Heroldo de Esperanto : neŭtrale organo la Esperanto-modavo. Jarkolekto 24 (1948), nr 16=1094 (1 novembro)

(1)

Eldono: Flandrn E sp era n to -In stitu to , P.

^V.

H u m b eek stra a t 3, B russel-W est.

R edakcio-A dm inistracio: T. Jung, H arsteŭhoekvoeg SS3, Scheveningen, Ned.

Ja ra b o n o : Belgujo 165 fk ., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.

A noncetoj : S5 ko m en cita j vortoj b. fk . 35.— , gld. 1.S5 aŭ 6 resp.-kuponoj.

P or 26-50 vortoj duobla prezo. — U nu fesp.-kupono eg alv aio ras 0.20 gld. DE ESPERANTO

DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO

N-ro 16 (1094) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO I Novembro 1948

.— Nia mistera forto —- ----

La Petskribo, organizita de IEL- UEA, tuj igis homojn senpage labo- radi en ĉiuj landoj. Post anonco pri la reapero de Heroldo en tempo mal- facila, kiam estis preskaŭ neeble sen- di monon de unu lando en alian, tuj pli ol mil homoj trovis vojon por pagi siajn abonojn el la plej malproksi- maj lokoj, kaj ili estas filoj de la plej malsamaj rasoj. (Kaj nun la nombro de 1’ Heroldo-abonantoj estas jam pli ol du mil.)

Tiaj faktoj en sia simpleco mQn- tras al ni la kaŝitan forton de la rao- vado. Ĝi vere estas mondmovado egal- rajta kaj egaldeva por ĉiuj homoj. L-a mondo kaj eĉ multaj esperantistoj pe povas kompreni la misteran forton de tia spirita movado aganta samtem- pe en diversaj landoj, sen lingvaj ba- roj. Se oni penus fari ion similan per grava nacia lingvo, certe oni povus trafi multe pli da homoj, sed ili estus ĉiuj samlingvanoj nur loĝantaj en di- versaj landoj ; sekve la afero spirite restus en la sama familio, kaj la aliaj homfamilioj eĉ ne konscius pri ĝi. Ek- zemple, per la angla lingvo ekzistas pluraj tutmondaj movadoj ; sed vere nur angloj, usonanoj, novzelandanoj spirite partoprenas en tiuj movadoj aŭ — se pai toprenanto ne esta» ŭ e -

Esperanton en Lernejon!

Interŝtata Esperanto-Akordo.

K om itato por ek sterla n d aj afero j de la A ŭ stria E sp e ra n tista F ederacio kom unikas ke, por sia agado « E sp era n to n en la ler- nejojn », ĝi intencas rea lp re n i la antaŭm ili- ta n nom on In te rŝta ta E speranto-A kordo (laŭ rekom endo de D -ro C zubrynski) an- s ta ta ŭ « In te rn a c ia E sp era n to -K o n trak to ».

L a leteroj-cirkuleroj de la kom itato tro- vis bonan, g ra n d p a rte eĉ en tu ziasm an elion;

ĉiu tag e alvenas respondoj el ĉiuj m ondpar- toj. S ur u n u a loko s ta ra s la kunhelpo de la landaj E speranto-asocioj k a j de UEA, sed tre g ra v a e s ta s an k a ŭ la kunlaboro de in- dividuaj esp eran tisto j, kiuj ebligos la aran- ĝon de lum bild- k a j film paroladoj en la di- v ersa j urboj. Ĉefe la p ro je k tita j personaj interp aro lad o j kun m inistroj k a j aliaj aŭ- to rita tu lo j en la E sp era n tem a j ŝta to j po- vos konduki al b ald aŭ a venko.

S -ro Rudolf Michael F re y (B ack erstr. 16, W ien I, A ŭ strio ), kiel vic-estro de la supre n o m ita kom itato, ja m ricevis invitojn k a j plezure akceptos pliajn, k a j li a n k a ŭ vo- lonte donos aŭ donigos dezirindajn infor- m ojn.

Agado « Esperanto devigfako en la lernejoj en tutm ondo »

(ad reso : Int. E speranto-M uzeo, H ofburg, B atth y an y stieg e, W ien I, A ŭstrio ) estas a lia klopodado por atin g i la sam an celon.

Gi direk tis cirkuleron al la landaj E speran- to-asocioj k a j al k o m p eten taj esperantis- toj en landoj, kie ne ek z istas landa asocio a ŭ kie la landa asocio ne d eziras kunlabo- ri, por k la rig i la ideojn, laŭ kiuj ĝi fiksis sia jn laborojn. (Vidu d etala n artikolon en Heroldo n-ro 4/1082 de 16.2. 1948.) E1 la cirk u lero ni citas :

« i\e te m as unuavice pri o rg an iza Espe- ranto -afero . T ute ne ! L a Asocioj neniam per siaj p ro p ra j rim edoj atingos la celon.

P ro tio nova m etodo ! L a esp eran tisto j dum 60 ja ro j pioniris k a j donacis al la mon- do la ege sop iritan interkom prenigilon. N un e s ta s la vico al la popoloj eluzi ĉi tiu n bon- ŝancon k a j al la esp eran tisto j gvidi siajn popolojn laŭ n ia plano ... al v e n k o ! L a m onrim edojn, necesajn por la Agado, donos la popoloj mem. L a esp eran tisto j disponigos al ili siajn spertojn, kapabion, planon. N e unu aŭ alia lando sukcesu, sed sam tem pe ĉiuj, k iu j kunlaboros. Generalatako alme- naŭ en k e lk a j landoj sa m te m p e ! »

Kiu em as kunlabori, tu j anoncu sin al la c itita adreso. (« Kiu k u ra ĝ a s rifuzi ho- n estan k a j sinceran kunlaboron por la fi- na venko ? » dem andas la cirkulero, k a j ĝi fin a s respondante : « K uraĝe an taŭ en ! »)

naska anglalingvano, li estas de an- gla kulturo kaj esprimas ĉiani nur an- glajn penson kaj senton — alilingva- no edukita de angloj. Rekte aŭ nerek- te la movado en angla lingvo enha- vas nur anglajn ideojn.

Nia Esperanto-movado esprimas vere la pensojn kaj sentojn de filoj de ĉiuj nacioj, de la plej malsamaj kulturoj, ĉar el ĉiuj landoj ni rice- vas librojn, gazetojn, leterojn. Dum la dua mondmilito du trionoj de Es- perantujo estis dum kvin jaroj oku- pitaj de malamikoj de Esperanto, ĉar la okupitaj teritorioj, enkalkulite la landoj, kiuj restis sen poŝtaj interri- latoj kun aliaj mondpartoj, estis la plej gravaj por la movado, loĝejo de la plej multaj esperantistoj. Sed en liberaj landoj ni daŭrigis la laboron, preparis novajn librojn, varbis no- vajn kunbatalantojn kaj, kiam la oku- pitaj teritorioj liberiĝis por tutmon- da kunlaborado, la afero neniom es- tis perdinta, sed kontraŭe ĝi pfigya' viĝis. Ĝiu el ni kunlaboras kun ĉiuj aliaj, eĉ se per simpla pago de abono al gazeto, aĉeto de libro, ni interhel- pas, kaj el tiu interhelpo naskiĝas nia mistera forto. Gejunuloj, por kiuj la celo de Esperanto estas nur ko- respondado, kunlaboras por ia stari- go de nova mondkulturo, de tuthoma- ra interkompreno kaj solidareco.

Ne venis al ni ankoraŭ la grandaj homamasoj, sed ni jam komprenas, ke per malgranda nombro da inteligen- ta j homoj en ĉiu lando oni povas ha- vi neskueblan fundamenton por la universala civilizacio de la estonteco.

La malfacila tempo jam forpasis.

En la komenco ĉio estis preskaŭ nee- bla, ĉar la nombro da lernantoj ne su- fiĉis por eldonado de lernolibroj kaj vortaroj. Nun en ĉiuj lingvoj la ler- nolibroj rapide elĉerpiĝas, kaj tial ni trovas eldonistojn. La literaturo en Esperanto ne sufiĉe disvendiĝas, ĉefe pro manko de perfektaj libroservoj en la plej multaj landoj, sed tiaj ser- voj iom post iom organiziĝas, kaj nun pluraj libroj jam elĉerpiĝas, tial baldaŭ la eldonado en Esperanto es- tos interesa negoco por gravaj eldo- nistoj kaj la movado ĉiam pli kaj pli firmiĝos.

Ni jam posedas, kvankam en mal- granda skalo, la mirindan spiritan forton de la posedo de komuna lingvo.

Ni iru do trankvile nian vojon ! I. G. BRAGA, Brazilo.

El lernolibroj malaperu la malamo !

En aŭ g u sto kunvenis en B udapest delegi- toj el 17 landoj por In te rn a c ia P edagoga Kongreso. L a ĉefa p u nkto de la tagordo estis la d em okratigo de la p u blika instru- ado. « Ce tiu j problem oj, » diris en sia sa- lu tparolado Georgo Alexits, h u n g a ra ŝta t- se k re tario de instruado, « oni devas kon- sideri la socian d em a n d o n .» Li esprim is la esperon ke la kongreso alp o rto s la dis- vastigon de la spirito de vera hum anism o.

