Acta Eruditorum […] Calendis Aprilis, Anno M DC LXXXIII, N.IV

A C T A

E R U D I T O R U M

publicata Lipfia

Calendis A prilis t Anno M D C L X X X III.

J O. S C H I L T E R I J.C. DE U B E R T A T E Ecclefarum Germania Libri VIL Accedit de Vru~

dentiA Ju ris Chrifii Anorum liber (tngularis : itemq^e deFa- iis Ec de f i Arumper Jo annem divinitus regelatis {

Differ tat io.

J e n 3e ,i< 5 8 3 . i n 4 .

libertatis bonum, cujus defiderio homines, nifi a fc alieni, tenentur omnes, adeo majoribus noftris proprium, ut ni­

hil avidius profeqverentur, nullaqye re magis a ceteris gentibus in- 'ternofei cuperent. Fuere tamen infelicia temporum intervalla, qyando acerrimi libertatis cuftodes ac vindices pravis artibus occubue­

re illorum , q vi mutua ope imperii majeftatem juvare, eamqve omni re,

& ohieqvio potiffimum tueri debebant. Ecclefia hoc malum in pri­

mis experta , cuj us libertas ab ortu ftadm, contra fas aepudorem, im­

proborum llu diis preif.i, majoribus obnoxia liautfuit periculis, qvam cum in perniciem ejus confpirarent facrarum rerum antiftites. Qva manu contra , q v ovefucceiTu ahqvandodefenfa,pervim aeqve*acdo- ftorum ingenia fteterit illibata, qvo coniilio rurfum, 6c novis adhibitis machinis, vel convulia inclinaverit fajpe , vel jnftaurata priftinum fplendorem receperit, annalium fide confiat. Diverfa autem heic fors populorum nofeitur 5 pro adminiftratiomscura} ac fapientumva- rktatt,unde graviora certe eivita tum ac magnorum imperiorum mo- menca*Q;in\arifolent, Gallorum felicitas ingens ante omnes, ubire- gum potentia, do&rina epiicoporum, ac publica erudjtiffimorum ho­

minum confetiGonc,regnum libertatis floret,janiqvc tot feculis contra vaferrimas aliotmnrationes ingoncuiliitn perfiftit. Inter plures hujus

Anno 16git & ϊς«

N. IV. i i y

lei teftes, «terna funt nomina, Duareni, Pithoei,Puteani,\farcx } βα“

fuzii, qvibus ecciefia patria fefs plurimum debere, & m«m0r £,tebimr cmper, & merita digne praedicabit. Nos ifthac parte infiriorcs Jau- dare qvidem poflumus induftriam,non fine infigni utilitate ptobatam»

qvam in Scbardii, Goldatti,& Hortlederi colledionibus fere deprehen­

dimus, fed plenamelaboratamqve traftationem ibi fruftra reqvitimus>

Ut igitur optimi civis munere fungeretur vir cultu Jitterarum, judicio, rerum agendarum dexteritate, ac prudentia inditus Joannes Schilte.

r m j. C. poft variaexqvifitas dodrinamonumenta, ephilofophia,ci­

vili facroqve jure, ad communes ufus edit a, amore tandem pa triie, ec- clefiarum in Germania libertati manum adm ovit, 8t opus, diu votis praftantiilimorum expetitam , primus apud nos ieptem libris ab->

folvit.

Scopus ei propofitus hic eft praecipuus, reddere ecclefiam reipil- blicae, & concordiam utriusqve conciliare; qvem etiam in comitiis Noribergenfibus, anno iecundo ac vicefimo feculi antecedentis, Impe­

rii proceres in oculis habuere, ad formulam primaevae liberatis provo­

cantes·. ifta autem non impetrata, monftrare, qvae odia, qvaediferimi- na & inveterata mala fintconfecuta, qvaeqve horum cauflaeextiterint, fimul ac remedia falutaria apertius indicare, Et ut ordine fingula co- hxreant, hiftorica ferie libertatis naturam ac vim ab origine ecclefiae Germanicae repetit, ex incorruptis veteris aevi documentis, ir liflima- rumfabularum commentis ubiqve fpretis, vel etiam detefti;,. amqve nuda minime fufficiat inftituto praefenti narratio , prudentiae regulas jungit, & ex divino atqve humano jure tradit luculenter, c; va:nam ec- clefiafticae libertatis fundamenta habeantur , a qvibus pofita ac dirui coepta, novis peroccafionem dogmatibus callide fubflitutis, au&a fu- perftitione,acdifciplina antiqva prope fublata: itemqve qvo conatu, fucceflu & eventu pleraqve acciderint. Hinc fado jusadplicat, &

eontfoverfias ex temporum fpatiis, qvibus ortx funt, aeftimatione feria

«xpendir,atqve ad legum normam dijudicat. Neqve etiam raro pera­

moena digreffione in partes voca t civilem libertatem, qvod utraqve ar- itisGme copuletur invicem,& unius oppugnatio alterius opem implo­

ret. Argumenti hujus efle cenfentur, qvae de origine Elettorum difqvi- ruhtur, deqve officiis palatinis in Francorum imperio, de prima eo- iundemfede, deGermaniarumdivifione,de praerogativa imperii,&re-

ϊ^ο A C T A

E R U D ITO R U M , IJI

gni G e rm a n ici,de jurelmpera toris univeriali, refpedu aliarum in orbe Chriftiano rerumpublicarum, deRegeHifpaniarum, & jure Imperato­

ris G e rm a n ic i in Hifpaniam, de jure exaugurandi Imperatoris,&fimi- lib u s n o n ta m obviis ac vuJgoputantur. Sed neqve contentus, ita fe­

cundum diverfas aetates,ac iiculorum vicisfitudines,lites earumqve caufTas difceptafle; deliberativae prudentia infuper ipecimina pasfim

e x h i b e t , fi qvandojuftitia rei demonftrata, modos recuperandae liber­

t a tis ,ejus impedimenta, ipeciofa in v o lu cra, fimulacra, occultas in aufu atqveconfflio rationes, his pariter contraria ftudia inde ab imperio Caroli Magni aperit, ac deniqve necesfitatem cum juftitia reformatio­

nis a majoribus inftitutae, ex fontibus fuis diducit. Qvae deconcordia Germanorum, &disftdiorumutrobiqvei)auferendorurn ratione , falva tamen libertate ecclefiaftica,alicubi annedit,orthodoxa ecclefia judi­

cio ac moderatiori cenfurae ingenue juxta devoteqve fubmittit. Cogni­

to jam fine, atqve tradandi habitu,in praienti opere, partito etiam Un­

gulorum librorum notitia tradendaforet; verum qvod Scriptor nobi- lisfim u s hoc ipfum data opera in prtfatior.e ad Lectorem exeqvatur lar­

giter, illae remittimus argumenti hujus ftudiofum.

Liber de prudentia juris Chrifltatiorum co pertinet ,u t , qvafub initium Jibri primi de libertate ecclefiarum; de focietate inter Deum &

hominem dida funt, amplius exponantur, ac praterea cultus divinus inter Chriftianos rationalis magis magisqve innoteicat. Magna utiqve prudentia humana patitur deliqvia, nili huc eatur, & imperfeda illa , m uri'a atqyc corrupta ex divina fapientiamenfuram accipiat &

complementum. Neqve poteft non magni fieri tale propofitum, qvo per d o d rin a profana guftum, & ordinem proficiendi naturalem, qvae fanda atqve veneranda ob fublimitatem omnibus efle debent, non fen- tientibus ingeruntur; ut noffeincipiant,omiiiqvecuraqvarant,qva antea tanqvam fimpliciora longeinfra fupercilium fuum pofita exifti- mabant. Similia qvadam conatus erat idem fuperioribus annis in ►

morali introduttione sid veram jurisprudentiam, qva hoc librO abfolvit,1

& qvaenam illa fumma in vita morali fperari qveat, qvave ratione com-' patetur, fatis abunde docet.

^V atis ecclefiarum ultimo loco differit, qvatenus illa per Joan- nem divinitus revelata funr, cum ibi multa obveniant, qva ad illuftra- tionem faciunt. eorum, de qvibus in praemisfis adum. Qvamvis autem ,

*

meri jam tuiti Hujus revelationis interpretes verfentutin manibu? eru- ' ditorum , id p raefertim tamen 111 praefenti agitur, u t, mi&C« ceterorum opinionibus, perfpicua fententia,qvse verbis ac menti Joannis ex f Vt analogia & hiftorica veritate conveniat ,apte proferatur. . itaqve primo demonftrat feriptionis divinae lftius, qvod nontam \n profundo fenfu& recondito eruendo,aut intervallis temporum fignan- dis, qvam in cognitione veri ilatus eecJeiiaftici confiftat, qvalisindea temporehujus revelationis, & qyisillefuturus, irem, qvomodo eccle.

fia vera a falfa, chriftianifmus verus a fimulato &antichriftianiimo difeerni posfit. Mox rotius Apocalypfeosdivi/ionem oftenditgenui- nam, eamqvebimembrem: cujus altera pars cominct feptem epifiolas, ad feptem ecclefias A iise minoris, qvibus fata infinuantur earum ,-ficut ab initio fefe habuerunt; altera vero comple&itur capua reliqva. ubi qvo propius ad finem accedit, eo didu&ior eft atqve explicatior. In iingulis annotat, qvid evenerit, & five futuris adhuc feculis formam det, five exempla illorum, qvae Deus reprehendat, inqveecclefia cupiat emendari, qvidvefuperfit, infolatium tamen piorum,ut animo femper prarfenti atqve conflanti reperiamur, acvelutin ipeculo laetam con­

tueantur & e xpe&ent cataftrophen.

L E T T E R E D I G I A N P A O L O O L I V A , della Compagntadi Giefii,TomoPrima.

five

Epiftolarum Jo k Pauli Olivae, Soc. Jefu,

T o m u s Prim us*

Romae in 4. Bononia in 8-1681.

