KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu w języku angielskim prevention of addiction USYTUOWANIE PRZEDMIOTU W SYSTEMIE STUDIÓW

(1)

1

KARTA PRZEDMIOTU

Kod przedmiotu PU

Nazwa przedmiotu w języku polskim Profilaktyka uzależnień w języku angielskim prevention of addiction USYTUOWANIE PRZEDMIOTU W SYSTEMIE STUDIÓW

Kierunek studiów Pedagogika

Forma studiów niestacjonarne

Poziom studiów studia I stopnia licencjackie Profil studiów praktyczny

Specjalność Pedagogika resocjalizacyjna z profilaktyką społeczną Jednostka prowadząca

przedmiot Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Osoba

odpowiedzialna za przedmiot- koordynator

przedmiotu

Imię i nazwisko Kontakt

Renata Biernat renata.biernat@onet.pl

Termin i miejsce odbywania zajęć

Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji

konwersatorium

Zajęcia w pomieszczeniu

dydaktycznym Wydziału Nauk Humanistycznych

i Społecznych

semestr IV

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU Status

przedmiotu/przynależność do modułu

Moduł: PS

Język wykładowy Język polski

Semestry, na których

realizowany jest przedmiot czwarty

Wymagania wstępne

Podstawy z psychologii i pedagogiki resocjalizacyjnej.

FORMY, SPOSOBY I METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ Formy

zajęć Wykład ćwiczeni

a lektorat konwers atorium

seminari

um ZP PZ Samoks

ztałceni

(2)

2

e- ZBUN rok Sem

estr r s r s r s r s R S r S r S

Liczba

godzin II IV

30 Sposób realizacji

zajęć

Zajęcia w grupach 25-30 osobowych, wielkość jednostki zajęć - 5 zajęć po 3 godziny (5x3h wg planu)

Sposób zaliczenia

zajęć zaliczenie na ocenę

Metody dydaktyczne

METODY DYDAKTYCZNE

- słowne (pogadanka, wykład konwersatoryjny, wykład

konwersatoryjny z prezentacją multimedialną, dyskusja, praca ze źródłem drukowanym)

- praktyczne, inaczej czynne (zadania i ćwiczenia do wykonania) -aktywizujące (burza mózgów, drama)

Przedmioty powiązane/moduł

Przedmioty powiązane: Metodyka oddziaływań profilaktycznych i resocjalizacyjnych, Praca resocjalizacyjno- terapeutyczna z osobami uzależnionymi

Wykaz literatury

Pod- stawow a

1. Woronowicz B.T., Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Poznań: Harbor Point Media Rodzina; Warszawa:

Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, 2009.

2. Uzależnienia behawioralne: wybrane aspekty, Jędrzejko M., Kowalski M., Rosik B. (red.), Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora; Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, 2015.

3. Jędrzejko M., Jabłoński., Narkotyki i środki zastępcze:

zjawisko, profilaktyka, zagrożenia, Warszawa: Aspra, 2012.

4. Kałdon B., Profilaktyka alkoholowa w szkole, Stalowa Wola:

KUL, 2003.

5. Knapik W., Uzależnienia jako problem cywilizacyjny XXI wieku: postawy młodzieży studenckiej wobec narkomanii na podstawie badań socjologicznych, Kraków: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, 2010.

6. Jędrzejko M., Janusz M., Walancik M., Zachowania ryzykowne i uzależnienia: zjawisko i uwarunkowania, Warszawa: Aspra, 2013.

Uzupełn iająca

DO WYBORU:

1. Cierpiałkowska, L., Ziarko, M., Psychologia uzależnień - alkoholizm. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne, 2010.

2. Cierpiałkowska, L. (2000). Alkoholizm. Przyczyny, leczenie, profilaktyka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

3. Augustynek A., Uzależnienia komputerowe: diagnoza,

rozpowszechnienie, terapia, Warszawa: Difin, 2010.

(3)

3

4. Zajączkowski K., Uzależnienia od substancji

psychoaktywnych, Warszawa: WSiP, 2003.

5. Drzewiecki M., Integralna profilaktyka uzależnień w szkole, Kraków: Rubikon, 2004.

6. Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, Warszawa: WSiP, 1993.

7. Łakomski M., Pomóż uzależnionym. Integralny program profilaktyczny w szkole. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców, Kraków: Impuls, 2006.

8. Ogonowska A., Uzależnienia medialne czyli o patologicznym wykorzystaniu mediów i ich wpływie na nasze zdrowie oraz życie naszych dzieci, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2014.

9. Kozak S., Patologia fonoholizmu: przyczyny, skutki i leczenie uzależnienia dzieci i młodzieży od telefonu komórkowego, Warszaw : Difin, 2013.

10. Griffiths M., Gry i hazard: uzależnienia dzieci w okresie dorastania, Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004.

11. A można inaczej...: konspekty, scenariusze, inscenizacje – profilaktyka, red. Teresa Król, Kraków: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli i Wychowawców, 2006.

12. Karasowska A., Profilaktyka na co dzień: alkohol w życiu nastolatków, Warszawa: Wydaw. Edukacyjne PARPA, 2004.

CELE, TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIA Cele przedmiotu (ogólne, szczegółowe)

Celem jest zapoznanie studentów z problematyką uzależnień (chemicznych i behawioralnych), ich epidemiologią oraz nabycie wiedzy na temat czynników warunkujących powstawanie uzależnień oraz czynników chroniących a także omówienie poziomów i strategii profilaktycznych i przygotowanie do konstruowania programów profilaktycznych.