M arie-Louis C avalier, ĉe fsek reta rio de la p edagogia m ondorganizo, konigis la aga- don de 1’ organizo k a j d eklaris ke la peda- gogoj devas en ĉiuj p artoj de la m ondo ba- tali por la progreso, por la interkom preniĝo in ter la popoloj, ko n tra ŭ la m ilita propa- gando. L a ĉe fsek reta rio de la h u n g a ra pe- dag o g a sindikato, E rn e sto Bĉky, parolis p ri tio, ke oni devas plifortigi la interligon in te r la pedagogoj de la mondo. F ra n c a u n iv e rsita ta profesoro H om bourger ko- nigis la rap o rto n de la in te rn acia pedago- g a kom itato. L a lernolibro h av a s decidan rolon en form ado de la ideoj de 1’ junularo,

(Fino sur paĝo S, kol. 1.)

Junaj fo rto j

eniras la italan Esperanto-movadon.

Dum tri belaj sep tem b raj ta g o j (19.-21.) Torino g astig is la S l-a n Italan Kongreson de E speranto, kies hon. prezidantecon ak- ceptis la u rb estro de Torino, D -ro Coggiola.

Aliĝis 152 kongresanoj el Belgujo, B ritujo, Cehoslovakujo, F ran cu jo , R usujo k aj, kom- preneble, Italu jo . S alutojn sendis la P rezi- danto de la I ta la R espubliko, Luigi Ei- naudi, la in s tru a m inistro, p artio j demo- k rista n a, kom unista, liberala, respublikana, socialist-laborista, ktp.

Ce la solena m alferm o dim anĉm atene pa- rolis unue P rof. Conterno, LK K -prezidanti- no, kiu aludis la te ru ra n pasintecon in ter la. 20-a kongreso k a j ĉi tiu u n u a postm ili- ta. A klam e estis e le k ta ta kiel kongrespre- zldanto P rof. Canuto. Sekvis salutparoloj kaj, en ap u d a salono, E speranto-elm ontra- do k a j k an to j. P o st kom una tagm anĝo, ejcskursoj ktp . ĉiuj (pli ol ĉiuj !) kunvenis por am uza vespero en g ra c ia ŝipform a si- dĝjo de J u n a j Skoltoj ĉe la rivero Po.

; L undm atene oni eklaboris. Cion la italoj dpvis re sta rig i, ĉ a r ĉio (lan d a asocio, Esp.- instituto, in stru a j k a d ro j) estis tu ŝ ita de l4 m ilito. E1 la diskutado, foje tre v arm a sed neniam tra n s p a ŝ a n ta la lim ojn de bon- eduko, evidentiĝis ke ju n a j fo rto j eniras nian movadon. Cin interrom pis oficiala ak- cepto en la urbdomo. F ine ekzam eniĝis in- stru em aj sam ideanoj por ak iri superan di- plomon. V espere P rof. C anuto prelegis bo- nege en salono de K u ltu ra U nuiĝo pri in- strum etodoj de E sp era n to k a j disdonis di- pjomojn.

L a k ongreso a ltiris la aten to n de superaj instancoj, interalie de la in stru a m iniste- rio k a j de R A I (R adio-A ŭdigoj I ta la j), per

’ 'ps mikrofonoj. oni elsendis d ekm inutan in- terv ju o n (la leganto ne forgesu skribi al : Direzione R.A.I., Sezione program m i, Via A rsenalo, Torino, — p etan te daŭrigon de elsendoj en aŭ pri E sp era n to ).

C erte la italoj ekspluatos la rezultojn de tiu ĉi kongreso por antaŭenpuŝi nian mova- don ; nun oni aten d a s la fru k to jn de la ĵe-

tita j semoj. (c.c.)

Esperanto preskaŭ venkis.

L aŭ la n ederlanda ĵu rn alo « H et R otter- dam sch P arool », la n ederlanda In stitu to por la P ublika Opinio a n ta ŭ nelonge de- m andis al la n ederlanda publiko : « Se lingvo devus esti mondlingvo, do en ĉiuj landoj kiel dua lingvo devus esti le rn a ta krom la propra, kiu — laŭ via opinio devus esti tiu lingvo ?»

Je n la respondoj : an g la 38, E speranto 29, fra n c a 2, g erm a n a 2, ru s a 1, aliaj lin- gvoj 1 % ; 27 % ne havis opinion.

F ra p a n te estas ĉe la rez u ltato de ĉi tiu opini-ekzam enado, ke la m alpli b o n sta ta j hom oj k a j tiuj, kiuj ne povis havl m ultan instruadon, pli ŝa ta s E sp eran to n kiel mond- lingvon ol la anglan. Tion m o n tra s jena tabelo (la unua cifero indikas la procenton por la an g la lingvo, la cifero in te r k ram - poj tiun por E sp era n to ) :

hom oj kun plej m a la lta sa la jro 20 (29) hom oj ku n m a la lta sa la jro 41 (33) homoj kun m e za lta sa la jro 55 (22) homoj kun a lta sa la jro 47 (27) hom oj k u n elem enta in stru o 24 (31) hom oj kun u n u a g ra d a in stru o 51 (31) homoj kun m e zg rad a instruo 59 (23) hom oj kun a ltle rn e ja in stru o 55 (17) P ri ĉi tiu rez u ltato ni povas esti kon- te n ta j. E sp era n to atin g is la duan lokon.

L a diferenco estas m algranda. Ni daŭrigu n ia n laboron. Se ĉiu faro s sian devon, baldaŭ oni hisos la verdan stan d ard o n kaj sonigos la E speranto-him non. T iam Espe- ra n to estos la venkinto. BR.

Prezidanto Beneŝ

estis granda amiko de Esperanto,

En la sep tem b ra num ero de « E speran- tis ta » ni legis interalie :

M orto de D-ro E d v ard Beneŝ, la 3-an de septem bro 1948, signifas por ni ne sole for- pason de b a ta lin to por dem okratio k aj por sendependeco de nia nacio, sed an k a ŭ for- pason de am iko sincera de nia klopodado por enkonduko de helpa lingvo internacia.

L asta n fojon li tion vidigis per saluto al la B erna K ongreso k a ĵ en letero de 26-a de ja n u a ro 1948, kie lia kabineto konfirm is ricevon de niaj m em orando k a j letero k a j diris, ke sinjoro prezidanto « tra le g is ilin kun tia intereso, kian 11 ĉiam h av a s pri via laboro k a j ĝiaj rezultoj ». F orpasis homo e k s te r iu ajn serio, kiu sincere kon- sentis an k a ŭ k u n nia celado.

VERDSTELAJ RADIOJ.

— L a P etskribo al Vno atin g is ĝis fino de aŭ g u sto 7.735.783 subskribojn, el kiuj 864.931 esta s individuaj k a j 6.870.852 kolek- tiv a j. Se ĉiu streĉos siajn fortojn, la dek milionoj (tiom oni esperas k o lekti) estos ĝis la ja rfin o atin g ita j.

— U EA havis je la fino de aŭ g u sto 1948 14.894 m em brojn, el kiuj 5906 individuaj ; fine de aŭ g u sto 1947 la resp ek tiv aj nom- broj estis 13.653 k aj 6650.

- D anaj esperantistoj k olektis ĝis la fino de aŭ g u sto 2071.21 kronojn por sendi helppaketojn al fin n aj gesam ideanoj.

— Laŭ « E sp e ra n tista », s-anino L arssen, kiu vizitis a n ta ŭ nelonge la E sp e ra n tista n Klubon en P ra h a, fa riĝ is m inistro en la fin n a registaro.

- P or la 16.-17.7.1949 esta s p ro je k tita internacia kunveno de svisaj, belgaj k a j fra n c a j esp eran tisto j en Strasburgo, laŭ propono de la svisoj. L a organizon gvidos le rn e jestro Ferez.

— En A nglujo okazas E sp eran to -k u rso j en London ĉe W altham stow E ducationai Settlem ent, Glendale In stitu te k a j M aryle- bone L ite ra ry In stitu te , krom e en Ipsw ich (34 gejunuloj), N ew castle-on-Tyne, Not- tin g h a m (3 k u rso ĵ) k a j W atford.

— En H ungarujo ek z istas nuntem pe 13 E sp era n to -stra to j k a j unu Z am enhof-stra- to. L a E sp e ra n to -stra to j e s ta s en B udapest, Erd-O falu, Gyongyos, Gy6r, K om aron, N a- gykoros, Pĉcs, P estszentlorlnc, R akoscsaba, S ato raljau jh ely , S aro k sar, Vac k a j Zalae- gerszeg ; la Z am enhof-strato estas en Ra- koscsaba. P rom esoj pri nom igo de E speran- to -stra to j e s ta s ricev itaj el H odm ez6vasar- hely, K ecskem et k a j K iskunfelegyhaza.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Ruinigita muzeo restariĝis dank' al Esperanto.

