Przemysł i Handel Górnośląski, 1924, R.2, z. 7/8

Z eszy t specjalny

Polski Przemyśl Haftowy

Nr. 7 - 8 K a to w ic e , M a j 1 9 2 4 R o k II

f i e w t o m e t a l

(immmwMĘgmimm &ela%o~metalon>e % « e r . o # .

M m t m w i . e e

ul.

j f o p i x m n a (C fu e r sfc .) K r - 2

Telefon 1 7 2 6 , 1 9 8 0 ,2 2 8 7 ,2 8 3 5 / A dres depesz: I r o n m e ta l (R ud.M osse Code)

Oddz, Odek,

M e t a l i $uvon>cón>

Nowe metale, stare metale, Materjały do rafinowania. Kompo­

zycje. —Półfabrykaty

W łasn a odlew nia m etali

a) Ferrom angan,Ferrosilicium i w szelkie in n e F e rro sto p y b) Surow iec stalisty, Giserski,

H em atyt, Zw ierciadlisty Ud.

c) R uda żelazna i manganowa, Ruda cynkow a i ołowiana

Oddz,

# ^ ł i i e l c M

Szm elc wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow- skich, odlewni żelaza

i L

d. ...

Oddz.

Ż e l a » a h a n d l o w e g o i

m a t e w j a i o w k o l e j o w y c h

Żelazo sztabow e, D ru t w alcow any, Blachy, P ó łfabrykaty, K ęsy, B loki i t. d. Szyny i w szelkie m a t e r j a ł y u m a c n i a j ą c e , Loko- .. .. .. .. m otyw y, w ozy i t. d. ... ..

‘M a r s z o w a 1 ' K r a k ó w

Ż ó r a w ia 2 7 / T e ł . 4 0 6 - 0 3 , 4 0 2 - 2 0 B ro d z iń s k ie g o 1 9 / T e le f o n 1 1 - 8 6 P ija rs k a 7 / T e le f o n 4 5 — 4 6

Z A S T Ę P S T W A :

P o zn a ń £ódi Sielsfio Iwóir

J a s n a 1 6 G d a ń s k a 1 3 5 K o śc iu s z k i 8 / T e k 7 0 9

JK a g a & yn u i Cdlen>nia praif f z y h i e J ttfr e d a

H U T A H O H E N L O H E (P . G ó r n y Śląsk).

1

Silva Plana

Ze i b 'orVl; ' ^ 'gęiQ

Z a r e z e r w o w a n e dla S ilv a P lana,

S p ó łk a N a fto w a z og ra n . o d p o w .

Przemysł i Handel

Górnośląski

P O K U C IE

Naftowa Sp.Akc.w K rakow ie, uL Pańska lO

06

Założona w roku 1920 jako S półka z o. o.

zamienioną została na S p ó łk ę akcyjną w roku 1921. C elem Spółki jest kupno, sprzedaż i dzierżawa kopalń i terenów naftowych; re­

konstrukcja i administracja cudzych kopalń;

prowadzenie wierceń celem poszukiwania i ... eksploatow ania r o p y ...

S p ó łk a p o siad a w łasne kopolnie: „T ośka“

I i II w Borysławiu; „Wilno“ i „Orawa“ w Mrażnicy; „W awel“ w Tustanowicach; „Uro­

c z y s k o “ w Kosmaczu; „Sad yb a“ I i II w Te- kuczy; „Irma“ w Jaszczwi; „Franciszek“ w Mrukowej; „Krakus“ w Krościenku Wyżnem.

Nadto znaczny kom pleks terenów naftowych.

O b ecn ie przystępuje Pokucie do budowy ... własnej rafinerji...

Kapitał Spółki wynosi 5 0 0 miljonów Mkp.

podzielonych na 5 0 0 tysięcy akcji po 1.000 Mkp. nominalnej wartości. C e n a akcyj na Giełdach w acha się między 2 .5 0 0 .0 0 0 ä 3 . 2 0 0 . 0 0 0 Mkp. Władzami Spółki są: 1) Walne Zgromadzenie, 2) Rada Nadzorcza, 3) Zarząd Spółki, s p o c zy w a w rękach p. p. Stefana Bauera i Dr. W ładysława Marekowskiego.

. . . . S p ó łk a zatrudnia 2 0 0 robotników...

Naftowa Sp.Akc.w K rakow ie, u l-P ańska lO

P O K U C IE

l ^ u i P f ł l P n l H i l p i p ^ ^ 1

@ @ ® 0 0 ® @ © 5

M aj 1924. N r.. 7 i 8.

Przemysł i Handel

Górnośląski

Kopalnie

n a Górnym Śląsku =

S p ó ł k a , d z i e r ż a w n a . =

SOCIBTB FERMlfeRE DES MINES FISCALES ^ DE L E T A T POLON AIS EN HAUTE ~ SILfeSIE =

K r ó l . - H u l a 1

Rynek: L. 9-15 :: Telefon 136-140 =

Sprzedaż |

Węgla, Koksu | Brykietów |

z kopalń: Król, Bielsxowice, Knurów =

PracemysI 1 Handel

Górnośląski

ZW IĄZEK K O PA LŃ

G Ó R N O Ś L Ą S K I C H

:

Przemysł i Handel

M aj 1924. N r. 7 i 8. - ' G Ó m O Ś l ć * S M

Przemysł i Handel

Górnośląski Maj 1924. Nr.

i s.

...

D y r e k c j a K o p a l ń Księcia Pszczyńskiego

Fürstlich Plessische B ergw erksdirektion — KATOWI CE

| Telefon: Katowice, nr. 666, 667, 668, 669 — Adr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice

W ę g i e l k a m i e n n y

z kopalń: E m a n u e ls s e g e n - , F ü r s t e n - , B ö e r a - , P ia s t- , B r a d e - , H e in r ic h s g lü c k -, P r in z e n - , Neuglückauf-, B a r b a r a - , A leksander

v Wyroby cementowe, cegły i dolomit

z własnego przedsiębiorstw a

Sprzedaż węgla i brykietów

przez „U N IT A S “, S półka w ęglow a z ogranicz, odpow iedz., K atow ice ( „ U N I T A S “, K o h l e n h a n d e l s g e s e l l s c h a f t m .b .H ., K a t o w i c e )

... „ U n i t a s "

Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668, 669 — A dres telegr.

I

Wspólność interesów z:

1. F a b r y k a k a m ie n n o w ę g la n y c h b r y k ie tó w , S p ó łk a z o g r. o d p ., D z ie d z ic e , (daw niej: S teinkohlenbrikettw erke Dziedzice), brykiety formach 700 gr,, 3 i 5 kg.

Sprzedaż przez „U nitas“, Spółka z ogr. odp.

2. G ó r n o ś lą s k a F a b r y k a m a te r ja łó w w y b u c h o w y c h , S p ó łk a A k c y jn a , Łaziska- Górne, G.-Śl., (daw n.: O berschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akc., Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 555 i 565 — A dres teleg r.: „ O s w a g “, Mikołów.

M a t e r ja ły w y b u c h o w e dla górnictwa, Dynamit wszelkiego rodzaju, m aterjały wybuchowe bezpieczne dla użycia przy gazach i innych okolicznościach, m aterjały wybuchowe do karczow ania pieńków — W łasne chodniki doświadczalne, spłonki wy­

buchowe, lonty i inne przyrządy zapalcze.

3. Z a k ła d y E le k tr o w Ł a z is k a c h G órnych, Sp. z o . p ., (daw n.: Kraft- u. Schmelz­

w erke Prinzengrube G.m.b.H.), Tel.: Mikołów 5, 115 i 135, Adr. tel.: „E lektro“, Mikołów.

Zakłady posiadające elektrow nię o mocy 25.000 KW. pracują na wspólnej sieci z

„Elektrow nią O kręgową Pszczyńską“ w Ligocie - Pszczyńskiej i w yrabiają karbid, węglik wapnia, krzem ian żelaza oraz smołę dobytą pomocy tem peraturze niskiej.

4 . E le k tr o w n ia O k r ę g o w a L ig o ta (dawn.: Ü berlandw erk Pless, Telefon: Katowice Nr. 2695 w Ligocie — D ostarczanie prądu elektrycznego gminom i przemysłowi po­

łudniowej części polsk. Górnego Śląsku — Zużywane nap ięcie: 20.000 Wolt, 380/220 Wolt.

1111111 irfTi 11 m n rwin 111111 rwr^ 111111 rwr^ i > 1111 rwrn 11111 rwn i m u rwr^ 111111 rwn m u i im 11111111 Tiiin m in rwrⁱⁱ 111 ■ i itw i i i i i i i iiłr1111111 ntwn 111111 rwn u ■ 111 rwn 111111 rmi 111111 rm 1111 u i im 1111111 ^{i p k i} i ^{i i} i ^{i i} rmi 111 n i nfn 111 n i rw i m m nfn m m i

6

riiMiiiilmiiHiiiMiiinHitmiiiiuiiiriiiMuiwMHiiillniHiiiiWMiiiiiilnMiMiiiwiMiiiiiiniiMiiiTiriiiniiiWiiiMiiii

M aj 1924. Nr. 7 i 8.

