ; c) in terp retis- to (in te r p r-e t isto).
64. K elk tem p a ĉeso ne esta s forgeso. (P ro- verbaro 850,4.)
65. F iero ; teleroj k a j diskoj ; serpenton.
Novaj dem/indoj kaj taskoj.
66. K iun naciecon h av a s (aŭ h av is) la je- n a j k o n a ta j esp eran tisto j : a ) Saldan- h a C a rre ira , b ) E. W iesenfeld, c) M. E.
Carolfi, d) W illiam S. Benson ?
67. a ) Kiu v erkis k a j b ) kiu tra d u k is la libron « Eŭropo ĉe la abism o » ? 68. E1 kvin respondoj elektu la ĝ u sta n :
K iu (aŭ kio) e s ta s (aŭ estis) M agot ? a ) F ra n c a generalo dum la u nua mond- m ilito ; b ) simio v iv an ta en N ordafriko k a j ŭ ib ra lta ro ; c) rivereto en la uso- n a ŝ ta to Luiziano ; d ) hindoĉina ludo p er bam bu-bastonetoj (origine : Mah- G hot) ; e) fra ŭ lin a nomo de la edzino de K ing C. Gillette, eltrovm to de la raz- ap a rato .
69. ŝercdem ando : Kie eĉ la plej g ran d a krim ulo, ekz. m urdisto, a n k o ra ŭ povas trovi sim pation ?
70. D ifinoj el P len a V ortaro (la ta sk o es- ta s, a n s ta ta ŭ ig i la x per la ĝ u sta j li- te ro j) :
a ) Jxxxxxo : A rbeto el fam ilio olea- coj, ku n bonodoraj floroj.
b ) kxxxxxi : Senpere scikoni sian pro- p ra n sentadon aŭ penson.
Tutmonda Asocio Socikredita
fondiĝis la 28.8. en Londono. Ĝi estas ne- politika, k u ltu ra asocio, kiu celas : dis- vastig i socikrediton per E sp era n to k a j dis- vastig i E sp eran to n in te r la socikreditanaro.
P re zid a n to e s ta s W. Townend, B.A., B.Sc.
(E con.), M.R.S.T. ; hon. ĝen. se k re tario J.
W. Leslie (50 Hillfield P ark , Muswell Hill, London N. 10) ; hon. k asisto F. C. R udm an.
T iuj oficantoj estas provizoraj ĝis la Uni- v ersa la K ongreso de B oum em outh.
Sola oficiala lingvo de TASK estas Espe- ran to , k a j en TASK oni esta s T askanoj, ne nacianoj. Ja rk o tizo estas egalvaloro de 2 ŝil. 6 pencoj. E1 landoj, el kiuj oni ne po- v a s sendi monon, 5 resp.-kuponoj. In tere- suloj el la tu ta m ondo skribu al la sekre- tario.
Karolo Piĉ :
SENVIVAJ A M IK O J
K iu nenion tenas k a j posedas, k iu nenion povas nom i sia, kiu sen intereso ekoscedas sub sia m alĝojego apatia, kiu neniun karulinon havas, tiu alm enaŭ per sen viva j iloj sin Ĉirkaŭigas, k ia m pluvoj lavas liajn fenestrojn plore dum apriloj ...
L a iloj estas : ora fontoplum o, horloĝo kiu lin m atene vekas, krajonoj, libroj, kara am volum o, tio aŭ tio (oni a nkaŭ pekas) ...
K a j tia m li do e k ko n sta ta s m ire, k e al la homo povas ne nur hom oj kiel a m iko j servi, sed verdire eĉ ajoj, plum oj, libroj, m etronom oĵ ...
N! kore kondolas.
P ri la fo rp a so de k e lk a j sam ideanoj ni ricevis am p lek sajn nekrologojn, k iu jn ni bedaŭrinde povas n u r e k s tra k te publikigi, pro m anko de loko.