L a K om erca Gim nazio en G dynia (Polu- jo) dissendis en feb ru aro 1947 petskribon al la e s p eran tistaro , en kiu ĝi prezentis la ru in ig itan Muzeon de V arspecim enoj kaj K rudm aterialoj k a j petis alsendon de tia j specim enoj. De tiu tem po kom encis veni al la gim nazio sendaĵoj el ĉiuj m ondflan- koj, k a j p ak aĵo j alv en as a n k o ra ŭ nun. Es- ta s kom preneble ke, d a n k ’ al tiu v alora helpo, la nom ita m uzeo de la gim nazio tiom pliriĉiĝis, ke ĝi fa riĝ is eble la plej riĉ a en t u ta Polujo. L a direkcio de la gim nazio sendis specialan rap o rto n pri tio al la Edu- k a M inisterio. (J. Toczyski.)

Plej granda magazeno en la mondo vendas libron pri Esperanto.

M acy's en N ov-Jorko, la plej g ra n d a ma- gazeno en la mondo, vendas la novan 11- bron : « E sp era n to : The W orld In terlan - g u a g e » de Connor-Solzbacher-C ao. Sam - ideano vidis, ke la libro-sekcio havis sufi- Ĉe a lta n m onteton d a ekzem pleroj. K iam 11 revenis k elk ajn ta g o jn poste, tiu m onteto ja m estis m ulte m alpli alta.

34-a U.K. Bournemouth 1949.

A dreso por leteroj : 34-a U niversala Kon- greso de E speranto, H eronsgate, R ickm ans- w orth, H erts., Anglujo.

A liĝiloj h aveblaj de U EA k a j de la lan- daj asocioj. Aliĝilo validas n u r kun sam - te m p a pago. S kribu la nom on k aj adreson tre klare, p refere p er literoj sim ilaj al la p resitaj.

K ongreskarto. T uj post ricevo de la ali- ĝilo k aj kotizo, LKK sendos provizoran ko n g resk arto n . Pli poste la kongresanoj rt- cevos inform ojn k a j m endilojn por loĝejoj k a j ekskursoj.

K o tizo j k a j pagoj. P ri la kotizoj legu en la p a s in ta num ero. E sta s a k c e p ta ta j :

a ) ĉiuj pagiloj ŝanĝeblaj en bankoj, sed a te n tu : ne sendu m onbiletojn en le- tero !

b ) in te rn aciaj poŝtm andatoj, Ĉekoj ktp., pageblaj al U n iv ersala Esp.-Asocio.

c) Oni pagu al iu banko p etan te ke la sum o estu se n d ata al B arclays Bank Ltd., R ickm answ orth, je k onto de Uni- v ersala E speranto-A socio, k a j kun sciigo pri la sendinto.

A l inform petoj bonvolu aldoni interna- cian respondkuponon (b rito j prefere sen- du p o ŝtm ark o n ).

A ntaŭkongreso. L egantoj de Heroldo bon-

volu tu j skribi al s-ro J. W. Leslie, 50

H illfield P ark , Muswell Hill, London N. 10,

k iu jn dezirojn ili h av a s por la a ra n ĝ o de

la A ntaŭkongreso en Londono 1949.

(2)

N-ro 16 (1094) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I Novembro 1948

Arlekenoj.

P asintan sem ajnon m i Ĉeestis cirkan bur- leskaĵon. A rlekeno seriome inform is la pu- blikon ke li ĵu s in ven tis aparaton por ŝirrni sin ko n tra ŭ la pluvo. K aj li kom encis kla- rigi la aferon. Tem is pri bastoneto, kiu n li provizus per m a ld ika j fe ra j stan g eto j, sui k iu j li streĉus tolajon. P er puŝo oni povus disetendi tiu jn stang eto jn , ĉar ili estu s fik - sita j per ŝajnĉarniroj ĉe la e k stre m a fino de la basitoneto ! Tion fa ra n te, oni ... sed en tiu ĉ iln o m e n to interrom pis lin alia arle- keyo, dirante : « ŝa jn a s al m i k e tiu apa- ratb ja m ek zista s, oni nom as ĝin pluvom - brĝio. » L a unua arlekeno m u lte ploris pro tio ke li ne plu havis ŝancon.

S im ilaj arlekenoj ek zista s sur la m ond- iingva a r e n o ; alie ne povus ĉium onate aperi unu plia proĵekto.

U RTIKO . (L . B .)

M orto de la Prezidanto de EANA.

J a m en n ia p a s in ta num ero ni m allonge ra p o rtis p ri la forpaso de Prof. D-ro E dw in L Ctarke, prezidanto de la E speranto-A so- cio de N ord-A m eriko. b i m ortis subite la 15-an de septem bro en la vagonaro, en kiu li revenis de New Y ork al W inter P a r k en Florido, kie li estis profesoro de sociologio en R ollins College. b i estis p rezidinta kun- venon de la E k ze k u tiv a K om itato de E A N A en N ew Y ork la 13-an de septem bro k a j tia m ŝa jn is esti sufiĉe sa n a k a j fo rta . b i estis 61-jara. b ia m orto estas g ra n d a sor- to b a to por la usona E speranto-m ovado.

P rof. C larke fa riĝ is esp eran tisto en 1908, k ia m li h azard e trovis num eron de « Ame- rik a E sp e ra n tisto » su r benko de stacidom o.

b i gvidis E sp era n to -k u rso jn en C lark Col- lege en W orcester, en la U n iv ersitato de M inesoto en M inneapolis (a n k a ŭ per radio) k a j fine en R ollins College, kie la lecionoj de E sp era n to h av a s sa m an valoron por la fin a a te sto kiel tiu j en aliaj lingvoj. De 1929 li estis p rezidanto de la E k zam en a K o m itato de EANA. E n 1946 la kongreso en Conway, kiun li ĉeestis, elektis lin vic- prezid an to de EA N A . lo m poste li fa n ĝ is prezidanto. b ia reelek to en 1947 estis unu-

anim a. ... . .

P rof. C larke m ulte laboris por plibonigi k a j plikom pletigi inform ojn p ri E sp era n to en usonaj enciklopedioj. b i fa ris la cefan laboron pri la Alvoko al U n iv ersitato j k a j Kolegioj, kiun EA N A publikigis en 1947.

b i a n k a ŭ proponis k a j o rganizis la uzon de E sp e ra n to por la A lvoko al la Popoloj de la Mondo, k iu n la K onferenco p ri M ondre- g ista ro en R ollins College alp ren is en 1946.

b i servls kiel U E A -delegito en diversaj ur- boj, la ste en W in ter P a rk , k ie li vivis de

1930. . , ,

T.i

v erk is k elk a jn librojn k a j m u ltajn bro ŝu ro jn k a j gazetartik o lo jn . D um la las- ta j m onatoj a n ta ŭ la m orto P rof. C larke p rep a ris libron p ri propagando. N eesperan- tis ta j organizoj, en kiuj li ludis gvidan ro- lon, estis la F lo rid a V oters b ea g u e (poli- tik a -c iv ita n a organizo), kies se k re tario li estis, la In te rra s a K om itato de W inter P a rk , la A m erik a Sociologia Societo, la b ig o por In d u s tria D em okratio k a j la Asoclo pri E k ste rla n d a Politiko.

(Fino de paĝo 1, kol. 2.)

li diris, tia l ĝ u ste por konservi la pacon e s ta s nepre necese, ke el la lernolibroj m ala- peru ĉio kio e s ta s ta ŭ g a por in stig i m ala- mon k o n tra ŭ a liaj popoloj.

Je n ideoj, k iu jn devas akcepti k a j re- aligi an k a ŭ la E speranto-m ovado. Domaĝe.

ke la kongreso an k o ra ŭ ne konsciiĝis pri tio, kiel g ra v a k a j necesa helpilo por ĉiuj ĉi celadoj estas la in te rn a c ia lingvo.

Undine von Medvey.

<?m

v i rekonas ŝin ? A n ta ŭ ta m ilito, es-

ta n te ankoraŭ infano, ŝi riko ltis entuzias- m a jn aplaŭdojn sur internaciaj scenejoj (ek z. en N orvegujo ka j N edertando), k a j tia m ni ja m publikigis ŝian foton. Inter- tem pe ŝi fa riĝ is bone kon a ta a rtistino, kiu sur la scenejo, kiet a nkaŭ en film o k a j ra- dio, havis grandajn sukcesojn kiel dancis- tino, akordion-virtuozino, pianistino k a j kantistino. La gepatroj de Undine ja m an- ta ŭ ŝia n askiĝo estis fervo ra j gesam ide- anoj, do ta u nuaj vortoj, kiu jn ŝi aŭdis k a j parolis, estis esperantaj. N u n ŝi loĝas kun ta gepatroj en Berlino, h a j esta s eĉ pli Carma k a j pli am inda ol ŝi ja m estis an- taŭ la milito. Si sendas korajn salutojn al la gesam ideanoj en la tu ta mondo.

Problemoj koncerne la temon

« Esperanto kaj scienco ».

