Heroldo de Esperanto : neŭtrale organo la Esperanto-modavo. Jarkolekto 24 (1948), nr 7=1085 (1 aprilo)

Eldono: F landra E sp era n to -In stitu to , P. v. H u m b eekstra a t 3, B russel-W est.

R edakcio-A dm inistracio: T. Jung, H arstenhoekw eg 223, Scheveningen, Ned.

Ja ra b o n o : B elgujo 165 fk ., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.

A noncetoj : 25 ko m en cita j vortoj b. fk . 25.— , gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.

P o r 26-50 vortoj duobla prezo. — Unu resp.-kupono eg a lv a lo ra s 0.20 gld. DE ESPERANTO

DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO

N-ro 7 (1085) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO I A p rilo 1948

♦ LA MILIOHO AJPERITA ♦

La m arta numero de « Esperanto » alportis al la samideanaro la ĝojigan komunikon, ke la subskriboj por la Petskribo al UNO subite superis la milionon. Kiel tio estis ebla ?

Antaŭ kelkaj monatoj ankoraŭ ni legis ke, post multaj klopodoj, la tria centmilo estis atingita, kaj nun ni jam superis la milionon !

Tamen ne sin kaŝas post tio iu miraklo. La unuaj tricent mil estis subskriboj individuaj, subskriboj de unuopuloj ; la novaj subskriboj venas de organizaĵoj. Tiel povis okazi ke Nederlando, kiu dum longa tempp es- tis « gvidanto » ĉe la petskriba ^ga- do, per unu bato vidis sin supcjrita de Germanujo, kiu tamen ne ionge restis ĉampiono, ĉar tuj ĝi estis su- perita de — Norvegujo kiu nun « gvi- das ». La konkurso komencas fariĝi vere interesa, kaj streĉa. Kiu venkos Norvegujon ?

La nova rezulto kore ĝojigas nin, kaj esperigas nin al ankoraŭ pli bri- laj rezultoj. Nun la vojo al la dua miliono, eble, estos malpli longa

Internacia Soidata Lingvo

En la greka mitologio rabisto, no- mita Prokrusto, turmentis siajn vik- timojn, liginte ilin al lito. Se ili estis pli longaj ol la lito, li fortranĉis par- ton de iliaj kruroj, kaj se ili estis mal- pli longaj ol ĝi, li streĉis iliajn kor- pojn, ĝis ili konformis al ĝi.

Same en Sovetio niaj rusaj samide- anoj provis ĉirkaŭtondi la Esperan- tismon kaj la internan ideon, por ke ili taŭge ennestiĝu en la teorioj de Marksismo kaj Leninismo. Por ke iliaj publikaj opinioj kaj propagando de Esperanto akordu kun eldiroj de komunistaj gvidantoj pri la problemo de internacia lingvo, ili akceptis la tezon, ke la estonta internacia lingvo ne necese estos Esperanto sed formi- ĝos per kunfluiĝo kaj kunfandiĝo de naciaj lingvoj.

Por pravigi sin, ili havis la ekzem- plon de la latinidaj lingvoj, kiuj for- miĝis el la interŝanĝo de lingveroj in- ter romaj soldatoj kaj la indiĝenoj de la landoj, kiujn ili okupis. Tiel aperis la latinaĉo nomita platlatino aŭ « hun- da » latino. Post la disfalo de la ro- ma imperio, internaciaj rilatoj ne plu ekzistis inter la diversaj partoj de la eksimperio, kaj tiu latinaĉo evoluis aparte en la disaj landoj, fariĝante la naciaj latinidaj lingvoj de hodiaŭ,

— franca, itala, hispana, portugala, rumana, ktp.

Sed ĉu ŝanĝoj en parolata lingvo povas nuntempe transiri en ĝian skri- batan formon ? La lingvoj de hodiaŭ estas rigide fiksitaj de sia presita tra- dicia literaturo, kaj ili nur malrapide ŝanĝiĝas per aldono de novaj vortoj kaj la forgeso de malaktualiĝintaj es- primeroj. La latina lingvo povis ŝan- ĝiĝi en « hundan » latinon, nur ĉar la romanaj soldatoj kaj la venkitaj neromanoj interrilatis buŝe kaj ne skribe. Lingvo nur buŝe uzata povas rapide ŝanĝiĝi.

Dum la dua mondmilito okazis ofte ke granda nombro da alilandanoj ek- loĝis inter indiĝenoj. Tiurilate tiu tempo similis al la tempo, kiam naski- ĝis la latinidaj naciaj lingvoj. Tamen mi tre dubas, ĉu iu ajn nacia lingvo

ol tiu de la unua al la dua centmilo.

Ni do pravis, sugestante en nia nu- mero de 1 aŭgusto 1947, ke oni pli- gravigu la rezultaton de la Petskri- bo per aldono de formularoj por sub- skribo de organizaĵoj. « Se mil or- ganizaĵoj kun meznombre po mil membroj subskribus, tio estus unu miliono da voĉoj de simpatiantoj, » ni tiam skribis. « Sed ekzistas organiza- ĵoj, kies ĉiu por si sola povas repre- zenti milionojn da membroj, ekz. sin- dikatoj, politikaj partioj, religiaj ko- munumoj, junular-organizoj. » Nun efektive, sole dank’ al kolektiva sub- skribo per la nomoj de la prezidanto kaj sekretario de la Bavara Sindikato (Bayerischer Gewerkschaftsbund), lo- ka komitato Mŭnchen, la nombro de la subskriboj suprensaltis per 127.630 ! Kaj jam sekvis aliaj kolek- tivaj subskriboj.

Trifojan « bravo ! » al niaj ger- manaj kaj norvegaj geamikoj, kiuj atingis la novan, belan rezultaton. Kiu estos la sekvanta ĉampiono ?

T. J.

ŝanĝiĝis pro tiu intermiksiĝo de di- verslingvanoj. Mi mem pasigis pres- kaŭ du jarojn en Italujo kiel flegisto de la brita Oka Armeo, sed mi rimar- kis neniun gravan ŝanĝon en la skri- bataj angla kaj itala lingvoj tiutem- pe aŭ poste. En la parolatan lingvon, almenaŭ en la lingvon de anglaj sol- datoj, tamen okazis granda enfiltriĝo de italaj vortoj. Sed tio ne tuŝis la skribatan lingvon, kaj post sia foriro de Italujo la angla soldato rapide for- gesis la multajn italajn vortojn, ki- ujn li lernis tie. Oni eble pravas, di- rante ke du jaroj estas mallonga pe- riodo de intima kunvivo, sed ĉiuoka- ze tiu sperto tute ne subtenis la opi- nion, ke du naciaj lingvoj povos kun- fandiĝi.

Efektive en Italujo la lingva proble- mo solviĝis en maniero tre interesa por ni esperantistoj. La anglaj kaj amerikaj soldatoj, kiuj surteriĝis en Sicilio en julio 1943, krom kelkaj ita- lidaj usonanoj, tute ne sciis la italan lingvon. La celo de la invado estis se- kreta al la invadontoj. Ili do neniel povis prepari sin per lerno de la ltala lingvo, kaj anglalingvaj lernolibroj pri la itala lingvo ne akompanis ilin.

Oni ofte aŭdas la diron, ke la angla lingvo jam funkcias kiel internacia lingvo. Do oni povus supozi, ke la an- gla lingvo pruviĝos la interkompreni- lo inter italoj kaj anglaj kaj unonaj soldatoj. Sed tio ne okazis. La solda- toj konstatis, ke la kamparanoj tute ne komprenas la parolatan anglan lin- gvon. Sed la itala lingvo estis sufiĉe komprenebla de angloj, kaj ĝia pro- nonco estis facile imitata. Elementa formo de la itala lingvo do fariĝis la internacia lingvo inter britoj kaj italoj. Ĝi estis uzata eĉ inter poloj kaj angloj, ĉar ankaŭ polaj soldatoj tro- vis la italan lingvon multe pli facile lernebla ol la anglan. La angla lingvo tute ne taŭgis, nek iu simpligita for- mo de ĝi. Tiu sperto konvinkis min, ke la provlingvo Basic English ne ha- vas estontecon.

fV id u pĝ. 2, kol, 1.)

Esperanto kaj foiroj.

Dum la d u a sem ajno de la B rita Indu- stria Foiro en B irm ingham (10.-14.5.) ver- ŝajne deĵoros s-ano Jo h n Brownlee, fakdele- gito de U EA por g asindustrio en N ew castle- on-Tyne, ĉe la elm ontrejo por tiu industrio.

Sam ideanoj v izitontaj la foiron renkontu lin. Ekkonilo : la verda stelo.

P ri E speranto-renkonto dum la Liona Foiro relegu la artik o leto n en Heroldo de 16. 2., paĝo 2, kol. 1.

E sp era n to -stan d o troviĝos en la 2-a E ksport-F oiro de H annover (22.5.-5.6.) ; por helpi la kiopodojn de niaj sam ideanoj, ek sterla n d aj esp eran tisto j k a j kom ercistoj skribu esperantlingve ai : E ksp o rt-F o iro H annover, (20a) H annover-U aatzen, Ger- m anujo, por peti d etala jn inform ojn.