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

O b e rs c h le s is c h e

QsenbahnBediirfsfl.4

Wyroby koncernu:

Z a k ł a d y w G l i w i c a c h

(Zakłady Siem e n s - M a r te n o w s k ie , odlewnie żelaza i stali wygniatarki, w arsztaty): B u tle bezszewne do gazu wszel­

kiego rodzaju: węglan, wodór i tlen, naczynia bezszewne Ramy samochodowe i wszelkie części składowe prasowane dla budowy automobili, rury Kardanowe — Kute części dla budowy wagonowej, blachy wypukłe, dna okrągłe i kw adra­

towe, płaskie i wklęsłe — Wyroby kute i prasowane dla potrzeb kolejowych: osie wagonowe, obręcze, koła bose, gotowe zestawy kół, r u s z t o w n i k i z odlewu twardego

2. R u r k o w n i e w G l i w i c a c h

(Walcownie rur spawanych i bezszewnych): Specjalności:

W ę ż o w n i c e , r u r y d o w i e r c e n i a i k o ł n i e r z o w e , r u r y s t a l o w e ciągnione na zimno, r u r y w o d n e marynarkowe, parowozowe i kotłowe, r u r y c y n k o w a n e

3. Fabr. wyrób, blaszanych w Gliwicach

O p a k o w a n i a b l a s z a n e , p u s z k i do konserw wszelkiego rodzaju, z blachy c y n o w a n e j , c y n k o w a n e j i c z a r n e j , z a d r u k o w a n e i n i e z a d r u k o w a n e

4. Z a k ł a d y h u t n i c z e Z a w a d z k i

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e ) (Walcownie żelaza sztabowego, kuźnia formowa, w arsztaty kolejkowe, f a b r y k i z w r o t n i c , pojazdów i wagonów

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e )

O d l e w y ż e l a z n e , odlew szary, szczególnie kokile

Górnośląskie Towarzystwo akc. dla

dostaw kolejow., Zarzad w Gliwicach

Przemysł i Handel

G ó r n o Ś l s & s l k i M aj 1924. N r. 7 i 8.

'»• • # # • • • • • • • * * * # • • * + # # * # # * # # # * * # * » # #"**#ö r i M i M > :# # # > • • • • e #; # #:«r# # eVTe"# * ## # # # » #

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

ZAKŁADY: a) Zakłady „Friedenshütte“ w Nowym Bytomiu (Wielkie piece), Stalownia i Walcownie, Kok­

sownie, zakłady wyrobów ubocznych.

b) Kopalnia węgla kamiennego „Friedensgrube"

w Nowym Bytomiu.

c) Kopalnie rudy żelaznej wTarnowskich Górach.

d) Kopalpie rudy żelaznej w Czerny (Małopolska),

♦

WYROBY:

Surówka, kok s, am oniak, b en zo l, d z ieg ieć , o le je , sm o ln e, żużel fosfalow y, blok i sta lo w e Thoma- so w e, Siem ens M artenowskie, n an ik lon e i elek tro- sta lo w e, bramy, su row e i półw alcow an e, platyny

żela zo p łask ie, kęsy.

Szyny k o le jo w e n orm aln otorow e, d o k o lejek polow ych i kopalnianych, p od k ład y (progi), łubki,

płyty p o d k ła d k o w e i zaciskow e.

Kształtowniki w sze lk ieg o rodzaju d o w ysokości 550 mm ścianki p io n o w ej. U niw ersalne żela zo sztab ow e, taśm ow e, kątow e, T- i (o w e i inne gatunki. Blacha gruba, żeb erk ow an a, śred n ia, cienka, blacha d o wytłaczania i zaw ijania, dy- nam ow a, transform atorow a i inna sp ecjalna.

W yroby kute i p rasow an e: o s ie d o w ozów k o le ­ jowych, obrącze, koła b o s e , g o to w e zestaw y kół.

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

> • • • • • • • • • • • • • • • • • . » » » » « • • • • • • • • »« »»» ##« + , . n m » l . e , * «* # .» *

8

M aj 1924. Nr. 7 i 8.

Przemysł i Handel

Górnośląski

5

5

g g g

HAJDUKI WIELKIE

G Ó R N Y Ś L Ą S K

Ze ibłoruila

D i e k a r y

ek

♦

P R O D U K T Y :

S u r ó w k a , k o k s , s ia r c z a n a m o n ia k a ln y , b e n z o l su ro w y , c e g ły żu ­ ż lo w e , w o d ó r , tlen .

Ż e liw o i o d le w y s t a lo w e w e d łu g m o d eli

Ż e la z o gru b o i drobno z ia r n iste , t a ś m o w e i f a s o n o w e

S ta l S iem en s-M a rtin , sp ręży n o w a * r e s o r o w a , n a h a c e le , n a le m ie s z e K ute, ż ło b k o w a n e p o d k o w y , p ó łfa b ry k a t.

Zim no w a lc o w a n e ż e la z o o b r ę c z o w e i ta ś m o w e w e w s z e lk ic h w y ­ m ia ra ch , s ta l ta ś m o w a do c z ó łe n e k p o k o jo w y c h (k a rto n y ).

C ien k a b la c h a b a jc o w a n a do s z ta n c o w a n ia , z a g in a n ia , em a ljo w a n ia , do k ry cia d a c h ó w , c y n o w a n ia , b la c h y do d y n a m o m a sz y n s t o ­ p o w e i n ie s to p o w e

B la c h y g ru b e n a cy stern y , k o tły , o k ręty , b la c h y C oum pound n a p łu gi, do b u d o w y s k a r b c ó w .

S ta l n a r z ę d z io w a i k o n stru k cy jn a , w a lc o w a n a i k u ta w prętach , ta śm a c h , b la c h a c h i form ach do b u d o w y m a sz y n , s a m o c h o d ó w i a e r o p la n ó w . S p ec ja ln e so rty d la w y ro b u b ro n i i o p a n c e r z e ń p o c is k ó w , m in, luf k a r a b in o w y c h , ta r c z o ch ro n n y ch , s ta l ś w i­

d r o w a do w s z y s tk ic h g a tu n k ó w sk a l.

K u to ż e la z n e rury: g a z o w e , k o łn ie r z o w e , k o tło w e , s z la m o w e , w ie r ­ t n ic z e , do r u r o c ią g ó w ro p n y ch , b e z s z w ó w , tę p o sp o jo n e, sa m o ro d n ie s p a w a n e do 1 5 0 0 mm p rzek ro ju , k s z t a łt k i i fa só n y r u ro w e.

M aterja ły k o le jo w y do b u d o w y n a w ie r z c h n io w e j ja k : z łą c z a s z y ­

n o w e , z a c is k i i p o d k ła d k i, sz y n y w ą s k o t o r o w e i k o p a ln ia n e.

Przemysł i Handel

Górnośląski

1 ^I

przybylek

K ö t a 9 .

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KWAS SIARKOWY

G I E S C H E S P Ó Ł K A A K C Y J N A

i

10

M aj 1924. N r. 7 i 8.

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

H O H E N L O H E - W E R K E

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

WELNOWIEC G.ŚL.

H O H E N L O H E H Ü T T E O .-S.

T E L E F O N Z A R Z Ą D U G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , N r. 8 6 4 - 8 7 2 , 4 5 4

pr 9.

O d d z i a ł L W ę g i e l

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS — WUJEK — GEORG Zjednoczona Hohenlohe-Fanny

O d d z i a ł IL M e t a l e

Blacha cynkowa Cynk H. H. Korona

(p od w ójn e rafin.)

Cynk Hohenlohe Pył cynkowy

(rafin. i nieraiin.)

Oryginalny ołów hutniczy

O d d z i a ł IIL K w a s y

Kwas siarkowy (60° Be) techn. czysty.

Kwasy siarkowe od 92—100%

Oleum 12% Oleum 12%

11

Przemysł i Handel

Górnośląski

STAL BAILDON

WYTWORY STALOWE

9 \ 8 ‘

O D L E W Y S T A L O WE

Stal narzędziowa oraz szybko­

tnącą

Stal niklowa I chrom.-niklowa Stal do łożysk kalkowych Stal srebrzysta

Stal taśmowa gorąco I zimno walcowana

Pniaki kowalskie ze stall chro- mowonlklowelorazS.il stall Świdry splnalne ze stall narzę­

dziowe] I stall szybkotnącej nożyce

Świdry weż l do wierceń w ka­

mieniu

Sprężyny do aparatów pociągo­

wych I zderzaków Blacha ze stall odlewowej

Siemens Hartlnlstall

TA BAILDONA ^{SPÓŁKA AKCYJNA}

D Ą B k o ł o KATOWI C :: KATOWI CE, S KRZ YNKA P O C Z T O W A 4 0 9

12

M aj 1924. N r. 7 i 8.