K iam oni p ririg a rd a s la E speranto-lite- ratu ro n , oni k o n sta ta s, k e rom anoj, noveloj k aj poem oj superas. Ci tiu fa k to ne estas surpriza, ĉ a r an k a ŭ en naciaj lingvoj ni tro v a s la paralelon. Sed, se ni pli detale tra s e rĉ a s la E sp era n to -lite ra tu ro n , eviden- tiĝas, ke fa k te m an k as a n k o ra ŭ fakscien- caj verkoj k a j tio estas g ran d a riproĉo a) n ia lingvo. P rip e n san te la kialojn, mi mal- k aŝe devas diri, ke oni ĝis nun ne ellaboris sistem e la ĉ i-rila ta jn lingvilojn, kiuj nepre necesas por scienca verkado. b a scienca fakisto, kiu intencas skribi artikolon aŭ lernolibron, ofte devas krei neologism ojn laŭ p ersona vidpunkto. E sta s tre m alofte, ke faksciencisto h av a s sam tem pe am plek- san lingvan sperton por prijuĝi la valoron de iu neologismo. R eciproke e s ta s sam e : lingvistoj n u r en m a lo ftaj okazoj disponas pri faksciencaj konoj. J a m nia m a jstro en- kondukis esprim ojn, kiuj kaŭ zis homoni- mojn. Mi n u r volas citi la kem ian elemen- ton « b o r o », kiu estas hom onim a kun la rad ik o bor- en la senco de bori. Oni ekzem - ple ne povas distingi la sencon de je n a fra- zo : « b a ŝtono estas b o rata. » Ĉu la ŝtono esta s b o ra ta per borilo, aŭ ĉu ĝi k o nsistas el la substanco borato ? Plue, eĉ la espri- mo borilo ne estas unusenca. b a oficiala term ino borakso e s ta s pro la hom onim a ra- diko bor dusenca.

E k zistas hom onim oj, kiuj p resk a ŭ ne- niel povas im pliki unu la alian. E kzem ple la substanco indigo k a j ind-igo (igi inda).

Sam e esta s kun dekano (p a ra fin a speco) k a j u n iv e rsita ta dekano.

P or prijuĝi hom onim ojn oni devas havi v a s ta n su p errig ard o n pri ĉiuj ev entualaj eblecoj. K ritik a elekto de la rad ik o j tial necesas. Sed ne n u r la rad ik o j povas kaŭ- zi hom onim ojn, — an k a ŭ k elk aj afiksoj.

In te r ili su p e ra s la sufikso -oz-, kiu signi- fa s : hava, riĉa (ekz. akvoza, su k o za). In- te rn a c ia j frem dvortoj, kiuj fin iĝ a s je -os-, estas p resk a ŭ ĉiam tra d u k a ta j p er -oz- (ekz. sklerozo, klorozo). Ci tiu senpripen- sa aplikado de -oz- m ulte m alhelpas la ba- ta lo n k o n tra ŭ hom onim oj. N u r m enciataj estu la dusencaj esprim oj : fruktozo (Ĉu la substanco aŭ fru k th a v o ?), laktozo (ĉu sub- stanco a ŭ lak th av o ?), cianozo, klorozo, trom bozo, m altozo ktp.

P ritra k te n d a j an k o ra ŭ e s ta s i.a. la tiel- n o m a taj pseudo-afiksoj. P a rto el ili jam posedas difinitan, neforigeblan uzadon, k a j se oni volas esp eran tig i ilin, oni k o n tra ŭ a s la principon de internacieco. b a prefiksoj tele-, pre-, anti-, endo-, piro- estis tia l sam e necesaj kiel la e sp e ra n ta j prefik so j dis-, re-, m al-. Oni ce rte ne agn o sk u s la trad u - kon de teleskopo p er distancoskopo, term o- m etro p er varm om etro, a n tip atio per kon- tra ŭ p a tio , endoderm o per internoderm o, eksoterm o p er e k sterv arm o k a j pirom etrio p er varm egom etrio.

Ce sufiksoj reg a s ja m ĝ e n e rala tenden- co forigi ilin, se la senco de la esprim o re sta s sam e k la ra kiel a n ta ŭ e : farm aceŭ- tik a — fa rm a c e ŭ ta — farm acia, sistem a- tik a — siste m a ta — sistem a. b a elekto de la m allo n g ig ita form o devas esti tre zorge prip en sata. E kzem ple la esprim o dinam ika ne estas m allongigebla al dinam a sen riski la unusencon, ĉ a r dinam a estas la adjektivo de dinam o (m aŝino). S im ilajn ekzem plojn ni ren k o n ta s ĉe la profesioj : m atem atik is- to — m a tem ato ?, astrologio — astrologi- isto — astrologo.

F ine m i volas aldoni ion p ri frem dvortoj en E speranto. Oni deriv as ilin aŭ el la sub- sta n tiv a aŭ el ad jek tiv a aŭ eĉ el verb a for- mo : konsekvenco (subst. f . ), k o n sta n ta (adj. f . ), konsoli (verb a f.). Ci tiu senregu- la elekto de fu n d am e n taj rad ik o j m alfacili- g a s nian lingvon. Se oni pren u s ekz. ĉiam la su b sta n tiv a n radikon, la v o rtfa ra d o fa- riĝ u s pli fac ila tasko.

Mi m o n tris per ĉi tiu skizo k elk ajn pro- blem ojn, kiuj nepre estu unuece solvendaj.

K unlaborado in te r sciencaj fak isto j k a j lin- gvistoj devas kiel eble plej b ald aŭ efektivi- ĝi- Dipl. inĝ. CURT D E b b lA N , ISA E-ĉefdel. po r Germanio.

Elpikoj

el leteroj direktitaj al nia redakcio.

Brazilo :

De nun n ia m ovado en G erm anujo k a j Ja p a n u jo estu nia espero, ĉ a r tiu j g ran d a j popoloj estas liberig itaj el plej te ru r a na- ciism o k a j certe em os al senbrida inter- naciism o.

F rancujo :

Mi p ro te sta s k o n tra ŭ la nomo de a rte fa - rita lingvo por E sp eran to . Cu la vortoj handicap, k n o c k out, b ifstea k, box calf k a j centoj da aliaj, k iu jn francoj p ru n tis de angloj, estas a r te fa rita j vortoj ? Cu la ne m alpli m ultn o m b raj vortoj, klu jn angloj p ru n tis de francoj, estas a rte fa rita j ? Ne.

N ia m a jstro n u r Ĉerpis el e k z ista n ta j lin- gvoj tiu jn vortojn k iu jn li opiniis la plej ta ŭ g a j, senigante ilin de ev en tu alaj « stul- t a ĵ o j » ; sam kiel, volante fa ri bastoneton e! a k a c ia branĉeto, oni fo rig a s la dornojn.

K iam mi pensas, ke en m ia p a tru jo la vorton akvo oni sk rib a s eau sed elparolas o k a j la vorton birdo oni sk rib as oiseau sed elp aro las oazo sam kiel la verdejon en la dezerto, — k iam m i pensas pri la vortoi an g laj fire, piece, sir, k ies literon i oni el- p aro la s m alsam e, m i rez ig n as provi la el- paroladon.

K iu senigus la n a c ia jn lingvojn je tia j m a lnorm alaĵoj, ne fa ru s a rte fa rita n ling- von, li n u r n orm aligus ĝin.

Sovetio :

Mi tu rn a s m in al vi ku n g ra n d a k a j se- rioza peto. Cu vi ne povas iam aniere doni al mi la eblecon iom sa tig i la sp irita n mai- sato n a k re se n ta ta n de ĉiu esp eran tisto ĉi tie ? (N i provis ekspedi al li Heroldon, esp eran te ke ĝi alvenos. — R e d .)

Galerio de Heroldo-legantoj. (4)

Je n la k v a r a deko ! A n k aŭ la kliŝoj de la k v in a k a j sesa dekoj ja m e s ta s p reta j, k aj la fotoj en n ia posedo provizore sufi- ĉas a n k o ra ŭ por sepa. Sed tio ne detenu ce te ra jn abonantojn, sendi an k a ŭ la sian (pasp o rtfo to n !). A nkaŭ la inoj ne m an- ku ! G alerio de ju n a j k a j ju n k o ra j m alju- n aj sinjoroj povas esti interesa, sed la ri- detoj de ĉa rm aj sam ideaninoj certe variigos la p o rtre ta ro n .

31. B o vit John, 132 E a s t B road St., W est- field, New Jersey, Usono. E sp e ra n tisto de 1927 per m em instruo (laŭ binguaphone-dis- k o j). N ask. 1.5.1889. O rigine advokato, sed nun butik isto de vestaĵoj. Del. de U EA.

K u n re d ak tin to de « E s p .-b a n d o » (1930- 1932). E ldonas E sp .-k alen d areto jn su r sorb- k artono. « E sp era n to estas la plej facila lin- gvo, kiu ebligas m in interp aro li k a j kores- pondi kun hom oj en ĉiuj landoj, kiuj estas m iaj am ikoj. »

32. Schulze A rth u r, Kol. W aldesfrieden 77, B erlin -b u b ars, Germ. N ask. 1879, espe- ra n tisto de 1912, eksdel. de U EA. N un es- tra ra n o de E sp.-grupo Berlin-R einicken- dorf.

33. A lm a d a F. S., C aixa P o stal 785, San- tos, Brazilo. « Mi e s ta s tre nova esperan- tisto, ĉ a r m i eklernis la belan k a j tre lo- g ikan lingvon de post decem bro 1946. » T a- m en li ja m sta rig is ku rso n por bankofi- cistoj, fervore v a rb a s k a j korespondas.