L a BudapeSta Internacia Foiro eidonis esp eran tlin g v ajn afiŝojn k aj flugfoliojn ; vidu sub « Ni recenzas » en ĉi tiu num ero.

*

— Sub la nomo « 7-a Internacia Belga A rtse m a jn o » (31.7.-8.8.) o rganizas ia beiga M inisterio de P ub lik a In stru a d o por en- k a j ek ste rla n d a publiko viziton sub kom petenta gvidado al la fiefaj vidindaĵoj (laŭ an tik v a k a j m oderna, a r ta k aj h isto ria vidpunktoj) de la fiefaj urboj en Belgujo. P rezo proksi- m um e 3500 belgaj fra n k o j (en ten as 500 fra n k o j kiujn oni ricevos kiel monon por p ersona uzo). ĉ io esta s en k a lk u lita : bone- g a j m anĝoj, tre k o m fo rtaj hoteloj, belaj aŭtobusoj, fiiuj enirprezoj, eĉ asekuro. Oni indiku, ĉu oni volas esti en nederlanda, fra n c a aŭ a n g la lingvogrupo. E k ste rlan d a- noj esperantlingve petu pliajn inform ojn de:

Prof. P. M ontfort, T ervurenselaan 310, Wo- luwe, Brussel, Belgujo,

Espcranto kaj aviado.

E sp eran tisto j, kiuj laboras en aerodro- moj, povus doni g ran d a n helpon al sam ide- anoj, kiuj vojaĝ as per la aervojo. En Schiphol, la A m ste rd a m a flughaveno, alve- nis a n ta ŭ kelka tem po hispano, kiu parolis n u r hispane k a j esperante. Feliĉe tie trovi- ĝis doganisto, kiu flue parolas nian lingvon, k a j li povis helpi la vojaĝanton. Sed fiu la hispano trovis sam ideanojn en aliaj aero- drom oĵ ?

Aera helpservo. Cu ni ne k ap a b la s sta- rigi inter-aerodrom an helpservon por espe- ra n tisto j ? Mi legis en gazeto, ke en irlanda flughaveno estas esperantistoj, kiuj deziras la enkondukon de E sp era n to tie. En Schip- hol tro v iĝ a s diversaj esperantistoj.

P retegoj en eksterlando. L a laborantoj fie flugkom panioj povas vojaĝi p resk aŭ sen- page al diversaj landoj en Eŭropo. In te r ni certe estas prelegantoj, kiuj do povus flugi al ek sterla n d aĵ urboj por prelegi tie pri sia heĵm lando. L a elspezoj por la in- v ita n to j ne estas altaj, Ĉar la voĵaĝelspe- zoĵ jam forfalas. L egantoj de fil tiu artiko- lo m ontru ĝin al sam ideanoj, la b o ra n taĵ en aerodrom oĵ. Oni skribu, por p ritra k tl la aferon, al : H enk Thien, C e n tra Rezerva- do. Schiphol, A m sterdam , aŭ al lia persona adreso : Hoofddorpplein 3, A m sterdam , Ne- derlando.

Denove Esperanto-agado en Hispanujo.

De s-ano D-ro R afael H errero en Valencia ni ricevis ia inform on ke, post k e lk ja ra nuligo de la E speranto-m ovado en H ispanu- ĵo (sekve de la in te rn a m ilito k a j de politi- k aj cirk o n sta n c o j), fine sukcesis la klopo- doj de h isp a n aj sam ideanoj por ricevi laŭ- leĝan perm eson de la reg istaro por la sta - rigo de H ispana E speranto-F ederacio.

« Ni eksciis tion », sk rib as s-ro H errero,

« dum m em orinda tago. Ni estis kunvenin- ta ĵ en resto racio por festi (k a j festen i) la n ask iĝ ta g o n de la m ajstro, kiam n ia sekre- ta rio eniris svingante la folieton kiu sci- igis pri la perm eso. Oni povas facile im agi la ĝojon k a j an k a ŭ la bruegan babiladon.

Tiu laŭleĝa perm eso signifas por ni la eblecon por publikaj kunvenoj, propagando, kursoj ktp. De nun, ni ek m a rŝa s k a j stre- bas por atingi la floran nivelon de an taŭ nia civilm ilito k a ĵ sta rig i nian nacian so- cieton sam kiel alilande. »

« P ri rila to j ku n la esp eran tlstaro , ni de- vas av e rti pri nia neebleco por korespondi kun o rienteŭropaj landoj k a ĵ Ja p an io ; tre speciale mi volas aten tig i la germ anojn, ke ni tu te ne povas korespondi kun G erm anio (am erika, b rita nek fra n c a zono). Ni ne scias, fiu la m alperm eso venas de nia aŭ de alia flanko, sed la fa k to ekzistas. »

« Ni estas do denove envicigitaj en la sam ideanaro, por lukti senlace k a j atingi ,la celon, al kiu k u raĝ e ni ira s ’. »

L a adreso de H ispana E sp eran to -F ed era- cio estas : L au ria 20, I., Valencia.

E ksku rso j. E sta s konsillnde, ja m nun anonci sin por la ekskursoj. Provizore estas an taŭ v id itaj kvin p o sttag m e za ĵ kaj unu tu tta g a ekskurso dum la kongreso k a j kvin p o stkongresaj aranĝoj. L a dum- kongresaj ek skursoj estas (pri la postkon- g resa j ara n ĝ o j en sekvonta num ero) :

E 1. R ondveturo en Malmo, plejp arte di- m anĉe, prezo sved. kr. 3.50.

E 2. R ondveturo per aŭtobuso al sk an iaj kasteloj, norde de Malmb ; vizito al Borge- by, Trollenas, Trelleholm ktp. ; lunde post- tagm eze, prezo kr. 10.—-.'

E 3. R ondveturo al kasteloj sude de Malmo ; vizlto al Dalby, S kabersjo, Torup, Svaneholm, Sovdeborg ktp. ; m arde posttag - meze ; prezo kr. 10.— .

E j,. T u tta g a kro zad o en la m arkolo Ore- sund. Vizito al la belega urbo H ŭlsingborg.

S urvoje oni prete rp a so s la insulon Ven kun i. a. la sta tu o k a j m uzeo de la fa m a astrono- mo Tycho B rahe ; m erkrede ; prezo kr. 15.—.

E 5. Vizito al la u n iv e rsita ta urbo Lund ; lunde, m arde, ĵaŭ d e k a j vendrede posttag- meze ; prezo kr. 4.— .

E 6. B a nekskurso al F alsterb o kun la m o ndkonata b an stra n d o ; lunde k a j ĵaŭde posttagm eze ; prezo kr. 4.— .

Anoncu vln al 33-a Universala K ongreso de E speranto, M alm d, Svedujo. (Ci tiu ad reso sufifias.)

Nova ordono

de la hungara instru-ministro.

Aperis nova ordono (n-ro 40.583/1948, VKM, d ato 13.2.1948), laŭ klu E sp era n to in te r a liaj studobjektoj : la tin a lingvo, v iv a n taj lingvoj, m uziko, stenografio — povas esti nedevige in stru a ta , kiel ekster- o rd ln a ra studobjekto, en la h u n g a ra j ĝene- ra la j letnejoj por 10-14 ja ra j gelernantoj.

Seriomajn g ratu lo jn (ne su r b lld k arto ĵ !) oni povas d irekti al la m inistro D -ro G yula O rtu tay , V allas- fis Kbzokt. M iniszterium , B udapest, k aj al la ŝta tse k re ta rio D -ro G ybrgy A lexits (sa m a ad re so ). C ent hunga- ra j p arla m en tan o j subskribls leteron adre- sitan al la instru-m lnlstro, esp rim an tc dan- kon pro la perm es-ordono pri ĝ en e rala j ler- nejoj, k a ĵ p etan te eldoni sim ilan ordonon por ĉiuj h u n g a ra j m ezlernejoĵ,

***«*«*«#*#«*#########*******#

VERDSTELAJ RADIOJ.

Du m ini8troj k a ĵ eksfiefm lnistro ali- ĝis al la H ono rk o m ltato por la 21-a Kon- greso de S A T , kiu okazos la 31.7.-5.8, en A m sterdam ; ili estas : socialm inistro W.

D rees (ii m em e sp eran tisto ), la nova mi- n istro por rek o n stru ad o Mr. Dr. J. in ’t Veld (vidu en H eroldo de 1.3.48 : « In te re sa in- te rv ju o » ) k a j eksfiefm inistro Prof. Scher- m ethorn. Gis la rnezo de m a rto aliĝ is al la SAT-K ongreso 227 g ek am arad o j el 9 lan- doj,

F innlanda Laborista Esperanto-Acooio festos slan 25-jaran jubileon kune kun sia 16-a jark u n v en o ĵe pentekosto en la Labo- r is ta Domo de Helsinki. Adreso por aliĝo : K ongresa K om itato de F LEA , Tbblbntul- lin k a tu 7, Helsinki.