A

Umorem non Jefuttam tantum, fed et Societatis illius, per totum orbem multas ob caufasfamigeratis/ima;, eaput&Prjpofitum Ge- 1 MralemfuiKe,fatis notum eft. Decesfit admodum ienex Romae, sefta- te anni proxime praeteriti. Experientia, in urbe tot excellcntisfi- morum hominum fede, per multos annos, in negotiis gravisfimis & va­

riis acqvifita , etiam mediocre ingenium excolere potuifiet : fed au- ftori reliqva etiam a natura & eruditione adminicula largiter adfue- jymt, ^vodY^i^xepiftplarwmJiocTpjno,licet non m agno, judicari

haud

A C T A

haud difficultcr poteft, Scriptae iunt lingva Italica, numero 5651,111- terqveeas non paucae ad fummos Principes, magnosqve omnium ordi­

num viros; admiranda brevitate, maxima elegantia & concinnitate, aliisqve omnibus artificiis, (m affedatione tamen adhibitis, qvibus velfuperiores demulceryjdDaresco3i& commoveri, inferiores autem, prout res po fcit, gi!i^!Pa&Ylomitertradari pofl"unt&debent. Sed praeftatqvaedamnon vulganaex Praefatione, fi non ab ipfo audore, cer­

te a non mediocris eloqv^PiferaiiHitgWiil^Viro confcripta , referre.

Narrnturaurem, Audorem duodecim annorum ipatio, neq ve precibus amicorum, neqvefuperiorum audoritate induci potuifle, ut in publi­

cationem literarum 1'uarum confcntiret^Neqve enim decorum mu­

neri A ρ,οίΐ: ο I i c r*concionatoriT'!fi^ rttoili & profesfionifux conve­

niens putafle, ut chartarum diverfisfimarum chaos evulgaret. Ante annum etiam nujub^ffffJi^vi^^vage/inMtin exenfpIa literarum non fervafle,curo tamen annis va/idior, curis minusgravatus, & ingenio ve­

getior eifet. _Cesfifle tandem minis amicorum, qvi dicerent, ie poil mortem ejus ΰοΰιριΙ',ΤΜ'υΡάί'ί',ΙΙίΙΤΙ'ϋ1,; if/^SW^hos feripierit. Terri­

tum vero vel maxime fuiife infelicitate Cardinalis Pallavicini , cujus veneratio, aliis feriptis qva:fita, in commiferationem verfa fit, cum p o ii mortem ejus epiftol* nullo deledufuiilent publicatae. Ne igitur fua: ederentur^n umverfum nempe&promifcue, coadum fuifle qvas- dam edere ; exemplofetemiferorum,qviinvinculisfeipiosjugulant, ne palam cadant fub carnifice, pudori tamen fuo eonfuluiffe,qvantum licuerit,fiibtrahendo nimis familiares, au: qvas ingratas fore conjecit fet; ideoqve multas jam revifas, imo & imprelTcafeniewffli Valde vero abionum vifu.n eilb ipfijpoftqvam plus qvam viginti tomis, de re*

busfacris, bibliothecas Societatisangmentailet, epiftolas edere, mate­

ris non femperfandiC‘'!Ut ierias, fed fepe cunoii, facetae j certe hu­

mana. Deinde merito doiuifle, qvod e>: epiftoiarum voluminibus qva- tuordecim, amanuenilum calamo,per annos praefedurae viginti cclle-

&is,in fcriniis,iecreti cuirodiendi caufa, fervaridebeant, qvae didave- rit; mandata dando, negotia expediendo, nodos iolvendo, cafus prae- venicndo.fufpiciQnes diluendo,offenfas amovendo, Principibus hoc iiJudvepetfvad«ndo,difciplinam iervando, gloriam Dei promovendo:

8c adigi te patiatur ad edendas reiiq vias&qvisqvilias,qvas exhibeant re- fponfion?sadgcatuUtion?sinftft4S; & oblata munufcula, qvxqvead

R 3 m o »

ERU D ITO RU M . ^

mortes improvifas deplorandas, ad natales infanturn celebrandos > ad eventus triftes aut laetos narrandos fcripferit. Hoc eile folia praebere,fru- dus negare; pampinos offerre, uvas pedibus conculcat?. Coadum ve­

ro ad hoc efle, atqve ita in Scyllae fcopulos illifum , ut voraginem Charybdis evitaret: folatia tamen c e p i i ^ i ^ g e m p l o celeberrimorum Ecclefiae d o d o ru m . Nam ut E n n o d iu ?fT O r?en K £p ifco p u stacea(:ur>

qvi epiiloJas Rhetorico aciimine^Sc^oniis pungentibus impleverit;

GregoriumcerteNazianzenurh, iuthnrom Theologum, Patriarcham, io litariu m etiam , ad Celeufium Praffedum, ad Bafilium , AmjViil0„

chium, Anifium , magnarum dicecefium Praefules, acutis fiepe jocis, eaqve affabilitate, delitic^aUq^mcljijA^^ & infui*

oblitus videri poffit, AtfPfflfium qvandoqve ita lenterem epiftolU, ac fi fub umbra piata ni cum fa inihanb^^^ cxcl c re t. Qvin i pium etiam HierbnyftWJlj ''pedusnj^entcrn, vultum cinere foedantem, fcorpiones lateri applicantem,gratias agere lepidiffima eru­

ditione Euftochio at^ ^ ,cren-

dos culices mittenti, oKK>n?c^r^qv^^^^oT^^^risexemoiun\ tcipcxi fe, cuv epiftoke varii argumenti honorem mitrae, & nomen Sanditatis

non abftulerint: neqveimpedierint,qvo minus is a Bellarmino inter facros feriptores referatur, & in menologiis memoretur. Sperare igitur ex epiftolis h is, utut indifferentes materias continenfibus, neqve ad clauftrorumfolum difciplinam feriptis, haufturoseffe viros etiam reli- giofos ideas aliqvas, qvibus uti poffint·ad infipida, qvae evitari non iemper qveuqk condienda. Optare fane ut epiftol is conveniat didum de arbore Apocai. ii.z . t f folia ejus ad fin i tutem gentium. Additur in fine praefationis excufatio alia, de omiiiis temporum in editione hujus tomi notis,qvod audor plerumqve diem 8z annum exemplis adferibere neglexerit, & autographa fine moleftia & temporis jadura haberi & in- ip ic i non potuerint; meliorqve ordo in Csqvendbus tomis promittitur.

M E D U L L A T H E O L O G I / E V E T E R F S T E S T A M E N T I E xcget ic£ , Thetico - P olem c£, acHomilettc& ; fe u E p ito m e B iblio- Y u m R e g io ru m , Criticorum·) Exegeticorum & v in d ic a to ru m ·, l^ a n tu m a d d i t t a Ve t.T e fia m , claffica n u m ero C C C X X V \ ope-

ra J o b a n n t:<s Thilonis^ SS. Theol, L. L ip fiz a d D • N i ­ colai Ecclefiafiis

L i p f i a e , 1 6 S 3 i n 4 ·

Cut»

,34 A C T A

C

um MattbjuuVoltu infigneillud opus,qvodSynopiis Criticorum aliorum qve Biblicorum Interpretum inferibitur, indefeiloftudio elaborandum in fe fufcepiflet, varias&qvandoqve haud leviter inter ie pugnantes di verforurn Audorum /ententias cordati Ledoris arbitrio potius dijudicandas relinqvere qvam fuum ipfius judicium interponere m aluit, fufficere ratus, /f optimos qvosqve^Scriptura» interpretes in com pendio & uno gra/i obtutu perluftrandos fideliter exhiberet.

Vertim hanc methodum nonfatis tutam,iedfcepticis fludr.atio- nibus,praeferfiniapudeos, qvi nondum folida Theologia; fundamenta pofuerunf, ibresylperturam Vir pl. Rev. L. johannes Thilo Lipfieftfij, patria: fax digmlfimus, dum viveret , Ecclellaftesexiftimavit,eaiinqve ob caufam in id incubuit,ut Theologiae Studiofos contra illud pericu­

lum qvajicunqve praefulio muniret.

S io c igitur confilio claffica, q v * Vocant, S. Scriptura: dida qva- tuorfeeUonibus pertradare aggreiTus eft, qvarumprima praecipuarum verfionum collationem fiftit, altera circa notas philologicas & exege- ticas occupatur,tm ia pro confirmandis fidei articulis & confutandis adverfariistheiesqvasdam Theologicas cumfuis· argumentis & vindi­

ciis exponit, &c qvarta deniqve ufus locales, Ut appellat, &.Vtomileticos fu bjungit. Subfinem additus eft index variarum ledionum, qvaccirca Chaldaicam & Graecam horum didorum verfionem inBibliisRegiis Antverpienfibus&PolyglottisAnglicanis deprehenfae fuerant.

Nihil autem inhocSyntagmatedefideramus,qvam qvodoptimo Audori meduJJam Novi Teftamenti eadem methodo concinnare jam parato propohtum fuum & multorum vota ob mortis interventum im­

plete haud licuerit.

C E R E M O N I E S

e t c o u t u m e s

> ^{g v l} f ob firment aujourdhuiparmi lesjuifs , traduites dt

It a lit n dc Leon d e M o den a , Rabin de Venifi r f a r le Sieu r d e Simonville.

id eft,

Ceremonia & R itu s, qvi obiervantur hodie inter

Judaeos,translati ex Italico L e o n i s Mutinenfis, Rabbini Veneti Tper Dom inum de Simonville*

Parifiis ι6$χ. & Hagas Com. 1682,11112.