34. P oppeck F. W., (17b) Oedsbach bei O berkirch, Kr. O ffenburg/B aden, Germ.

N ask. 22.8.1913. P en tristo . E sp e ra n tisto de 1928. E n 1934 prez. de Esp.-grupo, d istrik - te stro de Silezia E sp.-bigo. 1935 g vidanto

Logiko.

« N ia ideo devas ko n keri la m ondon ! » deklaris la ko n v in k ita sam ideano, k a j li fo rk a ŝis la steton en la veŝtopoŝon. ♦

« N i bezonas ĵo rta n gazetaron, » diris la Icursfininto, k a j li fondis novan E speran- tan revuon.

*

« N eniam plu m ilit o ! » e k k r iis ta mi- nistro, k a j li proponis al sia registaro pli- grandigon de la arm eaj elspezoj pro seku- reco.

*

« Mi ne povas plu pagi la kotizon por la esperantista k lu b o ,» skrib is la inĝeniero, p eta n te nuligon de sia m em breco, « ĉar m ia edzino bezonas novan peltm antelon. »

*

« H om o estas utila b e s to ,» g ra kis la korvo, k ia m li ekvidis la kadavrojn sur la eksbatalejo.

*

« Certe je s ! » respondis fanfarone la dan- do, dem andite ĉu li scipovas Esperanton.

« Mi lernas ĉiun novan dancon tu j post apero. »

( tj)

EL TAGLIBRO.

Konscio p ri la m alfacilaĵoj, k iu jn ni ha- vas por k o n traŭ b a tali, e s ta s n e p ra prem i- so de sukceso, ĉ a r tiu konscio m aldorm igos k a j vigligos n ia jn aktivulojn.

N esufiĉa ta k so de m alfacilaĵoj elvokos nesufiĉan m obilizadon de la volo, de la for- toj, de la rim edoj k a j sekvigos d an ĝ e ran seniluziiĝon.

*

E sp era n to h av a s tu te a p a rta n valoron kiel propagandilo. <Ji h av a s tiu n valoron ja m pro psikologiaj konsideroj. Oni scias, ke la efiko de p ro p ag a n d a te k sto en ĵu rn a - lo ofte pli dependas de la k a ra k te ro de la ĵu rn alo ol de ĝia eldonkvanto. Anonco en ĵurnalo, kies tendenco e s ta s k o n tra ŭ a al la m ondkoncepto de la leganto, pli forpu- ŝas ol allogas. Male, anonco en « via » ĵu r- nalo, en la ĵu rn a lo de via partio, de via or- ganizo p le jp arte facile g a jn a s vian sim- pation.

b a ŭ tiu psikologia fenomeno, inform oj en E speranto, paroladoj en E sp e ra n to e s ta s a ŭ s k u lta ta j, anoncoj en E sp eran to -g azeto j e s ta s le g a ta j ku n pli g ra n d a intereso, ku n pli d a atento.

Kion oni diris en E speranto, kion li le- gis en E sp eran to , esp eran tisto klopodas ko- n atig i al sia j parencoj, al sia j am ikoj, al sia j k am arad o j. P e r dissendoj en E speran- to, p e r anoncado en la E sp e ra n ta g a z e ta ro esta s tiel a lp a ro la ta k a j k a p ta ta g ran d a arm eo, d isv a stig ita t r a la t u ta mondo, t r a

ĉiuj kontinentoj. M. MOVO.

Nova mondlingva projekto.

F ra n c a sam ideano skribis al ni : « Cu vi scias ke n a sk iĝ is nova univ ersala lingvo ? Ĝi estas Universala G rafideologia L ingvo, de K om andanto D elorm e en P eyriac-de-M er (F ra n c u jo ). Ĝi e s ta s filozofia lingvo. b a plej bona, kom preneble ! »

b a plej bona, kom preneble ... alm enaŭ ĝis nun. K aj kiom an k o ra ŭ sekvos ?

de gazetservo de Germ. Esp. -Asocio k a j fondinto de « T utm onda G azetservo », pro kiu li havis « afero jn » kun Gestapo. P o st la m ilito tu j rekom encis poresp. agadon.

35. H argaŝ Jan , C hurchilova 2043, P ieŝ- tan y , Ceftoslov. In stru isto 33-jara, espe- ra n tisto de 11 jaro j. K orespondas esperan- te, slovake, ĉefte, ruse, germ ane k a j hun- gare.

36. A u ld W illiam , 23 A shdale Drive, M osspark, Glasgovv SW 2, Skotlando. S tu - dento 23-jara, eklernis E sp era n to n en 1937.

M em bro de U E A k aj SATEB.

37. K auer E lm ar, estona rifu ĝ in to en Ger- m anujo, kie li ak tiv e pro p ag an d is E spe- ran to n ĝis sia fru a m orto. (Vidu en Herol- do n-ro 15.) E sp e ra n tisto de 1923, gvidis m u ltajn ku rso jn en Estonio. P e rse k u tita de G estapo k a j k a p ita en nazi-koncentrejo, kie li pro m a lsa tad o perdis sian sanon.

38. P oplaw ski Jan , Z a k re t 9, P oznan 8, Polujo. N ask. 5.3.1903. E sp era n tistiĝ is kiel gim naziano per m em instruo. U EA-del., sekr. de loka grupo de Asocio de E sp era n - tisto j en P ollando « k a j kom preneble ĝis- m o rta leg an to de H eroldo ».

39. Iseren ten t Roger, suboficiro ĉe la bel- g a arm eo, Steenvveg op B iankenberge 72.

B rugge, Belgujo. K unfondinto k a j sekr. de E sp.-grupo « P aco k a j Ju steco » en B rugge.

E dziĝis al esperantistino. D onis al sia do- mo la nom on « E den-H ejm o ».

40. N esjo H ans, F ogedgaarden, A alesund, N orvegujo. « Mi esta s m a lju n a izolulo, del.

de UEA ; cetere n u r loka agado. »

(P ro tre tito j povas ricevi e k s tra jn ekzem - plerojn po unu resp.-kupono aŭ eg a lv a lo ro .)

« Verda pasero » skribis al ni.

K ara H eroldo !

Cu vi konas la R IA S -lernejo-parlam en- ton ? Ĝi fu n k cia s sam e kiel la u rb a p a r- lam ento de la plenkreskuloj — n u r : ni dis- p u ta d as ne tiel m ulte kiel la plenkreskuloj.

b a B erlinaj lernejoĵ sendas siajn plej bo- n ajn lern an to jn en la parlam enton. Ciuj problem oj rila te al la lernejoj k a j la tu - ta ju n u la ro esta s p rip a ro la ta j tre serioze.

Ni h av a s ofte a lte s tim a ta jn hon o rajn g as- tojn, k a j la R adio sendas re k ta jn ra p o rto jn el nia parlam ento.

b a E sp era n to -ju n u laro de Berlin estas in- v itita de la R IA S kiel sola ek ste rle rn e ja instituto, sendi du k o n sta n ta jn delegitojn en la parlam enton. Mi estas unu el ili, k a j mi esta s fiera pri tio.

In te re sa s nin la dem ando : Cu aliaj urboj k aj aliaj landoj h av a s an k a ŭ tia jn lernejo- parlam en to jn ? K aj kion vi pensas pri nia parlam en to ? S kribu vian opinion k a j v ia jn salu to jn al : R IA S-Schulfunk, Berlin-Scho- neberg, G erm anujo.

Viaj salutoj estos voĉleg ataj en la R a -

dio. SIGRID DRAMSCH, 11-jara,

unu « v erd a p a s e r o » el Berlin.

Rim. de red. : RIA S signifas « R u ndfunk im A m erikanischen S ektor » (t.e. la radio- stacio en la usona sek to ro de B e rlin .)

Jtantafda

ĉu vi, Kara ? Kio nova ? Nenio ? Tio es- tas m alm u lte ! K ial do v i ... ?

6u en la oktobra num ero de Heroldo ? La bildo sur la unua paĝo ? Jes, m i ĝin vidis.

Malbela, vi opinias, la esto n ta sidejo de Uno ? Sed tio dependas de la persona gus- to. Cu ka rtd o m eto j ? T iujn nubskrapulojn el ŝtalo k a j betono vi nom as k a rtd o m eto j ? Sed estu certa k e ili transdaŭros k e lk a jn jarcentojn, se necese.

La kon stru a ĵo j sur la Uno-tereno ne for- m as harm onian tuto n ? L a du dise staran- ta j n ubskrapuloj asp ekta s, kv a za ŭ oni volus speciale a kc en ti la disecon kiu regas nun- tem pe en Uno in ter okcidento k a j oriento ? Sed oni ja kunvenos en la m eza j haloj, la nubskrapuloj estas nur oficejoj.

La halojn oni p reska ŭ ne rim a rka s ? N u, am iko, m i kredas ke v i eraras. L a modelo trom pas. Oni a sertas ke al iu, venonta el la tiom a strato, la centra halo donos gran- diozan im preson.

Vi preferas la Kapitolon en Vaŝingtono ? A ŭ la P arlam entejon en Londono ? E ĉ la Pacpalacon en H ago ?