P asin ta n vintron okazis (aŭ ank o raŭ d a ŭ ra s) m u ltaj E spvra n to -ku rso j en diver- sa j fra n ca j urboj. L astatem p e ni aŭdis aŭ legis pri tia j ku rso j en G ray (H t. Sadne), Lons-le-Saunier ( J u ra ), O rnans (Doubs), P o n tarlie r (Doubs) k aj V alenciennes (4 k u rso j),

C efestraran o De Boer de K ristan a U nuiĝo de N ederlandaj E sp eran ttsto j rice- vis leteron de la filozofia k a j hum anĉca sek- cio de UNESCO, en kiu ĝi kom unikas ke la problem o pri a rte fa rita j, univ ersalaj lingvoj ne e s ta s e k tra k to ta en la p roksim a eston- teco, p a rte pro nesufifie d a rekom endoj, k a j p a rte pro nesufifiaj m onrim edoj. (Do, ni devas varbi pliajn centm ilojn da subskrlboj por la P etsk rib o al U N O /U N E S C O .)

L a in tern acia e s tra ro de W F A (M onda A m ikeca Asocio) sendos reprezentanton al la Univ. K ongreso en Malmb. En Sveduĵo, W FA sta rig o s v o jaĝgrupojn de junuloj ler- n in ta j E speranton.

Societo por Orienta K ulturo ĝis nun

h a v a s 70 gem em brojn en 19 landoj. Fondin-

to k a j prezidanto : U p asa k a P e tri en Ore-

bro, Svedujo.

N-ro 7 (1085) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I A p rilo 1948

« Racia » distribuado.

Nederlanda esperantisto sciigas : A n ta ŭ k e lk a j tagoj m i ricevis el Svislan- do donacpaketon, ekspeditan de firm o kiu speciale sin okupas pri la liverado de tiaj p aketoĵ, kun 2,250 kilogram oj da m arga- rino (9 « brikoj » de po 250 gram oj). Mal- fe rm in te la paketon, m i trovis sur la en- volvpapero de ĉiu « briko », sub la vinjeto de nedeffanda ventm uelilo, la m arkon Landskroon M a rg a rin e », k a j k ro m e la pthsitan indikon « N ederlandsche M argari- nif» ( = nederlanda m argarino).

K om ento estas nenecesa. Sed m i pensis ĉe tio vole-nevole pri la bravaj nederlanda i ŝoforoj, k iu j kun siaj pli ol d ek m etrojn longaj ŝarĝaŭtomobU oj por longa distanco tage k a j n o kte estas survoje de Nederlando al Svislando k a j returne, por efe k tiv ig i racian ( f ) distribuadon de varoj inter ĉi tiu j du landoj.

U RTIKO.

Internacia soldata lingvo.

(Fino de la 1-a paĝo.)

Baza Itala estus pli sukcesa inter- nacia lingvo, sed simpligita formo de la itala lingvo treege similus al Es- peranto. Efektive, kiam mi unuan fo- jon vidis la italan lingvon, mi rigar- dis ĝin kiel distorditan, misformitan, bastardan idon de Esperanto, kaj lon- ga tempo pasis, antaŭ ol mi povis sen- ti, ke la itala lingvo estas vere lingvo malsimila al Esperanto. Mi konstatis, ke la itala gramatiko ne estas simpla, kaj ke oni ne povas facile skribi tiun lingvon senerare. La ortografio de ĝiaj vortoj estas nek regula nek facile memorebla. Oni iam plendas, ke Espe- rantaj vortoj estas tro longaj ; sed italaj vortoj estas eĉ pli longaj ! Mi ne opinias, ke la itala lingvo havas ŝancon fariĝi internacia lingvo, sed mi konvinkiĝis, ke Esperanto havas ĉiun avantaĝon, kiu faris la italan lingvon relative facila al anglaj sol- datoj, nome ĝia regula prononcma- niero, sonklareco al la orelo, kaj vort- simileco al anglaj radikoj. Mi estas certa, ke la ordinara angla neklerulo kapablas rapide lerni Esperanton. Mia certigilo estas la fakto ke, kiel solda- to en Italujo, la angla neklerulo tiel rapide lernis la parolelementojn de la simila al Esperanto sed pli malfa- cila itala lingvo.

Estus interese ekscii, kiel la ger- manaj soldatoj en Italujo interparolis kun italoj. Ĉu la germana lingvo pru- viĝis pli taŭga internacia ilngvo ol la angla, aŭ ĉu ankaŭ ge >anoj devis lerni simpligitan italan lingvon por interrilati kun italoj ?

Sed Italujo tute ne estis la sola lando, kie invadantoj loĝis inter la landanoj. Kiun lingvon aŭ komuniki- lon la ordinara germana soldato uzis en Norvegujo, Danujo, Polujo, Neder- lando, Belgujo, Francujo, Hungarujo, Rusujo ktp. ? Kiun la ordinara itala soldato uzis en la samaj landoj ? Kiun la ordinara angla aŭ rusa soldato uzis en la landoj, kiujn li devis viziti ? La respondoj al tiuj demandoj certe ha- vas valoron por la studo de la proble- mo de internacia lingvo. Eble Italujo estas la sola lando, kie oni trovis pli malpli sukcesan solvon. Sed ni ekser- ĉu la faktojn ! E. P. OCKEY.

Ekzemplo imitinda.

Alm elo en N ederlando k a j Kdge en Dan- lando estas am ik-urboj ; tial la nederlan- daj esp eran tisto j de L E E N oficiale invitis delegacion de la u rb e stra ro de Koge al la p a sk a kongreso de L E E N en Almelo. La u rb e stra ro de Koge decidis, m onsubtene sendi U EA -delegiton P. Lendorff al Almelo kiel rep rezen tan to n dum la kongreso. Jen kom enco al vera am ikeco.

Serĉataj personoj.

K iu scias pri la je n a j infanoj : E lk e Lin- dau, n ask 7.4.1939 en M unchen ; b ru n a ha- raro, bluaj okuloj, gracila, m alvigla, m al- g ra n d a hepatm akulo b ru n a d ek stre de la m a ld e k stra m am pinteto ; lia fra te to Mein- hart Lindau, nask. 23 8.40 en Mtinchen ; blonda, brunokula, gracila, vigla, fo rta j bro- voj ; Uta Lindau, nask. 31.1.45 en M arŝovic (ĉefia m ontaro K rkonoŝe), blondhara, bluo- kula, k av eto je m entono ; ilia onklino Sigrid R enner Sternal, nask. 15.1.26 en Berlln, m al- helh ara, bluokula, g ra n d a ; se ru risto Perber Jindrich el Busk (P o lu jo ), nask. 18.7.02, m alhelhara, grandokula, gran d a, cik a tro je su p ra lipo ; Spiller Vilem , 60-jara, lern eja konsilisto, g rizh a ra , bluokula, m ezgranda, rifu ĝ ln to el B reslau. Ciuj ses personoj for- v etu ris la 8.5.1945 m aten e en lu k sa aŭto- mobilo de V rchlabi, celante atin g i Ceska L ipa-T urnov-Jachim ov. III ne alvenis, k aj ĝis nun m a n k as vivsigno p rl ili. Kiu povas h avigi sciigojn p ri ili, bonvolu skribi al Jos.

K unert, del. de U EA, P etersm orth 64, K reis Dilllngen, usona zono, G erm anujo.

Bonega propagando ; sed — la ŝoforo grumblas.

« Ciu policisto de Berlino m in tu j ekkonas, » grum blas 1a ŝoforo, sa m tem p e plen- dante k a j fierante pri tiu fa kto . Sendube la ŝildo kun grandlitera alvoko : « L ernu Es- peranton, la m ondhelplingvon » sur la m alantaŭo de la supre kliŝig ita liver-aŭtom o- bilo tra fa s ne nur la okulojn de I’ policistoj, sed a nkaŭ tiu jn de m iloj k a j dekm ilo j da aliuloj. La aŭtom obiio apartenas al la bindejo-presejo de nia sam ideano Conrad N oeske, T eupitzer Str. 111, B erlin-N eukolln. Ciutage veturante tra la stra to j de la granda urbo, ĝi bonege varbas por nia afero.

La trum peto alvokas.

A m aso da alvokoj k a j alvoksim ilaj kom u- nikoj atin g is nin iastatem p e. K elkajn ni ja m publikigis tu te aŭ g ran d p a rte , al aliaj ni donis lokon in te r la anoncetoj, k elk ajn oni tro v as hodiaŭ sub speciala titolo « Es- peran to k aj foiroj ». Sed re sta s an k o ra ŭ aliaj. P o r kom plezi la sendintojn, ni ŝa tu s publikigi ilin en tu te ; sed tia m plendus la legantoj, k a j prave. F a k to estas ke, dum ni disponas pri n ur 4 paĝoj duonm onate, ne re sta s sufiĉe da loko por am p lek saj aŭ am pleksetaj alvokoj. Tial ni publikigas ĉi- sekve n u r koncizaĵojn, aldonante adresojn, al kiu sin povos tu rn i interesuloj :

O kaze de granda ekspozicio « A r ta k a j Ci- vita Sem ajno » en E aling (London W S), la esp eran tisto j ricevos sen p ag an budon. Tuj sendu g ratu llete ro jn k a j ĵu m a lo jn al John C S utcliffe Esq., Oficejo por P u b lik aj Ri- latoj, Town Hall, E aling, London WS. La leteroj k a j ĵu rn alo j estas uzotaj por la budm uroj, por m ontri al la m iloj da vizi- tontoj la m ondintereson, kiun vekis la ekspozicio. Ni p etas milojn da leteroj. Af- ran k u filatele kaj uzu m u ltajn glum arkojn.