E n G erm anujo m ortis, sekve de kolizio kun m otorciklo, n ia sam ideanino s-ino M ar- tha Brauns-Forel, filino de la iam a fam a svisa sciencisto Prof. A uguste Forel. ŝ ia edzo D-ro A rth u r B rau n s trovis la m orton en la ŭ en e v a lago, ak c identinte dum boat- veturo, en 1925. L a fam ilioj B rauns-F orel estis a n k a ŭ ferv o ra j adeptoj de la Baha- religio. A nkaŭ en G erm anujo forpasis ko- n a ta estona sam ideano, C seh-instruisto El- m ar K auer, en la fru a m ateno de sia 44-a nask iĝ tag o , la 12.8.1948, kiel ekzilulo. Tuj post la k ap itu la co de G erm anujo li kom en- cis gvidi E sp.-kursojn en M iltenberg, pli poste en A schaffenburg. P ro liaj m eritoĵ, la E sp.-grupo de A schaffenburg decidis ak- cepti lian antaŭnom on k a j nomi sin : Es- peranto-G rupo « E lm aro ».
Dum la la sta j m onatoj fo rp asis la je n aj an g laj gesam ideanoj : V. G rim m it, 80-jara, en H erne B ay ; Ch. R. Grugeon, 59-jara, en H enley-on-Tham es ; s-ino M. T. G uĉritte, 66-jara, en Surbiton ; C. A. P. L everton, 73- ja ra , en N o ttin g h a m ; C. V. M ackenzie, 59- ja ra , en H alesow en ; k a j John M uir, prez.
de la E sp.-grupo de Dundee.
L a kon g resan o j en M almo estis tr a f ita j de la m orto de f-ino Hilda H ansson, agem a m em bro de la Klubo E sp e ra n tista de Mal- mo, kiu fo rp a sis la 2.8. post m allonga m alsano.
P ola esp eran tisto Boleslaiv D gletvski mor- tis la 5.6. en U psala, Svedujo, 34-jara.
L a 10.8. ĉesis la vivo de s-ano Th. Schnei- der en St. G allen (Svis.), hon. m em bro de Svisa E sp.-Societo ; de dudek ja ro j li pre- sigis la revuon « Svisa E spero ».
L astm om ente ni eksciis pri la subita m o rto de Prof. D-ro Edivin L. Clarke, prezi- d an to de EA NA . (D etaloj v enontnum ere.)
Parolas la leganto (Libera Tribuno).
LOLO E N N IA SULKO.
K elkajn vortojn m i volas diri pri m al- a g ra b la sim ptom o, kiun la sta tem p e mi ri- m a rk is en la E speran to -g azeto j, k iujn mi legas, k a j eĉ en Heroldo : En la angulo por la anoncetoj, m ik sita j in te r la o rd in araj k a j sim p atiaj petoj pri korespondado (vivo- plena fluo de vera popolo k a j u tila fa k o de vigla m ovado), enŝoviĝas de tem po al tem - po aliaj s tra n g a j anoncetoj ku n peto ko- respondi nur en an g la lingvo, n w en fra n c a lingvo aŭ n ur en kiu ajn alia n acia lingvo
E sta s evidente, ke te m a s pri personoj tu te frem d aj al nia afero (se ne m alfavoraj aŭ rik an e m aj al ĝi), kiuj ta m en volas pro- fiti el la m irinda k a j v a s ta reto da espe- ra n tisto j tr a la mondo.
Eĉ plej ferv o ra esp eran tisto ag n o sk as sincere, ke nia m ovado an k o ra ŭ estas mo- d esta k a j hum ila infano, kom pare k u n la kolosoj de k elk aj naciaj lingvoj ; sed, an- k aŭ sam e, eĉ plej ju n a kom encanto scias p rak tik e pri la av a n ta ĝ o j de E sp era n to su- per ĉiuj ĉi kolosoj por povi, tu te facile k a j senpene, in te rrilatiĝ i ĉie ajn en la mondo.
k v azaŭ en provinco de unu sola lando. Tial estas ja la esp eran tisto j, kiuj r a jta s fieri k a j ridi k a j ... bari sian pordon al tiu j uzantoj aŭ fu ŝan to j de a ro g a n ta j naciaj lingvoj, kiuj ŝtelire enŝoviĝas en la pa- ĝojn de n ia g az e ta ro por korespondi en lin- gvoj fre m d aj al ni, p ro fitan te el tiu sponta- nea k a j d ensa organizo, kiun re k te k a j vigle k rea s nia popolo per leteroj aŭ p o ŝtk a rto j en ĉiulandaj urboj k a j vilaĝoj.