N u, eble vi pravas. A n k a ŭ m i ne estas tre entuziasm a pri la p ro je kto por la Uno- urbo. Sed m i pensis, se tiom da fa m a j ar- k ite k to j cerbum is k a j in te rk o n sen tis pri ĝi, kredeble ĝi ja estos taŭga. T u tcerte ĝi estos celkonform a.

Kio ? Jes, la ĉefafero esta s k e en ta Uno- urbo oni laboru por la paco k a j bonfarto de la homaro.

E speranton ? K om preneble, a n ka ŭ ĝin oni bezonos. Oni ŝparus m u lte da klopodo k a j mono. Sed provizore oni ankoraŭ pre- feros la kaptelefonojn k a j ia tradukistojn.

B onfarton ! K a j ĝis la revido, K ara !

(3)

I Novembro 1948 Heroldo de Esperanto N-ro 16 (1094) paĝo 3

Parolas la leganto (Libera Tribuno).

PU B L IK A DEMANDO.

A1 la p u blika dem ando de s-ro D ratw er en n-ro 13 ni ricevis a n k o ra ŭ k e lk a jn m al- ko n sen tajn respondojn, precipe el landoj ek ster G erm anujo. G erm anoj opinias ke

« ne plu h av as sencon respondi al tia in- sista n to ». U nu nom as la insistadon « stul- t a dem ando » k a j « sensencaĵo ». A lia kon- traŭ d e m an d a s : « Cu ne ĉiuj p artoprenintoj de la g randioza M unkena K ongreso pri tio (t.e. p ri la dem ando de D r.) skuos la ka- pojn ? » A nkaŭ ni opinias ke estas prefe- rinde uzi la lokon de nun por tem oj pli a g ra b la j aŭ pli u tilaj. RED.

OLIM PIADO.

Ĉiuj E sp eran to -g azeto j k a j organizaĵoj tu j p riparolu detale la eblecon de efik a la- boro ku n celo atin g i ke ĝis la venonta Olim- piado la Olim pia K om itato invitu ĉiujn par- to prenontojn lerni E sp era n to n kiel inter- kom prenilon dum la Olimpiado k a j por tiel solvi la dem andon : Kiel in te rn acia kom- p reno k a j am ikeco e s ta s a k c e la ta j p er la sporto ? F lan k e de tio ŝa jn a s al mi menci- inde ke oni devas inviti ĉiujn popolojn al la Olimpiado, se oni paro las pri interna- cia kom preno k a j am ikeco. W. W EB ER

JA P A N A K RU ELEC O ?

« L a ja p an o j en ĉi tiu libro estas tiel, kiel la m ilitado igis ilin, tu te ne kiel Dio fa ris ilin, k a j tio esta s egale vera p ri la ceteraj el ni hom oj ... Se tro v ig a s (en ĉi tiu libro) m alam o, ĝi estas k o n tra ŭ la m alam indaj kvalitoj, ne k o n tra ŭ la nacioj ...»

Je n kion sk rib as s-ino A gnes Keith, aŭto- rino de Three Came H om e (T ri venis hej- m en), k iu p risk rib as la kap titeco n de ŝi kaĵ ŝia infaneto, dum tri k a j duona ja ro j en la m anoj de la japanoj. Tion ŝi skribas m a lg raŭ la krueleco kiun ŝi suferis. ŝi em- faze aten tig as, ke la ja p a n o j neniam mal- bone tr a k tis la k aj)titajn geinfanetojn.

J. W. LESLIE.

Theo B eem :

V ia m an sk rib o -

via k a ra k te ro .

Amo kaj edzeco.

Cu Ja grafologo povas diri, ĉu «. ŝ i» k a j

« li » bone vivados kieJ geedzoj ? K iu k o m p a ra s la m anskribojn de sia j ge- konatoj, tiu povas k o n sta ti, ke ili ĉiuj estas diferencaj. Li dem andas sin, ĉu la diferen- coj estas h az ard aj, aŭ ĉu ili resp e g u las la anim an k a j sp irita n stru k tu ro n de la skri- binto. E fektive : la plej m u ltaj hom oj ne skribas, kiel ili lernis skribi en la lernejo.

Oiu devas skribi laŭ sia k a ra k te ro .

K elkiu sk rib as « k v a z a ŭ p er k u d rilo », a lia sk rib a s « kiel d o k to ro », alia « kiel lem ej-infano ». P e r tiu j vortoj a n k a ŭ laiko diferencigas diversajn m anskribojn. Sed tiu diferenco ne estas k o n s ta ta ta laŭ la ma- nigro de grafologo. A nkaŭ su rp riz a ek- k rio : « Kiel bela m anskribo ! » ofte estas k o n tra s ta al la v idpunkto de grafologo. Li priju ĝ as m anskribon laŭ g rafo lo g ia scienco.

Do : ĉ iu j m anskriboj estas diversaj. P asi- ulo ne sk rib a s kiel trankvilulo, fie ra ho- mo sk rib as k o n tra ste al hom o modesta, k a j m alŝp aru lo ne h av a s sam an m anskri- bon kiel avarulo. G rafologo precize deseg- n a s k a ra k te ra n bildon de homo : liajn pre- ferojn, talen to jn , la nivelon de lia sp irita evoluo k a j m u ltajn k v alito jn p ozitivajn k a j negativ ajn .

Mi ne asertas, ke grafologo neniam era- ris, sed tiu fa k to ne k re sk a s el la grafo- logia scienco, ĉ a r tiu k a ze oni devus an k a ŭ aliajn sciencojn nom i n ek o re k taj. N u r m a- te m a tik o e s ta s scienco sen erara. Scienca grafologo Ĉiam povas ku n certeco prijuĝi m anskribon rila te al la k a ra k te ro .

O kultism o k a j grafologio ne e s ta s paren- caj sciencoj. Grafologo, kiu v u alas sian ta sk o n p er okultism o, esta s fuŝgrafologo.

Mi ne volas k o n tra ŭ b a ta li okultism on, sed mi devas ripeti, ke grafologio esta s scien- co k o n stru ita su r la fu ndam ento de konkre- ta j supozoj. Ne ĉiu, kiu povas apliki la re- gulojn grafologiajn, ĉiam e s ta s sufiĉe ma- tu r a por fa ri bonan grafo lo g ian prijuĝon.

G enerale esta s facile tro v i d iv ersajn ecojn el la m an sk rib o ; ne tiel facile e s ta s kon- stru i v era n bildon k a ra k te ra n . Grafologo ne posedas ŝablonon, t r a k iu li povus peniki.

M alan taŭ ĉiu nova m anskribo s ta ra s nova homo, k a j ĉiu hom o h av a s p ro p ra n k ara k - teron. Tial k o m petentulo de m anskriboj scias, ke g rafologia prijuĝo esta s konscien- ca afero.

« . .. k a j sk rib u al mi, ĉu la skribintino de 1’ en m etita letero konvenas por mi. »

« . .. ĉu e s ta s eble diri al mi, ĉu edzeco k u n la am ikino estos feliĉa ? »

« Bonvolu diri al mi, ĉu harm onio en la edzeco ekzistos. »

O fte oni dem andas tiel la grafologon, ĉa r oni d eziras klarecon pri la k a ra k te ro de homo.

Eble, sk ep tik u lo ridetos k a j sentem a ho- m o k o n traŭ d iro s ke am o in te r la seksoj ne e s ta s objekto, k a j ĝi ne estas m ezurebla kiel ŝran k o aŭ tablo. P lue li diros, eble, ĉu oni povas paroli p ri amo, se virino sta rig a s sian singardon a n ta ŭ la senton. Tiel ŝi ja p ru v a s ke ŝi ne vere am as, ĉ a r se ŝi am us, estu s al ŝi indiferente, kion pensas aliaj hom oj p ri la viro de ŝia amo. Jes, ne m an- k a s iom da vero al la k o n traŭ d iro j, sed tiu ĉi vero neniam b a ta s k o n tra ŭ la grafologo.

Cu vi diros je s aŭ ne — vi ce rte konsentos ke ne en danĝerigus v era n am on, se « ŝi » k a j « li » e stu s in s tru a ta j p ri iliaj recipro- k a j k a ra k te ro j. Se am atino en sia am o ĉanceliĝas pro m a lfav o ra g rafo lo g ia priju- ĝo, ŝi ne vere am is, ĉ a r n u r ekzistis senteto a n s ta ta ŭ amo. E n tiu kazo ne e s ta s doma-

AUC !

E n a n g la lingvo, k iam oni subite estas dolorigita, oni e k k ria s : « Aŭĉ ! » Se do- lorigo daŭ ras, oni k ria s : « A -a-a-ŭ ! », sed su b ita piko de doloro e ltira s : « Aŭĉ ! »

P a ro la n te kun sveda am iko p ri tiu tem o, m i dem andis kion e k k ria s svedoj, k iam do- lo rigitaj. Li respondis ke la svedoj ek- k ria s : « A j ! » k a j ĉe d a ŭ ra dolorigo

« A -a-a-j-i ! » Mi k red a s k e la judoj ek- k ria s : « Oj ! »

Nu, m i interesiĝas, kiel e k k ria s aliaj po- poloj. Cu ni ne povas hav i enketon k u n re- spondoj el ĉiuj landoj ku n tia inform o ? Ni bezonas tia n interjekcion en E speranto. Eble ni povas uzi ĉiujn tri : A ŭ , A ŭ ĉ k a j A j, sed ne Oj.