V alora prem io por la plej bela letero k a j koverto. A liaj gazetoj represu.

Grava alvoko al la instruistaro en Espe- rantujo. T em as pri tio ke in stru isto ĵ in- stru u E sp eran to n al siaj lernantoj aŭ, kie tio provizore ne esta s ebla, ta m en utiligu E sp eran to n por la lernantoj. In stru isto j petu detalojn de f-ino Jean n e Dedieu, 3 Rue A rzac, Toulouse, F rancujo.

A lvo ko al la aeinstruistoj de elem entaj lerneioj. S-ro P. v. d. Velde, Roden 341, N ederlando, pro a te n d a ta revizio de la daŭ- ro de libertem poj en lia regiono, deziras ri- cevi inform ojn de gekolegoj ek sterla n d aj pri kvin punk to j : 1. Kiom d a ja ro j la infanoj vizitas la elem entan lernejon ? — 2. Dum kiuj tag o j k aj 3. dum kiuj horoj in stru a s la in stru isto j ? — 4. Kiom da infanoj estas in s tru a ta j de unu in stru isto ? — 5. Kiam ok azas la libertem poj ?

Apelo al la tu tm onda junularo esperantis- ta. Tiun alvokon eldonis la J u n u la ra F ako de B u lg ara E sp e ra n tista Asocio, A labin 33, Sofia, k a j ĝi te m as pri la b rig ad istai iabo- roj, klu jn p arto p ren is m u ltaj ek sterla n d aj gejunuloj, kiuj tam en havis lingvajn m alfa- cilaĵojn. Tial oni kiopodas enkonduki Es- p eranton ĉe la b rig ad ista movado. Oni skri- bu, p etan te inform ojn pri la b rig ad ista mo- vado, al la prezidanto de S.N.M., Jivko Ĵivkov (M ladejki D om ), Al. S tam boljinski 11, Sofia.

S k o lta Tendaro apud Budapest. A1 la N a- cia Skolta T endaro de h u n g a ra j skoltoj en som ero oni in v itas an k a ŭ alilandajn skol- tojn. Interesuloj skribu en E sp era n to al la H u n g a ra S k o ltk n ab a Asocio, N agy San- dor u. 6, B udapest V.

Internacia K om erca Unio estas fondita de s-ano Louren?o de Gouveia, R ua das Dificul- dades 28, F unchal. M adejro, de kiu oni po- vas ricevi inform ojn. Celo estas la p ra k tik a enkonduko de E sp era n to en la komercon, per plifaciligo de la eksporto k aj im porto de varoj in te r unuopaj landoj. En la komenco ĝi h av a s ag en tejo jn en pli ol 30 landoj.

G esam ideanoj, mem p artoprenu, k a j infor- mu entreprenojn, kiuj ne h av as E speranto- korespondantoin. ke ili povas uzi niaĵn ser- vojn. « E sp eran to fariĝos mondHne-vo nur tiam , kiam ĝi estos u z a ta en la komerco. »

A lvo ko al a rk ite kto j. (Int. K unvenoj de A rk itek to j RIA ; Int. Unio de A rkitek- toj = U IA .) K onform e a, decidoj de la Di- re k ta d a K om itato (sept 1946), 'konfirm ita de la C e n tra K om itato (m ajo 1947), la ĝen.

se k re ta rio p etas la naciajn kom itato jn de RIA, in te rrilatiĝ i kun la profesiaj grupoj de siaj landoj, k aj a p a rte kun CPIA, se ĝi ek zistas, por sta rig i provizoran nacian ko- m itato n de UIA. L a ĝen. sekr. p etas la n ac ia jn kom itatojn, inform i lin pri la situ- acio en siaj landoj. <3is nun p arto p ren a s : Belgujo, D anujo, E giptujo, Finnlando, F ra n - cujo, B ritujo, Greklando, Irlando, N orvegu- ĵo, P alestino, Svedujo, Svislando, Libanono, Sovjetio, Brazilo, Usono k a j Nederlando.

Sam ideanoĵ, a te n tu pri in te rn aciaj kunve- noj ; ili pli k a j pli ofte okazos. E stu vigle a te n ta j ! V arbu p rudente ! (L aŭ kom uniko de fra n c a a rtik e k to H. P . )

M ilitrezista In tem a c io havos sian unuan p o stm ilitan kongreson la 5.-9.8.1948 en la A lbrighton-H alo, B roadoak, Shrew sbury (S h ro p sh ire), Anglujo. P etu detalojn de : W a r R e sisters’ In te m a tlo n a l, L ansbury House, 88 P a rk Avenue, Bush Hill P ark , E nfield (M iddx.), Anglujo.

Analogio de Esperanta konstruo kun la lingvo vaska.

De Daniel Carion.

Oni scias ke la lingvo vaska, p a ro la ta en la O rientaj Pireneoj (h isp an a k a j fra n c a flan k o j), esta s tu te speciala idiomo konsi- d e ra ta de la lingvistoj kiel unu el la plej an tik v aj. P ri ĝi oni jam hipotezis, k a j ĝis nun oni h av a s neniun konkludon pri ĝia deveno. Tam en, danke m u ltajn kom parojn, oni povas k o n sta ti ĝiajn k u rio zajn riia to jn kun lingvoj dc plej fo ra j landoĵ : ja p an a , eskim a, a m e rik a j dialektoj, u ral-altaik aj, m a la ja k a j polineziaj.

V aska : txori birdo Ja p a n a : tori

kh e fum o ke -m u

em a ino m e

Kiel E speranto, la lingvo v a s k a estas a g lu tin a k a j logike esprim iĝas pcr afik sa sistem o regula. Je n k elk aj ekzem ploj, kies uzo sim ilas tiu jn de E sp era n to :

-garri -inda ; e s tim a g a rri estim inda, m ira- garri m irinda.

arra- re- ; a rra e g in refari.

-egin -igi, fa ri ; donegin sank tig i, hitze</tw paroli (igi p aroloĵn), lanejrin labori (igi laboron) ; egi signifas a n k a ŭ agi.

-thegi (el g re k a ) -ejo kiu kovras, en : tirrinf/tet/t parfum ejo, libref/tet/t librejo, ogi- thegi paneĵo, ohethegi litejo, alkovo, hitz- thegi v o rta ro (v o rtu jo ) ; thegi estas la Es- p e ra n ta verbo tegi, kovri p er tuko, sako.

K om paru ni fet/m enton, kies senco estas

« io kio te g a s la domon ».

-untzi -ujo, en : oiiuntzi oleujo, ensala- d a untzi salatujo.

-tze (m allonga form o de u n tzi) : m ina- grea fse vinagrujo, p ip er/se piprujo.

-ile aganto, -ulo kiu agas, fa ra s, en : pu- lunpatzaiZe subakvisto, peredikatzaiZe pre- dikanto, galtzegiZe trik o tisto , xikanatzaiZe ĉikananto, lanegtZe laboristo. ktp.

-kor kiu em as, en : aphalZcor hontem a, biz/cor vivem a, lerta, gili/cor tiklosentem a, hassareZcor kolerem a, ktp.

-keria -aĵo, en : astofceria stu ltaĵo , aze- naĵo, trum pa/ceria trom paĵo, ordikeria drin- kem aĵo, aizaZceria facilaĵo, ktp.

-tarzŭn -eco, en : a b e ratsfarzŭ ti riĉeco, adintarzŭn plim ulteco, alharg tin farzŭ tt vid- veco, ktp.

-txŭ -oza, plena je, en : adarfmŭ m ult- branĉa, branĉoza, aih erifaŭ suspektplena, suspektem a, zanfani nervoplena, nervoza, U rrinfaŭ odorplena, odoroza.

N otu ni, ke la sufikso -oz ne esta s Za- m enhofa. Oni ren k o n tas ĝin nun en iuj te k sto j sam e kiel la sufiksojn -iv k a j -iz.

<5i ek zistas en Z am enhofa v orto «grandiosa».

Ni devas atentigi, ke oni devas prononci x kiel ŝ, tx kiel ĉ, k a j ti kiel en fra n c a k a ĵ germ ana.

En sekvonta artlkolo ni publikigos vort- kom paron V askan-E sperantan.

Lingvoprojekto de James Ruggles.