R abbi

ERUDITORUM. rjy

R

Abbi Leo de ModenA, qvae Mutina o!im dicebatur, con/cripieraS Ttaiica Iingva exiguum librum de Ritibus & Ceremoniujiuiecrum hodiernis··, qvem cum non (Incinendis \6yj Lutetiae cxprcffurn ν|^εη;£·., feqvente ipie anno Venetiis accuratiorem edidit, abfciflls qv® diiplice- bant ex prima editione,aliisqve & melioribus in locum illotum furro„

gatis. Dignus liber Chriftianis vifus fu it/q ^ in alias qvoqvciingvas transfunderetur,ut a pluribus legipoiIet,qvemadmodum Angllcano fermone convcrfus Londini prodiit 1650; Gallice vero, uti ex Regio vilegio, hujus editionis parti fecunda annexo,apparet, 1674 . Qvan- qvam vero interpretis nomen in privilegio expreffun^ion e ft, nona»

lium tamen putamus eiTe,qvam qvi novae n u n c dedicationi ad Epifco»

pum Meldenfem fubfcripfit,l^/Y6..S/>»0»<w,h.e.celebreni illu au&ore Crittces Feteris Teftamenti, Aprili menfe fuperioris anni a n obis de li­

neata;. Judaicus liber conciius & brevis eit , novem oilernicftibus comprehendis; fed in qvinqve ffsrtes ita diviius f ut I iEdificia, Veili- menta, Synagogas,Precationes, Lotiones & c. II Lingvam, Studia, Vota, Ciborum genera : III Feftosdies: IV. Matrimonium, Circum»

cilionem, T?rimogenituratn: V. deniqve Haereticos, Profelytos,Mot- tem, Sepulturam, Paradiium, Infernum, & his cognata referat. Inter­

pres defuo adjecit praefationem fatis amplam , qva meritiffimos viros Buxtorfios nonnihil pungit, qvod 'm Synagoga Judaica , Pater qvidem fine ordine pieraqve tranaverit; Filius patris Teutonicum foetum Lati­

ne editurus partem hujus Judaici libri fuo infemerit, eumqve imitari conatus fit, ut confufionem ex paterno feripto tollerer, ficut etiam multa in illo disjeita fub unumcaput revocaverit. Itaqve in eo eft praefationisaud:or,utLeonis parvum librum Buxtorfiano grandibri proferendum effe perfvadear,qvod nihil habeat fiiperfluum, multa ve­

ro contineat, qvae ne attigerint qvidem Buxtorfii. Deinde notitiam Judaicorum rituum ex ufu commendat, qvem interpretandis S. Seri*

pturis afferant: etiam Hifpanicos Juda:os tum p/onunciatione, tum feriptione Hebraica praeftare ceteris docet ; cujus rei hanc caufam reddit, qvod Hifpnnia olitn perfeftiilimos Grammatico? habuerit,ficut Gallia pra;ftantioresTalmudifias. Hxcex Praefatione. Ipfi libello in­

terdum Notas interpres fiibjecit, qvibus cum alias res, tum praecipue Hebraeas voces explicat. Qvintae parti inferuit geminum de KaraUit foSmaritanis fuppiementum. Karaitis,adhuc in. Occidente fere ineo-

136 A C T A

gnitis multa falfo aRabbiniftis affingi, probat fide CommentarijinPen- tateuchum, fub finem feculiXIll manu fcripti, cujus au&or Karaita Adron Jofephifiliu* appellatur. Exgvofibi conflare ait, Karaitas uni- verfam V . T . Scripturam recipere, eamqve per feipfam , & qvidem fecundum literalem fenfum , explicare : traditiones non omnes refpuere,fcdincertasfanfummodo,fabulofas,&ridiculas:inceteris tam ritibus, qvam dodrinis a Rabbiniftis vel parum vel nihil differre. A l­

tero fupplcmentoritus Samaritarum defcribitex ipfornm adScalige-

r u m epiftoj/s, cparum Latinam verfionem cum Antiqvitatibus Orien­

talibus, Morino & aliis obfervatis, Londini 1681 excuiam , menfe Junio ejusdemannip.176 memoravimus. Addit decalumniis,qvibusajud;eis Samaritani onerentur; dePetuateucho aliisqvelibris;& itidem de iiteris illorumad Do&ores Anglosmiffis,qvarum ultimae 1676 (criptae Ponti­

ficis S a m a r it a n i mortem fignificent. Tandem qva:ftionem admifeet:

An hodieqve Samaritani vera facrificiaofferant, qvod conflare putae cx literis ad Scaligerum: dignum tamen sftim at, qvod a peregrinanti- W * diligentius exploretur.

CO M P A K A I S O N D E S C E R E M O N I E S des Jn ifs & de la difcipline d ei' E g lifi, par le

Sieur de Simonville„

C om paratio Ceremoniarum Judaicarum cum D i£

ciplina

Ecclefise, per Dominum de Si- monville.

Parifiis 1681 & Hagae Com. 1 ^6βζ in π.

I

NT fronte au<ftor pratfcripfit, hunc librum inftar Supplementi effead oraecedentem Leonis de Modena. Eadem fcilicet brevitate,capitibus XlX plurima pertraftat ad religionetn& ritus pertinentia. Tenax eft cap. v. hypothefis f u * , qvam in Critica Sacra flabilire conatus eft, ptmeipium credendi no Scripturae fblum,fed,&Traditioni afferendum.

Qvia tamen acris illa Chrifti in traditiones Judaicas cenfura difficulta­

tem facit; remedium qvaerit in examine traditionum ad praeferipta VincentiiLcrinenfis. Cap. 2. agit de Theologia &Kabbaia : Cap, 3. de morali utriusqve religionis difciplina: Cap. 4. de legibus & auftoritate

Anno 16 ij, S sua-

ERU D ITO R U M . ijf

magiftrorum. Sed cap. 5. dc comparatione Synedtiicur* Pontificatu Rom ano, habet, qvae fortafie nonommbus fui ordinis probabuntur.

Pontifici enim majorem poteftatem non tribuit, qvam Principi Syne- drii, f]’ri Hannafcbi dicsbatut: Epifcopis omnibus jus fuffragii decifi- v ' vindicat: Ecclefiam non a Pontifice ejusqve curia, fed ab univerfe F 'c!:iia fimuifumta repra:fentari fla tuit,cujus caputfit Pontifex D.Pe- tri (uccefTor, qvi habeat praerogativam fjfFragii: neqvenunc dici p0iTc, Notus in Italia Deus, ficut olim vere diccbatur, Notus in Jacita dCII!) dilatato per totum orbem Chriilianifmo. Superfluam etiam effe &

& nullius fundamenti qvaeftionem^num Concilium fitfupra Papam,an Papa Cupra Concilium, Concilia enim adSynedm exemplum confta- redebere ex Papa, ut prsefide-·, 8c Epifcopis, ut presbyteris allidentibus;

cr/od !ΐ fchifma oriatur,aliter difqvirendum efle. Capp. 6.Sc 7. Epifco- porum cfficium comparat cum Capitibus five PrxftdibusSynagoga­

rum in urbibus: Sc ex eodem fundamento aflignat Epifcopo Presbyte­

ros, avorum ipie primus fit, &aliqvando xa]’ εξοχήν eodemnomine vocetur Statuere igitur abfqve eorum confilio nihil potuiife. Hodie Canonicos in presbyterorum five afleflorum locumfucceififle, fed can­

tionibus fere Cieris occupari. Irridet au&ores, praeiertim Hiipanos, qviCathedraliumEcclefiarum antiqvitatem ad: Apoftolorum tempo­

ra retrahant: tum nugas agere aic Carmelitas monachos innovo fuo 'Breviarie., ubi tradunt prophetas, Elias fucceffores, in monte Carmelo Ecelefum B. Virgini exftruxiffe, hosqve prophetas Virginem invi/ifle,

& ab hac idem officium recepilTe, Laudat veterem tam Synagogarum, qvam Cathedralium vel Epifcopalium Eccleilarum morem,qv^Scho- lasfynagogis&templis adjunxerint. Tridentinum qvidem Concilium de reftituendis ejusmodi feminariis cogitafle , fed alia plane eiTe, qvae hodieEpifcopiGalliae inftituant. Capp.8- 9 10. preces,benediftiones,

& l:eila utriusqve ecclefiae comparat, Capp. u .& ti. Talmudici operis originem & ufum enarrat.. Capp. 13.14. ijr.deliiwsjiidaeorurn, qvibus vel in Synagogis,vel in ftudiis privatis utantur, multa notabilia refert.

Cap, iii. Hebraica lingvas notitiam Theologis neceifariam. aut utilem cenfet. Cap. 17. methodum ad eam addifeendam facilem oftendit-com- mendatis Schickardi & BuxterfiiJibeJlisGrammaticis. Capp. 18.· & 19..

de Liturgiis tam Judaorum , qvam Chriftianorum Catis ingenue agit, diffindens a Cardinale Bona^vi Liturgias, Apoftolorum nomine infi- gnitas,,

iS? A C T A

gnitas,genuinas eife ftatuit,qvod au&or probari pofic negat. M u t a t io ­

nes etiam Liturgiairm plurimas candide refert, fatettirqve, Formulare

feu M i f l a l e Romanum ^Vranctfcanorum potius dici debere ,· cum ab his

c o n c i n n a t u m , & a Nicolao Jl/Pontifice promulgatum i i t , & aegre, nec

a b omnibus Eeclefiis, receptum. Ita brevi hoc traftatu multa conti­

n e n t u r Tcitu & examine digna, nec operam perdet, qvi ilium in Lati­

num termonem traduxerit,

I N D I C E S S Y N T A G M A T I S I NS CRI PTI * onum> α THOMA REINESIO colleBarum & il·

luftrA tA rw n,in modum Sc a u g v k o-Gr u t eRIA-

n o r u m adornatu Liptias , I 0 8 j. fo l.