JOMOCO.

PRO PA G A N D -FR A ZO J.

Mi p roponas presigi foliojn ku n m allon- g a j p ro p ag a n d -fra ze to j unuiingvaj (a ŭ eĉ k u n sam a, m ultoble rip e tita fra zo ), eble dudek su r unu folio. 111 estu tru e tita j (por deŝiro) k a j surglueblaj, k a j po r ĉiu lingvo estu eld o n ataj folioj kun la s a m a (j) tra - z o (j). Oni plej bone v arb u s k a j propagan- dus, g lu an te du diverslingvajn slipojn kun la sa m a p ro p ag a n d -fra ze to su r ĉiu ko- verto : unu el tiu j slipoj estu en la lingvo de la ekspedanto, la alia en la lingvo de la ricevonto. K rom la propagand-teksto, ĉiu slipo su rh av u a n k a ŭ la verdan stelon.

HAROLD C. A LLEN.

GRANDA ERARO.

K un m irego m i tra le g is en n-ro 13 a rti- koleton ku n virin a m ilita foto g rafaĵo , ti- to litan : « L a cirkonstancoj devigis ŝin ek- pren i la pafilon ». Mi pensas ke tio estas g ra n d a eraro. L a v era E sp era n tism o kun sia in te rn a ideo esta s k o n traŭ m ilita in- stru o k a j movado. V. K. GENCEV.

Kiom malboniĝinta vi estas, mia kara.

V erkis Dgmi.

Du virinoj in te rp aro las :

Mi ne povas vivi sen flirto. P o r mi ĝi es- ta s tiel bezo n ata kiel peco d a pano. Se for- p a sa s tago, ke m i ne povas flirti, m i estas tu te m alfeliĉa. Kio e s ta s via opinio p ri la flirto ?

Tio e s ta s la dem ando : kion vi nom as flir- to ?

F lirto estas la plej g ra n d a plezuro sur la tero. K aj — kio estas g ra v a : ĝi esta3 sendanĝera. Sidi en a g ra b la angulo, kun tiu k iu p laĉas al ni, k a j k u n dolĉa rideto pre- zenti n ia n buŝon, sed ne eĉ unu kison ak- cepti de li, — jen kio e s ta s flirto, m ia ka- r a ...

Do, tiukaze, mi p ren a s m ian p arto n de ĝi- Cu vere ? Tion m i ne povas kredi. J a tiu fam o ro n d iras p ri vi, ke vin ne intere- sas la viroj. E ble vi ta m en h av a s ...

N a tu re !

Tio vere su rp riza s min. K aj diru, kie vi k u tim a s renkontiĝi k u n li ? Cu eble su r la prom enejo ?

Ne.

Cu en k afe jo ? A nkaŭ tie ne.

Cu su r la insulo ? (Oni celas la M arga- ret-insulon en la Danubo, la ĉefan renkon- tejon de 1’ B u d a p eŝtan o j.)

Ne.

Ĉu en su k e ra ĵejo ? Ne.

Do kie ? Hejm e.

J a tiel ? Je tio mi eĉ ne pensis. Cu tia m vi e s ta s n u r duope ?

N a tu re !

Cu vi sidas ku n li en a g ra b la angulo ? Jes, ni sidas.

K aj vi rid e ta s al li ? M ia k a r a ...

P lej dolĉe.

Cu li ja m volis kisi vin ? Ne.

V era viro, tia n specon m i ŝ a ta s ; m i en- vias vin, ke tia n parulon vi trovis. Sed ĉu tia l vi ŝatus, ke foje, alm enaŭ unufoje, li k isu vin ?

N a tu re mi ŝa tu s ; sed k iam m i volas, ĉiam li evitas tion.

M irinda viro, k ia k a ra k te ro ! K aj diru, ĉu ofte vi provas lin te n ti ?

N untem pe ĉiun okazon mi uzas po r ten- ti lin ke li m in k isu ...

Kiel m albo n ig in ta vi estas, m ia k a r a ...

Sed diru al mi, kiu esta s la viro kiu povaa k o n tra ŭ s ta ri vin ?

(L a a lia klinas sian kapon k a j m allaŭte flu s tra s :)

M ia edzo.

E1 la h u n g a ra lingvo L. SOMLAI.

ĝe, se m allonga tra n ĉ o disigos, kio n u r es- tis fu ndam ento el papero.

K aj nun la dem ando de 1’ sk eptikulo : ĉ u la grafologo povas diri, ĉu edzeco estos feliĉa aŭ m alfeliĉa ?

Grafologo m odeste konfesas ke tion li ne povas, ĉ a r li j a ne e s ta s hom o kiu povas vidi en la estontecon ; sed li h av a s la eble- con k o nstati, ĉu virino k a j viro posedas tro m a lsa m a jn k a ra k te ro jn , aŭ ĉu ili bone h a r- m onias. K aj tio sendube estas a ltv alo ra kapablo. S erioza grafologo vidas m alan- ta ŭ m an sk rib o ĉiam la hom on ; li volas tie, kie estas necese, doni v aloran konsilon ri- la te al am ikeco, amo, profesio k tp. Tial li e s ta s d evigita diri la veron pri malbo- n a j kvalitoj. P e r bom basto li eble sucesus, diversfoje, se li h a v a s am bicion, fa ri al si bonan nomon, sed li neniam serv u s al la scienca grafologio, ĉ a r ĝi postulas hones- tecon k a j veram on.

ENIGMO-KONKURSO N-r 22.

KRUCVORT-ENIGMO.

A tentu : ( r) = n u r radiko.

H orizontale : 1. U rbo de la venonta Uni- v ersala K ongreso ; 2. k o rp o p arto ( r ) ; m al- longvida ( r) ; 3. k a p ti ŝipon ( r) ; 4. k o n ata diaĵo ; kontinento ( r) ; 5. konjunkcio ; flut- tona m uzikilo ; plej a lta estaĵo ( r ) ; 6.

prefikso ; 7. ano de m ovado in ic ia tita de Zam enhof ; 8. sablom oteto ( r) ; la tin a tra - duko de « s t a r u » ; sufikso ; 9. persor.a pronomo ; prepozicio ; nom bro ; p refikso ; 10. ĉefa a rte rio ; norda cervo ; 11. peni po r venki ( r) ; 12. verdeĵo ; a k to ra ta sk o ( r ) ; m oralscienco ( r) ; 13. ĉefo de libro- venda firm o.

V ertikale : 1. F abelbesto ( r ) ; u j o ; 2.

prefikso ; sinsekvo de m uzikaj tonoj ; prepozicio ; 3. seng ep atru lo ; duona m uro ; senbarbigi ; 4. kondiĉa form o ; m allonga rom ano ( r) ; siberia rivero ; 5. kortbirdo ( r ) ; rondform a e ls ta ra p a rto de iŭ or- gano ( r) ; 6. are g o ( r) ; su rfaco ( r ) ; 7. vi k a j mi, k a j n ia j sam ideanoj ; 8. po- seda pronom o ; a rb fla n k ita s tra to ( r ) ; 9. am fibia besteto ( r) ; sufikso ; 10. su- fikso ; insekto ; sufikso ; 11. p a p a krono ( r) ; lu d k a rto ( r) ; ĉielkorpo ( r) ; 12. in- terjek cio ; plena simileco, sam eco ( r) ; nedifina pronom o ; 13. k u n ara n ĝ i, kunligi, envolvi ; ŝtopilo (r).

P o r la ĝ u sta solvo de la hodiaŭa enigm o ni fiksis la je n ajn prem iojn :

1. F abiola. (436 p aĝoj.) 2. Se grenereto. (B indita.)

3. In te rn a c ia g ram a tik o . (K itzler.) 4. Spegulo h o m aran a, plus Rŭbezahl.

5. -6. K iu e s ta s kiu ? plus : Rubezahl.

Solvoj (su r a p a r ta papero aŭ p o ŝtk a rto ) atin g u nin ĝis la S l-a de decem bro 1948, la ŭ adreso : Heroldo de E speranto, Scheve- ningen, N ederlando.

EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj

al la demandoj en la pasinta numero.

66. a ) S ald a n h a C a rre ira estas p ortugalo ; b ) E. W iesenfeld estis polo (judo) ; c) M. E. C arolfi e s ta s italo, k a j d ) W illiam S. Benson estis usonano.

67. a ) N itti ; b) R obert Kreuz.

68. M agot esta s senvosta simio, v iv a n ta en N o rd afrik o k a j G ibraltaro, — la sola sim io indiĝena an k a ŭ en Eŭropo.

69. E n vortaro, sub S.

70. a ) Jasm eno ; b) konscii.

Novaj demamdoj kaj taskoj.

71. K iuj el la se k v an ta j libroj estas ori- ginale v e rk ita j en E sp era n to ?

P a tro j k a j filoĵ ; M orto de tra jn o ; Va- gabondo k a j sinjorino ; Londonanidoj ; Sep fra to j ; P rin tem p o en la aŭ tu n o ; Koro.

