Acta Eruditorum […] Calendis Julii, Anno M DC LXXXIII, N.VII

A C T A

E R U D I T O R U M

publicata Lipjl&

Calendis J u l ii , Anno M DC. LXXXITT.

l e s e d i f i c e s a n t i ^ ^{v e s d e r o m e}

des fines ( f mefures trssexa& em en t p a r A ntoine D esgodets Jrcbiteffic.

i.e.

^Edificia antiqua Romana exadiffime defignata

& menfurats ab Antonio Desgodets Architedo.

Parifiis i

$z. in fol. charta augufta.

A

ciis Romani incubuerint. Exemplo praeivit Auguftus,qui urbem,di- cente Suetonio, neque pro majeftate imperii ornatam, & inundationi­

bus inccndiisque obnoxiam , excoluit adeo, ut jure fit gloriatus, mar­

moream ie relinquere, quam lateiitiam accepiflct. Secuti fiin t Cxlares reliqui,excitatis iniana prope ambitione magnificentiifimis templis, theauis,amphitheatris,arcubus, aliisque operibus publicis, ut quic­

quid artificum GraeciaAftaque habebat, Romam ipe certa mercedis conhueret,nec u l l x tam m agnx opes eflent,quas non aedificiorum fumptui Romani promptiiiitne profunderent. Ex qvo facium,utRo- niana illa opera, & mole, & materia, & lymmetria, a rtisque czicelkn-

Anno 1685. L

1

Ν. V II. 2

tia, alia omnia orbismomamenta crederentur lupefate^c nnfte ctkrtiy poftquam dadum non vi qoidem temporis, fed barbarorum manibus deftruda furit, ipfa eorum rudera pro abfolutiffuiiac ardiitedune ex­

emplaribus reputentur. Noftro tempore nullibi fom ite, quam in Gallia, acriori ftudio Architedura excolitur 7inprimis ex quo tempo­

re non Academia tantum Regia Artium & Scientiarum, ut fcientiis quibuscunque aliis, itaArchiteitonica: quoque perficiendae manum, admovit, fed peculiaris infuper Academia Architedurae, illuftrillimi Colberti, Regiarum aedium,ut munia aliaaugulta taceamus, magnifi.

centiflimi Curatoris, aufpiciis inftituta eif*. Attamen ita huic arti in­

cumbunt Galli, ut Romam tamen Velut magiftramiefpkiant,indeque exempla artis prarclara mutuentur. Quo fine Roma; quoque Rex Chriftianiffimus Seminarium condidit, in quo,in architectura:, p i d u- rseSc iculptut» ftudiis, Gallica ingenia erudirentur, ex urbe harum artium cultu olim hodicque celeberrima, exactiorem earum feien···

tiam revedura in Gallias,

Atqucid ipfum inftmitum, pf aiensquoque Opus n olis pepetk, cujas A udor,cum in Academia Architedurae praeftantiilimis in-ea ar­

te viris operam Parifiis per biennium dcdiiier,-ac Romam inde a. 16yq.

cum alumnis Regiis pluribus,uberioris capiendi cultus cauia eiTetmif- fus,id fibi potiifimtim incumbere exiftimavit,ut quantum fupereiTec antiquorum aedificiorum, ipfe metiretur exadiffime, & minimorum pariter ac maximorum fymmetriam accurato ftudio exploraret, fingu- iaque ichno-ortho-fciagraphice in futuros delinearet ufus. Tametfi enim non ignoraret, occupatum jam ab aliis laborem hunc fuifle, eo*, rumque libros, quibus Romana illa aedificia deicripta conjpedui le- d oris fiftuntur, ut profitetur ipfe, veneraretur, operae tamen iadurum fe pretium exiftimavit,fi cum exemplis opera ipia fedulus conferrct.la- boremque fepius exercitumrefumeret denuo,aenum typi archetypis iefponderent, etiam in minimis ferutaretur. Quo ftudio id vifus fibt eftdeprchendiile; vix ullum Romae momenti alicujus antiquum m o ­ numentum extare, in quo delineando errores non admiferint nota­

biles, quotquotantefeexperiri laborem liunc voluerunt; n on igno­

rantia quidem artis, fed quod vel minutiora c u r a t i u s expendere negle­

xerint, velmetiendi curam fibi gravem hominibus operariis, imperitis

«pe,ignavis,ac infidis, commilerint, Quatuor vero inpfimis viro- ium

s66 A C T A

mm prae oculis femper habuit libros aedificiorum antiquarum Roma­

norum typos exhibentes, Palladii? Serlui Labaccitf Chanibraji, inque lingulis antiquitatis monumentis deicribendis fic veriatus cft,ut quo Auclorc quodque conditum, quosque in ufius fuerit, aut a quibus re- ftauratum ac amplificatum,ex Annalium fide memoret; inde ilructura:

excutiat rationes, aciymmetriam inprimis & proportionem fingula- rum partium diJigentiilime dcfcribat, figuris femper adjundis; de- riiqueAudorum jamjam di&orum errores hic illicve notatos caftiget.

Cxtevum opera, quae hoc volumine defcribuntur,cafunt. i.Pan- tlicon. Templum illud celebratilTimum ab Agrippa,Augufti genero, Cxftrudum, acJovi vindici cacterisquc Diis olim dicatum; poftea vero Ronifacii IV Pontificis auipiciis vero Deoconfecratum, ac ab Urbano VIU magnificentiftlme inftauratum, cujus nuda moles hodieque fu- perftes ftruiturae omnis laudes exfuperare creditur, quodque di­

gnum -reputavit Besgodetius, cui per partes fingulas accuratiifime exhibendo integras vigjnti &; tres .tabulas deftinaret, 2. Templum Bacchi. \ Γ emplum Fauni. 4 . T em plu mV eft?:. j. Templum Veftae Ti­

burtinum, Etfi enim Romana tantum aedificia titulus libri prae fe ferat,Templum tamen illud Veftae, cujus veftigia Tiburi fuperfiint, nec non Veranenie Amphitheatrum, illis immifeere non dubitavit.

6. Templum Fortunae virilis. 7. Templum pacis. 8. Templum Anto­

nini & Fauitinae 9. Templum Concordiae. 10. Templum Jovis Stato­

ris. ii. Tem plum Jovis tojiantis. n . Templum Martis vindicis, ij.

Fjontifpicium Neronis. 14. Bafilica Antonini, 15. Forum Nervae. 16.

Porticus Septimii. 17.Ara.1s Titi. ig. Arcus Septimii Severi, ip. Arcus Argentariorum. 20. Arcus Conflamini. 21. Amphitheatrum Vcfpafia- n i& T ici, 13 tabulis deferiptum. 22. Amphitheatrum Veroncnle, 23.

Theatrum Marcelli. 24. Thermae Dioclctianae, <Sc 25. Balneum Pauli jEmilii.

FRANCISCI V A V A S S O R I S E S O C I E T A T E Jefii m ultiplex & v a ria ροεβς^ antea fp a r fm

edita, nunc in unum coUccIa,

Parifiis, A. 168^ in 8.

U

L1 z Comi-

ERUDITORUM , 167

Comitatu Carolefio, & anno aetatis XIV, feculi hu)US XXI in Socie­

tatem Jefu, ut vocant, cooptatus, & poftquam Pari(Us Humaniora duos, Rhetoricam quinque, & Theologiam pofitivam fiu eXp0fiti- vam fex & triginta annos docuerat,ibidem Anno idgi d. 16 Decembr.

non fine ingenti literatorum moerore his terris ereptus. Nam po- ttica ejus paraphrafts in librum Job jam anno 16]J prodiit; quam fucccdentibus deinceps nonis alii atque alii feliciifimi ingenii foetus,

& quidem 1644 Theurgicon feu liber de miraculis Chrifti, Anno 164.6 Orationum volumen, Anno 1649 liber de Forma Chrifii, Anno 1650 Cornelius Janfenm lprenfts fu fte ttm , Anno idyr Claudii A va u x ii Elo­

gium & Funus, Anno 1655 dijfertatio de libello fuppofititio, Anno 1656 Liber Elegiarum, Anno 1658 de ludicra dittione liber, in quo tota jo ­ candi ratio ex [criptis veterum aftimatur, Anno 1669 hber de Epi­

grammate, & Epigrammatum libri tres, ac denique Anno 1679 Jobtts brevi commentario illufiratuf, cum Metaphrafi poetica aucta fir emen­

d a ta , qui Sc cantio ejus cygnea extitit, exceperunt. Nunc poftquam fatis ceffic hic cygnus, carmina ejus variis temporibus evulgata 8c diifipata,ut fit, quaedam, Elegias puta, H eroica,& Epigrammata in unum corpus collegit Johannes Lucos, ejusdem Societatis parer, eaque incomparabili hoc tempore Literatorum Mscennti Ferdinan- do, Epifcopo Monafterio - Paderbornenfi & Libero Baroni de Fiir- ftenberg dedicavit. Subjunxit etiam his carminibus Obfervationes Vava floris antehac non editas de vi & ufu verborum quorundam la- tinorum. Erat enim Vavaflor non comptus tantum orator atque poeta elegans,fed & latina: literaturae tam fciens, ut nemo magis;

unde & tale illi a Johanne Commirio, Jefuita, pofitum eft epita- phiurru:

V a v affor jacet hic, quem poftquam fa ta tulerunt, Aufonia Charites dedidicere loqui.