Q

uod fuperiori anno prodierat, in A«flis Aprilis p. 89. recenfitum»

Infcriptionum Antiquarum, quas collegerat & Commentariis illu- ltraverat T H O M A S R E I N E S I U S Syntagma ,nectffariisIndici­

bus dleftitutumfuithadlenus: nor.fine moleltisfimo defiderio eorum, qui haec ftudia& monumenta litterarum colunt. Subveniendum igi­

tur i ili bibJiopolaTatus,ab harum Inferi ptionum ΆιιάίοίοΙκ dices con­

fieri poftulavit. Qvi optimam rationem exiftimans, qvam invenit Smetius, poftea autem perfecit fumma diligenda & cura Scaliger , in vailo illo & admirando Infcrrptionum antiquarum totiiu Orbii Romani Corpore, ut praecipua quaque & obfervatu in ptimis digna , per totum Opus qvorrodolibet difperfa, in certas pro argumentorum varietate claiTes capitaque digereret, ad quae Hngula ejusdem argumenti juxta litterarum ordinem referrentur; eandem tenuit: & vigintiqvatuor ca- f itibus eodem o rd in e, argumento, 8c modo, qvem Scaliger fervavit, adornatis, velut totidem locis communibus,qvid<]vid memorabile tam verborum & notarum,qvam rerum in Infcriptionibus occunerct, col- le&um digeiilt: ut tabulis his, ad calcem Syntagmatis apponendis, un$

velutobtutu cernere liceat

Templa, Sacerdotes,Aras, firoulacraDeorum, balnea, Aqvjedu&us, Septa, Theatra,Vias, Sacta^agifl-rat·^ Moniinenta infculpta fepulcris^

^wtnorcasqve omnes Urbis & Orbis opes.

S 2 L AU -

e r u d i t o r u m : m

V Λ M B A S S A D E l l k

ot>tt ©faai&Boif^affkr/ut^ fcefimfyobe

De Legato ejuscjj munere, Tranatus ausiore Dn.de

VVkqvefort j exGaJJico inGermanicurn iermonem trans­

latus a Joh. LeonhardoSau tero.

Lipfias 3 c Francofurti, 16 g z * in 4.

E

T/i poft Francifeum Hotomannum, ALbericutn Gentilem , Her- mannum KircKnerum, Fvidericum MarlelaetUm, Caroiuui Pafcha- lium, varii de graviifimo Legati munere, dignitate, pore/hte, juribus ac privilegiis commentarios feribere aggreffifunt i tamen i ili cerem o- niamrn folennia, qvae Legatum maxime obiervareoportet, in i|j;s ttSr derc vel omiferunt, vel leviter faltem attigere. Iraqve , ut hanc phtlofbphiae civilis partem, ab aliis fere omiiiam, fuppleret Dn.de Wic- qvefort, in libro hoc foo laudabilem operam infurnfit. Nam poftqvam de 'yare 'cgationis, legatorum divifione, ilatu , virtutibus, cfficio ac privilegiis, certas qvafi regulas propofuillec, easqve cum rationibus tum exemplis ex recenti aularum hiftoria petitis confirmaiTet, jus illud ceremoniarum, per mores gentium cultiorum introdu&um copiofisfi- me exieqvi ac illuftrare inftituit. Q v$ curaacinduftria Auiloris arn*

plisiimi,cunvhacin parte fuerit fingularis, pretium operajfe fa&urum putavit D .Jo. leonhardus Sauteriufi. librum hunc Gallico idiomate ie- mel atqvc iterum antehac publicatum, inGermanicam noftram lin - gvam transferret, ut, qvi Gallice neiciunt, eundem vernacula noftr»

iX po fitu m legere posfine.

M Y S T E R I A C E R E R I S E T B A C C H I , in vafiulo ex uno Onyche Serenijf. & Reverendijfl

Principii ac Domini^Dn, F E R D JN A N D I A LB ERTIyDuc^

BrunjW lcenf. ac JLimeburg.per Epiflolam ad eundem evolu­

ta , a Jo h anne Eggelingio, Reip. Brem * Secretario.

prem ,i6ii, m 4-

Taicuh

i4o A C T A

V

Afcuiurii a fculptorehic exhibetur onychinum,idqve J/<ftfi#4»tt?K ^ appellatum ha&enus, qvod fortiiSmus Heros Francifcus jilbertw, Dux Saxonis in ferio ris, Caiare* tum temporis furamus militiae Dux,iri expugnatione Mantua?, agregario ipfi milite qvedam oblatum, centum ducatis id redemerat. Nunc illud in Pinacotheca SeremfE ac R e v e r e n d if f . Principis ac Domini , Dn. Ferdtnandi J lb e n i , Ducis Brunfvicenfis ac Lun*burgenfis, Capituliqve apud Argentoratenies Fvangeiici Senioris, fim&e aflervatur, capfuias viridi,holoferico in- jus & extusobdutfta;, funicuioqveargenteo ein&se, inclufum. Nam cum folennibus teftamenti tabulis id Princeps fupra laudatus deftinaf·

fet caritTimx conjugi, celfisftmae Principi ac Dominae Chriflina Marga- rcthu,nata:Duci Mscklenburgiac Guftrovii,haec & ipfa per difpoit- tionetn teftamentariam devolvi id cimelii ad Germanam fuam an icam Sophiam Elifibetham , Ducem Brunivicenfem ac Gvelpherbytanam, voluit. Qvae cum Ferdinandi Alberti, dodiffimi Principis, fuerit ma­

ter , ipft pretiofisfimum hoc vafculum , ( nam iliud 150000 Impe­

rialium pretio aeflimatum effe accepimus) tanqvam aiiqvod praelega·- tum j ut JCtorurn filii vocant, affignavit. Vafculum ipfum tantae rr.a- gniiudiniseft, qvanta aere exprefla conipiekur ex onyche integro,· eui parem Europa vix vidit, conflans, & , res infculptas fi contempleris*

totius pagana: Theologis,feu fuperflitionis potius, compendiarium qvoddammyftenurn complectens; -ut non a os re cenfet Joh. Flcnricus EggHinus?R eip · Bremenfis Secretarius in Epiftola ad Eundem celfis-fi- fimum Principem Ferdinandum Albercum, qvi incomparabile hoc va- fculum hodieqve posfidet , perferipta. Cum enim isfuam de hos onyche exponere animi mentem fuiffet juffus, ad nutum clemenuifims Poffsiloris ie com ponens, qvid de imaginibus ei infeulptis fibi videa­

tur, prolixa epifloia,qva: & typis publicis exferipta eft, edifliruit, E il autem Eggelingio hoc Vafculum Guttum^qvovinum guttatiminiaeri- feciis Gentilium fvevif. Ahud enim vas eft, qvovinum pra’guftab(«.

tut ante fasrificium , qvod firr.pidum diftufn fuifle conflat 3 aliud, qvQ intec vi&imaE illud cornua deinceps effundebatur, Qvo tempore ac loco iabrefaitum hoc Guttum fuerit, fe dicere haud poffe, ingenue piofitetur. Εχ. Appiano tamen colligit, id Mithridatis fuiffe Ponti Re- gis, a Pompejo Magno devi&i ac triumphati, Nam in Talaurs urbe ijusi&OO potttUijc onychi gemma fo&z > compaftaqve aurp inventa’,

S 5 Pon>

ERU D ITO R U M , 141

Pompejus etiam , ut refert Plinius, tertio triumpho, qvem Mithridate vido egit, primus in urbem murrhina induxit, primus^v? feJC pocula Jovi Capkolino dicavit. Mithridates praeterea ia erorum, inprimis Bacchi, eo Jem Plinio tefte, per omnem vitam fuit curiofus. CU1I1 Guttum ifthoc per binas aureas Zonas in tria fegmenta, mediutr^ve horum intres iterum claflesfatis confpicuas diftingvatur, de fingulis ordine luam exponit iententiam antiqvitatis gnariifimus Secretarius.

In prima claiTe fegmenti medii (ita enim vocat J qvae Sacellum qvod- damreprsfentat, qvatuorconiiftuntperfonae, binae majores, actoti- dem minores. Illarum prima, q vx veftita qvidem, fed dextrum hume- rum cum pedore & pellibus denudat, Projcrptna ei eft., fmiftra manu floridum attollens papaver; altera,qvae geminas face* tenet, Ceres, qvippe qvae Proferpinam fibi a Plutone raptam facibus in ^iithnaae- cenfis qvaefivifle per univerfam terram fertur; tertia femella in cani- ilro poma praeferens, Pomona; & qvartamafculus capite victatus, ac caetera nudus,maritus Pomona:, Vertumnus; qvia & hi Semidei grata ruricolis fint Numina. In fecunda clafie, qv$ lauro a prima diftingvi- tur, qvatuor itidem perfonae fiftuntur. Harum prima Eggelingio eft Ceres, fed in curru conftituta, & dextra aliqvid pra:tendens, qvod in parte epiftolae mythologica muliebre organon eile exiftimat; fecunda Triptolemus cumCerere in curru ftans,lorisqve ferpentes duos alatos re­

gens : fertur enim Triptolemus lationem a Cerere edodus, accepto abs eadem curru cum alatis Draconibus , id beneficii gentibus celeriter omnibus patefecifle. Ante currum hujus procumbit Bacchus, isqve fe- minudus, & finiftra ciftae myfticae reiupinatae, fed qvae uvis plena eft, innixus. Juvenis autemalatusfupraBacchumeieft Zephyrus, εκ m · tro fuo qvafi proruens, Sagiebas, ut Claudianus de to,foecundorore ma­

ritans. In tertia dafle qvaternarius perfonarum fe offert alius, tres f e ­ minae videlicet, cum uno juvene,feu viro. Ilia? Sacerdotes Graeae funt Eggelingio ,eaeqvc ot> verecundiam erga Deos vittatae. Et prima qvi-

«iem dextra porcam offert, finiftra papaver, Cereri enim & fus 8cpa­

paver» qvod dc Cereale Virgilio dicitur, offerri confuevere j fusqvi- dero , qvia excavatis ferobibus terram convulfiftet, papaver autem, qvod terram tum rotunditate,tum montium ac vallium inaeqvalitate, tum feminibus innumerabilibus,ficceniente qvidemVhornuto,fcite re*

preefemet. Altera Sacerdos album hircum feu arietem adducit cor­

i^i A C T A

nibus, ( nam & Cereri Virenti mactatus eft A r ie s te fte Eupoii ) lava phialam cum uvis ac piris adfcrt. Tertia fe dens in caniftro fructus ge­

nibus fuit inet, dextra fpicam. Juvenis, qvi propter ficum arboremfifci- nam capite ficis aliisqve fruclibus plenam geftat, Eggelingio videtur efle Phy talus. H u ic enim Ceres, cum hofpitio excepta ab eo effet, ficum plantam , ut Paufanias refert in Atticis, elargita eft. Sacris ipfis ita expofitis,ad inftwmenta pergit au&or, qvae minferiori vafculi zona funt exhibita. Hic primum intuentibus occurrit calathus cum map­

p a , isqve panibus, ut Eggelingio videtur, repletus ex papavere forte confectis; dein bina: faces decuilatim ju n cti: nam facum in facris Eleuiiniisionge maximus fuitufus; porto caniftrum aliud, fed avod cognoiciobgemmaeforamen,qvodad emittendum per aureutn tubu- luoi liq vorem fpedabat,cognofci fatis ηδ poteft.Caniftra enim in facri- ficiis adhiberi folita,qva: ex cannis, unde & did a funt, contexi mos erat.