Przemyśl I Handel

Górnośląski

M M j |

<

i

Centrala dla Handlu I Przemysłu

Towarzystwo Akcyjne

'w K a l o w i c a c h

Bogucice, ul. Krakowska. Telef. nr. 1978

Adres telegr.: »CEHAPE« Katowice Skrzynka p ocztow a nr. 59

P / e # , ' O ^ l a r

uZ %

ß/r.

Dział ©tfflUi

Węgiel, Koks Smoła, Lepnik

Tomasyna, Siarczan Azotniak, Karbid Cement

P apa dachowa

Dział żelaza

Sztabow e, F ason ow e Taśm ow e, Blachy Stal

Szyny kolejow e

Artykuły dla kolejnictwa W ywrotki

Rury gazow e

Dział przemysłowy

W łasna produkcja Drutu

Gwoździ Okuć

budowlanych

W Ę G I E L I K O K S

dostarczamy z Polskich Kopalń Skarbowych „Skarboferm“ na G. Śląsku Król. Huta i Towarzystwa Górniczo Przemysłowe „Saturn" Sosnowiec Zagłębia Dąbrowieckiego

ODDZIAŁY:

Wilno / Poznań

W ł a s n e f a b r y k i w S k a l m i e r z y c a c h

i

i

13

Przemysł i Handel

Górnośląski

G ttańsko-K M ekie Towarzystwo Handlu Żelazem I Metalami z o. p.

KATOWICE, Poprzeczna (Ouerstr.) 2

A dres telegraficzny: „DAKEH“ - T elefony 488, 489, 490

D A K E M

Dział kolejow y:

Szyny dla różnych torów , Zwrotnice, Lo­

kom otyw y, W agony, Wózki k o le b o w e i górnicze, Sprzęty z ż ela zn ej b la ch y ,w szel­

kie m ateriały zapotrzebow ania k o le jo w e g o

Dział now ego żelaza:

Ż elazo szta b o w e i fa so n o w e - Drut w al­

cow any, Blacha, Rury, Ćwieki, Kęsy, Bloki, Stal - Produkty w alcow n. w sz e lk ie g o

rodzaju

Dział techniczny :

Maszyny p rzem ysłow e i rolnicze - Lokom obile M a s z y n y p a r o w e , Kotły, Kotły skrzyniow e

Zbiorniki - Maszyny elektryczne, Motory.

Całkowite urządzenia fabryczne

Dział Szmelcu:

Szmelc w sz e lk ie g o rodzaju d la pieców , w ielkich, m artynowskich, tom asow ni, b e- sem ern i, o d lew n i ż e la z a , stali itp. - Zakup

i ro zb ieran ie nieczynnych zakładów przem ysłow ych

Dział M etali:

Stare m etale, now e m etale - Blacha m ie­

dziana, cynkowa i m osiężn a - Materjały d o rafinow ania - Stopy m eta lo w e etc.

D A K E M

T O W A R Z Y S T W O P R Z E M Y S Ł U N A F T O W E G O

BRACIA NOBEL w POLSCE

S p ó łk a A k c y jn a

Kapitał zakładow y 2 3 4 0 0 0 0 0 0 0 marek

C E N TR A L A w W A R S Z A W IE , Al. Jerozolimskie 5 7 (dom własny)

O d d z i a ł y w P o z n a n i u , na G ó r n y m Ś l ą s k u i w e L w o w ie / Tereny naftowe w B o r y s ł a w i u / Rafinerja w L i b u s z y / W łasna żeglu ga na W i ś l e

....

S p r z e d a ż produktów naftow ych z w łasnej rafinerji w Libuszy, z P a ń s t ­ w ow ych Z a kła d ó w N a fto w y ch i z rafinerji „ L I M A N O W A “, a m ianowicie:

benzyny, nafty, o lejów : w e s e l i n o w e g o , w r z e c io n o w e g o , m a s z y n o w e g o , m o ­ t o r o w e g o , a u to m o b ilo w e g o , d o c e ló w s p e c ja ln y c h , g a z o w e g o , c y lin d r o w eg o (oryginalny amerykański), sm arów T o v o t e ’a i innych, parafiny, ś w i e c i t. p., d o k o n y w a s i ę ze s k ła d ó w i m a g a z y n ó w Towarzystwa, zn ajd u jących s i ę w e w szy stkich zn a c z n ie js z y c h m i e j s c o w o ś c i a c h R z ecz y p o s p o litej. / W s z y s tk ie - - - - - produkty rafinow ane i w najwyższym g a t u n k u . ...

''iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH

S k ł a d na O k r ą g G ó r n o ś l ą s k i w S os n o wc u , u l i ca N a f t o w a nr. 5

Maj 1924. N r. 7 i 8.

Ulf

Przemysł i Handel

Górnośląski

gOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOBOOOOOOOOOOOOOOOOl oooooooooooooooooooooooooe

G ó r n o ś l ą s k i e T o w a r z y s t w o N a f t o w e

SPÓŁKA AKCYJNA

K A T O W I C E

ulica Schillera 19. Tel. 31. Adr. telegr. „Tow naft“.

Górnośląskie Towarzystwo Naftowe S. A. w Katowicach, założone zostało w dniu 22. czerwca 1922 r. Zadaniem Tow arzystw a jest dostaw a do przedsiębiorstw przemysłowych i rolnych wszelkiego rodzaju produktów naftow ych i smarów, oraz m aterjałów opałowych. 1*- Przedsiębiorstwo posiada własne składy w Ligocie Pszczyńskiej z bocznicą kolejową, oraz sklep dla sprzedaży detaillicznej w Katowicach. — Oddział Poznański Towarzystwa, dawniej „Poznańska F ab ryk a Automobili“ posiada w arsztaty automobilowe, 40 garaży, oraz sklep z akcesorjam i samochod. — Towarzystwo posiada wyłączne przedstawicielstwo na województwa Śląskie, Poznańskie i Pomorskie fabryki samochodów „Laurin & K lem ent“

w Młodym Bolesławiu (Czecho-Słowacja). — Przedsiębiorstw o zatrudnia 30 do 40 robot­

ników i 13 urzędników. — Zarząd spoczywa w ręku Inż. Alfonsa Kobylińskiego. — W skład Rady Nadzorczej wchodzą pp.: Senator Jan J. Kowalczyk, Dr. Al. Szczepański, G eneralny Konsul Rzpl w Bytomiu, B altazar Szaflik, Okręgowy D yrektor Banku Prze­

mysłowców w Katowicach, Inż. W ładysław Szaynok, Dyr. Związku Polskich Przemysłowców Naftowych we Lwowie, Inż. Andrzej Brzostowski z W arszawy, Franciszek Głowacki, D yrektor Banku Przemysłowców w Katowicach, Inż. Emil Bartel, Dyr. S. A. „Siłmanaft".

G ó r n o ś l ą s k i e T o w a r z y s t w o N a f t o w e

ulica Schillera 19. Tel. 31.

SPÓŁKA AKCYJNA

K A T O W I C E Adr. telegr. „Townaft“.

H. Koetz Nachfolger Tom. Akc.

Fabryka maszyn i Rolłow parowych Odlewnia żelaza

Adres telegraf. Koelz Nachfolger Mikołów : : Mikołów Górny Sl!|Mk

Telefon 7 i 95 Założona 1872

Budowa kotłów i urządzeń parowych Kontirukcye żelazne do uairozmaitczych

Kotły p a r o w e wszelkich systemów na wysokie i niskie ciśnienia

Aparaty wszelkiego rodzaju dla przemysłu naftowego jak również do fabryk che­

micznych i t. d.

Zbiorniki stałe i do przewozu wody, olejów, benzyny, nafty, smoły i t. d.

W szelk ie r o b o ty wchodzące w zakres kot- larstw a żelaznego

W yroby o d le w n ic ze :

Odlewy maszynowe i ogniotrwałe. Rury żśliwne każdego prześwitu, R etorty, płyty, ruszta i t. d.

W iązania dachowe W ieże szybowe Wyciągi

K latki wyciągowe i t. d.

U rządzenia p rzew o zo w e:

Przesuwnice i obrotnice do parowozów i wagonów O brotnice w ązkotorow e

W ózki transportow e do wszelkich materjałów, każdego rozm iaru i gatunku

15

Przemyśl i Handel

Górnośląska

i tomorzystmo Fabryki Motorom

i i l ä „ p ; e r k i n “

(0 Spółko Akcyjna

[ f i r a l 9 S O w Warszawie, Praga, Grochowska 46 /le i, 8440

W y r a b i a

y 1) M otory s p a lin o w e stałe o mocy od 7 do 60 K. M., przewoźne od 7 do 30

” K. M. i przenośne 6 K. M., zastępujące kieraty

2) T o k a rn ie r e w o lw e r o w e najnowszego typu z odkładanym przyrządem dźwigniowym do gwintowania i z urządzeniem do prow adzenia i po­

daw ania obrabianego m aterjału

fm Motory „P erkun“ uzyskały w Paryżu w roku 1921 pierw szą nagrodę na konkursie motorów spalinowych typu „Sem i-Diesel“

W P o ls e e , R o sji, Rumunji i Francji pracuje p rzeszło 6000 m otorów „PERKUN“ . / P ierw sza seria

^ tokarni rew olw erow ych, w ilości 45 sztuk, zo sta ła rozprzedan a w ciągu paru m iesięcy. W iększą partię nabyła Dyrekcja K olejowa G dańska. / O b e c n i e J e s t n a u k o ń c z e n i u d r u g a s e r j a .