De caetero quoniam idem VavaiTor proferre in lucem coeperat P etri Joham.is Perpiniani, doftiifimi & eloquenti/fimi Jcfuitie, natione Hifpani, Epiftolas aliquot cum operibus ejusdem non e v u lg a ta s, &

nefeio quo cafu derelictas, etiam ifthoc affe&um ejus opufculum perfecit Johannes Lucas,imo has quoque Epiftolas Perpinianseas Ob- iervationibus jam d id is annexuit, eo quod non emendatiilima: tan­

tum fint latinitatis, fed multa, praeter ex tera, dc locis Rbetoricx commu-

i 6g A C T A

commumbus deque erudienda in Gr&cis latinisque literis juventute eom ple& antur. Elequentiifimum autem fuiile P erp in ian u m , vel fo liusM ureti ( a t quanti Oratoris/) teftimonium perfuadere cui po- tcft. Ita au tem ille Variar,Le&. Jib. 15 c. 1 ad Darium iliu m : Nun­

quam quenquam audifli, ac ne audies quidem , opinor, in quem illud de N ejlore elogium melitu conveniret, cujus ex ore meile dulcior flue­

bat oratio.

C E N T U M H I S T O R I A R U M E X A M E N ,

e u m fe n t e n t ia d e f i n i t iv a in u t r o q u e j u r e & p r o u t r o q u e f o r o : f e u O ecifton es T h e o lo g ic o -L e g a le s P , F . C a jfia n i a S a r d io

E l i a C arm elitSL O ife a lc e a ti M e d io la n e n fis .

Bononiae, r6 g ifin fo l.

E

nullorum Jciuitarum principia, in fcholis Pontificiorum miris modis fuifle coriuptam,notius eft, quam ut prolixe declarari debeat. Nam fam ofo ac peftilentiiluno illo de Probabiltfmo dodlrina: genere in­

vento, non tantum omnia legis divinae vincula laxata lunt; fed & {ce­

leribus omnibus porta patentiifima fuit aperta. Id quod ante annos non ita multos demonftravit Ludovicus Alontaltius , publicatis literis provincialibus de Morali & Politica Jefuitarum difcipli- na, a IFilhelmO IFtndrockio Sdi4burger.f1 theologo, e Gallico idiomate in linguam la tinam translatis & cum i*,*»;/™? Probabilitatis Jefuitic», novorum que Cafuiflarum a celeberrimo Rachelio Helmftadii editis.

Hic Autor, qui centum hofce cafus (ipfe vocat biforia;,) propofuit at­

que refolvit, non quidem ubiqueMoraliftarum malignorum rationes fequitur, nec dam natas Jeiuitarumpropofttones adprobat; fed tamen inultas fiiperftitioias ac inutiles plane quoeiHones admifeet, quas ignorare,Chriftiano fraudi non erit; v.gr. Caf.XVIII. An liceat mu­

lieri fub veflevirilim en tiri fexum , ut degere p effit intra feptn conventus Regularium, donec edat partum conceptum tn facritego adulterio cum Superiore ejusdem conventus ? LIV .A n amafius jurans quin que olim fu is concubinis ob affeftwam erga illas recordationem, quotidie recitare pro

ER U D ITO R U M . α6ρ

finguU unam An p lic a m falumionem, peccet recitando,vel omittendo?

LXXXH. An inciderit in poenas violantium clattfuram morti alii p e r ­ gens per longum Jubterraneum usque ad muri'fratturam, i« qUa p a rtim intra,partim extra piper ftramentum cum amafio cubabat ? IC. An monialU fornicaria acquirat fibi, vel monafierio pretium facrilegarunt fornicationum? LXXX-V. An Jit dabilis cafus, in quo quis tenentur bapti-

zare aqua rofacea? XXXIV.An emens rem cum obligationefolvendi cum pecuniis, quas in ludo lucrabitur, teneatur ludere ? &c. Tra&avit etiam aliquos cafus, qui ad jurisprudentiam, urtmriushbn innuit, referti p cilli nt: ut XXVIII, An licitefiat compenfatio propter ahlatz abeo, qui fraudabat gab ellam? XXIX, An venditori fit rejlituenda res non ei folu- tn a mortuo emtore,fi ab alio creditore tollatur? & quae alis funt'hujus generis quaaftipncsinfperfie; quarum multae quoque Ratum ipfo runa hierarchicum refpiciunts aut difeip linam monafticam corruptiorem.

Sub calcem operis indicem propofitionum damnatarum λ Pontificibus R. Clem entef lU , Alexandro F U , & Innocentia jtTiubjicit: cui annexus cfb index rerum & verborum copiofiillmus, quem claudit ^nftruaio.

ne parochorum & aliqrumc.oufelTionariarum pro cafibus, quorum abfolutio vel difpenfatio fpectat ad facram Poenitentiariam feu,adie-

<3cm (.ut loquuntur) Apoftolicaai.^

T O B IjE A N D R E J E , P h iltfM e d JD . B i U n x e x a c ta R ilfia n Ji & C la n d e ria n a B a lfa m a - iio n is. ^ u a offenditur·, D .Clauderi inOentam balfamationem pon minus ac veterum longe a Bilfiana differre (fc. Omnia p er

ynodum epifioL· communicata Samueli Andre&, SS. Tb. D, Ejuidemcpue ( f H ifior.ProfeJfori celeberrimot

Amftelodami ιόδ^.ΐη i z,

E

Academicus Naturae Curiofus,Praxi Medica a:que, ac vulgata an­

no i6y$ dc lu i ii. u <a univeriali xhilertahone, non incelebris, Afetho- dumbalfamandifubjecla humana,aliaque majora fine evifieratione ac fitiions hucusque foltta,BiIfianahaudinfejjorcm cara, im o ob certas ciroumftantias prarilantiorcm perfuafiis. /£g,;e h o c ferens prafens

Scriptor,

A C T A

Scriptor, qacm plerique hiffioriae Anatomic* gnari umcuffl Bilfianow fum arcan o ru m confcium, ac inventorum poftmodum poiTefforcm ajuiit, ad patruelem ilium hanc confcripfit epiilolam: in qua demon- ftrare fa ta e it, illam ipiam D^Ciatrdcri condiendi cadavera methodum a Bilfiiy fuaqiie immane quantam difFerrei & huic dignitate & utilita­

te lo n g e c e d a r . Poftqaam enim Dn, Clauderi candorem & balfa- in a n d i rationem laudavit,primo urget, Bilfium cadavera integra,fine trlla fedione .-rutexenteratione antegreiTa,baifarnationi fubiecifle; ad^

c o q u e falliClauderum,qvod eoncurrente illa hanc aBilfio praeftitam, id eft extradas & fiorfim praeparatas partes rurfum repofitas fuifle afferat: prolixius declarans,· Bilfium finita demam baliamatione,com­

modioris demOnftrattonits,ant alterius cujnscunque rei gratia, mem­

brorum feparaiion em & Cxtradionem adornaffe, certe m inus necef- fariam habwiffc. Et quamvis forian qu at nor illa cadavera,quae Clau- derus οΐ'ηή 'Roterodami viderat, absque exenteratione non fuiftent balfamata (quod tamen non adeo prompte Nofter concedit) poffe ni­