S-ano Ch. Chom ette en Los Angeles skri- bas al ni :

G rava p rese ra ro enŝoviĝis en via rapor- to de 16.1. pri la m alnova lingvo de Ja m es R uggles (p. 2, kol. 1). L a lingvo estis eidoni- ta en 1829, ne en 1892. Mi ne estus laŭ d in ta s-ron Ruggles, se li estu s k re in ta sian lin- gvon post la apero de E speranto. Sekve la ŝanĝo de dato estas tre g ra v a speciale por tiu i kiuj n o tas la d iversajn provojn de lin- gvoj internaciaj.

Ni kore kondolas.

L a 19.2. forpasis ĉefia s-ano A lbin N eu- sil, ek slern ejestro en Olomouc, m u ltĵa ra ab onanto de Heroldo ; li fa riĝ is 65-jara. — L a 6.2. m o rtis alia ĉefia s-ano, p oŝta ĉef- sekr. F. Votrubec, P ra h a, en sia 76-a ĵaro.

E n T relleborg akcid en t-m o rtis s-ano Her- m an Elander, ano de Sveda Lab. Esp.-A so- cio k a j de SAT, k a j la Lab. Esp.-K lubo de M almo fu n eb ras pri sia prezidanto K nut M alm gren.

N ia ned erlan d a pioniro J. L. B ru ijn en H ago perdis la 24.2. sian k a ra n edzinon.

En A nglujo m ortis s-anino E. H. Chinerg en Ipsw ich, 62-jara, k a j rifu ĝ in to J. Michae- lis el M agdeburg, kie li longtem pe estis de- legito de UEA.

E n A ntw erpen (B elg .) forpasis s-ano R obert FoIIaets.

V iktim o de la kvereloĵ en P alestin o fari- ĝis s-ano Z vi A m a li en Jeruzalem , m ortigi- ta de araboj.

Brendon Clark :

RESPONDE AL KA LO C SA Y.

(Vidu la kongres-raporton pri Bem en Heroldo n-ro 15/ldlfT.)

1.

(« J a m b o j ja ek zistas en E speranto. ») Vi kiu scias, kiom mi

P ro te stis k o n tra ŭ elizi’, Sendube m ira s pri poem ’ De m ia plum ’ kun tia em ’.

Ne kredu, m ia b onam ik’, Ke te m as tiu ĉi lirik ’ P ri ŝa n ĝ ’ al m ia opini’

R ilate al la elizi’.

Ne ! Mia poezia n aŭ z’

R ezultas el esplora p a ŭ z ’, P o r ke, laŭ 1’ elizia k u lt’, Mi provu skandi per sin g u lt’.

♦ * *

2.

(« E stu s m alaprobinde trokeigi la E sp e- ra n ta jn versojn ... P lilongigi versojn per

aldona piedo e s ta s nepraktikeble. »)

Ne komprenate.

(L a plej konata el ĉiuj N ovzelandaj poem oj, k a j v e rk ita de TH O M A S B R A C K E N , per

ja m b a j p entam etroj.) Ne kom prenate ! N iaj vivoj pli disiras, Dum ram p a n te ia sezonoj nin k u n p o rtas T ra la ja ro j ; ni scivolas (k a j ni m iras !) Kial Vivo e s ta s Vivo ; k a j ni m ortas

Ne k o m p ren a taj.

Ne k o m prenate ! ĉiam , el la vivim presoj, L a m a lv erajn ni pli am as ĉiujare,

<3is la v irto ŝa jn a s kiel la ekscesoj ; K aj la hom oj flo ra s k a j forvelkas are —

Ne k o m prenataj.

Ne k om prenate ! Gnomoj sen anim a vido P uŝm ezuras per iletoj la g ig a n to jn ; L a veneno de m ensogoj k a j m okrido L asas kelkafoje eĉ la m ondgvidantojn

Ne k o m p ren a taj.

Ne kom prenate ! F o ntojn de se k re ta sento,.

K iuj k u ŝa s sub la pompo k a j parado, Ni ignoras ; k a j pro n ia m em kontento L a n ajb aro j ofte s ta ra s sub juĝ ad o

Ne k o m p ren a taj.

N e kom prenate ! B agateloj nin influas : ŝ a jn a m alatento, diro senpripensa V ivodaŭran am ikecon ekd etru as,

K aj 1’ anim on tr a f a s per m alsano m ensa Ne kom p ren ataj.

Ne kom prenate ! Kiom da p lo ra n ta j koroj P ro bezono por k u nsento nun su feras ! E n solecaj b ru sto j kiom d a doloroj ! Kiom de 1’ plej noblaj m ensoj m alap eras

— N e k o m p ren a taj 1

Ho Dio, se la hom oj nu r pli k la re vidus, Aŭ pli milde juĝus, m anke de kom preno ; Se la hom oj ĉiu ia aliajn fidus,

Ili tro v u s sin des pli sub Via beno — K aj kom prenataj.

(K un perm eso de s-ro C harles B racken tra d u k is BR END O N CLARK, Nov-Zelando.

Oni r a jta s re p re si.)

N IA POŜTO.

N ovaj subtenantoj. K oran dankon ai la je n aj novaj su b te n an taj abonantoj : 10. Wl.

Misiewicz, Radom ; 11. E. M ayer, K rakow ; 12. J. Dercks, B ergen op Zoom. Sam e kore ni dankas al s-ro Roelofsen en Voorburg, kiu donacis gld. 9.— por sam ideano en lan- do nepagipova.

A l sv isa j sam ideanoj k o ran dankon pro sa lu tk a rto de la Svisa E speranto-T ago en Thun, kun m ultaj subskriboj.

N e skribu k a j nenion sendu al la p re sisto de Heroldo en B elgujo sed n u r al nia ad- m inistracio en Scheveningen.

Dim itr Ivanov.

P ost nelonge festos nia b u lg a ra sam ide- ano D im itr Ivanov en R use sian 25-jaran jubileon kiel a k tiv a esperantisto. En tiu tem po li verkis m u ltaĵn artik o lo jn por He- roldo k a j aliaj gazetoj, li eidonia propa- gandilojn, lem ollbron (tri eldonoj), Esp.- Bulg. V ortaron (du eldonoj), dialogaron, E sp.-kalendaron, album on, ad resaro n ktp.

(plena Bulg. E sp.-V ortaro e s ta s p reso ta ), 11

red a k tis gazetojn « D anubo », « E speranto-

Bulteno » k aj « E sp era n tu jo », k a j sukcese

gvidis m u ltajn kursojn. A1 la jubileulo ni

d ire k ta s nian k oran gratulon. Sam ideanoj,

kiuj in ten cas skribi gratu l-letero n , povaa

tion fa ri al lia adreso : N iŝ 4, en Ruse, Bul-

gario.

! A prilo 1948 Heroldo de Esperanto N-ro 7 (1085) paĝo 3

Demokratio.

(1-a sekvo.) G randaj aŭ m alg ran d aj, riĉa j aŭ m alriĉaj, p acem aj aŭ m ilitem aj, la nacioj neniam konis aliajn regoform ojn krom tri : aŭto- kratio, oligarkio, dem okratio, tu te egale p ri la ecvorto e le k tita de reĝim o, kiu volis kredigi sin nova.

A ŭ to k ra tio (g rek e : aŭtos = mem ; kra- tos = potenco) estas a rb itra potenco de ĉefo, de unu sola homo.

Oligarkio (greke : otigos = k elk aj ; ar- Hein = reg i) esta s potenco de m alplim ulto tru d a ta al tu ta nacio.

Tiu m alplim ulto povas esti kasto, buro- k ra ta ro , p artio aŭ « suverena » parlam ento.

ĉ e dem okratio (greke : dem os = popolo;

kra to s = potenco) la suverena potenco a p a rte n a s nek al solulo, nek al m alplim ulto, sed al la tu ta nacio re p re z e n ta ta de sia voĉ- donularo.

D em okration sage elektis Svisujo.

A ŭ to k ratio esta s Ludoviko 16-a k a j la F ra n c a Revolucio, Napoleono k a j W aterloo, N ikolao 2-a k a j B rest-L itovsk, Vilhelmo 2-a k a j Rethondes, — tiu k a rn a v a la Cezaro M ussolini ; aŭ to k ra tio estas fine tiu rab ia hundo H itler.

L a m alplej k ru ela a ŭ to k ra to estas la he- red a m onarko, kiu ek re g as k u n tradicioj de singardem o k a j kom petento.

« Bona p aŝtisto », diris Tiberio, « scias tondi ŝafon, ne v u ndetante ĝian haŭton. »

O ligarkio a sig n as al si Ĉiujn honoraĵoin, ĉiujn privilegiojn, ĉiujn « p re b e n d o jn ». La devoj k a j im postoj estas por la cetero de la nacio.

L a m alplej tim in d a oligarkio estas denas- ka, hereda, tiu de supre ; gi ne vundetas la ŝafon, sed ĝi bone scias ĝin tondi !

Certe, elito ja esta s necesega por ĉiu ci- vilizita societo. Sed elito klerigas, konsi- las, petegas, se bezone ; ĝi neniam ordonas.