SeqvunturTibiK,facnficiis &ipfiefolennes,& facies Bacchifeu Apolli­

nis, cui fupponta eft Fifiula dijp/iribris Jeptrm- compatta cicutis. Con­

fic iu n t u r etiam in fundo (loqvimur ex mente Fggelmgi) patera & ur­

ceolus, qvae & ipia ad fqlennem facrificii ritum fpedabant. Deniqvs

& fic c u s exprimitur frudibus refertus & cifta myftica, cuidraco inG- der, Sc cui caput fenile·, q vod Sileni

efle

audor autumat,

eft

adfculptum.

Additus eft & fafciculus,,isqve thyrforum forte vel ferularum. In fcz- mento fuperiori jugamentum lemnifcatum confpicabile eft, idqveex implexis frondibus ,flonbus, pomis, frugumfpicis, boumqve craniis, contextum. Sed ne fic qvidem mandato Sercnisfimi Principis feciile faris fibi vi fu-eft rggelingius, nifi &mythologiamikrorum horum- fubjungeret. Oftendit igitur in his ftcris vetuftiffima ac maxima^

qvaqve Theofophixgentilis contineri. Nimirum cum Sole nihil pul­

chrius atqve utilius, terra nihil benignius advertilfent Gentes , illum patrem, hanc matrem Deorum atqve hominumappeliabant ,variisqve:

nominibus ac cultibus ob varia beneficia venerabantur. Bacchus enim·

i cuiferpens tribuatur, eo qvod corporahumana , infirmitatis Pell«<fep0fita, revirefcere qvafi fa c ia t; Ceres terra, mater fcecundisfi-

V ^ ^ ^ cu n d itasn on per organon tantum muliebre, fed & cani- itra rruttvbus tepiQta# nec non perfrondes,flores, & crania boum ( nam' e.c ° : ruPu°tie nulla fit generatio ) denotetur. Deinde & qvatuor.

anni temporaex^yatuorfigniiideminterpres elicit,. Nam Ceres·, ve-

ERU D ITO RU M .

Ε44 A C T A

ftita & faces tenens hyemm·, Profirpina pe&ore ac pc^us denudata,&

papaver manu geftans, verfloriferum·, Vertumnus nudus *ftatcm·, ScPo- mona autumnum fignificare illi videntur. Imo & qvatuot Hemetita ex ahis^gnis producir; per Cererem nempe terram; per Triptolemum*

ro& u in ignem a Deo clam obrutum, igrtem\ per Bacchum a N ytt^ js educatum, aqvam ; & p c r Zephyrum acrem indicari exiilimans. C*.

i erum Bacchus ciftae myiHcae innixus lecuritatis ruftica; ipfi eft fymbo, Ium; & Bacchus feminudus,morum in compotationibus dete&io j nec non Sol de dic terram illuftrans, & de nofte ie abfcondeps,

* * * *

* * * r· 1 ·

Et haee illa Cereris&Bacchiiuntmyfteria>prout exvarculoilfo onychino a elariflimo Eggelingio funt evoluta. Nobisfimile qvidin meritem ftatim venit, fimulatqve Onychem sere expreffiim confpicere fine evolutioneEggelingiana licuit. Et primum qvidem Thesmopho- tia, qvae & ipfa in honorem Cereris erant inftituta, exprefla in eo cenfe- bamus;fed reaccuratius penfitata,iacra Eknfmin, μυς·/'ξΐακατ’ εξοχην d ida, & qvibus tota Gnecia,imo orbe univerio,nihil «.elebratius ian- Aiusqvc fuit habitum, fic figurataefledeprehendimus. Neqve eninj eadem Thesmophoria funt, id qvod multi exiftimanr, cumEleufiniij·, Illa enin* Cereri ri? & ειτμοφίξω , ob acceptas videlicet leges , celebra­

bantur; hxc in memoriam errantis ob raptam Proferpinam Cercris,&

inde acceptarum frugum. In his autem Eleufiniisfacris & memoria Bacchi, cui fua alias peculiaria erant fcfta, recolebatur, eo qvod, cum Cererise Jove filius eiTet, una cum matre fororem Proferpinam apud Plutonem accenfa face qvaeimflfet ·, unde & fexto Eleu/miorum die Jacchum myrto coronatura ac lampadophoru producebant. Vide Jo h . Meurs. de Eleufm. c.2g. De cattero, qvamvis Delii hario/atoris nom ine non indignum centeamusEggelingium, diffimulare tamen non poff*- mus, nobis onychem hunc paulo fixius mtuentibui diverfas ab illo con»

jcduras circa imagines qvasdam fuiiTe obnatas, ^c primum qvitiem impetrare a nobis non potuimus,ut crederemus, Vertumnum 6t Vorna­

ram , qvamvis minorum gentium Deos, in tm exigua ftatura fuiile re- prasientatos. Nobis initiati videnturduo/icexprimi. enim my- fteriorum horum participes fiebant, in iacello qvodam exiguo illi*

initiabantur. Athenienfes autem /lismyfteriis etiam liberos fiios adhuc pueros initiari certo tempore curafcant. Sed cur nudus, inqvies,alter

tam

conlpieitur ? Forte, qvia veftemfuam, qva initiatus fuerat, jam lacera­

tam Cereri ac Proferpinae dedicarat. Initiati enim, qva tum vefte a- miffti erant , eam nonnifi longo ufu detritam deponebant, depofi- tamqve C ereri ac Proferpinx confecrabant ; qvod ex Ariftophanis Scholiafte Meurfitu in libro jam aJJegato c. 12 luculenter docet. Ad­

de , qvod denudatio corporum in iacris Eleufiniis fuerit longe freq ven- tiffinna. QvodCererem i n altera claiie exhibitam attinet, ea vas mulie­

bre manu prehendere creditur. Sed virile nos, nifi fculptor aut ocu­

lus nos fallit, agnofcimus. Neqve id praeter morem iacrorum horum.

Nam, ur reflatur Tertullianus adverfus Valent, c. i,i»facrvszlluu (Cere­

ris J fimulacrum membri virilis revelatur \ qvanqvam pro muliebri veleafat loqvuntur , qvxClemens Alexandrinus in Parametico, & Ar­

nobius Lib.V adverfus Gentes de dete&oBaubonis pudendo, taiujvam gratiifimo Cereri fpe&aculo, referunt. Et qvisnefcit, facra Eleufinia celebrari obfcaeniffima licentia qvadam coniVeviiTe ? In tertxa claile foemina illa tertia,qvs propter ficum in iaxo fedet, facerdos eft Eg- gelingio,fed nobis videtur Ceres. Nam uti in prima claife ut facem ge­

rens , & in altera u ti riptolemum in curru inftruens, ita in tertia in ίΐιχο (edens ac reqviefcens eiFormata eft. Nam Ceres in factis Eleuii- niisTOTravJa eft. Neqve caufaeqvidobftat, qvominus&hancfcemi- nam agnofeamus Cererem. Spicam certe, praster caniflrum fru&ife- rum, in genibus repofitum dextra fuftinet, qvae perpetuum Cereris in nummis i nfigne eft; & fpicam qvidem,ut videtur, hordeaceam. Nam hordeum cummaxime in facris Eleufiniis, praeter molam&1 iba, adhi­

bebatur, idqve in campo Rhario natum. Nec aliud certaminis Eleu- finii,qvod ieptimo dic inftituebatur, erat praemium, qvam hordeum, qvippe primum Eleufine natum. V. Meurf l.c. c.2g. Accedit, qvod cum Ceres Proierpinamqvaerens Athenas pervenifTet, aCeleohofpi- tio excepta in faxo relpiravit. Sic enim Ovid. lib. IVFafiorum ;

Sic venit a d portus Attica terra tuos } Hic primumfedttgelido moeflijfma faxo,

Illud Cecropida nunc qvoqve trifie vfcant.

Sub Jove duravit multi* immota diebus, Et Iunx patiens, & pluviali* aqve;

Sors fua cuiqve loco eft, q v i nunc Cerealis Eleufis Dicitur, hec Celei rumfuere fenis,

Anno 1683. T Sc<4

ERUDITO RUM . i4y

Sed & haecconje&ura eft, qvam nemini obtrudimus. M piam en tu m vafculiut defcendamus, faces primum confpiciuntur, decuffat jrn pofi- tx , eaeqvc majores. Nara qvinto Elcufiniorum diefaces dica­

bant Athenienfes, deqve magnitudine invicem concertabant. V, Mturf.