I

E. v. Münstermann, ^sp - ^arc -

Odlewnie żelaza i bronzu, b u d o w a maszyn i a rm atu r

R aciborska 8 K S t O W l C G R aciborska 8

T elefon nr. 11 i 577 A dres teleg ra ficzn y : MÜNSTERMANN, KATOWICE

O d l e w y

wszelkich form i wielkości z

o ry g in a ln e g o b ro n z u fo sforow ego D. Kiinzla, n i k ł o f o s f o r o w e g o , b ro n zu f o s f o r o w e g o

odpornego na działania kwasów, i z I a spiżu

Materiał kuty z bronzu specjalnego

w sztabach o wysokiej wytrzymałości a m ia­

nowicie:

Bronz manganowy. Bronz stalowy.

Bronz aluminiowy. Bronz diamentowy.

Sztaby kute z l a miedzi elektrolitycznej - la biały metal łożyskowy - Iaszlaglut, la cyna do lutowania

C ieżK le arm atury

dla parowych, wodnych i gazowych przew o­

dów, z żelaza albo z metalu, w szczególności

zawory, zasuwy i kurki Zawory z lanej stali

do wysokich ciśnień lub do przegrzanej pary

Odwadniocze Hydranty

Katalogi bezpłatnie

Fachowa reparacja maszyn górniczych, pomp i kom­

presorów etc.

Odlewy żeliwne wszelkiego rodzaju, surowe lub obrobione,

a przedew szystkiem odlewy maszynowe i bu­

dowlane, rurow e i fasonowe, ruszty ogniotrwałe.

Czasopismo poświęcone sprawom p r z e m y s łu , techniki I h a n d lu

U kazuje się w dw óch w y d a n ia c h : polskim i niem ieckiem . U kazuje się dw a ra z y m iesięcznie.

R o k II. N r. 7 i 8.

Zeszyt specjalny

pośw ięcony

Polskiemu

Przemysłowi Naftowemu

pod re d a k c ją ogólną

PROF. K. BOHDANOWICZA

przy w spółudziale

D ra. S tefan a B A R T O S Z E W I C Z A , Dyr. Inżyniera B O B R A W acław a, D ra. Inż. CZA RN ECK IEG O Stefana, Inż. górn. M. K R U G ŁO W SK IE G O , Prof. Inż. O S T R Z Y C K I E G O Jó zefa, D ra. ŚW ID ER SK IEG O B ohdana, Dra. T R A W I N S K I E G O K arola, Prof. Z A R A Ń S K I E G O J a n a i p. L. W.

Redakcja i A dm inistracja: Katowice, ul. Górnicza (Haasestr.) 16, I. p., Telefon 1904.

R e d a k to r n a c z e ln y : E dw ard Al. Jerzy Chwatczyński, Katowice, Poprzeczna 15, II. p., Telefon 99.

R e d a k to r w W a rs z a w ie : Red. Al. Jackow ski, W arszaw a, ul. M arszałkow ska 33.

D yrekcja w ydaw nictw a: Dyr. Tadeusz Dębnicki i red. Edw ard Chwatczyński.

Sekretarz redakcji: Banaś Józef.

Kierownik admin.: N e u m a n W. Kierownik admin. dz. niem.: Z d r a l e k Kurt. Książkowość: P a s o ń Jan.

Dział abon.: Mikuła Piotr. Kasa: K w iatkow ska Bolesława. Eksped.: W eseli Jan . R egistr.: Eug. Pierożanka.

N a k ł a d e m : „ P r z e m y s ł i H a n d e l G ó r n o ś l ą s k i “, Tow. wydąwn. z ogr. odp., K a t o w i c e .

przyby■F

Konto P. K. O. Katowice Nr. 301 900. Konto bankow e: Bank Przemysłowców Katowice.

Komitet redakcyjny

Prezes Komitetu:

Poseł W ojciech Korfanty.

W spółpracownicy Komitetu:

D r . A d a m c z e w s k i, W a r s z a w a . D r . A d a m k ie w ic z , W a r s z a w a . R a d c a kom erc. O s k a r B e r i, W ie d e ń . P r o f . A r t u r B e n is , K r a k ó w . P r o f . B ie ls k i, B o r y s ła w . D r . B a r a ń s k i, W a r s z a w a . D r . B elia g el, K a to w ic e . R a d c a górn. B e s s e r , K a to w ic e . P r o f. B r z e s k i, W a r s z a w a . P r o f. B o h d a n o w ic z, W a r s z a w a . D y r . B a lc e r , H a jd u k i W . P . C a b a ń sk i, K a to w ic e . I n ż . C h m ielew ski, O s tr ó w . D y r . I n ż . C isz e w s k i, K r ó le w s k a H u ta . D r . C z e rn e c k i, K a to w ic e . P r o f . C h r z a n o w s k i, W a r s z a w a . P r o f . C h ro m iń sk i, K r a k ó w . P r o f. C z e c z o tt, K r a k ó w . P r o f. F e s z c z e n k o -C z a jtiń s k i, K r a k ó w . P r o f. D m o c h o w sk i, W a r s z a w a . P . L e o n D o u rc h e , s z e f O ff. B la t . d u C o m . I n te r n , w fr a n c u s k im B lin is te r s tw ie P r z e m y s łu i H a n d lu , P a r y ż . D y r . F a lte r , K a to w ic e . P . F ie d le r, K a to w ic e . P r o f. F u c k n e r , K a to w ic e . D y r . G a y c z a k , S o sn o w ie c . D r . G e i s e n h e i m e r , K a to w ic e . I n ż y n ie r G r a l i a n o w s k i , K a to w ic e . D r . H e i d e l , K r a k ó w . D r . H e c k e r t , K a to w ic e . P . Ig n a s z e w s k i, K a to w ic e . R e d . J a c k o w s k i, W a r s z a w a . D r . In g . J a k o h , W e łn o w ie c . D r . J a n ic k i, L o n d y n . P . J e lic z , W a rs z a w a . M i n i s t e r I n ż . K a m iń s k i, S trz y łm ic a . I n ż . K ie d r o ń , W a r s z a w a . I n ż . K o k o c Z y ń s k i, W a r s z a w a . D r . ^ W it., K r z y ż a n o w s k i, K r a k ó w . I n ż . K r ó lik o w s k i, W a r s z a w a . I n ż . K r ó lik o w s k i, O s t r ó w , P o z n . P r o f . K o s ta n e c k i, W a r s z a w a . P r o f. A . K r z y ż a n o w s k i, K r a k ó w . P r o f . K r a u z e , K r a k ó w . I n ż . K u ź n ic k i, W a r s z a w a . I n ż . K o w a ls k i, K r a k ó w . I n ż . K u c z e w s k i.

W a rs z a w a . I n ż . S t e f a n K a d e r , W a r s z a w a . P r e z . I n ż . L a n d s h e r g , W i l n o . D r . T o m a s z L u le k , K r a k ó w . R a d c a I n ż . B L a je w sk i, K a to w ic e . S ta r o s ta I n ż . M a la w s k i. K a to w ic e . I n ż . B L ilw ic z, P o z n a ń . P r o f . M ie r z e je w s k i, W a rs z a w a . R e d . D r . B la ta n s o n , W a r s z a w a . P r o f. B lie b r o j, K a to w ic e . P r o f. O b r z u t, K a to w ic e . D r . P ą c ze w sk i, W a r s z a w a . In g . R u d o w s k i, K a to w ic e . P r o f. R y h a r s k i , W a r s z a w a . R e k t o r A k a d a m j i G ó r n . D r . S tu d n ia r s k i, K r a k ó w . I n ż . S ta n is ła w s k i, W a rs z a w a . R e d . S ie le n e ic h e n , W a rs z a w a . D y r . S z a f l i k , K a to w ic e . D r . S z c z e p a ń s k i, B y to m . I n ż . S te i n , W a r s z a w a . P . S t . S k o n ie c z n y , J e n . S e k r e t a r z Z w . B a n k ó w w P o lsc e , W a rsz a w a . D r . S z e w c z y k , W ełn o w iec . I n ż . T a r n o w s k i, K a to w ic e . P r o f. T a y lo r , P o z n a ń . D r . T o m a lla , K a to w ic e . D r . T r a w iń s k i, L w ó w . D y r . V ic a ir e , K a to w ic e . I n ż . ^ W o jn a r , K a to w ic e . P r o f. ^W ró b le w sk i, L u b lin . D r . Z a g ó r o w s k i, K r ó le w s k a H u ta . D r . Z w o liń s k i, W a r s z a w a .