hilom inus omnia citra ipfam ait parari: quod non tantum Bilfius, Au&ori· ardioris focictatis vinculojundus fande a (leverant, & anno i66p in publico Sylvse Ducis theatro prsfti terit; fed & ex natura balfa- rnationrs Bilfio & Andrea:communis fcquatur, ipfeque A udorinca­

daveribus infantuli,avium, pifeiumque, citra plumarum eviiliionem,- aut d etraclio n cm fquamamn comprobatum dederit. Deinde tantae efficacia: Balfarrttim Bilfianmxi,&fuum deprsedicat A udor,ut non tan~

tum cadavera, quorum vifcera ukerofa & corrupta (quale illud, quod

B ilf iu s S y lv» Dacis praeparatum oftenderat)fcd etiam pefte extin d o- tum,& pcf aliquot dies' jam fepulta fuerunt,ae putrefieri jamdtirrt coeperunt, in tantum confervet,ut reliquum in integritatefnainan«lty id eft,ne ^{p a r s} corrupta finceram trahat: imo fcetorem ex putredine eontradum per balfamationis hujus vim obtundi,ac tandem plane di£·

fiparr, diverns exp erim en tis comprobat. Quod idem quamvis Clau- derus defua ciuoque baliamafionis ratione fioi polliceatur, fpem ta-’

tnen eyus forfan fruftraneaffi fore autumat; ideo pfaeprimk, quod Clauderus p a l f i m f a t e a t u r , cadavera'fiia, anteqtram ultimam pollin- floris tnanum experiantur, fermi-ntationibus variis agitari, m ephv tim ^ue mfignem 80 fetorem cadaverofum fpargere, ut vel hincClan-

> <km »am

E R U D IT O R U M , 271

derianam baliamationem Bilfiana longe inferiorem judicet: qu o d uti neianis quidem cadaveribus a putredine & faetoris exhalatione pr«~

fervandis iit idonea; fic multo minus cadaverum jamdumputreicen- tium fcetorem tollere qucat:pra^rimiscumClauderusliqioremkaj_

famantem per incilionem corporis cavitatibus majoribus infundat;

Bilfii balfamum fine ulla incifura exteriora ialtim cadaveris alluat.

Tertio differre etiam Biliii & Clauderi baliamationem fcopo often- dit: quatenus hic exficcationem, ieu mumiiationem tantum cadave­

rum. Magnatum intendat, ratione cujus haec aetatem longiorem ferant;

Bilfius autem methodum fuam primario eo direxerit, ut perveftigati- dis iis/quae Anatome nondum detexit, cadaver totum flexile redde- retur & minutiffimae quaeque illius partes difiecari commode poflent.

JQuarto non exiguum inter utramque hanc balfamationis rationem difcrimeti a temporis, quod ipfi impenditur, diverfuate intercedere a fleverat; ita ut quamvis fubjechim majus fine ulla incifione, tres menfes Clauderus in liquore balfamante maceret, cum incifione vero fex vel adfummum 0 ^ 0 feptimanas, adeoque praeparatio nem intra hoc tempus abfolvat: idem tamen hoede cadavere humano majorc tamdiu adeo (impliciter afferere non poifit, quamdiu experimentum in talifubje&o non feciflet: quale illum hactenus nondum tradaile diverfis argumentis conjicit. De Bilfianis contra cadaveribus fe cer­

tum efie, ea fine omni incifione praevia, fpatio bimeftri, ita praeparari poffe, ut in mumiam diu perennaturam, nifiob anatomen in illis ad minutula inflituendam flexibilia confervare mens fit, mox mutari queant. Huic quinto fub jungi t, non omnia cadavera, quae ut .mumias Clauderus fervat, fed pleraque faltem ipfius confcilione per o d od e- cim poft mumifationem menfes fine alteratione,&putre£iclionis la­

be ilibftitiffe; ita quidem, ut quamvis longiorem durationem ipfis praefagiat,hoc tamen non fimpUciter, fed fub legitima: curse tantum .conditione affirmet: Bilfianavero&fua,nonobllantepluriumfepti- manarum anatome,poft elapfos jam aliquotannos, adhuc dum belle fe habere,nulla, poftquam in mumias mutata funt, balfamationis nova Cpecie in illis inftituta. Necfix to Bilfii referre, five in aere calido & ae- ftivo,five infrigido & hyemali tejnporebaliamationem adornet: cum Clauderus frigidiorem & hyemalem potius auram {eligat. Septimo foetere inter balfamandumcadaveraClaudcriana; fecus ac Bilfiana fa­

ciant,

271 A C T A

cuint, in quibus balfamatio faetorem, fi.quem forte ex putredine conce­

pta jam em ittant, fuperet & penitus extinguat,utut a balfamatione fer- ventiiTimis ftatim exponantur radiis folaribus. Tandem & o clavo interdum illa poft baiiamauonem&mumifetionemab aeris viciilitix- vjine molleicerejhorumque vi/cera quandam vermiculorum infidiis cxpoftta effe: cum uuIlum ejusmodi corruptionis vel leve indicium in balfamatis a Bilfio cadaveribus, quocunque anni tempore & aeris temperie obierraitur,

His ommibus prolixius explicatis, Clauderum praejudicio labo­

rare 'Bpiftoix Scriptor ait, dum Bilfianam baliamandi Methodum pla­

ne inteniiTe putat: utut concedat,Bilfium (quem primumTransfufio»

nis fanguinis Authorcm pronunciat) & quidem optimo jure,arte hanc ftudiofiftime celalTe. Sibi enim artem hanc,Biifiana adhuc praeftantio- rem, cognitam,inquebaIiamandis minoribus fubjeftis identidem ufur-

p a t a m , an nexis fini epiftola; obiervationibus feu experimentis atque

teftimoniis confirmat: addens demum coronidis loco, deicriptionem q v in q u e illorum cadaverum, olim a Bilfio Marchioni a Caracena de- monftratorum, quae tamen cuncta obftetricantibus Marpurgenfium typis jam Anno 1678 j.n publicum prodierunt.

VITI RIEDLim ULMENS. PH ¹ L. f j MED. D,

a c P p lia tr. Augufl. Obferyationum M edicarum Centuria.

A nno i6'g2. in u ,

M Edicomra praepriniis nonnullorum audoritate excitatus^, prae­

iens icriptor.iMa, quae circa morbos & aegros notatu digna ob- fervavit, publico exponere non dubitavit: ita tamen ut pauca de fignis, tam diagnofticis, quam prafticis,pauciora adhuc decaufk, ad­

diderit, adeoque in receniendis obfervacionibus,ieu hiftoriis totus vi­

deatur. Finem hujus optifculi duplicem, fhcorcticum aeque, ac pra- fticum, augurari licebit, quatenus ex obfervationc ftatim prim a'lac,ex deco&i amari hauftu amarum, pro materia chylum potius,quam ian- guinem, habere co llig it; per obfervationem qumquagefimam nonam animi pathematum in movendo corpore, in lpecie -menfibus; 6c per feptuagefmamoftm <m imaginationis gravidarum in foetum miram

Anno 16$j , 0 Mra vim.

ERUDITORUM . t7j

174 A C T A

v i m ,dum filius, quod mater gravidaherniotomum viderat, fine tc->

ftibus nafeitur, oftcndiE. Reliquis vero potiffimishiftoriis varias cif- ca morborum caufas & curationes, fimiksque pra&ico, ut tali,atten­

dendas circumftantias fnggerit. Dum v. g. obfervatiom q!tara fc„

brem pallidam non femper ex obftru&ione menfium contingere, Undecima ex utero vermes, quales non nifi ab'|Humc!bcrgio antea obfervatos ait, longitudine dimidiam ulna fuperantes,prodi}ffc,Dfi7_

rxaqudrm Hypercatharfin pueris & fenibus lethalem contingere, &

N onagcfim jf eunda Antimonium diaphoreticum rite praeparatum'rn puella, febre maligna decumbente ,loco fudoris vomitus & alvi flu­

xum ' cum menfibus , atque quidem cum eujhoria , excitaffe, refert.

Sicut autem fingulis fuis obfervationibus aut parallelam alte­

rius cujusdam feriptoris celebris anteponit feu combinat, aut deha*

rum fcopis ex variis autoribus quadam praefaminis loto monet: ira demum huic opufculo triplicem indicem , quorum prior Autoies &

alios,quorum mentio fafta fuit,exponit, alter Obfervationum ipfa- rum feriem conftituit, ultimus vero res & nomina recenfet, anneftit.