N ia sulko estu nia, k v an k am e ta hodiaŭ, ja m pli g ra n d a m orgaŭ ; sed hodiaŭ kaj m orgaŭ ĉiam libera de lolo !
L. H., H ispanujo.
KAPITALO.
S-ro John Hoyle certe k la rig is k apitalon en sia letero p re sita en n -ro 13, sed li ne k la rig is k ap italisto jn . Lenin diferencigis in- te r p ro d u k tad a j k a p italisto j k a j financaj k ap italisto j. L a p ro d u k tad a j k ap italisto j p ro d u k ta s ĉion kion la hom aro bezonas : nutron, varm on, ŝirm on k a j lukson. La fi- n an c aj k ap italisto j m anipulas monon k a j krediton, k a j p ro d u k tas ŝuldon. L a produk-
Mia amiko en Svisujo.
Jes, m ia am iko vere bo n fartas. Dum lon- g a tem po ja m li loĝas en Svisujo. Bonan pozicion li h av a s k a j bonegan salajron. Kc- n ato j de li d iras : Jes, tiu estis bonŝanca, tw havis feliĉon !
Mi konas la vivovojon de m ia arniko.
A penaŭ li estis fo rla sin ta la lernejon, li ĵa m havis alten celan tajn , am biciajn pla- nojn. Mi ofte ridetis interne p ri liaj junule- caj revoj.
Dum tiu tem po n ia am ikeco p resk a ŭ ek- dorm is, ĉ a r neniam li havis tem pon por mi.
K elkfoje m i vlzitis lin, sed li tu te nekaŝe k la rig is al mi, ke m ia vizito esta s nekon- vena. Li ĝentile a te n tig is m in p ri la fakto, ke li devas studi k a j labori.
Jen, je iu ta g o m i fa k te m iris unuam c- m ente : m ia am iko vizitis m in ! « Mi venas al vi por adiaŭi, ĉ a r m i ak c ep tis postenon en Svisujo, » li diris. « Se mi havos tem - pon, mi skribos al vi, » estis liaj la sta j vor- toj.
P o st m u ltaj sem ajnoj mi ricevis bildkar- ton el Bern, poste an k o ra ŭ m allongan le- teron.
J a ro j pasis.
A n taŭ k elk aj m onatoj m i ricevis vivo- signon, eĉ ag ra b lan , de m ia p resk aŭ for- g esita am iko. P e r m allonga letero li de- m andis min, ĉu mi Ŝatus pasigi m ian ĉi- ja ra n libertem pon ĉe li en Svisujo.
Mi tre ĝojis pri tiu invito k a j danke ak- ceptis. K v ar feliĉajn sem ajnojn mi ĝuis en la eŭropa paradizo. N un m ia am iko havis tem pon. Dum tiu j belegaj ta g o ĵ reviviĝis n ia k n ab tem p a am ikeco. T re detale li ra- k o n tis al mi p ri sia vojo al la « fe liĉ o ».
Senĉesa studado, d iligenta k a j penplena laboro, rezigno je p resk a ŭ ĉiuj ĝuoj k a j ple- zuroj, kuraĝo, k a j kontentiĝo ĵe kreado k a j verkado, — jen e s ta s la ĉefaj iloj k a j ecoj, p er kiuj li forĝis sian feliĉon. A ro d a ne- nom breblaj ŝvitogutoj b rilas su r la vojo de li tra irita .
Ja , fiit havis feliĉon ! d iras liaj konatoj.
Tam en mi ne kredas, ke m u lta j el liaj nun aj enviantoj ŝa tu s iri laŭ la sa m a dornoriĉa voĵo.
F R IE D R IC H HAHN.
Logiko.
« E speranto estas genia elp en sa ĵo ,» di- ris la profesoro, k a j li elpensis novan mond- helplingvon.
*
« E n la m ondon venis nova sento, » pen- sis la m alobeem a knabo, kia m li unuafoje sen tis la bastonon de la patro sur sia pos- taĵo.