E k z ista s n u r du dem okratioj : unue, dem okratio re k ta ; due, dem okratio duonrekta.

R e k ta dem okratio, tio e s ta s kunveno de la popolo ĉe la foirejo por leĝofari k a j elek- ti la popolajn adm in istran to jn . Gi estis la regoform o de A teno ; ĝi e s ta s la regofor- mo de k e lk a j k a m p a ra j kanto n eto j de Svi- sujo.

ĉ e d uonrekta dem okratio parlam ento, aŭ pli ĝuste nacia konsilantaro, leĝ o faras sub )a kontrolo efe k tiv a k a j k o n sta n ta de la voĉdonularo.

Tiu kontrolo e s ta s p ra k tik a ta p er la tri voĉdonoj : REFER EN D U M O , IN IC IA T I- VO k a j KONFIRM O, sen kiu j ne povas esti vera dem okratio.

EM ILO GASSE.

(S ek vo ta .)

S5$5>Ĵ!55>55!55>»55S555!5i5$$5!55!5$50iJe5!^^

EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj

al la demandoj en la pasinta numero.

26. En la rak o n to « P rin tem p o en la aŭtu- no », de Julio Baghy.

27. M angaloro esta s havenurbo en Hindujo.

28. E rinaco, leono, ezoko, falko, azeno, naj- tingalo, tigro, om aro. — E lefanto.

29. Ŭis nun neniu letero alvenis, k a j tagoj post ta g o j pasis ! M ateo plej ofte sidis hejm e, a ten d a n te la tem pon, kiam fine li povos v eturi al a m e rik a kam paro.

Sed D im a ofte estis ek ster la domo, k aj reveninte, ii ĉiam rak o n tis al sia am iko novaĵojn. (L a Senlingvulo, Ĉap. X II.) 30. Supo ; hotelo ; inklino ; ilu strita.

Novaj demandoj kaj taskoj.

31. Kiuj e s ta s la tri plej k o n a ta j v o rtaroj kun esp eran tlin g v a difino de la vortoĵ ? 32. K iuj fam uloj n ask iĝ is je la sek v an taj

d ato j :

a ) 15.2.1564 (italo ) ; b ) 15.7.1606 (ne- d erlandano) ; c) 16.12.1770 (g erm an o );

d ) 7.2.1812 (b rito ) ; e) 203.1828 (nor- vego) ; f) 11.6.1857 (esperairtisto) ? 33. F acila enigmo. — S-ano D alibor Mra-

zek el Zlin (Csl.) sk rib as al ni : Mia am iko Polo sendis al mi fra k a s ita n ta- buleton, kiun li trovis, kiam li foriga- dis ru inaĵojn de bom bdetruita domo.

S u r unuopaj rom paĵoj estas ĵe n aj vor- toj k a j literoj : HO VI KOLA EN ROZA LUDO M F ZA. Kiu helpos ĝus- te k u n m eti ĉi tiu jn rom paĵojn ? 34. Nom u tri unusilabajn rad ik o jn finiĝan-

ta jn per -ism-.

35. K orektu la je n ajn frazo in : a ) Ekplu- vinte, ni m alferm is n iajn om brelojn ; b) L a domo k o n stru ita , la m asonistoj a ra n ĝ is feston.

»S*»S*f5S5555S555S55!5S555SS55555555«55555S!' L I KANTAS FRA NC A N KANTON ! En iu vilaĝo en ĉinio vivis bienulo. Li havis filon. kiun li sendis por studoj al F rancujo. K iam la filo revenis hejm en, ĉi tiu parolis al siaj g ep a tro j kaj al ĉiuj aliaj n u r franclingve. Li ne parolis eĉ unu vorton en sia g e p a tra lingvo, ĉa r li ... forgesis ĝin.

N eniu povis kom preni lin, k a j oni kon- sideris lin kiel frem dulon.

K onato el n a jb a ra vilaĝo vizitis la bienu- lon. F iere ra p o rtis la p a tro pri sia klera filo : « Mia filo ĵu s revenis el F ra n cu ĵo ; li p erfe k te p aro la s la fra n ca n lingvon. Aŭs- k u ltu ! »

E n ĉi tiu m om ento oni efektive povis aŭdi la studenton, kiu tro v iĝ is ek ster la domo. Li estis laŭte k ria n ta : « H elpu ! H elpu ! » ... franclingve. ĉ a r li, malfeliĉe, falis en lageton k a j estis drononta.

« Ah, m i aŭ d as lin ! » diris la vizitanto.

« Kion li d iras ? »

« Li nun k a n ta s fra n c a n k an to n ! » respon- d is la fie ra patro.

(L aŭ « ĉ i n a R ev u o » .) L IA J SU F E R O J.

K uracisto : P ro kio vi su fe ra s do ? Mi ne tro v a s ĉe vi iun m alsanon.

P aciento : Mi su feras pro la sendorm eco de m ia edzino, pro la nervoj de m ia fili- no, pro la reŭm atism o de m ia p a tro k a j pro la stom akdoloroj de m ia bopatrino.

Kredo de sovaĝaj eskimoj.

En la ja ro j 1908-1912, V ilhjalm ur Ste- fansson, k anadano n a s k ita en 1879 el islan- daj gep atro j, fa ris esploradon in te r eski- moj, kiuj ĝ is tia m ne vidis blankulon. Ilia hejm o tro v iĝ a s am baŭ flan k e de la Korona- do-Golfo, su r n o rd a m arbordo de A m eriko k a j insulo V iktoria-lando.

Tre enigm eca ŝa jn is ilia m aniero de pa- rolado kun infanoj. K elkfoje li aŭdis eski- minon alp a ro la n ta sian propran virseksan idon per la nomo « a v in o ». Alifoje ŝi no- m adis filineton de alia virino « p a tro ». Tio devenas el s tra n g a kredo de tiu ĉi tribo.

K iam m o rta s iu persono (ina aŭ v irsek sa) en la vilaĝo, anim o de 1’ m ortinto ŝvebas portem pe en la ĉ irk a ŭ a aero, sen ia korpo, k a j a ten d a n te rekom encon de enk o rp a vi- vo. K iam poste n ask iĝ as la unua nova in- faneto, ĝi estas tu j posedata de la anim o kiu perdis korpon pro la m orto. La infaneto ricevas nomon de la m o rtin t(in )o , k aj oni rek o n as kiel ĝ ian la reto n de p are n caj rila- toj, an taŭ e a p a rte n in ta n al la forpasinto.

Tiu p ara d o k sa sta to d aŭ ra s nu r dum in- fa n a j jaro j. Paŝon post paŝo la nova knabo aŭ knabino a k ira s novan personecon, pro- p ran al ĝi en la nova vivo. Li aŭ ŝi ricevas p ropran nomon k a j estas k la sifik a ta je pa- rencecoj konform e al la novaj faktoj. P ost tio neniu ŝa jn a s ĝeni sin plu pri la anim o aŭ personeco de 1' persono kiu a n ta ŭ e mor- tis. S ainas k v azaŭ ĝia k arie ro kiel a p a rta ulo esta s elplenum ita k a j finita. A p arta n ekziston ĝi ne plu bezonas havi, ĉa r la tem - po de vivo estas a n taŭ e n -p o rta ta, de unu m ano al alia. k a j la a n ta ŭ a m ano povas re tiri sin en ne-eston, sen ĝeno k a j sen do- maĝo.

Intere^a kredo ! S upraĵe tre naiva. eĉ in- faneca. Tam en. ĉu ĝi estas tiel sensignifa, kiel ĝi a s p e k ta s ? Tre ofte la homo de nia tem po fariĝ as. se ne tu te nekredem a, al- m enaŭ duboplena k a j konfuzata, pri post- m o rta vivo por la individueca m em o ; ta- men li ne esta s sen sopiroj. Cu tia homo ne povus diri al si mem, k v azaŭ li estus ja eskim o : « Mi ne dubas. ke m ia m em o ha- vos tiom da p o stm o rta realeco. kiom kaj k ia m an ieran ĝi bezovns por elplenum i la b azan celon de sia individueca ekzisto, — k v an k a m m ia kredo estas nun n ek lara pri la dem ando, kiom m ulte ĝi bezonos » ?

Tion la homo de lim igita certeco dirus, divenante ke la respondo estas afero por la aliulo, ne por li mem.

E R N E S T G. DODGE.

55555555555555555555555555555555555555555555

Mikspoto.

L a kiso. Kiso estas stran g aĵo . Gi neniel e s ta s u tila al unu, tam en vera feliĉo por du.

E tu lo ricevas ĝin por neniom, junulo devas ŝteli ĝin, k a j m aljunulo devas ĝin aĉeti. Gi estas la ra jto de bebo, privilegio al junulo, m asko de hipokritulo. A1 junulino fido ; al edzino espero ; al m alju n a fraŭlino - almozo.

N ova matsano. P re sk aŭ ĉiuj landoj sufe- ra s de nova m alsano « in k a -k a j-p a p e ra ».