J O A N N I S C A S S I N l

Oefiriptio novi cujusdam rarique Vhanomem coele -

ftisy in e u n te Vere A n n i rM j, P a n fiis abipfo ob fe r ia ti, D iario Gallico E ru ditoru m XI, / / . io M a ji 1683

inferta.

Ex G a llic o id io m a te translata.

L

duo ante aequinoctium; cu m , obiervatis qua: in Saturno contingunt vieiffitudinibus, oculos in prima ftella Arietis figerem, quaTvibofpe- cillis, tanquani ex binis, fuarum diametrorum fumma ab invicem datantibus, compofita confpicitur. Arietis Talirique afterifmi folito longe lucidiores erant, tertio ab hora feptima quadrante, finito jam

ante

ante femihoram crepufculo vefpertino. Lux ifta a latere occiden­

tali non erat terminata, nifi a vaporibus, duobus tribusve gradibus ibidem fuper Horizonte elevatis; ejusque pars clarior latitudinem ha­

bebat o& o aut novem graduum. Extendebatur oblique propemo- dum fecundum Zodiacum;latere ieptentrionali duas lucidiores ftellas in capite Arietis,cujus totum corpus ambibat, ftringens, Secundum longitudinem porrigebatur fuper Pleiades,ienfimquecircacaputTauri evaneicens in acumen definebat.

Coelum in illo trachi erat clariiTimum,ita ut ftellas {exta; &iepti~

tn x magnitudinis illic nudo oculo diftinguere liceret: & Claritas illa, utut nubeculas a Sole illuftratse fimilis, non impediebat, quo minus parva: iftae ftcl!<r. inipfo ejus medio confpicerentur,u b i illa magis (len­

ia apparebat; quemadmodum ufu venit per transverfum caudasCome- ticasintuentibus.Latitudotamenejus major erat,quam u t caudaCome- tx c u j u s d a m cenferi poflet; quippe qusctriplo quadruplove maximo­

rum Cometarum, mihi hucusque viibrum, latitudinem excedebat.

D e reliquo fimilis erat illis, non {blumpelluciditate,ied & colore, fi»

tusque ad Solem refpeccu, ad quem juxta longitudinem ferme diri*

gebatur.

Brevi poft etiam animadverfum eft,illamcoelimotum verfus oc«

cidentem icqui: intra eadem enim figna motu hoc translata fubfifte- bat, Sccum illis fub vaporibus circa Horizontem condebatur.

Anceps haerebam, annon illa exiguo motu proprio iepteiufionem verfus ferretur: lucidiores enim duas Arietis,quas Luxilla latJrc fuo ie­

ptentrionali initio ftringebat,ipfa poftea complexa eft; id quod dein­

ceps iniequentium dierumobfervationes ratum fecerunt. In hoc ta­

men neque tunc, nec poft plures dies plane certus efle potui; quod ex­

tremitas Lucis huj us, ab omni parte nimis dubia, paulatim ianguefee- ret, ut longe difficillimum effet, eam prseeife definire ; accedente di- verfa aeris, juxta c r c p u i c u l i diftantiam, per infequentes dies claritate, ob quam jam plus jam minus extenfa cernebatur. Unde prima ap­

paritione, qux lapfapoft occailim Solis hora contigit, Lux ienfibilior fe nonnifi. ad lucidiores Arietis in latum, & in longum ad Plcjades usque diffudit, quas utrasque paulo poft complexas tenuit: quod au­

tem medium attinet,quantum viiu licuii percipere, in eodem perpe­

tuo tra&uverfus medium Arietis comparebat.

M m 2 Poft-

ERUDITORUM . z7s

Poftquam Arietis Taurique figna occidere, non ceflavi explora- re, utrum adhuc veftigiura quoddam Luminis hujus,eaaltitudine at­

que fitu, quo ipfuirt confpedtum erat, fiipeieflet;; nihil infoliti tamen ibidem comperi. Ex quo maniieftum erat, id revolutione diurna eirca Terram memorata figna fequi; quandoquidem fequentibus die­

bus una cum illis occidens, in· eodem cum ipfis loco erat, quo praece­

dentibus diebus cernebatur: ejuovl juxta Cbpernicaeos idem, eft, ac in­

tra revolutionem Sphaerae dementaris diurnam, ab occidente kv ori­

entem eirca axem Terrae, eodem coeli loco fixum permanere.·

In hoc itaque ftatu, a 18 ad z6 Martii, quoties coelum ah occi­

dentis latere' ferenum fu it, Lumen illud obfervavi, citra evidentem animadveriioricm alicujus mutationis: nili quod novilfima obferva- tione diei 26 noii eoUsque, quo prioribus,· verfus Tauri cornua ex- teadiVpauibque-m^gis feptentrionem verfus porredum videretur.Ari­

etis lucidior, quae lateri ipfius initio haerebat, tunc plus uno gradu Lu­

ci huic immerfa erat.

Poftremahac obfervatione,primam hujus figni ftellam detegere non potui, quod humilior eflet, vaporibusque profundius condere­

tur: qui fimul expatifionem Lucis a parte occidentali,pius aciu obier- Vatiombus praecedentibus, imminuebant,.

Apparebat ergo, citra hoc, iiludque quod a crepufcufis eft, im­

pedimentum futurumfuiffe,ut dietirn Lux ifta magis occidentem ver­

fus exte^fa, Solique proxima confpiceretur :· qui fub initium ejus in penultimo gradu Pifcium conftitutus, a prima Arietis nonmii trigin­

ta; & poftrema obfervatione d.2.6 paulo plus vigintiduobus gradibus diffabat: itat ut fi Lucem illam praefente Sole licuiflet oculis ufurpare,, huic fpeciem comae circumpoiitura fortaflls fuiflet,

Ab hoc tempore, Ccelo vefperiab occidente 11 ubifo, an Lux haec diflipata eflet,exploratum habere non potui; nifi 14,22,24,& 18 Apri­

lis. Tunc , licet crepufculo finito lignum Arietis jam occidiflet, ea­

dem Lux in figno Tauri fe offerebat, ad ejus boreale Corrtu nsque protetlia; appellebatque latere feptentrionali ad caput M edufx & ge­

nu meridionale Perfci, cujus pes auftraJis claritati ejus immerfus erat,.

His ergo poftremis obiervationibus longe evidentius atque prae­

cedentibus com peri, Lucem hanc feptentrionem vcvfus progreflam

« f e ; idquod impedimento fuit.,quo minus illa tam cito per crepufcu- lum

276 A C T A

Ium veipertinum cxtinguerctur, dum Sol interea figno Tauri fe admoveret.

Comparatio Ph&nomeni hujuscum aliis fimilibus^ notabilis que circa hanc materiam anim adverfio.

D i f f i c i l e f u e r i t in hiiloria lapforum temporum Phaenomenon h u ic n ovo Lumini per omnia fimile reperire', qiiod pluseulis d i e b u s i n iisdem c o e M g iiis , c it r a motum proprium fatis evidentem, & c u m t a n t a ,-.praecipue ih latum, extenfione, c i t r a q u e Cometae alkiijus,. c u i

originem dikuifefapparkiorie p e iftk iife

Quoad ultimam tamen hitnc,& exteras,durationis, ftatus,dire- iiionisque ad Solem circumflandas, plurimum recenti huic convenit, quod Bononiae anno 1668 tunc confpexi,cum regio juflu honor mihi deferretur,Kcgiai Scientiarum Academiae cenieri. Erat id Semita leu Via lum inofa, caudai Cometicae fimilis, qux ipatium in longum oc­

cupabat $0 graduum, unius & dimidii paulo plus in latum*

Obfervavi eam 10Martii die e vaporibus, qui prope horizon- tem erant, & afterifmum Ceti, tegebant, exire , latere orientali verfus pedem Grionis occidentali Solis locum verius dire- 3am. Longitudo ejus, at hujus, ad figna Arietis & Tauri fe refcfe- batjied infignem latitudinem auftralem habebat, mutabatque fitum inter Fixas, motu verfus orientem &fcptentrionem proprio, per quem dietim ad fidus Orionis magis accedebat. Apparuit usque ad Martii diem , & hoc novem dicrumfpatio diverfas Eridani Fixas, ut tamen eas vifui- non fiibrraherct,t?anlii^

Refert Dominus Chardin,in Libio fiiO de’ coronatione Solimari-

»i Regis Perfici: Idemfh&nomenon anni 166$ + in metropoli tujmdam provincia Perfica d. J M artii ,· qui fecundus erat apparitionis dies, ob- fer v a tum t & iffdhant) qua Regni metropolis esf,io Martii hora 7 potf-t meridiana* ylpparuiffe in parte auftraliy& fecittum effe primum mo­

bile,1 cum longitudine 3o g r -χ,ι min. quod noftrae obfervationi confen- taneam efi, latum fuiffe undiqueferme aquahter 6 gr., quadruplo plus ac mihi Bononiae' comparuit; ubi nihildffiinus fuere, qui latius a: (li­

maverit ; difficile tamen erat latitudinem definire, quod extrema ver-»

fus dcbileeflet^fenfimque deficeret* Addit, elev/ttiorem ejus partem verfus Orionis balteum & flumen Eridanum fuiffe.