L W O W

fóordttż

:Pilzno' >Gródek

Przemyślamy'

* Brzesko

B och n ia

Bobrka

Rudki

Jasło

D obróm il \ Rohatyn \

S a n o k ,

P o d h a jc e S ta ry jS a m b ó r

raw.ow

Ttumacs /

•D o lin a

PODZUŁKA B ó horodczanyj

O B JA Ś N IE N IE S N A K O W T e r e n y r z ą d o w e

K o p a ln ie rs t n i e j q c e G r a n i c e w o j e w ó d z t w G r a n i c e p o w i a t ó w

& G asta w o j e w ó d z k i e M i a s t a p o w i a t o w e

MfTłtie Tons

a loo, ooo

2.000.000

PRODUKCJA ROPY

1.700.000

POL S C E

.50QOOO

1200.000

3TANI3ŁAWÓW DlSTRICT

M aj 1924. N r. 7 i 8.

P r x e m y s I i H a n d e l

Górnośląski

f e c m i j s l naftowy.

J i o r o l j S o A d a n o n iic z , i n i . ć ó t n . , p r o f e s o r .

G ó rn y Ś ląsk je st jed n y m z p o w a ż n y c h d o sta w c ó w m a- te rja łó w w ie rtn ic z y c h i in n y c h do p rz e m y s łu n a fto w e g o P o lsk i, ro zw ó j k tó r e g o nie m o że b y ć o b o ję tn y m d la p r z e ­ m ysłu G ó rn o ś lą sk ie g o . N a G ó rn y m Ś ląsk u z w ró c o n o w sw oim cz asie uw ag ę, że w ęg ie l m oże b y ć z u ż y ty do o trz y m a n ia p ro d u k tó w b liż k ic h do n a fto w y c h . P rz y p o m n ę , że w p rz e c ią g u o s ta tn ic h k ilk u la t d o k o n a n o d u żo b a d a ń la b o ra to ry jn y c h i te c h n ic z n y c h n a w ię k s z ą sk a lę , ab y o trz y m a ć p ro d u k ty n a fto w e z w ęg li k a m ie n n y c h i b r u n a ­ tn y c h . W ty m celu sto s o w a n o c z te ry m e to d y . P ie rw s z a m e to d a ex tra 'k c ji z a p o m o c ą ro z c z y n n ik ó w (ben zo l i inne) d a je z w ęg la ty lk o b a rd z o n ie z n a c z n ą ilo ść zn a jd u ją cy c h się w nim c ia ł fizy c zn ie b liż k ic h do* p r o d u k tó w n a fto w y c h . D ru g a m e to d a z a p o m o c ą su ch ej d e s ty la c ji p rz y zm niej- szo n em c iśn ie n iu (v acu u m d e s ty la c ja ) daje gaz, sm ołę, sm o ln e w o d y i k o k s. S m o ły z a w ie ra ją z w ią z k i n a fte n o w e w ta k ie j ilości, że te n p r o d u k t je st b lis k i do n a fte n o w e j ro p y (k a u k a sk a ). T rz e c ia m e to d a p o le g a n a su ch ej d e s ty ­ lacji p rz y n isk ie j te m p e r a tu rz e czyli k o k s o w a n iu w ęgla p rz y te m p e r a tu rz e 450— 550° (zw y k le k o k s o w a n ie p r o ­ w a d z i się p rz y te m p e ra tu rz e 1000— 1200°). P ro d u k ty o tr z y ­ m a n e są z u p e łn ie in n e od p r o d k tó w z w y k łe g o k o k s o w a n ia i n ie ty lk o ilość ich je st p o d w ó jn ą, le cz i ja k o ś c ią zb liż a ją się b a rd z o do p r o d u k tó w n a fto w y c h . O trz y m a n a p r ż y ­

tem sm oła (T. T e e r n ie m có w , czyli T ie fte m p e ra tu rte e r) m oże b y ć ź ró d łe m d la z w y k łe j ra fin e ry jn e j p r a k ty k i. T e n T. T e e r, albo in a cz ej U r t e e r (p ie rw o tn a sm oła) je st p ie rw ­ szy p ły n n y d e s ty la t o trz y m y w a n y z w ęgli, k tó r y p rz y z w y k łe m k o k s o w a n iu u le g a d e s tru k c ji, z w y d z ie le n ie m sadzy, n a w tó rn ą z w y k łą sm ołę, d a ją c ą ta k ie p r o d u k ty jak b en zo l, toluol, n a fta lin ę , a n tra c e n , t, j. z w y k łe a ro m a ty c z n e p r o d u k ty w ęglo w ej d e s ty la c ji sm oły. P ie r w o tn a ' sm oła z a w ie ra w s z y s tk ie su b sta n c je , k t ó r e b y ły w w ęglu, w ięc te sam e, k tó r e o trz y m u ją p rz e z e x tra k c ję i v a c u m -d e sty - lację, le cz p ro c e s je st p ełn iejszy . W ę g le g ó rn o ślą s k ie d ają p r z e c ię tn ie te j p ie rw o tn e j sm o ły do 10 % o b a r w a c h m niej w ięc ej ja sn y c h i z a p a c h u n afto w y m , a nie n a fta lin o w y m jak z w y k ła sm o ła z k o k so w y c h p ie có w , i o c ię ż a rz e g a tu n k o ­ w ym 0,95— 1,06. C h e m ic zn ie z a w ie ra ta sm o ła do 9 % w o d o ru , w ięc p rz e d s ta w ia z w ią z k i w ę g lo w o d o ro w e o z n a ­ cznej ilości ta k z w a n y c h p h e n o li (k w a s k a rb o lo w y ). O ile b y w p ie rw o tn e j sm ole ty c h z w ią z k ó w p h e n o lo w y c h nie było, sm o ła o d p o w ia d a ła b y c h e m ic zn y m s k ła d e m ro p ie.

P rz e r ó b k a sm o ły daje ró ż n e b en z y n y , sm a ry , olej gazow y, p a ra fin ę i sm ołę (Pech),

C z w a rta m e to d a p o le g a n a h y d ra ty z a c ji w ę g la czyli n a p rz y łą c z e n iu do su b sta n c y j w ęg lo w y c h w o d o ru , p rz e z co o trzy m u je się ró ż n e w ę g lo w o d o ry , je d n a k o w e z p r o d u k ­ ta m i n afto w e m i. T a m e to d a w z a s to s o w a n iu do p ie rw o tn e j sm o ły m o że d a ć n a jle p sz e w y n ik i, je d n a k te c h n ic z n ie nie je st o n a u sta lo n ą , T e c h n ic z n e w y n ik i d a ła d o ty c h c z a s m e ­ to d a trz e c ia .

N ie od rz e c z y w ięc b ę d z ie z w ró c ić u w ag ę sfer p r z e ­ m y sło w y c h G ó rn e g o Ś lą sk a n a o g ó ln ą sy tu a c ję p rz e m y słu

n afto w e g o , te g o s p ó łz a w o d n ik a , a jed n o cz śrn e i w s p ó ł­

p r a c o w n ik a w ielk ieg o p rz e m y s łu ż e la z n e g o i w ęglow ego.

P rz e m y s ł n a fto w y z a c z y n a ro z w ija ć się od r. 1859, k ie ­ dy p ie rw s z y ra z do e k s p lo a ta c ji ro p n y c h złó ż b y ło z a s to s o ­ w a n e w ie r c e n ie w P ennsylw anjii; w r, 1863 p ie rw s z e w ie r ­ ce n ie b y ło d o k o n a n e w P o lsc e p rz e z inż. H, W a lte r s a w B ó b rce , a w r. 1866 n a K a u k a z ie (K u d a k o w o b s z a rz e K u ­

b ań sk im ) p rz e z p u łk o w n ik a N o w o silc ew a. W R um unji w ie rc e n ie sz y b ó w b y ło w p ro w a d z o n e d o p ie ro o k o ło r. 1880 p rz e z C a n ta c u z in o . W p ie rw sz y m 10-leciu św ia to w a p r o ­ d u k c ja w z ro s ła p o d w ó jn ie (w r. 1861 — 2130 ty s. b a r y łe k , w r. 1871 — 5730 tys. b a ry łe k ), p o d c z a s n a s tę p n y c h 10-ciu

la t p ro d u k c ja w z ro s ła już k ilk a k r o tn ie (w r. 1881 — 31 992 tys. b a r y łe k ), a d alej p ro d u k c ja w z r a s ta co k a ż d e 10 la t m n ie jw ię ce j d w u k ro tn ie 1), Z ogólnej p ro d u k c ji do r o k u 1922 (9 524 593 000 b a ry łe k , czyli o k o ło 1,3 m ilja rd ą to n ) 57 % p ro d u k c ji w y p a d a n a o s ta tn ie 11 la t, a 43 % n a p o p r z e d n ie 50 la t (od r. 1860). Z n a c z n y p o s tę p p ro d u k c ji w o s ta tn im 10-leciu p o le g a ł g łó w n ie n a s ta ły m z w ię k sz a n iu p ro d u k c ji w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h , n a z n a c z n y m z w ię k s z e n iu p r o ­ d u k c ji w M e k s y k u i In d ja c h H o le n d e rs k ic h ; w y s tą p ie n ie n a ry n k u św ia to w y m od 5— 6 la t n o w y c h p ro d u c e n tó w , ja k P e rsja , T ry n id a d , A rg e n ty n a , W e n e z u e la i E g ip t je sz­

cze nie z a w a ż y ł n a sz ali w sto s u n k u do ta k ic h p r o d u c e n ­ tó w , ja k S ta n y Z je d n o czo n e i M e k sy k , m usi je d n a k z w r a ­ cać n a sie b ie u w ag ę , b o w r, 1921 ogólna p ro d u k c ja ty c h n o w y c h pól n a fto w y c h w y n o si już o k o ło 31 mil. b a r y łe k , w ięc d o g an ia w s p ó ln ą p ro d u k c ję ta k ic h s ta ry c h p r o d u c e n ­ tó w , ja k In d je B ry ty js k ie i H o le n d e rs k ie , R u m u n ja i P o lsk a (w r. 1921 — ra z e m 38 mil, b a r y łe k ).