Sajnas, k vazaŭ ĉiuj laboras en oficejoj. Ne estas m irige, ke ĉie m a n k as n u tra ĵo j, karbo k a j ĉio.

L onge li vivu ! En T eksaso (Usono) viro, nom ita Reymond, estis kon d am n ita je 263 ja ro j d a m alliberigo. Oni diras, ke li kon- fesis, ke probable tio estos leciono por li.

P entristo de bestoj. L a belga bestpentris- to V erboekhoven foje ricevis viziton de riĉ a fabrikisto, kiu lin m oke dem andls : « Vi ja e s ta s tiu artisto , kiu p e n tra s la stu lta n b ruton ? » — « F a k te ! » respondis V erboek- hoven, sen ŝanĝi m ienon. « Vi sendube de- zira s esti p e n tra ta de mi ? »

Mono parolas. Oni diras, ke mono paro- las ; sed al m u ltaj ĝi nu r d iras : « A diaŭ ! »

J. Kohen-Cedek :

K ongresaj figuroj

3. D-ro Ivo Lapenna.

A ltkreska, brun v izaĝ a viro. K lasikform aj v iz aĝ trajto j. A rd aj m alhelaj okuloj. Sed ĉu necesas p rip en tri lian im ponan aspek- to n ? J a li ne estas virino ! Li esta s tiom vireca. P lensanga, batalem a, tem peram en- t a viro, plena de k o rp aj k aj in te le k taj for- toj. M algraŭ sia ju n a aĝo li ja m esta s do- cento en la Z agreba U niversitato.

Kiu estis la plej brila, la plej verva kaj plej elokventa p aroladinto en la 32-a Uni- v ersala ? — D -ro Ivo Lapenna.

Verdire, neniu uzis tiel lerte k a j tiel flue la E sp e ra n ta n vorton kiel li. Kiel el korno de abundo elverŝadis liaj lipoj brilajn perlojn. Im provize, sen an taŭ p rep a ro , ne prip en san te pri vortelektado. L ia p a rk e ra vo rttrezo ro estas riĉega, la esprim elekteblo elastega. La stilo k la ra k a j konvinka, pu- blicista laŭ m aniero, k a j flua, sam e kiel liaj artikoloj, kun o fta uzado de filozofiaj. poli- tik a j k a j ju ra j term inoj. Laŭ parolm aniero li estas v era disĉiplo de I’ nu n tem p aj poli- tik a j tendencoj de sia p a tru jo — Sudslavio.

D -ro Ivo L apenna ne evitas pozojn k aj efektojn dum siaj paroladoj. Dum ĉiuj kon- gresanoj p aroladis a n ta ŭ la voĉlaŭtigilo, li p referis eĉ ne supreniri la tribunon, sed aŭdigi la paroladojn el sia loko. L a efiko efektive estis m ulte pli g ran d a : d an k ’ al sia la ŭ ta k a ĵ k la rso n a voĉo venkis D-ro L apenna la lacecon de 1’ a ŭ sk u lta n taro , de- vigante la publikon tu rn i sian aten to n al tia originalaĵo.

Li estas g ra n d a k o ntraŭulo de la « etbur- ĝ a oportunism a n e ŭ tra le c o ». De ĉiuj li postulas k la ra n pozicion k a j sin ten an « plat- form on », rila te al ĉiuj aperoĵ de socia k a j politik a vivo. « Se ek z istas divers-eblaj per- ceptoj pri la esenco de dem okratio, povas ekzisti n u r unusola percepto k a j sinteno rila te al faŝism o, » d ek laris li en sla salut- parolado, p ostulante ĝian unuanim an kon- dam non.

A1 k o n tra ŭ fa ŝism a b atala d o dediĉis Ivo

Parolas la leganto (Libera Tribuno).

LA BONON N I SERCU !

A ntaŭ m ultaj ja rc en to j la persoj kaj aliaj popoloj de P ro k sim a O riento adoris du diojn : O rm uzd k a j A hrim an. A m baŭ estis alte stim a ta j, ĉu la dio de bono, ĉu tiu de malbono. E gale oni oferdonis al la dio de lumo, kiel al la dio de mallumo.

Tiu politeism a religia koncepto havis unu preferon a n ta ŭ la m orala koncepto de la n u n a mondo, ke ĝi m alebligis per sia dua- lism a sistem o al la homo era ri cn klopodoj ekkoni la bonon k a j la malbonon. K vazaŭ al ce rta n eŭ traleco ĝi edukis la piajn konfe- sianojn, kiuj konvinke sciis, ke la du dioj s ta ra s en senĉesa batalado, k a j pro ilia a lte rn a potenc-akiro estu s nesaĝe adori sole la unuan k aj per tio eble perdi la fa- voron de la alia. L a a lv en a n ta vesperiĝo ĉiutage estis por ili averto, k v azaŭ diran- ta : « Homo, agu saĝe, ĉa r alie vi pereos ! » K aj sim ile venis la bonon p ro m esan ta m a- teniĝo. por verŝi konfidon k a j doni al la homo novan forton.

P asis m u ltaj ja rc en to j de post tiu stra n g a epoko. L a kredo de la m oderna homo ta ri- ĝis m onoteism a, k v azaŭ li volus per tio solvi la g ran d a n eraro n de la pasinteco. Ni jam ne volas oferi al la malbono, n ia luk- tado ne plu volas esti b a ra k ta d o en serĉado post ekkono de la bono. Ni h av a s n iajn is- m ojn ; niaj b rila j eltrovoj, nia atom a epoko.

n ia m odem a m ondkoncepto g a ra n tia s, ke nia vojo estas ĝusta, g v id an ta senerare al la ekkono de 1’ vero. Certe. per ekkono de 1’

vero estu s solvita an k a ŭ tiu dua problemo, kinn tiel senhezite solvis la naivaj perso- noj per sia dualism o : la ekkono de la du veroj.

K aj Ĉu ni m editas jam serioze pri la su p ra problem o ? Kiom pli k le ra j ni fa riĝ is ol la sim plaj persoj ? Ou ne estas g ran d a honto por la n u n a m oderna hom aro, ĝuste tial, ke ni vivas en tem po de la atom oj k a j tam en niaj ekkonoj de 1’ bono k a ĵ m albono estas al ni sam e tiel nebulaj, kiel ili estis a rte n ebuligitaj ĉe la paganoj. Eĉ pli ! La mo- dern a homo perdis en sia enpensiĝem o sian ĝ u sta n prijuĝan kapablon, per E in stein ’a certeco li v a g a s k a j e ra ra s en la mallumo, d eflankiĝinte de la vojo, kiu kondukas al pli a lta j idealoj. R en v ersitaj k u ŝa s la mejl- ŝtonoj de 1’ ekkono, g ran d a neĝo kovras la senlim an fro sta n dezerton a n ta ŭ niaj okuloj.

Kial Ĉi ĉio ? Cu ne plu esta s tro v eb la la elirvojo el la labirinto de la nekono ? Kie re stis la aria d n aj fadenoj, n iaj n em ak u litaj veroj, kiujn ekkonis ĝis nun la hom aro dum sia senlaca m u ltm iljara esplorado ? Cu ni ne volas plu lerni el la ekkono de niaj an- taŭ u lo j ? Kial do forigi la ĝis nun ekkoni- ta jn verojn, la apogilojn, per k iu j ni eble povus retrovi la p erd itan vojon ? Cu ne es- tu s pli bone resta rig i la ren v e rsitajn m ejl- ŝtonojn de 1’ pasinteco, re sta rig i la am on

f

Cu ne estus an k a ŭ por ni esp eran tisto j pli saĝe ek tintigi per niaj artikoloj la k rista - la jn tonojn de 1’ am o k a j helpi per nia h o m a ra n ism a bela ideo en serĉado de la vojo, kiu tu te m alaperis en la sam ro kaj ŝvito, d e flu a n taĵ el la korpo de 1’ vundita hom aro ? Cu ne e stu s pli bone. se ni iam rifuzis la politeism an m ondkoncepton de la paganoj, alm enaŭ agi laŭ nia pli certa. pli m oderna koncepto m onoteism a k a j ne for- lasi tion lastan, kio restis al ni — la bonon ?

L a bonon ni serĉu, sam ideanoj, la bonon ni klopodu trovi ĉe ni k a j ĉe niaj m alam lkol.

Ne la tra b o en la okuloj de aliaj estu tem o de niaj artikoloj, sed la bono, kiun ni tro- vis Ĉe tiu j aliaj. Senlace ni laboru sur kam - po de la bono, Ĉar ĝi gvidas al ekkono de 1’ vero, k a j la vero al ekkono de Dio, Ĉar Dio estas la vero mem !

EU G EN MATIRKO, Cefioslovakio.