M m j Jvfilii

E R U D I T O R U M . 277

Mihi erat verfus E rid anum , balteo Orionis longe fepteRtrion.1- liore& occidentaliore.Longitudo,quam is ipfi j i gr.tnbmt,& latitu­

do ab Ecliptica trium graduum, non magis conveniunt dicio fitui.

Subjungit, extremitatem ejus inferiorem fuiffe Cetum, aut flexu*

t*tm Eridani, quod exadte confentit obfervationi meje, qU£ canc|cm ad ventrem Ceti, qua flexuram Eridani tangit, collocat; citra refpe- xSum longitudinis & latitudinis, extremitati huic ab ipfo tributa:, ubi errorem comtniffum effe numerorum apparet. Pcrflis, ait5^ ^ _ pellaffe Niazach, h.e. lanceolam, a figura fimilitudine. Dixijfe eos, nun.

quamflbi vifum, nec fando ab aliis, de ejusmodi phanomeno quicquam Acceptum^ quamvis Cometa cenferetur, cujus caput fub occafu conditum fjfet, utfuper horizonte non pojfet obfervari.

Occa (Io ne tamen hac oftendi, Phaenomenon hoc cum alio quo­

dam ilmili, bis mille annis hoc antiquiore, miram habuiffe conveni­

entiam: cum eo fcilicet, quod Charimander, referente Seneca l. J.

quaeft. natur. Anaxagoras obfervatum tradit, grandis infolitique lu­

minis, quod magnitudine amplae trabis per multos dies f„lferitillo- ve, quod idem Auctor Calliitheni obfervatum ait, ignis effigie in lon­

gum extei\ii,antequam Burin & H clicen, amplas Achaia urbes terra;

m otu abforptas mareabfconderet: quodque Ari ito teli Cometesfuit, qui a principio ob nimium ardorem non apparuerit, fed procedente

demum tempore, cum minus flagraret, vifus fit.

Diclus l3hilofophus.6cap.l.i.meteororum,dePh2enomenoiilo,quod tempore terrje motus & inundationis Achaiae in coelo vifum eft, dille- rens,idjam magnumCometa,jam magnum iidus appellat ·, memorat- que,circa occafurn a:quinoctiale (quemadmodu& noftrum)apparuifi.

ie: & reccniltis notatisque pluribus aliis fimiliu phamoinenorii exem­

plis,fubjungit, ingens illud Udus, de quo ante dixerat, Jiyeme,aura fri- gidi/IIma & vefpere maxime iereno.anno quo Ari ileus Archon Athe­

nis regnaiiet, fuliiiTe: primo die, ante Solem fcilicet occidens, non comparuiffe;fequente die parum vifum, quippe,Sole ante fe parva diftantia relido, occumbens; lumen ftnim ad tertiam u s q u e cceli par­

tem faltus forma porrexiffe, atque hanc ob cauiam V iam nuncupa­

tum; afcendiile usque ad cingulum Orionis, ibique diifipaturmquod

& accidit Vine luminofac Anni 166%.

Seneca,cui Phaenomenonillud Cometeseft,Ephorum mcndacii

& im-

*78 ' A C T A

<fc iropofhirce arguit, dicentem, cum in duasftellas divifumefle:quod, quamvis per totu m orbem idem obfervatus, & praeiagium inunda­

tionis d u a r u m illarum urbium habitus filiffet ,· iblus ipfe fuftinuit.

Quamvis igitur ejus apparens magnitudo luminis certa fu it, &tefti- moniis om nium obfervatorum firiiulta, non tamen in determinanda ipiius fpecie omnium confertius eritjficut-etiam contigit circa Phieno- mena fimilia noftri temporis,

Sunt & ilix Cometarum ambiguorum hiftorire,de quibus n o » nifi magnum aliquod lumen vifum eft, qualis obfervatus eft poft toy usque ad 23 diem Nov. anno i<5i8, verius Hydras fidus in hemiipha>·

rio au/l:rali,ante infignem Cometam,qui in parte coeli borea fub finem dicli menfis fallit, duravitqueadtinem Januarii anno 1619.

De Natura hujus Luminis„

L u m e n boc infoiitumnon eft fine materia ad Terram radiante?

fiveipfacx fi:fit luminoia,five radios fuos refledataut refringat, a S o le aut alio quopiam corpore luminofo,aut immediate, aut median­

tibus aliis corporibus, venientes': & vero direilio, quam longitudo ipfiu s ad Solem habetvanfam fuppedi tat ftatuendi, illud ab ipfo Sole derivari.

In Synopfi obfervationum mearum Cometa: anni 168r num.12 fuftinui, diffnf am m /Ethete materiem efle pofic, reflectendo lumini idoneam, quemadmodum inatlimofphsra noftra contingit; eamque in orbita Cometarum,ubi iEther jam plus jam minus purus eft,offen­

di, & caudarum Cometicarum phaenomenon, caeterasque, quasilli fubeiint, viciilttudines efficere poffe.

Q uando ergo Lumen hoc tam colore, quam claritate tenuita­

te, & fitu ad Soierrt,geminum eft lumini Cometarum; credibile eft f materiam id ad nos reflectentem ejusdem efle natura: five Cometa ibidem fit, fub rad iis Solis abfconditus , a quo illud originem trahat (id quod tamen afieverare non auderem, quandoquidem latitudine ·

Vuaadco differt ab om nium , qui hucusque obiervati funt,-Cometa­

rum caudis) five radios fuos immediate a Sole recipiat.

Sicut e n im pkenomena in aere confpicimus,folarium radiorum immediate advenientium ;· aliorumque fimilium, interventu Lunae appulforum,rctractione & reflexione producia, qualia funt Irides &

fideris

E R U D IT O R U M , £79

fideris unius aut alterius Halones : non erit abfonum, fimilia etiam phaenOmena, in materia per JEtherem fparfa, a Sole, fwe immediate, five interpofitu cujusdam corporis Cometici,formari. Ea ipfa mace­

ria fidens alicujus lumen ad nos refledere poffet: quale quid accidit, certis Fixis aliquando comam quandam adfcifcentibus, quod non tan­

tum juxta Aegyptiorum obim atione^iedpfoprjafui ipfiuscontigiffc teftis- eft A r ifto te le s v ifa ihoc modo ftellarum aliqua in coxa Ca- nii majoris, principio quidem obfcuriori, intentis tamen oculis fatis

manifefta.^.

Notandum eft noftrum Lumen in eodem tractu apparuifle,quem plures Copaetae hujus feculi, annorum nimirum 1651,1665,1672,1680, aliique plures feculorum praecedentium, in ea fibi F^icia obviantes trajecere, cui in Tractatibus meis, ob frequentem Cometarum tranfi- tum, Zodiaco Cometarum nomen feci,

ConjcBura de d if lm tia materis, hujrn luminof&.