J e ż e li o d rz u c im y s ta re p o la n a fto w e , ja k k a n a d y js k ie , istn ie ją c e od r. 1862 i n ie m ie c k ie (dziś fra n c u sk ie ) w P e c h e l- b ro n n , istn ie ją c e od r, 1880, k tó r e c e ch u je s ła b a , c h o c ia ż s ta ła p ro d u k c ja i k tó r e w w y tw ó rc z o ś c i św ia to w e j p rz y jm o ­ w a ły u d z ia ł do d n ia dzisiejszeg o w ilo ści o k o ło 0 ,5 5 % , to p o śró d s ta ry c h o b sz a ró w n a fto w y c h , k tó r e b y ły e k s p lo a to ­ w an e w cześn iej, n iż w r. 1890, ś w ia to w e z n a c z e n ie p o z o ­ sta je p rz y p o la c h S ta n ó w Z je d n o czo n y c h , R osji, R um unji i P o lsk i. P o r o k u 1890 n a ry n k u św ia to w y m ro p y z a c z y ­ n a ją w s tę p o w a ć je d n e z a d ru g iem i a m ia n o w ic ie : Indje B ry ty jsk ie , In d je H o le n d e rsk ie , P e ru , M e k sy k . G w a łto w n e p o d ję c ie p ro d u k c ji w M e k s y k u w r. 1920 (163,5 mil. b a r y ­ łe k ) i 1921 (202,8 mil, b a ry łe k ) w ięc do 23,54 % i 25,65 % św ia to w e j p ro d u k c ji, w y su n ę ło te n k ra j n a d ru g ie m ie jsc e w śró d k ra jó w p r o d u c e n tó w ro p n y c h .

W r. 1922 p ro d u k c ja w M e k s y k u z m n ie jsz y ła się do 184,5 mil, b a r y łe k ; lic z b a w y k o n a n y c h w ie rc e ń w r. 1921 b y ła 334, a w r. 1922 — 279. N ie k tó re p o la są za g ro ż o n e w o d ą , le c z b y ło b y z a w c z e śn ie m ó w ić o w y c z e r p a n iu m e k s y k a ń s k ic h o b s z a ró w ; b a rd z o z n a c z n e p r z e s tr z e n ie t e ­

re n ó w , n a d a ją c y c h się do p o s z u k iw a ń , p o z o s ta ją je szc ze n ie z b a d a n e .

W S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h P ó łn . A m e r. p ro d u k c ja w y ­ n o siła : w r. 1914 — 265,7 mil., w r. 1917 — 335,9 m il., w r. 1918 — 358 m il., w r. 1919 — 377,2 m il., w r. 1920 — 443,4 m il., w r. 1921 — 469,6 m il., w r. 1922 — 551,2 mil.

b a ry łe k .

N ie z w a ż a ją c n a ta k ie z w ię k sz e n ie w y d a jn o śc i p ó l w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h , s to s u n k o w a w a r to ś ć ic h p r o d u k ­ cji zn iż a się w p rz e c ią g u o s ta tn ic h p ię c iu la t od 69,15 % d o 61,70 %; o c z y w istą je st rz e c z ą , że te n s to s u n e k m u sia łb y z n iży ć się je sz c z e w ię c e j. g d y b y od r. 1918 n ie n a s tą p ił u p a d e k w y d a jn o śc i w R osji od 13,75 % do 3,70 %, t. j. dużo w ięc ej niż d w u k ro tn ie .

U d z ia ł w p ro d u k c ji św ia to w e j ró ż n y c h cz ęści św ia ta

jest n a s tę p u ją c y : od p o c z ą tk u

r. 1921 r. 1917 do r. 1922 P ó łn . A m e ry k a (Si. Z jedn., Ca-

n a d a i M e k sy k ) 87,65 % 77,30 % 69,70 %

E u ro p a 5,60 % 15,06 % 24,40 %

A zja i w y sp y O c e a n ic z n e 5,61 % 6,05 % 4,80 % P ó łu d n . A m e ry k a (P e ru , A r ­

g e n ty n a , T ry n id a d i inne) 1,12 % 0,88 % 0,60 %

A fry k a (Egipt) 0,14 % 0,20 % 0,69 %

1) Dla przeliczenia podawanych tu liczb w baryłkach na tony metryczne należy podzielić liczby na 7,1.

1 baryłka nafty — 1.514 hl przyp. Red.

239

Przemyśl i Handel

Górnośląski

P rz e w a g a N ow eg o Ś w ia ta (70,5 %) n a d S ta ry m (29,4 %) je s t z n a c z n a i w o s ta tn ic h p ię c iu la ta c h n ie co w z ro sła , bo do r. 1917 c a łk o w ita p r o d u k c ja N ow ego Ś w iata w y n o s iła je sz c z e 64,74 % , a S ta re g o — 35,06 % ogólnej p ro d u k c ji.

Z n a c z n y u p a d e k p ro d u k c ji jeszc ze p r z e d r. 1917 n ie ­ z a le ż n ie o d p rz y c z y n , z w ią z a n y c h z w y p a d k a m i w o jn y ś w ia to w e j n a s tę p ił ty lk o w P o lsce . W S ta n a c h Z je d n o ­ c z o n y ch p ro d u k c ja w z r a s ta ła sp o k o jn ie w r. 1917, a w o s ta tn ic h 5 la ta c h d o sy ć g w a łto w n ie , w R osji p o m a k s y ­ m a ln ej p r o d u k c ji w la ta c h 1901— 1902 (85 mil. b a ry łe k ), w y d a jn o ś ć n ie c o u p a d ła , le cz d łu ż sz y cz as p o z o s ta w a ła m n ie jw ię c e j w je d n a k o w e j w y so k o śc i (62— 68 mil. b a ry łe k ), ta k i sa m sp o k o jn y s ta n c e ch u je p rz e m y s ł Inidji H o le n d e r­

sk ic h (od 12 do 18 mil, b a ry e k ) i B r y ty js k ic h (o k o ło 6— 8 m il, b a r y łe k ).

W S ta n a c h Z je d n o czo n y c h z a p o tr z e b o w a n ie p r o d u k ­ tó w n a fto w y c h n a w e w n ę trz n y m r y n k u w z r a s ta ło z k a ż ­ dym ro k ie m , w s k u te k z w ię k s z e n ia ilo ści siln ik ó w sp a lin o ­ w y ch ; w r, 1920 ilo ść sa m y c h siln ik ó w p rz e w o z o w y c h z w ię k s z y ła się w iporó w an iu z r. 1919 do 25 % i d o się g ła lic z b y 10 m iljonów . W r, 1919 w y d a jn o ś ć ra fin e rji w S ta ­ n a c h Z je d n o c z o n y c h ju ż p r z e k ro c z y ła k ra jo w ą p ro d u k c ję ro p y . P rz y w ó z r o p y su ro w e j do S ta n ó w Z je d n o czo n y c h z w ię k s z y ł się od r. 1913 do r. 1919 z 17 809 058 b a r y łe k do 52 746 567 b a r y łe k , a w r. 1920 w y n o sił już 106 175 289 b a r y łe k , W P o lsc e o g ó ln a zd o ln o ść p ro d u k c ji r a f in e r ji (13 w ię k s z y c h i 18 m n iejszy ch ) m o że b y ć p r z y ję ta n ie m niej ja k n a 1 000 000 to n , a p ro d u k c ja r o p y su ro w e j w y ra ż a się w to n a c h , n a s tę p u ją c o : r. 1916 — 919 090, r. 1917 — 849 730, r. 1918 — 820 940, r. 1919 — 831 704, r. 1920 — 765 704, r. 1921 — 704 874, r. 1922 — 713 103'). W R u m u n ji są 72 r a fin e rje , k tó r e w r. 1921 p r z e ro b iły 1 046 992 to n y ro p y , p r z y p ro d u k c ji w ty m że ro k u 1 174 000 to n . W R osji do r. 1914 b y ło u ru c h o m io n y c h 41 ra fin e rji, k tó r e p r z e r a b ia ły c a łą p ro d u k c ję r o p y ; w r. 1914 z 9 m iljonów to n p ro d u k c ji z o s ta ło e k s p o rto w a n e z a g ra n ic ę w su ro w y m s ta n ie ty lk o

o k o ło 14 miiijona ton.