*
« V ivu la hom aranism o ! » ek k riis la fi- dela Zam enhofano, k a j li lasis nerespondi- ta la korespondpeton de la germano.
*
« A zen o estas inteligenta b e s to ,» dekla- m is la C seh-instruisto, k a j li donis vang- frapon al la kursano lin n om inta tiel.
»
« L a Biblio m alpravas, a sertante ke Ada- m o estis la unua homo, » ko n sta tis Teĉjo, k a j ti m ontris al firm tabulo, su r kiu estis legeble : « A d a m , pli fru e Kohn. »
«
« Vivo estas a g ra b la ,» opintis la fervora prizorganto de la Libroservo, k a j li m etis la enspezojn en la propran poŝon.
*
« L a kongresvojaĝo estis m u lte k o s ta ,»
diris la karavan-ĝvidanto, k a j li malabonis Heroldon.
( tj)
ta d a j k ap italisto j fo rig as m alsufiĉecon, sed la fin an caj k a p italisto j okazigas m alsufi- ĉecon. Senŝuldigo estas la espero de ĉiuj saĝ aj. M em origu la saĝecon de Lenin. Di- ferencigu in te r la p roduktistoj de varo j k aj la pro d u k tisto j de ŝuldoj. Socikredito fo- rigos ŝuldon. Socikredito savos la mondon.
W IL F R E D TOW NEND, prezidanto de TASK.
AM IKA J KLUBOJ POR GERM ANUJO.
Mi tu rn a s min al la e sp eran tistaro tu t- m onda. Kiu volas helpi al gesam ideanoj en G erm anujo ? A1 ili m a n k as p reskaŭ ĉio.
Ili ne havas sufiĉe da lernolibroj, v ortaroj aŭ E speranto-gazetoj. T am en la E speranto- m ovado rapide k re sk a s en G erm anujo, spe- ciale la junular-m ovado ; pri tio mi havas bonan sciigon, ĉ a r mi p arto p ren is la ger- m anan E speranto-kongreson en M unkeno k a j poste la ju n u la r-te n d aro n en la ger- m a n aj Alpoj, kie mi trav iv is kvin tre in- te re sa jn k a j neforgeseblajn ta g o jn kune kun g erm a n aj geesperantistoj. Ili volonte korespondas kun eksterlan d an o j ; sed es- ta s tre m alfacile por ili ricevi adresojn, ĉ a r ili p resk aŭ ne h av a s ek sterla n d ajn Es- peranto-gazetojn. Ofte kiam ili skribas, ili ne ricevas respondon. Tiel ili kom preneble p erd as la energion k a j plezuron por dis- v astig i E speranton.
P or m ontri al ili, ke la ek sterla n d aj es- p era n tisto j ne forgesis k aj eĉ volonte helpos ilin, mi pripensis sta rig i am ik ajn klubojn por G erm anujo. P or esti am ik a klubo, ni devas aboni m inim um e unu E sp eran to -g a- zeton por la g erm a n a klubo k a j skribi lete- ron al ĝi m onate. P or kontroli, ke unu klubo ne havos m u ltajn am ik ajn klubojn ek sterlande k a j a liaj kluboj eble havos neniun, mi p etas vin sendi al mi liston de kluboj kiu jn vi d eziras havi kiel am ik ajn klubojn. S upre su r la listo vi skribu tiun klubon kiun vi plej volonte deziras. L a celo estas atin g i ke ĉiu g erm a n a E speranto- klubo havu am ik an klubon eksterlande.
Tial anoncu vin m ultnom bre ! A ntaŭe dan- k a s por respondkuponoj, p o ŝtk a rto j k aj be- le a fra n k ita j leteroj : Georg Lisbjerg, Ud- sigten 23, Kolding, Danujo.
G. L.
MIKSPOTO.
E speranto m ortis ! kateg o rie d eklaris la red a k to ro de irla n d a gazeto « C o m h a r».
E vidente tion pru v is la 2400 esp eran tisto j k u n v en in taj en M ŭnchen, la 1800 kongresa- noj en Malmo k a j la 1500 en A m sterdam .