Quantumad diftantiamfubftantiaSjquaefubjedum eft hujus Luminis, aut aiedium, quo id,five per,reflexionem five per refractionem,Terris allapfumeft, determinari illa menfura -fatis jufta per parallaxin non poteft; praecipue ob ambiguum ipfius terminums.qui obftitit,quo mi­

nus accurate ad ftellas fixas diverfis nodis horis, -diverfisque Terra:

locis compararetur: eam tamen ingentem effe, ex circumflantia m o- tusdiurm 14 horarum,: quo fidera aemulabatur, cognofcerelicuit. In communi enim Hypotheli, quae venti rabies tjoto menfeper acrem ma­

teriam hanc citra diflipationem propellere poflet,tanto cum impetu, quali uno die totam Terram circumivit , taliqpe ordine, ut eadem perpetuo fidera refpiceret ? Et in Copemicaea, qua vi illa m otui Sphaerae dementaris diurno ab occidcntc in orientem continue reni­

teretur , ut neque abriperetur,neque.diiliparetur? Neceffeergo eft fateri, materiam hanc effeiupra Spha:ram eJementarem, Scconfe- quenter in /Ethcrc. Penfato etiam motu ejus proprio n i m i s e x i l i ,

eam iongiilim c verfus regionem Fixarum elevatam effe, iupponerc cogemur.

N onabs re Veteres, illos Planetarum ycrfus Fixas magis ele­

vari judicarunt,qui harum motui communi propiores effent, proprii- que motus minus haberent. Nec alia ipfis ra tio , Saturnum fuper omnes

igo A C T A

Tautur*

'non

Icitius

omnes reliquos Planetas evehendi & infra hunc Jovem collocandi, de quo nemini ACtronomorum deinceps plus 10 aut 30 feculis fuit du­

bium.

lid em ipfi. circa hoc confirmati funt novis hypothefibui, quae

p h a e n o m e n i s motus iliorum repraientandis inferviunt, utut inter fe

differant, fibique invicem alicubi adverfentur,ut Copernicaea Tycho- nicae 8C'Ptokmaic2. Harum quaelibet ordinem Planetarum fuperio-

r u m Veteribus ftatutum, per principia fibi propria demonftrat, cum

impofhbilc fit, independenter hoc a quaque hypothefi facere; duo­

bus illis Planetis paraliaxin fenfibilem, ob exiguam inter Terrae & cir­

c u l i ipibrum Diametros proportionem, non habentibus.

Non incongrua igitur ratione novorum objeiflorum fitus in^·

mundo,ex comparatione eorundem motus ad motum corporumnobis cognitorum determinatur: qualia per obfervationesAftronomorum, diverffs diftantiis, fecundum differentes gradus velocitatis apparen­

tis, funt difpofita.

figuram luminis hujus quod 1685a ^,to Martii ad finem Aprilis, obfervatum eft, nec non illius, quod anno 1668 comparuit> exhibet TABJ Tabula prxfens,

O L A I B O R R I C H I I D I S S E R T A T I O N E S

A n a d e tn ic i d e P oetis, publicis diflm tatiom biu in Regie H afnienfi Lycee affert

fr a n c o fu r ti A n n o 1683.1114*

I

eft (Hau* Borrichitu ,Danus, ex quo diffeitationem illam longe eru*

ditiffimam de ortu & progrejfu cbemia, Hermetie item faven tiam Λ ConringianL· ammadverfiombiu vindicatam^ & docmafiicen metulli- cam m lucem evulgavit. Sed pofteaquamtradlatum delinguaphar- macopaorutn, de c au f is diverfitutis linguarut»,atatibuique latina lin- gu£, fetusque id genus piures in otbem ennifit literarium, infinitae

ieitionis, judicit que acecrimi philologus, criticus ac polyhiftor abs nemine non fuit agnitus atque depraedicatus,; quemadmodum & ia tractatibus vVlis chemicis, nonoculsti/fimum tantum arcanorum che- jnicorum indagatorem t fed .& iloridiffima» latinitatis feriptorem le-·

/ίηηοι6^\. N q gentibu*

ERUDITORUM. φ

gentibus omnibus fcie prodidit. Sed luculentiflime idipfum n u «c patet ex differtationibus ejus academicis, in academia Hafnienfi ab anno 1670 ad annum i<5gi affertis publice, & hoc anno iterum evul­

gatis. Nam in hifce poetas Grascos atque Latinos, atque ex his qui­

dem il'.uftriores perceniet omnes, & quid in illis palmam cenforiam- ve mercatur virgulam,recurate difeernit, candideque edifferit. D if fertationibus praemitti'ur praefatio ad le&orem, in qua nonnulla ex- cern it ex iis, qua: ante plures annos de epopem Ariilotelica docuerat publice. Cftendit autem Ariftotelem jus epicae poefeos nimis arftis circumicripfiffe limitibus,pennasque adeo liberioris alioquin ijiri- tus poetici plus jufto circumcidiffe, dum di&itavit, poeta: epico ca­

dendam effe a&ionem unam, &c quidem, non quae vere gefta fit, fed qua' fieri & quom odo fieri poliit. Hujus enim legibus fi fit flandum»

innumeros poetas e cenfu poetarum moroie excludendos fore, qui vel unius principis velplurium facinora praeclara,fed varia timui enarra- rint; nullam etiam hiftoriam Bibticam,nec quicquam eorum, quxve­

re contigerunt, argumenti effe epici &c. Liberiorem itaque epico campum permittendum exiftim atB orrichius^n/s/f/fw non effe nor·

suam rerum aut a r tu m }fed illum ipfitm ad normam quoque redigen­

dum·, afferens.

Diflertadones ipfaein univerfum funt feptem, quarum dux pri­

ores in Graecis, pofteriores quinque in Latinis poetis percenfendis iunt occupatae. A c in prioribus quidem, poftquam autor artis poeticae incunabula,multiplicemque ejus ufum diferte,utfolet, expofuit, poe­

tas Graecos in certos digerit ordines/epiccis fcilicet’, elegiacos, lyri­

cos, (quibus dithyrambicos etiam & jambicos annedit,) & dramati- cosieu tragicos & comicos. Recenfet autem Graecos tantum ,noi>

alibi etiam natos,qui Graeco idiomate poemata condiderunt, quod in Italica fu a Poetarum Gracorum HifloriaNtz^oW Anno i6ySinfoL edita Laurentius Crajfui Baro dePianura praefinit; & recenfet quidem fecundum feriem aetatis temporumque, quibus floruerunt, c u v f u m »

editiones ubique illorum atque interpretes coindicans, & verfus ex iisdem aliqu ot, ut ex ungue cognofci Ico poifit, fubjungens. In Latinis autem poetis receniendis ordinem potius aetatis, qvam clas»

fmm peculiarium intuetur, eo quod plures Latinorum in genere v*r- fuum mixto verientur, atque adeo ad vaiias pertineant clafles, va-

tumque

28 * A C T A

tumque infuper lyricorum, tragicorum, comicorum apud Latinos ra rio r, epicorum autem atque elegiacorum longe denfiflima fit nu­

bes. Incipit autem a Livio Andronico, qui A .U .C D X IV floruit, poctasque ab ejus tempore omnes, qui quidem clarioris praeter exte­

ros funt nominis, ad initia usque feculi poft C .N . X IV enumerat,accu­

ratum circa omnes Tarpam atque Ariftarchum agens, nec editiones

t a n t u m optimas /ignificans,fcd & gemmas ex illis nonnullas afluens, u t velut ex fimbria dc texto reliquo judicare cuivis liceat. Ad ea autem tempora dum evagatus eft Borrichius, nec barbaros illos &

lutulentos, ut iic dicam, poetas praeterire ficco pede fuftinuit. Erat enim tum poefis fxdis b.irbarifmis fqualida, leoninorum verfuum crepitaculis horrida, imo &c legis pediae, colorisque poetici,certe ma- jefiatis prifeae plane immemor. Sed mitiora fpirare coepit, poftquam circa medium feculi XIV FrancifcusPetrarcha, Florentinus,inclaruit.