Z e s ta w ie n ie p ro d u k c ji r o p y w e d łu g k ra jó w p r o d u c e n ­ tó w n ie d aje je szc ze rz e c z y w is te g o o b ra z u o s ta n ie n a f to ­ w eg o p rz e m y słu , w k tó r y m z a z n a c z a się d ą ż e n ie ze stro n y p e w n y c h u g ru p o w a ń p rz e m y s ło w y c h do z a r e z e rw o w a n ia p ó l n a fto w y c h w ró ż n y c h k ra ja c h .

H is to rja ro z w o ju n a jw ię c e j p o s tę p o w y c h z ta k ic h u g ru p o w a ń , ja k S ta n d a r d O li N ew J e r s e y w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h , B ogal D u tc h i S h ell w A nglji i B ra c i N o b el w R osji, k tó r e b e z w ą tp ie n ia z n a c z n ie p rz y c z y n iły się do

■rozszerzenia e k s p lo a ta c ji p ó l n a fto w y c h w e w s z y s tk ic h k ra ja c h , św ia d c z y , ż e r a c jo n a ln a g o s p o d a rk a n a fto w a , o d ­

p o w ia d a ją c a w n a jw y ż sz y m s to p n iu w a ru n k o m o sz c z ę d n o ­ ści, m o ż e b y ć o s ią g n ię ta ty lk o p r z e z p r z e d s ię b io rs tw a z ło ­ żo n e , o b e jm u ją c e w s z y s tk ie s tro n y p rz e m y s łu n a fto w e g o : p ro d u k c ję su ro w c a , ro z u m n ie ro z m ie sz c z o n e r a fin e rje i a p a r a t h an d lo w y , w łą c z n ie do m a g a z y n o w a n ia r o p y i p r o ­ d u k tó w , ru ro c ią g ó w , ta n k ó w i in n y c h n o w o c z e sn y c h ś r o d k ó w tr a n s p o r tu s u ro w c a i p r o d u k tó w . B ra k i w k tó r e j­

k o lw ie k z ty c h g a łę ż i p rz e m y s łu m u sz ą w cz eśn iej, czy p ó ź n ie j, w y w rz e ć b a rd z o u je m n y w p ły w n a c a ło k s z ta łt n a fto w e j g o sp o d a rk i.

O b e c n y s ta n te j g o s p o d a rk i w P o lsc e , k t ó r y n a jd o tk li­

w iej w y ra ż a się w o s ta tn ic h la ta c h w c b ro n io z n e m zm n iej­

sz a n iu się p ro d u k c ji s u ro w c a , z a le ż y o d w ie lu p rz y c z y n , k tó r e s k ła d a ły już od d łu ż sz e g o cz asu , a p rz e d e w s z y s tk ie m od b r a k u o d p o w ie d n ie j je d n o lite j, s z e ro k ie j o rg an iz ac ji p rz e m y słu , s k u tk ie m czego b y ł b r a k w sw oim cz asie ś r o d k ó w m a g a z y n o w a n ia i tr a n s p o r tu , n ie p o tr z e b n a w a lk a p o m ię d z y p r o d u c e n ta m i i ra fin e ra m i, ro z c z ło n k o w a n ie t e ­ renów - n a fto w y c h p o m ię d z y lic zn e m i m a łe m i p r z e d s ię ­ b io rs tw a m i, s ła b e z a b e z p ie c z e n ie te re n a m i z a p a s o w e m i, n ie ty lk o sp ra w d z o n e m i, le c z i p ra w d o p o d o b n ie ro p n e m u

2) około 6 000 000 baryłek. (Przyp, red.),

240

P o lsk a m o że słu ż y ć dziś ja k o p r z y k ła d e m k ie ru n k u , ja k i m usi p rz y ją ć i ś w ia to w y p rz e m y s ł n a fto w y , a m ia n o w ic ie m usi d ą ż y ć do p o d trz y m a n ia w y d a jn o śc i n a s ta ry c h p o la c h , do ro z s z e rz e n ia ic h g ran ic, d o o d k ry w a n ia n o w y c h p ó l n a f­

to w y c h i n o w y c h o b sz a ró w . P ie rw s z e z a d a n ie je st p r z e ­ w a ż n ie te c h n ic z n e ; g łó w n e n a s z e p o la , ja k B o ry sła w , T u sta n o w ic e , S c h o d n ic a i in n e p r z e s z ły w sta d ju m w y ­ c z e rp a n ia , le c z p ra w d o p o d o b n ie je szc ze w y c z e r p a n ia e k o ­ no m iczn eg o , a n ie fizy c zn e g o ; z a s to s o w a n ie do m ie jsc o ­ w y ch w a ru n k ó w ró ż n y c h sp o s o b ó w e k s p lo a ta c ji i w ie r­

c e n ia m o że d ać je szc ze w y n ik i b a rd z o d o d a tn ie .

In n e z w y m ie n io n y c h z a g a d n ie ń są n a t u r y p rz e w a ż n ie geologicznej.

P o s tę p g eo lo g icz n y ch b a d a ń w e w s z y s tk ic h k ra ja c h p o z w a la s to p n io w o r o z s z e rz a ć p o le z a s to s o w a n ia te c h n ik i w ie rtn ic z e j i je d n o c z e śn ie u z a s a d n ia o b lic z e n ia z a p a s ó w ro p y , n a d a ją c e j się do w y k o rz y s ta n ia . Ża p o d s ta w ę do ta k ic h o b lic z e ń słu ż ą : 'd z is ie js z a p ro d u k c ja p ó l n a fto w y c h , c h a r a k te r ic h sto p n io w e g o w y c z e rp a n ia s ię i p o c z ą tk o w a p ro d u k c ja sz y b ó w n a n o w y ch p o la c h p r z y z g o d n y c h g eolo­

gic zn y c h w a r u n k a c h ty c h p ó l ize s t a r e m ! T a m e to d a p o z ­ w a la co ra z to z w ię k s z a d o k ła d n o ś c ią o k r e ś la ć z a p a s y pól

n a fto w y c h w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h . N a 1 s ty c z n ia 1919 r.

w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h b y ł o k re ś lo n y z a p a s ro p y na w sz y s tk ic h p o la c h n a 7 m iljandów b a r y łe k , czyli 1 m iljard ton. P o w tó rz e n ie ta k ie g o o b lic z e n ia , p rz e p ro w a d z o n e w r. 1921 p o zw o liło n a 1 s ty c z n ia 1922 r o k u dać już in n e lic zb y :

P e n n s y lv a n ia 260 mil. b a ry łe k

W e s t V irg in ia 200 ,,

O hio 190

Illinois 440

K a n sa s 425

O k la h o m a 1340

P ó łn . L o u isia n a i A rk a n s a s 525

T e x a s 670

S ulf c o a s t 2100

W y o m in g 525

C a lifo rn ia 1850

In n e sta n y 625

1 290 000 000 ton.

9150 m il, b a ry łe k D la k ra jó w , w k tó ry c h d o p ie ro ro z p o c z y n a się e k s ­ p lo a ta c ja , ja k w Ś ro d k o w ej i P o łu d n io w e j A m e ry c e , P ersji, E g ip c ie o ra z w k r a ja c h ze s ta r ą p ro d u k c ją , le c z z b a d a n y c h je szc ze n ie z ta k ą d o k ła d n o śc iją , ja k S ta n y Z je d n o czo n e , o k re ś le n ie z a p a s ó w m o ż e b n y c h p o le g a w ię c e j n a o b lic ze n iu p o w ie rz c h n i te re n ó w , n a d a ją c y c h się do p o s z u k iw a ń g ó r­

niczych.

D la R osji g eo lo g S te fa n C z a rn o c k i p r z e p r o w a d z ił n ie ­ d a w n o o b lic ze n ie , k t ó r e m n ie jw ię ce j o d p o w ia d a sto p n io m d o k ła d n o ś c i o b lic z e n ia z a p a s ó w ro p y w S ta n a c h Z je d n o ­ cz o n y c h ; z a p a s w R osji w y n o si w e d łu g te g o o b lic z e n ia

1531 m il, to n , w ię c o 20 % w ię c e j od lic z b y z a p a s u dla S ta n ó w Z je d n o czo n y c h ,

P ro d u k c ja R osji do r. 1922 w y n o s iła o k o ło 280 000 000 ton, w ięc ty lk o o k o ło 18,6 % zapaisu je szc ze m o żeb n eg o . N a to m ia s t w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h d o ty c h c z a s o w a p r o ­ d u k c ja w s to s u n k u do o b lic zo n e g o p o z o s ta łe g o z a p a s u sta n o w i o k o ło 64 %. P r z y o b e c n e m z a p o tr z e b o w a n iu r o p y w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h , k tó r e p r z y n o rm a ln y c h w a r u n ­ k a c h c o ro c z n ie w z r a s ta o 6 %, z a p a s u o b lic z o n e g o m ogło b y w y s ta rc z y ć n a 20 la t; o d k ry c ie i o d b u d o w a w ie lu złóż p o trz e b u ją d łu ż sze g o c z a s u i m o ż n a b y ć p e w n y m , że p o la S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h b ę d ą cz y n n e z n a c z n ie d łu ż szy czas, le c z w b lis k ie j p rz y s z ło ś c i z a p o trz e b o w a n ie ro p y m usi już b y ć cz ęścio w o p o k ry w a n e im p o rte m .