72. K iu o riginala E speranto-libro enhavas la jenon : D aŭris m alam oj. E gis an- taŭju ĝ o j. Doloris vundoj. K ruelis fu- nebroj. A k ris ĵaluzoj, eĉ in te r kunba- talin to j. Cie revolucioj aŭ kontraŭrevo- lucioj. Mona disfalo. Senlaboreco. Mize- ro. M alsato m inacis popolojn. Tifo k a j gripo falĉis t r a 1’ am asoj. En tia koto la E sp e ra n tista ro devis retrovi sian unue- con.

73. K iuj fam uloj n ask iĝ is en la je n a j ta - goj : a ) 21.12.1639 fra n c a dram verkis- to ; b) 11.11.1821 ru s a v erk isto ; c) 4.

9.1824 a ŭ s tra kom ponisto ; d ) 31.5.1857 papo ; e) 30.7.1863 usona industriisto.

74. E n igm eto : P re fik so plus m allongigo de in te rn acia E speranto-asocio plus vo- kalo — la tu to estas sk urĝo de la hom a- ro.

75. K orektu la p rese ra ro jn :

Hoho ! L a prezidanto, kore sa lu tin te la kunvenintojn, deziris al la lacaj b ata- lantoj a g ra b la jn kongrestagojn.

A l infero ! T u tan sem ajnon a n ta ŭ la tran slo ĝ iĝ o gesinjoroj S m it estis oku- p ita j p er pekado.

N e m irige ! E1 m ilitrap o rto : P roksim e de V., n ia arm eo atin g is plenan venkon;

sed ĉe K. n ia j fu ŝtru p o j devis retiriĝi.

Valoraj vortoj.

Ju pli altspirita estas homo, des pli la diferenco inter hom oj m on triĝ a s al li nur en la spiriteco. Ju pli malaJte hom o spirite staras, des pJi Ji ju ĝ a s nur Jaŭ m alriĉeco k a j riĉeco.

K iu ju ĝ a s hom ojn nur Jaŭ ka ra ktero , in- teligenteco k a j lerteco, tiu sukcese ptenu- m is la kriterion.

*

K iu troviĝas en m izero k a j estas devigita fordoni m ulton, tiu ŝirm u duoble tion, kio por Ji sig n ifa s honoron.

«

K ie hom oj ne plu deziras ren ko n tiĝ i eĉ sur Ja vojo de J’ arto k a j scienco, tie Ja m alam o plenum is sian Jastan taskon.

(Sendis H .H .)

Mikspoto.

L ondoncentro-Pariscentro en tri kvaro- noj de horo. Tion ebligis la kom bino de ser- vo per tri aviadiloj. H elikoptero, s ta rtin ta ĉe la P a ŭ l-k ated ralo en Londono, alportis m esaĝon al la aerodrom o Biggin Hill. De tie la m esaĝon tra n sp o rtis rapidaviadilo al la aerodrom o Orly, de kie alia helikoptero ĝin p ortis su r la P lacon de 1’ Invalidoj en la centro de P arizo.

HM. B ritoj ofte uzas post sia nomo la kom encliterojn de diversaj titoloj kiujn ili posedas. U nu el n ia j b rita j sam ideanoj, nun m o rtin ta (ni nom u lin John Brown, sed li nom iĝis alie), kutim is uzi post sia nomo la literojn HM, do : John Brown HM. Foje dum persona renkonto ni dem andis lin prl la signifo de tiu j literoj. « Cu vi e s ta s espe- ra n tisto ? » li dem andis. « Do, legu ĝin Es- p era n te ! » Li havis m u ltajn titolojn, la k arm e m o ra John Brown, ta m en li volis esti n u r —■ Homo.

D anĝera por geam antoj. L a ĵu rn alo j ra- p o rtis pri la eltrovo de novspeca raketbom - bo kun « okulo », kiu esta s a ltir a ta de ob- je k to j pli v arm a j ol ties ĉirkaŭajo, ekz. fa- brikoj, stacidom oj, ŝipoj. L a nova bombo ŝa jn as al ni speciale d an ĝ e ra por gejunuloj (k a j gegrizuloj), kies koroj ekflam iĝis pro amo.

D ek kapotipoj. A ntropologoj m ezuris vi- zaĝojn de 3000 soldatoj per nova instru- m ento, in d ik a n ta 62 v izaĝajn k a ra k te rtra j- tojn sam tem pe. Oni trovis dek m alsim ilajn kapotipojn.

Por tim ig i infanojn. O kazis ie en la mon- do ke la te ro ekskuiĝis (eble pro protesto k o n tra ŭ tio kion hom oj m isfa ra s su r ĝi), k a j la sism ografoj de p lu raj landoj notis la osciladojn. Nenio e k stero rd in ara en tio, se ne iu instanco — n aiv a ? s tu lta ? m ali- ca ? — sugestus pri atom bom boj ekspe- rim en te eksplodigitaj ie en Siberio. K aj eĉ ek z istas ekzem pleroj de homo sapiens kiuj, legante tion, se n tas m alv arm an trem adon k u ri laŭ sia dorso.

A n ta ŭ kvarona jarcento. A ntaŭ 25 ja ro j atin g is la g erm a n a inflacio sian kulm inan punkton. U nu o ra m ark o tia m havis la k u r- zon de unu biliono da p ap e raj m arkoj. (U nu biliono estas 1 kun 12 nuloj, aŭ m ilfoje mil m ilionoj !) N ia re d a k to ro pagis tia m por unu tre m odesta ta g m a n ĝ o la bagatelon de 4 bilionoj da m arkoj, kio egalis al unu tia m a dolaro. K aj tio estis la la sta ta g o de la inflacio.

B onegaj perspektivoj. R iĉa p a tro : « Do vi d eziras edzinigi m ian filinon. Cu vi bon- volos diri al mi, k ia j e s ta s viaj vivperspek- tivoj ? » •— « Ho, bonegaj, alm enaŭ se vi ne detruos ilin. »

Uiv-L.

V ivi estas strebi AJ Ja bon' k a j belo K aj sin m em oferi

Por m erita celo.

V ivt cstas grim pi K rutan Ja m ontaron K a j destinon iri,

N e tim a n te baron.

Vivi estas marSi,

P ri I’ e s to n t’ pensante, K a j la flam on gardi,

N e m alesperante.

V ivi estas am i Per la tu ta koro K a j senlace peni

Ĝis la lasta horo.

CH. CHOM ETTE.

(L ib era tra d u k o laŭ V ictor H ugo.)

La mondo ridas.

Sendis P.B.

Skandinavia. K iam reĝido O laf havis k v a r jaro jn , li foje ak cep tis sim ilaĝan gaston.

L a fre m d a k nabeto tu j enkuris en la plej belan ĉam bregon k aj eksidis en la plej bela brakseĝo. Reĝido O laf kolere riproĉis lin :

« Tion vi ne ra jta s , tio estas la loko de p a tro ! » En tiu ĉi m om ento envenis la reĝo mem ; li afable prenis la frem dan knabon, kiu eksidis su r la genuoj de la reĝo. L a ju- n a O laf denove e k k riis : « Ho, tio e s ta s la loko de p atrin o ! »

Dana. Viro k u ra s m alespere al policofi- cisto k a j ra k o n ta s ke lia edzino m alap eris ja m a n ta ŭ du tagoj. « Je n estas ŝia foto- g rafaĵo , bonvolu fa ri ĉion por trovi ŝin. « L a policoficisto longe rig a rd a s la foton k aj poste sin tu rn a s al la edzo : « Sed bonvolu diri al mi : kia j ... ? »

A ngla. B onhum ora m a risto en ira s drinke- jon de la m a rista k v a rta lo de Londono. Li ira s al la bufedo k a j e k k ria s : « K iam Gre- gory drinkas, ĉiu d rin k a s ! » Ciuj gastoj tu- m ulte k u ra s al la bufedo k a j g aje kundrĵn- k a s glason da alkoholaĵo. D rinkinte, la m a- risto elprenas el sia poŝo m oneron, ĵe ta s ĝin su r la bufedon, k ria n te : « K iam Gre- gory pagas, ĉiu p a g a s ! » k a j rapide fori- ra s ridetante.

H ungara. Bela V ikar, akadem iano, fa m a ste n o g ra fo k a j esperantisto, stu d is mul- ta jn lingvojn, k aj in te r ili li flue parolis la m ordvin-ĉerem isan. Sed neniu en la civili- z ita m ondo konis tiu n lingvon. T iam V ik ar eksciis, ke en H elsinki ek z istas fin n a scien- culo k iu a n k a ŭ p aro la s ĝin, k a j li tu j voja- ĝ is tien, por fine havi a g ra b la n konversa- cion. Sed lin aten d is g ra n d a seniluziiĝo. III ne povis interkom preniĝi, ĉ a r la fin n a ko- lego p aro lis la m ordvin-ĉerem isan lingvon

— en dialekto.

Usona. « P o litik isto e s ta s tia homo, kiu solvas tia jn problem oĵn, k iu j tu te ne ek- zistus, se li ne estus. » (The N ew Y o rk e r.)