Hic enim cum barbara adhuc tempeftate illa epico carmini admo- viflet manum, poetas aevi fui omnes longiifitno poft ie reliquit inter­

vallo. Cujusveftigia cum infiniti propemodum ad noftra usque tempora fintfecuti, Borrichius felcctiorcsdiffertationibus reliquis re- cenict, n en temporum amplius, quibus floruere, feriem, fed ordi­

nem alphabeticum,ut promtiusqua:renti inveniantur, fequens. Au- fpicatur autem ab Italis, ut apud quos luxha:cprimum & nata& pro- pagata eft; deinde ad Gallos divertit ftylum,paucisque deinde Hifpa- nis & Lufitanis enarratis (nam illi & in hoc genere pauciores depre­

henduntur & rarius illorum ad nos opera transferuntur) Germaniae Latinos centum & viginti quatuor admodum longo ordine enarrat, eosque clariores tantum Sc melioris prae caeteris notae. Nam poe­

tarum in Germania, fi usquam, largiiflma eft feges; quemadmodum

& ipfe Borrichius hicloci feribit, in fola bibliotheca regis Danix cen­

tum (Scplures n u m e r a r i Germaniae poetas,a fehienon attaftos, Ger­

manos poetas excipiunt Belgae, hos Angli & Scoti, qui quidem ad Viorrichii notitiam pervenere. Nam & vatumin regno illo eft affa­

tim, ex una fiquidem academia Oxonienfi reditum Carolo regi cen­

tum admodum funt gratulati, nec pauciores morienti principi I len- rico,germano regis, ut & nuptiis regiis cum Catharina Lufitana, re­

ferenti BorricViio, affurrexere. Tandem ex vicinia, Boruffia videli­

cet & Polonia, paucos cum attuliffet juftisque laudibus exornaffet,

N n z fafioriu w

ERUDITORUM. α83

P aft oriam ptttn, Sarbicvium, Dacbium, Vincenvum Fabricium} Ti~

tiu m & c i ad Dano s fuos cenibr delabitur, omisfisqut prifcis intra fuam, patram, & avorum fubinde memoriam fe continet. Attingit autem & hic celebriores tantum r & quod folenne ejus fuit per o- mnes diflertationes, flofculos ex illis amceniffimosy ut totus exinde aeftimari hortus p oilit, interfpergk ; Sc quemadmodum vernaculos quoque poetas illuitriores Italorum, Gallorum ,H iipanorum , Lufita- norum, Germanonira,Belgarum, Arvglorum & Scorofutr., poft Lati, nos recenfitos, nullibi tacuit, ita vernaculos quoque Danixiiia; vates, imo & poetrias clariiTimas, quod & alibi factitavit, immortalitati in hoc libro eonfecravit. Sed cum rntcr poetas Danise Latinos cluo Borrichii,Claudius & Petrus, velut fteUae effulgeant, his meritilfimo fuo adjungendus venit hic Qlaus Borrichimr quippe qui non in cen- fura tantum poetarum, fed & in carmine pangendo vix cjuenquam habet fuperiorem> Poefeos haut trivialis documento vel fola efle poteft elegia ad poetas, quorum nomina in hoc libro attinguntur, directa; brevis illa quidem,.fed terfa, vivida, & ab ipfo Phoebo dvfti- tata, quaeque reliqua ejus argumenti varii poemata, intra Vcibe facra- rrum adhuc delitantia, impatienter fitire nos facit. Sed'commo­

dum ie nobis offert Thomas Bartholimu, Danus, isque uti medicus, ita &poGta optim us,qui praeclarum illud de cive fuo in traciatu de Medicis poetis perhibet teftimonium: Olatis Borricbius, medicus re­

gius & academicus, fecundas in poemate partes ju re Gf eruditi orbii tonfeffione occupavit,ne primas dicam* PeneCraffe eum in artis poeti- arcana Parnaffus in nues editus fidem facit, in quo Smctiiy G loti er t Rttcioli, Cavalli altorum que inditjlriam accurate fuperavh. jiugufto deinde poemate auguftiftmo regi FridericoIII publico Academia nomi­

ne gratulatas eil, in Laboratorio Borricbiano defcribendoyoculorum- que operatione decantanda, firmam facilitatem oflendit

P E T R I M U L L E R ¹ JC. JURISPRUDENTIA Elementarisadordinem inftitutlonum Imperialium

dire&a>(f.

litationibus ventilata

Q

mus,

2*4 A G T A

mus, ante annos aliquot munereΓrofcflbrio inAtademiaSalana orna­

tus, operam d e d i t ,ut officio'huic fuo non cum dedecore fungeretur, fed J u - v c n t u t e m iibi concreditam ad Iaeram Themidem via quaii re­

gia duceret. Q ua propter cum initio Profefluram Juris extraordi­

nariam a c c e p i f i e t , titulum ultimum ff.de Regulis Juris antiqui?non io- Ium l e g e n d o , ied etiam 40 Diiputationibus publicis expofitum ab- folvit · Pofleaquam vero ordinaria Inftirionum Profeffioipfi obti-

«rijfet,- fuarum partium efle exiftimavit, dilputatoriis exercitiisftudio- fam pubem exercere, ut alacrior & diligentior quisque in evolven­

da una alte rave cOntroverfia evaderet. Tali icitur forma opufcu- ium edere ipfi placuit,ut eflet totius legitima; (cientia: compendium,, propterea etiam titulo Jurisprudentiae Elementaris inflgnitum. In quo, ut ipfe in praefatione ad Lectorem profitetur, noninfolius tex­

tus expolitione acquievit, fed longe plura quoque comprehendit, ut in t a b u l a quafi confpici poffint Legum aenigmata, & qua: in vafli ju­

ris libris continentur. Subjunxit etiam difputationibus 53, quibus

J u r i s p r u d e n t i a m hanc Elementarem inclunt,quinquagefimam quar­

tam de proceffu Judiciario agentem,. Corollaria itidem,· difputatio- r.ibus ilnguiis antea annexa.

D E S O F F l C E S D E J U D I C A T U R E E N

generaltf'c^parU r.B orjon. A Paris i 6%z. ii.

D e officio Judicis in genere,Aurove Dn.Borjonio, Parifiis 1681, 11*

P

quidem , a d d it, pneter hunc traditum fe adhtlc alios duos ex yraeaifto opere com pilaile , quorum unus agat de Parochiis, &

de Decimis, Novalibus, Portionibus congruis, Refidentia,Tributis, Juribus Paroehiahbus, Rationibus, Sepulturis, Domibus Parochiali- b u s , Patroni, juribus honorariis, Fundationibus, PrOclamatioftibus, Baptifmo, Accidentiis, Aqua bencdicia, Exequiis,& omnibus iisy

N n j qu®

E R U D IT O R U M ,

quae Parochis fcitu funt neceflaria, tr a d e t; alter vero Officia Eccle- fiaflicA explicet, puta Legatorum, Delegatorum &$ubde!cgatorum, Officialis feu Judicis Ecclefiaftici, Officialis Metropolitani & Prima- tis, Promotorum, Concionatorum, Inquifitorum Fidei,Fabricatorum, Cuftodum, Syndicorum 6c Procuratorum Cleri: Se confecifleiufu . per Indicc-m omnium materiarum in illo magno Opere contentarum.

Ipfum vero hoc Opus elaboratum efle fpatioiesquiieculari&compo- fitum ex pluribus Codicibus in Folio; hosinter JujRomanum&Edi- d a Regum Gallis duorii(altem Voluminum numerum adimplete,ac adeo facile de labore a Compilatore impenfo conftare. Caeterum quod prxfentem tradatum attinet, compleftitur ille 454. theiesfuc- cin das pariter ac perfpicuas, in quibus Autor generaliter ea, qux ad aetatem, vocationes, inquilitiones, examen, receptiones, ia!aria,peniio- nem annuam, praecedentiam, feffionem, inhabilitatem, negligentiam, recufationes, abdicationes, depolitiones officialium judicialium totius regni pertinent, exponit, ScLedorem tum ad varia edidaRegum>tum ad Jureconfultos Galliae, potiffimum autem ad Rocheflavineum de Paiiamentis,&Loefeum de officiis hereditariis remittit.

F R A N C I S C I S A D A R ¹ N I J C ^{7 1} Medwlanenfis Rejponfa cum Rebus

ju d ic a ti

Bononia:, i<5gif in fol.