M aj 1924. N r. 7 i 8.

Przemysł i Handel

Górnośląski

Z a n a d to p e s y m is ty c z n e z a p a try w a n ie się n a p r z y ­ sz ło ść p rz e m y s łu n a fto w e g o w S ta n a c h Z je d n o czo n y c h b y ło b y je d n a k z u p e łn ie n ie u z a sa d n io n e m . W r. 1922 w lic z b ie p ro d u c e n tó w w K alifo rn ji, k tó r a z d a w a ło się, że je st d o s k o n a le p rz e m y s ło w o z b a d a n a , z ja w iły się po ra z p ie rw s z y n o w e p o la (R ichfield, H u n g tin g to n B e ac h , Long B e ac h , S a n ta F e S p rin g s), z o g ó ln ą p ro d u k c ją 219 mil.

b a r y łe k , cz v li 35 % n ro d u k c ji c a łe j K alifo rn ji. S ta n W y p m in g d a w a ł w r. 1919 ty lk o 13 mil. b a ry łe k , a w r.

1922 d a ł 26 m il. S ta n A rk a n s a s d o p ie ro w r, 1921 z a c z ą ł d a w a ć p ro d u k c ję i w r. 1922 o sią g n ą ł już p r o d u k c ji 12 mil.

b a r y łe k . W id o k i n a p rz y s z ło ś ć p rz e m y s łu n a fto w e g o w S ta n a c h Z jedn. z u p e łn ie n ie są ta k o g ra n ic z o n e , ja k to m o ż n a b y ło b y w n io s k o w a ć z o b lic zo n e j lic z b y za p a só w .

P rz y s z ło ś ć n a fto w e g o p rz e m y s łu w R osji je s t jeszcze le p ie j z a b e z p ie c z o n a w su ro w ie c , a n iż e li w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h ; k o rz y s tn e m d la R osji je s t ró w n ie ż to, że 926 m il, to n z a p a s u r o p y p r z y p a d a n a z ło ż a I. k la sy , czyli o n a jw ię k sz e j w y d a jn o śc i, co je s t je d n y m z c z y n n ik ó w , p o b u d z a ją c y c h d o b a rd z ie j u p o rc z y w y c h p o sz u k iw a ń .

R o p n e te re n y P o ls k i je szc ze o c z e k u ją n a k r y ty c z n y i u z a s a d n io n y p o d z ia ł n a g ru p y s p ra w d z o n e , p r a w d o p o ­ d o b n e i m o ż e b n e i n a o d p o w ie d n ie .k la sy w y d ajn o ści.

J e d n e p o la n a fto w e , ja k B o ry s ła w i T u s ta n o w ic e , n a ­ le ż a ły do złó ż o w y so k ie j w y d a jn o ś c i, o k o ło 24 300 to n n a h e k ta r , in n e , ja k Z a g łę b ia K ro ś n ie ń sk ie g o , m ia ły w y ­ d ajn o ść o k o ło 6000 to n n a h e k ta r . N ao g ó ł b io rą c , p o lsk ie z ło ż a są w ię c e j w yidajnem i od złó ż w S ta n a c h Z je d n o ­ c z o n y c h i m n ie j w y d a jn e m i od ro sy jsk ic h :

„ 1 „ 33 000 „

„ 1 15 000 „

„ 1 „ 11 2 0 0 „

„ 1 „ 24 300 „

„ 1 „ 6 000 „

„ 1 4 000 „

„ 1 „ 360 „

„ 1 14 200 „

B a k u 4 s ta re p o la n a 1 h e k ta r 216 000 to n S u ra c h a n y

G ro ź n y s ta re p o la M a jk o p

B o ry sła w , T u sta n o w ic e K ro sn o

O k lah o m ę P e n n s ilv a n ia K alifo rn ja

P ie rw sz y m z a d a n ie m g eo lo g icz n y m w s to s u n k u do p o l­

sk ic h te re n ó w n a fto w y c h je s t ich o sz a c o w a n ie n a p o d ­ sta w ie n o w o c z e sn y c h d o ś w ia d c z e ń g eo lo g icz n y ch i s ta ­ ty sty c z n y c h , u m ie ję tn ie z a s to s o w a n y c h do g eologicznej n a tu ry p o sz c z e g ó ln y c h o b sz a ró w . N ie je s t to ła tw e do w y k o n a n ia i n ie m o ż n a te g o z ro b ić n a p rę d c e , le c z b ez te g o w ie rtn ic z e p r a c e , in s ta lo w a n e n a w e t n ajw ięc ej p o ­ m y sło w o m o g ą c z ę s to n ie d o p ro w a d z ić do w y n ik ó w p o ż ą ­ d an y c h . K o n ie c z n y m je st sa m a s c is ła w s p ó łp ra c a geologji i te c h n ik i. C zego m o ż e d o p ią ć w sp ó łc z e s n a te c h ­ n ik a w ie r tn ic z a w id zim y n a p rz y k ła d z ie p o łu d n io w e j K a ­ lifo rn ji, gd zie sz y b y g łę b o k o śc i do 5000 s tó p (1500 m) i do 6880 s tó p (2004 m) b y ły w y k o n a n e w r. 1921 w p rz e c ią g u 12— 13 m ie się cy .

P o lsk i p r z e m y s ł n a fto w y sto i dziś p r z e d o a rd z o po- w a ż n e m i z a d a n ia m i, ja k k o n ie c z n e zm ia n y w jego o rg a n i­

zacji, p o s tę p te c h n ic z n y w k ie ru n k u e k s p lo a ta c ji i w ie rc e n ia w y k s z ta łc e n ie o d p o w ie d n ie g o p e rso n e lu te c h ­ n ic zn e g o od r o b o tn ik a d o k ie ro w n ik a . P rz e m y sł G ó rn o ­ ślą sk i m usi z p o w o d ó w w w s tę p ie w y m ie n io n y c h ró w n ie ż c z u w a ć n a d k a ż d y m u d e rz e n ie m w ż y c iu p rz e m y słu n a fto ­ w ego, z w ią z a n y m z n o w em i w nim p rą d a m i.

Fabryko Maszyn Górniczych

Firyka: Katowice G.-SI. TOG). Z 0§ r. p o r. Oddział: Bytom G.-ŚI.

Ul. S z e r o k a 17 (Breitestr. 17)

G O f t Gll'$tFflS'S 8 11

D ział I O d lew n ia Ż elaza i m eta li:

S p e c j a l n o ś ć : O dlew y żeliw ne na w ysok ie temperatury. O dlew y części maszyn do 3 tonn. Bronzy alu- minjowe, fosforow e, m anganowe i D-ra Künzela Bronze kow alne. O dlew y miedziane, m osiężne oraz o d ­ lew y z innych m etali na łożyska. O dlew y do celów technicznych i chem icznych.

Dział II Fabryka M aszyn:

a) O n a p ę d z i e p o w i e t r z n y m : K ołow roty, w iertarki obrotow e, szlifierki w rębów ki, ręczne drążki żłobiące, w entylatory, aparaty do natrysku cem entem , m otory do rynien potrząsalnych.

b) O n a p ę d z i e e l e k t r y c z n y m : Kołowroty, w iertarki obrotow e, ■ szlifierki, m aszyny w rębow e, ręczne drążki żłobiące, m aszynki elektryczne do zapalania naboi, w entylatory, motory do ryniem potrząsalnych.

c) B u d o w a m a s z y n w o g ó l e : R ew izja i kom pletny rem ont w szelkich maszyn, a w szczególn ości maszyn górniczych, pomp i t. p, przez specjalistów m onterów rów nież i na m iejscu. O dstaw y linow e z kom ­ pletnym urządzeniem , urządzenie rymien potrząsalnych, tarcze ham ulcow e, rolki i t. p. Świdry koń­

ców ki, sp ecyaln e z Bism arkhütte dłuta do drążków żłobiących i t. p.

Dział III N aw ijan ie i b u d o w a m o to ró w :

M otory elek tryczn e w łasnego typu do 25 KM. P rzełączniki w gw iazdę i trójkąt. Skrzynki łącznikow e, mufy kablow e i t. p.

Wfłgtzne prawo sprzedaży przez BismarkliStte sporządzanych ostrz świdrowych do nasadzanie.