La Verda Frato. D-ro Lohm eyer en BUcke- b u rg (G erm .) finverkis kom edlon « L a ver- d a frato , aŭ : L a fa m a j tri vortoj », — en kvin lingvoj, sed la kom edio e s ta s tiel kon- s tru ita ke E sp era n to Ĉiam denove m alkom - p lik a s la g ajig a n nodon de 1’ m iskom pre- noj. (D etaloj en iu sekvonta n u m e ro .)
Sportm anio. M ultaj sudam erikanoj estas entuziasm aj por la piedpilka sporto. F oje ili eĉ fo rlasas por k elk aj horoj revolucion, p or vidi ludon de sia n ac ia piedpilkistaro.
Kio estas politikisto ? U sona sam ideano Jom oco asertas, en sk rlb aĵo al ni, ke « po- litik isto esta s ulo kiu povas sidadi su r ba- rilo k a j tenadi la du orelojn al la tero ».
P o rm ika j kruroj. « Se ni povus movi ni- a jn k ru ro jn tiel rapide kiel la form ikoj, » dek laris zoologo, « ni povus kuri 1500 ki- lom etrojn en unu horo. » — « Ha, kial mi ne h av a s fo rm ik k ru ro jn ! » sopiris la bankka- sisto, kiam li ĵu s ricevis de iu k liento cent biietojn de po mil dolaroj.
F akterm ino. F o to g ra fo prom enis ku n sia tileto en la urbo, kiam preteriria negro.
« P aĉjo, » diris la knabo, « rig ard u ! Tie ira s negativo ! » (Laŭ « N ia Organo. »)
RIDO SANIG AS
AŬDI K A J VIDI.
En lando m o n ta ra (pri kies nom o mi ĝen- tile silen ta s), en vilaĝoj iom flanke de la g ra n d a j vojoj, la m oroj a n k o ra ŭ e s ta s pri- m itiv aj k vazaŭ p rate m p aj. K iam la indivi- du aj pasioj kunpuŝiĝas, la ra jto de 1’ pugno ofte ekregas, precipe dim anĉe en la drinke- joj, kie ofte oni sin reciproke pugobatas, k a j kie bastonoj, seĝoj, eĉ la tranĉilo, ŝa jn a s ta ŭ g a j iloj por konvinki k o ntraŭulojn pri la praveco de 1’ p ro p ra opinio.
P o st tia in te rb a ta d o foje la ju ĝ isto pe- nis k la rig i la fak to jn . In te r la v o k itaj ates- ta n to j estis la k am pulo H uber, kiu singar- dem e k a j h ez ita n te respondas la dem an- dojn k aj cetere evidente klopodas, senkul- pigi siajn am ikojn, k u lp ig a n te la aliajn L a ju ĝ isto sekve e s ta s m a lk o n te n ta pri lial eldiroj.
« A testan to H uber, ĉu m a lg raŭ la m allu- mo vi vidis, ke la kulplgito b a tis la vundi- ta n Moser p er seĝa piedo ? » — « Mi ĝin ... aŭdis ! » — « Aŭdis, aŭdis .... » d iras m a lŝa te la juĝisto, « tio p ru v as nenion. Vi do ne vidis ĝin. F o riru ! »
H uber estas furioza. EH rante li aŭd ig as tonon tre m aldecan.
L a ju ĝ isto indignas, li k ria s : « Revenu ĉi tien, H uber ! Mi a re stig o s vin pro m aldeca konduto ! » — « P ro kio ? » d em andas hi- p o k rite la ru z a kam pulo. — « P ro kio ? K ia dem ando ! P ro via im p e rtin en ta maldeco. »
— « Cu vl vidis tion, sin jo r’ ju ĝ isto ? » —
« MI j a aŭdis ĝin. » — « H a, aŭdis, aŭ- dis ...,» im itas la kam pulo, « tio ĵ a pru v as nenion a n ta ŭ la juĝisto. Oni devas esti vi- d in ta ! »
JOS. SOMMER.
La Alfabeto.
A estas la A tom o.
Se liberiĝos ĝi, C eterajn la literojn N e plu bezonos ni.
(« N ia Organo. »)