O

ticorum atque Rhetorum praeceptis utcunque tindi funt,mox leviter guftatis Dialedicae principiis, exteris autem Philofophix partibus ne a limine quidem ialutatis , nulla antiquitatis cognitione, nulla Grae­

cae linguae notitia inftrudi, Icario pr-orfus aufu Jurisprudentiae caelo fefecredunt, ac tum demum in magnos JuiHtia; Sacerdotes evafifie putant, quum multarum legum non intellectarum farraginem une fpiritu citare, ac crudis iiiis ftudiis in forum propulfis, Judicum can- cellis obftrepere, miierorumque clientu/n marfupia evacuare didice*

ruat. Quemadmedum vero ha:c inania fo ii untinabula & clamoii rabulae

»g6 A C T A

rabulae ^{n o n} n i l i in Sapientiae Civilis opprobrium & ferendis ex lite li­

tibus nati f a & i q u e videntur: ita illi e contrario veram non limula- tam J u r i s p r u d e n t i a m affedare ceniendi funt, qui politiori literatura

& I h i l o f o p h i a e iacris probe imbuti, Jus Civile ad altiora & flipcrio- ra p r i n c i p i a revocant, neque vel Ulpiano, vel Paulo, vel Papiniano, vel ipfi d e n i q u e Juilinia/io tam coeco afienfu blandiuntur,ut noniden-

t i d e m a d naturalia recurrant prarccpta, ipfosque adeo fontes lim pidit fimos, e quibus ampliilima illa Juris Civilis flumina in omnem fere

o r b e m Europaeum dimanarunt, inviiant. Cum enim Jus Pvomanum

arbitrarium, perinde ac alia Jura quasvis pofitiva,in his, qua: cTii m

■ζιτλΰςον accidunt,conftitutum fit,adeoque varia in eo deprehendantur ίΤλύμματν.,n e m o re&ius utiq; ac felicius,cnm perorandis tum dijudi­

candis caufis praeeftc poterit, quam qui ioiid i o ri V hi! oiophias*J radicac

c u m p r i m i s , apparatu fuccindus,iftosIegu arbitrariam defedus com­

moda interpretatione fu pplere, & quid juftum, quid utile Reipublicas,

p a r i t e r ac privatas, fit, ubivisdifpicere, verasque juris & aequi cauias ac fundamenta inquirere novit. Sane hac ipfi; de re jam pridem aeterna laudum praemia meruerunt virifummi, Guilielmus Budacus, Andreas Alciatus, FrancifcusHotomannus,. Andreas Tiraquellus, Earnabas Briilonius, M. Antonius Muretus, Jacobus Cujacius, Francifcus de V id o ria ,D id a c u s Covarruvias, Fcrdinandus Vazquez,aliique, qui fu- periori feculoprimiemnium nobilillimum Juris Civilisftudiumcon-

n u b i o longe aufpicatiffimo partim cum elegantioribus Mufis & Grae­

carum seque Romanarum antiquitatum peritia, partim vera Juris ae­

terni Philoibphia maritarunt. Hos eadem nominis non intermori- tura f a m a inter noftrates fecuti iimtHubertus Giphanius, Conradus Rittershuilus, Udalricus Zafms,Bachovius,Sutholdus aliique celeber- rimiJCti, quorii dodiifima folertiffimi ingenii monimenrapaifim ad- hueveneratur orbis eruditus. Quibus veris ac gravibus,veterumque illorum fimillimis Juftitiae myftagogis meritillimojureaccenfendus

«tiam eft SAD ARIN USnofter, quippe qui in hisipfis quinquaginta

^-tf^onfi usque o fte n d it, quantum adjumenti juxta ac orna­

menti juridicinae ferat humaniorum literarum & fanioris ^hilo- iophis. cu\tus. Neque enim in iis fblum cauias arduas ad ftateram domeftici acB^omani Juris accurato expendit, fed etiam rationes legum civilium morales folerter pailim indagat, nonnunquam veio dei edus

earum

E R U D IT O R U M , i g 7

*$8 ACTA

earum &: rigorem, ubi ab univeriali recedunt, pet-ris c Pradica PiriiO- ibphia fubfidiis, fupplet ac emollit, nec. raro ad au&oritates & teili- fnonia veteris Grxcia; atque Latii Sapientum provocat ·. plane ad eorum exemplum, quorum refponia Pande&is inferta funt ? qUi ixi decidendis ac definiendis qua:ftionibushinc&: indeAriftotelis,Cicero*

nis, Chryiippi, Demofthenis, Draconis,Hippocratis, Homeri, Plato­

nis , Solonis, Xenophontis aliorumque meminerunt. His graviori­

bus atque feriis dulcia ubique maximacum jucunditate miicet,

qualia

iunt, quie de bibliopolis, bibliothecis, libris , de typogi;aph ia > typo- graphisatque chartaRefp.X, de hafta fiicali, ejusorigine& iignih- catione Refp.XIH, de delatoribus & quaeftoribus Refp. XIV & XV, ac de ludo chartularum ac aleaRefp. L , .erudite non minus ac copio- fe difierit. Ad calcem adjecta funt Refponia d u o , unum Picenardi\

fenatus Mediolanenfium Piaefidis, alterum Sertorii, Senatoris & A d­

vocati Fiicalis, quorum, perinde ac aliorum argumenta, pr&miiTus in fronte libri catalogus fincere exhibet. Coronidis locum occupat alius rerum locupletiflimus index.

C L A U D I I C O L U M B E T S E N A T O R I S Varatitla Digefiorum,

P ariiiis,i682.in i z.

H

λ CL.Columbeto, quemfumma Juris peritia, patrocinante per­

petuo literatorum Maecenate , purpurato Richelio, ad fenatorium - imunus in principeGalliarum curia quondam evexerat, inuium cu­

pidae legum juventutis fuit compofitum. Quod cum perplurium manus atque calamos volitans,a typographo quodam Jucriavido men­

dis ac erratibus inquinatiffimum evulgaretur, ipfe mox Auclor auto­

graphum ad Frandfcum Cottinum, AnteceiTorem Parifienfem lrufit, curis fecundis fubjiciendum. Jamquein eo erat Columbetus,ut opus viri dodiffim i manibus perpolitum ac elimatum luci c o m m i t t e r e t ,

cum denuo nova editio exaliocorruptiifimo exemplari p rod iretin p u ­ blicum. Hinc tertia vice hic libellus prelo fubjedus & e x C o t t i n i ali- isque MSS. locupletior redditus e f t,qui tamen, praeteritis jure patrio &

confuctudinibus Gallorum propriis, pon nifi placita juris Romani pandit.

Ί Η Ε Ο -

T H E O P H I L I A N T E C E S S O R I S Inflitutionum L ib ri quatuor ex Jacobi Curtii lati -

na in te rp re ta tio n e cirn notis ac animady>erfionibtis J O , D O U J A T I A n t e c e j jo r u m Parifienfium & Regiorum

Profefforum prim icerii.

Parifiis 1681. in 12.

Q

& praefatione de Confirmatione Digeitorum fecunda, ne<: non C cn-

•ftitutione de novo Codice faciendo ipfimet imperatori memoratur.

Sed hanc opinionem errorem longe maximum jam fuo tempore vo­

cavit -celebrati' ii m u m inter JCtos nomen, Caroius AnnibalFabrotus, qui hunc Theophilum Juftiniano multo juniorem, antiquiorem vero anciore Bafilicoram fuiffe, & prseter hanc eleganthlimam paraphra- fm , plures eruditiffimi ingenii foetus, qui tamen injuria temporum perierint, reliquiffe,adduitis in medium aliquot non levis momenti argumentis,cenfuit. Quod frhoc veri aliquid habet, delituit hic fi- delilllmus interpres, & cum blattis ac tineis perfexcentos annos col- Judatus eft, donec eum fuperiori fecuio profligata barbarie , quae ipiffisfimse n o d is inftar bonis literis tenus hac incubuerat, e tenebris protracfttirn, luci primus redderet non vulgaris dodrina: ]Ctus,Vigti- w ZmcbofUM, qui textum Theophili Graecum Bafileae in folio mino­

ris formae A. 1534 excufum, cum prolixa praefatione ad auguftiflimum Caefarem, CaroJum V. publici juris fecit. Haud multo poft hunc ipfum optimae nota; auctorem ore latino loqui fecit Jacobus Curtius, JCtus Brugenfis,quam ver/ionem deinde A. 1587 Dionyfitis Gotofrcdiu cum graco textu & Juftiniani verbis conjunxit. Hujus mduftriam fecutus Caroius Annibal Fabrotus novam plane editionem molitus eft,in qua lxm m ododudu trium librorum veterum, e Regia Biblio­

theca acceptorum, Graecum Viglii exemplar multis in locis emen­

davit , fed latinam quoque interpretationem textui avthentico re-

Ahho liSj. Ο o ipondea-

E R U D IT O R U M . 289