I.

^c.

crz6.

Facies ilia

,

qvae medio loco exhibetur, nobis Bacchi vid«tur non Apollinis, qvodqvecapiti fuppofitum eft, non fiftula exfeptemtb.

eutis compafta, qvae Pani tribuitur,fed falciculas fiftularum duobus li­

gamentis conftndus., Nam Bacchus una cum Cerere invcnifle fru*

ges,& cum validiflimo exercitu magnoqve tibiarum fiftularumqve con­

centu peragrafle orbem, & agriculturam docuifle mortales fuit credi­

tus. v. Nati ComesMythol. L. V j c. 14 .I n f u n d o \acent duae ζΰ-λημοχόαη inverfaeh.e.vafafiftihaad turbinis figuram accedentia, leviterqve in fundo compreflfa^qvibus nono Eleufiniorum die Athenienfes utebantur, unde&hicipledies Ότλγιμοχογις nomen retulit. Namqyod patera vi­

detur effe Eggelingio, nobis eft pars inferior alterius ντλψοχο^ς. N o ­ no enim uItimoqve myfteriorum die binas plemochoas implebant, unamqve ad ortum , alteram ad occafum ftatuebant, tandemqve u- tramqvc, myfticaaliqvot verba praefati,evertebant. V , Meurf..I. c. c.30„

R eftar, praeter faccum malis punicis plenum, cifta myftica, cujusmodt circumfcrri in facris Eleufiniis folebant. Nec aliter Ceres iEgyptiis culta fub Ifidis nomine. Ita enim Apulejus lib.XI Metamorph. Ferebatur ab alio cifia fieret erum sapax penitus eelans opera magnifica religioni*,

E r a n t autem in illa, ut Ciemens refert in Protreptico > reconditae fefa- mides, pyramides, lanae elaboratae,liba multis diftinfta umbilicis, mi­

cae aliqvotialis, draco, malapunica ,corda ( inGraecis eft κ,αξδίου, , ied Reinefius Var. Left.lib. 1, c. 2 j , fubftituit exponit, rami ficul­

ni, cacumina r a m o r u m άκξεμόνβί; nos legeremus, y.p/Qq hor­

dea', ob caufam paulo ante adductam) ferula, hedera;,p/acentae &

papavera. Dixenmushunc qvoqve morem failTe Diaboli*

eam , fimiamqve DEI his ipfis ciftis my Ilicis Arcam illam Foederis(in qva tabulae lapideae, decem ptxcepta Dei digito feripta continentes, aurea item urna habens Manna , virga Aaronis qva: f l o r u e r a t, & liber Deuteronomii iervabantur ) imitari apud paganos voluifle. Sed qvid fibi vult Draco cifta? jnfidens? & qvid caput barbatum eidem adfcui- jtutni S?rgensalias anni vertentis femperfuithieroglyphicum. V .Pier,

Faler,

s' 4<5 A C "T A

Valer. Hicroglyph. lib. 14, 0.4, 7. Refte igitur ferpentes tribuuntur Cereri fe.11 Tccrae, qvia qvotannis fert fruges ,rc & e & Baccho feu Soli,

q v i & ferpere Lucretio dicitur:

Annua Sol inqvo contundit tempora firpens.

Caput autem barbatum aut Saturni eft, qvem Ceres Patrem habuit ( nam in facris Eleufiniis major,qvam Bacchi, ejusqve pxdagcgi Sileni habenda ratio, JautJEi'culapii, qvem βα& υπωγώνα fuifle Lucianus in Jove i ragoedo tradit. Nam o&avus Lieufimorum dies ctmoariyia dictus iniionorem iFfculapii, qvi Epidauro Athenas, ut iacris initiare­

tur, advenerat. iEfculapio autem Draco fuit dicatus; Cujus fabula;

myrhologiam fi' excutias, redit eadem coeli anniqve , de qva modo diximus, circularis revolutio. Cum enim ^ifculapius , Apollinis fi»

Ilus, nihil aliud fit, qvam aera Sole temperatus ac ialubris redditus, hanc falubritatem Sol ( funt verba Natalis Comitis lib. 4, c. 1 1 ) per anni- verfiariasfui curftu converfiones, vicisfitudinesqvecaloris acfrigoris, ho- m im bw impertit. Nec aliam obeaufam duo ferpentes iEiculapii am- alibi cernuntur baculum, qvam qvia Sol,e qvoipfenafcitur, qvafi fene [lutem deponens, incipit a principio arietis vires refumere, donec ad cancrum perveniat, atqve cum illo multa & herbarum & animalium ge­

nent vires refumunt. Y. Nat. Com. L c. Sed haec conjeciile fufficiat.

Oculatiores forte erunt alii, qvibus aut major eruditionisantiqvaeei!' apparatus , aut qvibus vafculum ipfum infpicere licuerit.

A U G U S T I B U C H N E R 1 O R A T I O N U M Academicarum Volumen Secundum ,

Fefias continens.

Dresdae,i682.104.

C

um plures Poetae pariter atqve Oratores,tum iuperiori tum noftra aetate extiterint, q vi, fi nonfuperarunt veteres, certe acqvarunt aut ptoxime attigerunt illorum gloriam, vel principe inter hos loco con- 'tuendus venit Augnftus Bucbnerus , Poeta atqve Orator Acade- nna\i/itt(.^ergen{jsnon intra Germaniae tantum fines, iedapud exte- 1 osqvoqvelongecelebrati/fimus,isqveDresdaed. zN ov. 1591 natus, &

\vittebergse(J. ια j.cjj v ivisefeptus. Et meritiffimo qvidemid luo. Erat cnimVarto fui. temporis, & cum reliqvis politioris liter arursc

T 2 fajpiea-

ERU D ITO RUM ,

ϊ

47-

fapientiaeqveveterisprafidiisinftrudus largiter,tum u tf0 cumprimis ac aumerofo dicendi genere plane admirabilis. Nam uti optimos qvosqve aurea illius aetatis Scriptores vafto animo fuerat c o n e x u s , ita mera fcriptitabat aurea, imo auro contra chara, & latiniilimviScri­

ptorum veterum monumentis comparanda dicam , an pracferet\4a>

Polleaqvam igitur emiifisin orbem literarium limatilfimis feriptis k.

gentium qvorumqve animos velut iyngibus attraxiflet, infitiabili qva- dam cupiditate, qvicqvid tum in profa tum in vorla ab eo erat compo- fitum, ab eruditioribus fuit expetitum. Colledas iraqve abs digniP fimo ejus & genero & fucceflore Ottone Praetorio Orationes Panegy.

rica & Orationes Funebres, & A. 1669 "Wittebergx in lucem publicam cmiiTae. Colledae etiam ante qvadriennium ejus EpiftoL· ad Illuftrif- fimos Heroas clariffimosqve viros feriptae , eaeqve in duo volumina redadae. Recufx etiam Francofurti & LipiTas 1679 Diffcrrationes Aca­

demica in 4 ,qva; duobus ante libris in 8 eomprehenfa,audore adhuc vi­

vo prodierant. SedFefta adhuc defiderabantur,h.e.illae,qvx tumCatha- rimlibus leu fefto Facult. Philof. in Acad. Witteb. die, tum in folenni Magiftrorum promotione, tam ab aliis , ( nam & ea problemara, qva: Magiftri noviter creati pronunciarunt, elaboravit) qvam ab ipfo differtillimo Viro fuerant recitatae. Igitur & illae tandem blattis tine- isqve ereptae,& curainduflriaqveMart.Gabrielis Hubneri, qvi & reli- qvis Buchnerianis libris obftetricantes manus adhibuit, adhibebitqve ulterius, in Eledoraii Dresda publicata. Hae Fertae Orationes, nume­

ro XX11I, fi genus dicendi fpedes, non cothurnata: funt omnes aqveac Panegyrica volumine primo compr*hen(ae, at latiniffima tamen, <fe fvaviifimo omnigena conditionis nedare veluti irrigatae. Sunt enim &

argumenta illarum varia , qvae breviter non percenlere non polTumus.

In/diflerit Orator de StatuisMagico ritu confecratis,ubi varia de Iyngi­

b u s & Rhombis MagicisScriptorumloca explanantur; in II de I m a g i­

nibus,in qva Baronium potiffime, an riq vitarem imaginum in A n n ali­

bus hinc inde propugnantem, Icite atqve erudite c o n f u t a t , ϊη I I I id qvaeftionis ventilat, num nomina Idolorum inferenda fint carmini­

bus’ Ita autem ceniet,abftinendum C h riftia n o p e n it u s Deorum nomi­

nibus, majorum qvidem, qvosvocant, gentium prsecipue, nifi ahqva urgeat neceifitas, reiiqvorum autem non nifi r a r if f i m e & caute, & cum accurato tkledu per tropologiam aliqvam , neutrorum autem cum a-

,4S A C T A

iiqvo divinitatis elogio utendum efle. Jn IV problematice qvaeritur, qviddicendum de Sidonio,Ennodio,Aufonio,aliisqve,qvi Joves,Mar- fes,Phcebos, Apollines,Minervas,Veneres, Parcas, Ncreides,Chariras, Mufas , fua ingredi carmina funt paffi. ίη V reprehendit, qvi Deorum-nornina fecureacperlicenterufurpant; abfolvittamen, qvi &

parce, & fobrie, & cum judicio fibi id permittunt. Addit, cautione oiim ea in re fuiile opus, eo qvod in medio paganifmo Ecclei>a fueric ccnftituta; hodie nihil tale magnopere extimefcendum, cum in tanta veritatis luce nemo his nominibus offendatur, Nihil itaqve im­

pedire, qvo minus in profano carmine Martem pro furore, Bacchum pro ebrietate vel vino dicamus; fed in carminibus iacris, & cum cie fi­

dei nofce myfteriis loqvendum, omnino ab illis abftinendum. In VI agit-de Mimica Diaboli, qva cultum Dei iibi vcndicavit, tum perionaj fandas , rurn res ac ceremonias populi Judaici imitatus. Di­

cit enim Diabolum imitatum eile Mathufalemum in Neftore trifeclife- ne,N oachum in Baccho, MoieninZoroaftre,Simfonem in Hercule, Chriftum a Prophetis praediilum in Phoebo , Baccho bimatre, ^Efcula- pio & Bellerophonte. Deinde repraeientafie Urim & Thumim in Ora*

cuiis, Hammonio&Dodon3eo,Hieraiblymitanum templum in Del­

phico,veiles item Sacerdotum candidas & lineas, lotionem ante rem divinam,integras & fine labe hodias, primitias frugum, decimas,iacros panes, abiline ntiam a fangvine «nimalium, jejunia & res facras oleo perfufas. InO rat. Vll totus eft occupatus in Eufebio Pamphilo refel­

lendo, qvi in Conftandni Oratione audoritatem Sibyllinorum carmi­

num ex qvarta Virgilii Ecloga adftruit,& ex Poeta hoc Prophetam facit.