L apenna siajn forlojn en sia patrolando, kie 1! aktive agis en la se k re ta kaj, poste, en la m a lk aŝa liberiga rezistm ovado. L a sa- mon li postulis de la kongreso : batalde- klaron k o n tra ŭ tiu j fortoj, kiuj dum ĵardeko sufokis nian m ovadon k a j kondam nis ĝin al eksterm ado. « Ne poveblas n e ŭ tra la sin- teno rila te al senindulga m alam iko, » dekla- ris li. P rezen tin te slan an tifa ŝista n rezoluci- proponon, ek fa riĝ is D-ro L apenna 1’enfant terrible de la kongreso. L a tria kongresa laborkunsido sian tu ta n tem pon devis de- diĉi al ĝi. F a k te , estis ĝi la temo, kiu elwo- kis la plej streĉan intereson de la kongresa- naro k a j kiu kaŭzis la plej pasian opini-in- te rŝa n ĝ o n k a j diskuton.

Pro domo m ea : L a sk rib an to de ĉi tluj linioj (k v an k am k o ntraŭulo de 1’ ru ĝ a ecclesia m ilitans) ne povis ne subteni la proponitan rezolucion. A lm enaŭ kaŭze de tio, ke la a n ta ŭ a n vesperon li partoprenis la kunsidon de la rep rezen tan to j de tiu j ok landaj asocioj, kiuj subskribis la rezolucion, kon firm an te ĝin kiel proponon. Sed nia ofi- ciala revuo « E s p e ra n to » (n-ro 503) mise ra p o rtis :

« ... S-ro K.-C. el P alestino, kiu elokvente postulas, ke ĉie Ĉesu tiu ĉi sistem o, ke po- polo g ra n d a regu super aliaj, m alpligrandaj, ne fav o ras la proponitan rezolucion ( ? ) pro p olitika k ara k tero . Ni re stu ek ster tio (sic !) ... »

L a vero estis, ke la subskribinto ĝuste postulis la akcepton de la rezolucio, petan- te nur, ke oni per aldone proponitaj punktoj ne enprofundiĝu en politikon.

E rrare hum anum est ! ...

Sed D-ro Ivo L apenna ne tim a s enpro- fundiĝon en politikan disputon. T u te kon- traŭ e, li ĉiam ŝa ta s la plejlim an klarecon, la plejdifinan form uligadon de la politikaj konceptoj k a j ĝisfinan konsekvencem on.

« N ia kongreso », li plendis, « esta s tro turism em a. Gi devus esti pli serioza k a j pli aferem a. » K aj poste, per revem a voĉtono, li aldonis : « U nu el la venontaj kongresoj devos nepre okazi en Z agreb ; tia m ĝi estos pli laborem a : a n s ta ta ŭ ek skursoj ni ara n - ĝos popolan universitaton. »

M algraŭ siaj ek stre m a j konvinkoĵ, s-ro

LA MONOTEISMO DE A M EN -Ĥ U TEP.

En Heroldo de 15.12.47, s-ro Kohen-Cedek rak o n ta s ion novan, pri kio mi k aj certe m u ltaj legantoj ŝa tu s aŭdl pli m ulte. Li diras, nome : « A m en-ftutep, la k v a ra fa ra - ono de la dekoka dinastio, kiu en la ja ro 1875 a.K., sub influo de izraelidoj, provis cnkonduki m onoteism on en la egiptan reli- gion. » Eble s-ro K.-C. bonvolos rakonti al ni ion pli detalan pri tiu influo. Laŭ m ia scio, la m onoteism o de A m en-ftutep estis k u lto al la suno, ne sim ila al la hebrea kul- to al la hom form a Dio Jahw e. Oni supozas ja, ke A m en-Ĥ utep eble estis influita de la sunkulto en la suntem plo en Anu. C etere via bona artikolo ĝojigis min, esp eran ta n ke vi ank o raŭ vivas ... vi estas ja « el tribo de Azroj, in te r kiuj m ortas ĉiuj enam iĝin- toj ».

N ILS C H R ISTEN SEN , Norvegujo.

DENOVE LA

« GARANTIITA.I R ESPO N D O J ».

U rtiko esprim is sian indignon, koleron ktp., ke oni ne rc s/o n d a s al korespondan- toj, eĉ g a ra n tiin . respondon en anoncetoj.

A nkaŭ mi hav.is la sam an opinion pri tiuj kiuj « g a ra n tia s », mi jam spertis ion simi- lan. Tam en, ni ne prijuĝu ĉiujn, kiuj ne respondas, ĉa r povas esti ia kialo, ĉu ne ? La 30-an de m ajo p a sin tja re ni a ra n ĝ is letervesperon, kiu estis vere plensukcesa.

El m u ltaj m ond p aito j ni ricevis ilu stritajn p oŝtkartojn, leterojn k a j aliajn valorajn por ni E sp era n taĵo jn . A nkaŭ ni g ara n tiis respondi ; sed bedaŭrinde k elkaj korespon- dantoj m alebligis al ni plenum i nian prome- son : K elkaj adresoj estis nelegeblaj, aliaj tu te ne skribis sian adreson, esprim inte tam en esperon ricevi respondon ! Sendube la la sta j ege indignas pri ni !

A ntaŭ mi ku ŝas bela ilu s trita k a rto el Belgujo, kie m alnova esp eran tisto bondezi- ra s pro nia letervespero. S am tem pe li de- m andas, kiel ni prononcas W rzeszcz. Car ni ricevis jam m u ltajn sim ilajn dem andojn, mi klarig as, ke tu te sim ple WjeSĉ, ĉu ne fa - cile ? Espereble estonte la gesam ideanoj, kiuj aten d a s respondon, a n ta ŭ ĉio kontrolos, ĉu ilia adreso esta s legebla, aŭ ĉu ĝenerale e s ta s adreso : la slm p atia belgo ekz. tu te ne sk rib is sian adreson.

N un sekvas peto : En G dansk okazos ĉi-som ere In te rn a c ia Foiro, la direkcio ne intencas eldoni p rospektojn en E speranto.

N ia klopodo certe e stu s sukcesa, se gesam - ideanoj el eĉ plej m alproksim a p arto de la mondo petus p rospektojn en E speranto.

H elpu al ni antaŭenpuŝi la aferon ! Skribu al : D irekcio de In te rn a c ia G danska Foiro, Rokossowskiego 27, G dansk, Polujo.

EDW ARDA KAMINSKA.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Dum prom eno Je m ateno Oojis m ia koro : M ute, el (jardeno.

Min salutis floro.

Do, m i restis, Car m i estis Plena je admiro.

T am en tu j ekestis E n la ko r’ deziro.

Elor’ beleta, Ĝojopreta K reitajo Dia, Jen dezir’ sekreta : Floro, estu m ia !

F R IE D R IC H HAHN.

L apenna esta s tre tolerem a. Dum la debatoj ne m an k ls riproĉoj « kun ŝaŭm o su r Ilpoj » ; okazis Interrom paj elkrtoj, eĉ tre pasiaj.

Sed L apenna respondis kviettone, dtgnople- ne, konscie, sen signo de nerviĝo.

T am en k a ra k te riz a s lin lia ŝato, pllakrlgt la konfliktojn. K iam s-ro A pplebaum pro- ponis, per fo rstre k o de unu p u n k te to pli- moligi la proponon, L apenna senkom prom ise rifuzls.

« VI tiam an iere kondam nas la rezoluclon al neakcepto ! » mi a v e rtis lin.

« Vi povas la rezolucion akcepti, aŭ for- rifuzi, » li tu rn iĝ is al la kongreso, « sed ne enkonduki ŝanĝojn ! »

K aj al mi li aldonis :

« Pli bone oni ne akceptu, ol ŝanĝu : al- m enaŭ ni vidos, kiu ĝin k o n traŭ o s . Kiu ne e s ta s por, tiu e s ta s k o n traŭ ! »

Cu mi konsentas kun li, aŭ ne sed ml kom prenas lin. K om prenas k aj kunsim pa- tias. C ar nu r d a n k ’ al ĉi tia j re k tk a ra k te - ta j k a j b atale m a j personoj liberiĝis lia mi- z e rso rta sed feliĉ-inda patrujo. La sam aj nun fo rĝ a s la estontecon de 1' mia.

T ra n s m aroj k aj kontfnentoj, lasu prem i vian m anon, k a ra kam arado, D-ro Ivo La- penna !

Tera scienco.

— Metodo m irinde k u ra ĝ a estas la sub- te ra gas-p ro d u k tad o en Sovetio. Oni oka- zig as nekom pletan bruligon de k arb o sub la te ro en la m lnejo mem, kiu fa rlĝ a s g ran d a gasogeno (p ro d u k ta n to ). Tiu tek n ik o per- m esas ekspluati la m alpli riĉajn m inejojn sen hom a laboro k a j sam tem pe produkti energion, vaporon k a j elektron. Tio m al- k o v ras g ra n d a jn perspektivojn por la ke- m ia industrio sintetika.

— V ulkano estis o b serv ata dum erupto p er h elik o p te ra avladilo, ŝv eb an ta sur sam a Ioko super ĝi. L a fluon de la lafo k a j ĝiajn dlrek to jn oni fo to g ra fis kolore.

— E n 1946, sism ografoj re g istris 43 for-

ta jn te rtre m o jn ; la plej d e tru a el ili oka-

zis la 13-an de septem bro en Cillo.