In Vi/I Jocum in tit 18, L.6,Cod. de Mathematicis exponit, oftenditqve i, non alios intelligi hacvoce, qvam Aftrologos, qvi ex nativitatibus hominum & obfervatione ileilarum futura monent; 2 , hoc Aftrolo- giae genus Romanis legibus damnatumfemper ac feveriffime fuifle pro­

hibitum. In IX «x profeiTo agit de Prudentia temporum ieu recogno­

scentia illorum atqve obfervantia, qvam novo vocabulo diferetionem Ita li, rsftius difeernentiam dicerent. Intelligit autem excellentem il­

lam animi virtutem, qvae momenta omnia temporum, locorum, re­

rum, ne minutiffitna qvidem negligens, acute difpicit, perite aeftimat, lolerter diicutit, fubdu&isqverationibus callide ftatuit, qvid agen­

dum , qvid omittendum, qvod prius> qvod pofterius, & qvo commo-

T } diffime

E R U D IT O R U M

r49

disfime Si eflicacisiime tradandum modo. In X , ^va, 'mfCriy>tJ eft de docendi munere , id potius difceptatur , utrum patentes mapis qvam pra:cepteres revereri atqve obfervare oporteat i fed tasviem cum multa tum de parentibus tum magiftris magnifice ac vere pradicafl£fj) non poftponendos praeceptoribus parentes cenfet, illos puta , qvvVibe- zos a fe procreatos cum cura atqve folicitudine educant, iniHtuc.u.

dosqve aliis tradunt. In XI qvaeritur., an re<ftement«m Platonis da­

mnaverit ThemiftiusPeripateticus, qvodeospopuli Re&ores confti- -tuendos e/Te duiilet, qvi eflent Philoiophi aut certe philofopharentur.

Dixerat enim Themiftius, Piatooem hanc iententiam pericuiofe admo­

dum enunciaiie,laudaveratqve meliorem A.riftotelis fententiam , qvi non plnloiophanduin effe principi, at philofophos tamen in confilium adhibendos ab illo effe pronunciaverat. InXII negat i, pericuiofe lo­

cutum fuiffe Platonem ; necive enim eos ab illo intelligi Phiiofophoj, .qvi contlufiones argute necianr, & magna volubilitate lingvae dc vero

& falfo,dc honefto & turpi difputent, caetera nihil eorum facientes, qva!

-praecipiant; hos enim Sophiftas effe Platoni atqve Aretalogos, fed qvi -jufte,moderate, fortiter atqve prudenter agant, & officia vivendi, qvae fcirent, non omitterent, z , negat, meliorem hac in re Ariftotelis eife fentenuam„ Satius enim efie,fi& ipfe lapiat princeps, atqve ad iancem vocet fuggefta ab a liis atqve difpiciat. InOrat. XIII diiqviri- ,tur: Utrumne in Oratione latina exotica feu peregrina,Graeca puta&

alia admifeeri cum laude poffint. In XIV refpondetur, nec abftinen- dum plane externis vocabulis, nec nimis indulgendutn, & cum judicio .ac deledhi adhibenda efle. Poffe v. g. uiurpari in epiftola ad Amicos Eruditos feribenda, in Comoedia,Satyris & Epigrammatis, in diiJerta··

,tionibus item Philoiophicis ac Theologicis, fed necesfitatisaut dodri- 11.x·, nonoftentationiscauia. Inferiis autem operibus atqve orationi­

bus praefertim, in Heroicis etiam Carminibus &: Tragoediis,aut abfti- iiendum prorfus a Graecis, aut certe rarisfime paras/imeqve illis uten­

dum. In X V qvaeritur, an Hiftorici, qvi operibus fuis interferere con­

tiones Colent, improbandi fint vel approbandi’ ? InX V I refpondet,non deculpandosefle Hiltoricos, fiin orationibus id genus ingenii vim & ar­

tificium dicendi exerant,cumHiftoriaEJoqventiae fu o pus; Hiftoricos etiam nondek/tare tantum,ied&infjgniterprodeile , dum pr$claros conceptus tlerebusfuppsditent, gt'avisiim.asqve rationes & confilia de

rebus

' A C T A

rebus maximi momenti elegar.ri idoneaqve oratione exprimant. In XVII hoc ζ-ή-τημιΑ proponitur; num accufandi vel caftrandi veniant liftorici p r i n c i p u m vitia fceleraave enarrantes, eo qvod majeftatera principum polluere, pudori offendere & integritatem iegenriiiixi cor­

rumpere videantur. In XVIHcontendit Orator, non disfimulandas effe haliucinarionesafgve enormitates principum 5 cum veritas omnis hiftoriae fundamentum, fpeculiqve inftar efle debeat, qvod non decora tantum & elegantias, fed nsevos atqve verrucas in homine exhibeat; fi­

nem praeterea /riftoricorum efle, ut componendo virtutes & vitia, illar- rum amorem ac ftudium, horum fugam atqve odium animis incui- ccnt; idew.qvcfa&um infacris literis, multorum libidines, adulteria', inceftus aliaqve fcelerareferentibus, InXIX qvaeritur, r an Caeiar ita fitdifiius, qvod ex utero fit caefus, ut Suidas, Cedrenus atqve Etymo­

logicum magnum refert. 2 cur Claudianus principem diftingvat s Caefare, c u m Cscfaris tamen appellatio eandem, qvam Principis voxy poteftatem defignet? In XXenarratis variis de voce Caefaris fententiis,.

r e f e l l i t Graecorum adduitorum fidem, oftenditqve, non Juliurn primi­

tus Gc di&um , fed ante ipfum longe plures ex gente Julia. 2 apud Claudianum , Csfarem non alium efle qvam Candidatum Imperiifeu defignatum ejus haeredem, nec aliter differre Principem ibi a Caria re,

q v a m Imperatorem Hodie a Rege Romanorum. In XXI qvxritur, num

M ifniadifta fit a Mifna rivo, fecundum Detmarum, Epifcopum Mar- fisburgeniam,ana misfionariis militibus hic collocatis, fecundum Ra- dericum, an a M yfis, populo antiqvisfimo , fecundum Melanchtho- nem, Peucerum, Reineccium atqve Albinum ? InXXII explofapri­

mum & prolixe qvidem fententia Philippo- Reinecciana, ac deinde Radeviciana, Detmarianam ampleituur, Miimam ab amniculo Mifnar denuncupatam, cum & aliae clarisfimae urbes abobfcuris fluviolis for- titx nomen, & Detmarus Joco & tempore fuerit Miisnae proximus»

Mattisburgo qvrppe refidens & 41 anni? poft Mifenam conditam na- tns. Additur tandem Feftis hifce orationibus Oratio XXIII tnnqvam pakbettitnum corollarium , Oratio inqvam de Pace ab illuftrisfinw

■ leroeH.aV. A. 1641 fcripta, c u i& Index rerum in hoc volumine con»·

tentarum Cubiangitur,.

E R U D IT O R U M ψ

/

J A C C X

A C T A

J A C O B I T H O M A S I l O R A T i o N E S

argumenti varii.

Lipfise , 10 8 9* in 8.

A

Pem Atticam Xenophontem, alterum illud cum Platone SQcratJ.

ca: amoenitatis lumen, ob mirificam eamqve inaffedtatam juCun.

ditatem didtum olim fuifle accepimus. Nos eodem jure Apem PKiVu.

raeam falutare nunc poiTumus Jdcobum Thomafiuw, Philoiophum atqve Oratorem Academia; hujus, qvam patriam agnofeit, famofisfi- mum. Is enim uti apisfedulae inftar per floriferos feriptorum omnis generis volitavit faltus, itahbavit in illis omnia, & incredibili diligen­

tia, qvicqvid mellificio fuo infervire unqvam-ufqvam eft vifum, in cel­

lulas fuas, qvas plurimas habet,conftipavit. Nec alia ejus didlio eft, qvam Xenophontea h. e. mellea, δc ab ipfis Mufis velut inftillata. Lo- qvuntur id p m er Pr&fationes fuperiore anno editas, Orationes ejus­

dem iuci publicae nunc nuper expofitae, esqve juxta ieriem temporum, qvibus habita; funt, ordinatae, &dodtisfimis hinc inde fchohis illuftra- t s . Has numero XXI in duas clailes partitur Audior ipie in praefatione ad Ledlorem, in feptem videlicct juveniles priores, & X I F viriles reli- qvas,Si, pofteriores hafce qvod attinet, harum argumenta partim ab ipfis temporibus fuifle imperata feribit, partim abipfomet liberrime fuifle led a, qvocies videlicet cunqve Orationis aliqvid in honoribus Philofophicis conferendis pronunciandumipfi fuerit. Qvod fi priore*

percurras cum reliqvis,earum alias Hiftoricas, alias Philoibphitas,a/ias Theologicas, qvoad materiam primariam, eife videas. Hiftorira/unt XI de Regibus Poloniae, IV dcAugufto, Ele&ore Saxonis, VIά φ ΐnu­

n tio EI. Sax. VII de Chriftiano i, V deC hriftianoII, X deGeorgio, Principe Anhaltino, it. XIV de Alexandro Alefio natione Scoto, &

Lipfienfi Theologo, cujus vita a nemineantehac,grodiciamus,memo- ria; fuit prodita, & XVI de JacoboW ellero, magno illo Saxom x Theo­

logo, necnonUdedifputationeLipficaLur/iericumEccio, & X I X de congreflu Lutheri cum Cardinale Cajetano. Philofophici argumenti funt : 11X de Felicitate Literatorum, IX pro Ariftotele h a b ite, negan- te idoneum Ethicae auditorem eife juveuem , Χ'Λ de Scita Nomina­

lium, Xlll de Ideis Platonicisexemplaribus, X V de Syncretifmo Pc- ripaticae

ripatetico fqvanqvam hac tres adhiftoricas qvoq; ob hiftoriam, qvatn fpirant, Philofophicam referri qveunt) XX illorum errori oppofita, qvi praeexiftentiam animarum humanarum adftruunt, & XXI de pra:ftan- tia vitae Theoreticae. Θεολογικωτίξαι funt: I oftendens, myfterium SS. Trinitatis ex ratione* ciaufo Scripturae facrae libro, duftu luminis naturalis cognofci haud poife ac demonftrari; III de potentia Angelo­

rum , X V II Euchari/!ica pro pace Turcica, & XilX de Indulgentiis Pon­

tificiis , earumqve expugnatione. Deeft orationibus his teriisfimis juxtim arcpeeruditisfimis non minus,qvam Pr^fatienibiu, Index re­

rum notabilium neceifarius. Sed in eo jam nonnemo eft, ut indicetn utriq ve libello adjiciat, eumqve poitea literatocum orbe communi­

cet; id qvod non prsefignificare Le&oribushicloci non poITumus.

O B S E R V A T I O A T g V E E X P E R I M E N --

ta ci r ca ufum Spiritus V in i e x ternum , in b&-

ntorrbagtis fifiendis.

N

Eminem illorum, qvos inventa hujus feculiPhyfica atqve Medica iollicitos tenent, uiiis Licjvoris illius flyptici latet, qvem Colonel- Jus qvidam Gallus Vivient diftus ,fuperioribus annis invenit, qviq; per Galliam , Angliam,Daniam,Germaniam aliasqve provincias, non fine Inventoris iingulari fama, & marfupii turgeicentia circumlatus fuit, ita qvidem,ut hoc per varios fucceilus comprobato, remedii hujus con­

ficiendi rationem PotentisfimusMagnae Britanni*Rex 50ooImperia- libus comparaverit. Ex vitriolo&alumine medicamentum hoc con- ftare, pieri<3ve augurabantur; an bene, vel male, impraefentiarum haud difqviram : licet, qvem ante oftennium circiter ex gratiofa manu Ge- nerofisfimi cujusdam Viri, cum fumma afleveratione, eumab ipfo In­

ventore Gallo immediate prodire,acceperam, Liqvor per varias cir- cumftantiasingredientia hascteftaretur. Aftcumfangvinem in gru­

mum condenfando,&obice hoc vafa fauciata feu lacerata obturando illum ftypticam virtutem exerere, multi tunc temporis alTererentjfimi- leqve ex iUius applicatione mihi qvoqve phaenomenon confpicere contingeret; cogitabam annon Spiritus vini qvoqve idem praeftare, i.e.

fluxus fangvirus compefeere pollet ? Obfetvabunt fiqvidem mecum cu n fti, qvi expetimenta phyfica non abhorrent, aut forfan me hauri monitore obfervarunt 5 foiritum illum fuijphureum, fangvinsm» qvem

Amo z % V exci-

ER U D ITO R U M . 155

cxcipitfluidisfimum c vena ed udum ,coagulare, feu in grumum fpiflura maxime, & carnem compadiorern referentem. ccgct«;ut ijjjus pQ.

fentise coagulatoriat taceam, qvam in bilem qvoqve exerere, mcchani- cadocet: adeoqve non plane paradoxam theoriam illamineam judi­

cabunt , qva fimili modo eundem in ianginem vitalem qvoqve forfan adurum,i.e. hujus aliq vam portionem coagulaturum,hinc haemorrha- giasvu ln eru m , vaforum etiam notabiliorum, ftiturum , augurabar.

Dum autem 8?hic experiebar, rationem fine experientia, pariter ac na­

vim fine redore flud liare& a dubiorum infiiiitcriim procellis agitari, varia in canibus hunc in finem adornabam experimenta, horumqve Vafa non tantum minora, v. g. in tibia, fedma\ora qvoqve, fc. cruralia

& jugularia, venofa aqve ac atteriofa, aliqvando arteriam folam , inter­

dum ejus fociam venam fimul,modo fecundum longitudinem finde­

bam, modotransverfim refecabam; & a fola Spiritus vini ad pauca mo- m entulaapplicatione conilipabanturha;c,fangvisqve flabat, ac nun- qvam expedationi fucceifus haud refpondebat. Qvamvis autem nec in difeindendis ac lacerandis vafis, nec in applicando flegnotic.o una ea- demqve ratione me ufum fuifle recorder, nihilominus repetitis tenta- minibus eunda removere dubia cundasqve penitus explorare circum­

flandas haud detredavi, inter operandun.feqventesobfervans enchei- tiles. Sc. primo·, fufficienter ac probe removi integumenta externa»

cutemfc, cum pingvedine, &,qvi interdum obftabanr, mufculis, ut nu­

da confpicerentur vaia difeindenda, neqve illorum moles aut contra- d io hsc aperta comprimendo,obftruendo,aut qvocunqve modo ob­

turando id proflarent, qvod liqvori meo adfcripfiflem. Deinde fe­

cundum longitudinem freqventius,rarius pertransverfum , vafa fau,- c ia v i, pariter ne horum extrema vel fpafmis propriis corrugata, vela partibus adjacentibus, in qvas retrahuntur, compreffi, fine ullius et­

iam medicaminisiifu, hainorrhagiam fupprimererif.· quemadmodum

e x C h iru rg ia notum hic fnppono vaforum in partibus m ufculofis lace­

ratorum , hinc haemorrhagia: remedium, fc. ut rd iqvis eundis irritis

»Ua per transverfutii diicindantur. Fili uras tamen has tertio fatis lon- gas,&.nuperrim e in vena jugulari externa,qvae' in canelonge eft interna major,harum unam digiti latitudinem arqvantem paravi, defiderato tamen cum fuccelTu. Jgvarta in applicatione Sp iritu s vini ita me geffi, u t ptiui aliqvid iangvinis^ qvi de vera vafis laceratione teftare-

i54 'A C T A

iu f, emifcrim "ninc, fine ulla vel arteriae in parte iuperiore,vel venas in inferiorei compresfione, ipieniurn,modofimp!ex, modo duplex, liqvore illo imbutum, plagiimpoilierim, digitis vel propriis vel ab urio aditantium mutuatis hoc <pam levisfime apprimendo, i. e. vix poten- tiorem , qvamqva?pulfu: explorando (blennis, compresfionem adhi­

bendo. £)vintoft:ixu icd ito,interdum animal cum plumaceolis iis­

dem, cum Spiritu vinide novo impraegnatis ,& faiciis commodis deli­

gavi, aeper aliqvot horas q ietum detineri curavi: crcbrius tamen fine ulla faiciafionedimifi,nelbilicidium qvidemfangvinis in eo obiervaas, ut utrarie Te volutaret, ambularet &c. Tandem ultra qvadrantis horae fpatium me compre,(Uonern liqvorisqve admotionem nunqvam con- tiauafle, teftabuntur , qviobftetricantes manus his meis experimentis commodarunt; imo poft pauca horz minuta farpius ad deambulan­

dum martyres hos chirurgicos dimiilfle, memini: femper Spiritum

v i n i magis dephlegmatunrceJenoris efficacia: deprehendens.

A ft de Experimenti fide certo modum qvoqve operandi indagare p\acuit, i. e. an Spiritus vini, prout qvidem olim opinabar , iangvinem -congrumando, an vafa potius conftringendo, effe&um illum praefta- ret? Ubi remotis plagulis circa vulnus vix me unqvamaliqvid coaguli iangvinei vidiffe recordor: qvid tamen proxime fuperioribus diebus in cane, cujus primo arteriae cruralis, ftatimfub abdomine, truncum, &

hac conftipata pofttnodum venam jugularem externam aperueram, q vemqve his failis mox ftrangulari curaveram, deprehenderim, refer­

re i uber. Nempe poft trihorium fufficienter luftrata plaga confolida- t a , nulloqve circa hoc vifo grumo, per fuperiorem & intra abdomen reconditam partem immittebam ftylum, tentaturus, anhicad infe­

riora detrtifus vulnus vafis rumperet: aft qvamvis eum furfum ac deor- fum agerem, fine laceratione tamen, qvam metuebam, hoc continge­

bat. Aperiebam arteriae ejusdem partem inferiorem , ut per hanc ityli prodiret apex globofus, qvi tamen nullum fangvinis grumulum pro­

trudebat. Hinc locum ipfum afcftum , qvi reliqva arteriae parte du­

rior & rubedinis obfcurioris erat, incidebam: nec intra labia, nec mea­

tum hu\u$ aliqvid fangvinis deprehendi. Venae jugularis vulnus, pa- riter nullagrumofitate externa ilipatum,ab immiilo a parte iuperiorc ftylo promptiushifccbat, forfan, vel q vodSpiritus vini contaftum bre­

vius loage,acau«La difta,fuftiuuerat, veiqvod tenuior longe exitte*

V t « t

e r u d i t o r u m :

^ϊ

\$