WIADOMOŚCI

 przekazanie wiedzy na temat uzależnień chemicznych i behawioralnych (przejawy i skutki),

 identyfikacja czynników warunkujących powstawanie uzależnień,

 znajomość czynników sprzyjających zachowaniom zdrowotnym

 znajomość wybranych programów profilaktycznych (uzależnienia)

UMIEJĘTNOŚCI

 sprawność planowania i organizowania oddziaływań profilaktycznych,

 student dostrzega znaczenie stresu, konfliktów i kryzysów w życiu jednostki, potrafi im zapobiegać i je minimalizować,

 student potrafi rozpoznać problemy specyficzne dla różnych form uzależnienia oraz udzielić odpowiedniej pomocy

 student potrafi dobrać programy profilaktyczne stosownie do potrzeb odbiorcy

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

 refleksyjność dotycząca własnych kompetencji w zakresie wiedzy i umiejętności w

(4)

4

obszarze profilaktyki i uzależnień.

 motywacja do pogłębiania wiedzy i umiejętności dotyczących działań profilaktycznych w uzależnieniach.

Treści programowe Efekty

kształcenia (kody)

Forma

zajęć Temat Liczba godzin

Suma liczby godzin

PED1P_W01 PED1P_W02 PED1P_U02

Zajęcia organizacyjne.

Substancje psychoaktywne i ich klasyfikacje.

Pojęcia: toksykomania, narkomana, alkoholizm, nikotynizm, lekomania. Uzależnienia- definicje, rodzaje, uwarunkowania. Typy i cechy

uzależnień. Uzależnienia w kontekście

międzynarodowych klasyfikacji chorób: ICD -10, DSM-IV.

Mechanizmy i teorie uzależnień od substancji psychoaktywnych. Kryteria diagnostyczne uzależnienia od substancji psychoaktywnych.

Czynniki ochronne i czynniki ryzyka w

uzależnieniach. Lecznictwo odwykowe. Typy i poziomy profilaktyki. Profilaktyka uzależnień- model tradycyjny a model współczesny.

Instytucjonalne i pozainstytucjonalne formy i metody zapobiegania uzależnieniom.

3 3

PED1P_W01 PED1P_W02 PED1_PW13 PED1P_W15 PED1P_U02 PED1P_U06 PED1_PU10 PED1P_U14 PED1P_U15 PED1P_U20 PED1P_K09

Charakterystyka narkotyków, postać, działanie, drogi przyjmowania, objawy, skutki , zagrożenia, bezprzyrządowe metody rozpoznawania

zachowań narkotykowych. Przyczyny sięgania po narkotyki, czynniki ryzyka i czynniki chroniące w używaniu narkotyków. Zaburzenia będące konsekwencją działania narkotyków.

Reagowanie na problem narkotyków.

Profilaktyka narkotykowa. Polskie regulacje prawne. Zadania szkoły w zapobieganiu używania narkotyków przez młodzież.

Analiza programu: Szkolna Interwencja

Profilaktyczna (program selektywnej profilaktyki narkomanii skierowany do uczniów).

Dopalacze-istota, klasyfikacje, charakterystyka.

Działania profilaktyczne dotyczące dopalaczy.

Przykładowe scenariusze zajęć.

3

(5)

5 PED1P_W01

PED1P_W02 PED1_PW13 PED1P_W15 PED1P_U02 PED1P_U06 PED1_PU10 PED1P_U14 PED1P_U15 PED1P_U20 PED1P_K09

Uzależnienie od nikotyny. Przyczyny

psychosocjologiczne i farmakologiczne. Objawy i fazy. Konsekwencje palenia tytoniu.

Abstynencja nikotynowa. Test uzależnienia od nikotyny. Kwestionariusz Fagerstroma (stopień uzależnienia od nikotyny). Ochrona dziecka przed biernym i czynnym paleniem tytoniu.

Sposoby walki z nałogiem. Uzależnienie do leków. Przyczyny, konsekwencje.

Uzależnienie od alkoholu jako choroba wieloczynnikowa (ICD10). Fazy i skutki.

Profilaktyka uzależnienia od alkoholu w świetle przepisów prawnych.

Analiza programu: Fantastyczne Możliwości (szkolny program profilaktyki uniwersalnej ukierunkowany na opóźnianie wieku inicjacji alkoholowej u nastolatków wkraczających w okres dojrzewania).

Analiza Programu Domowych Detektywów (Szkolny program profilaktyki uniwersalnej dla uczniów w wieku 10-12 lat oraz ich rodziców i nauczycieli ukierunkowany na zapobieganie inicjacji alkoholowej).

Zasoby wewnętrzne i zewnętrzne , które należy rozwijać i wzmacniać w celu prawidłowego rozwoju nastolatków. Asertywność, alternatywne sposoby spędzania czasu, reklama i jej wpływ- przykładowe scenariusze zajęć (II etap

edukacyjny), pozytywny obraz siebie, akceptacja grupy, opieranie się presji grupy, radzenie sobie ze stresem, myślenie pozytywne – przykładowe scenariusze zajęć (III etap).

3 3

PED1P_W02 PED1P_W15 PED1_PU10 PED1P_U14 PED1P_U20

Analiz programu: Szkoła dla rodziców i wychowawców (program profilaktyki uniwersalnej ukierunkowany na zwiększenie kompetencji wychowawczych rodziców oraz wychowawców i nauczycieli pracujących z dziećmi i młodzieżą oraz przeciwdziałanie zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży).

Analiz programu: Spójrz Inaczej (szkolny program profilaktyki uniwersalnej, ukierunkowany na wczesne zapobieganie zachowaniom ryzykownym oraz

przeciwdziałanie nieprawidłowej adaptacji społecznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym).

Program: Archipelag Skarbów [program profilaktyki uniwersalnej adresowany do

uczniów szkół gimnazjalnych, ukierunkowany na

3 3

(6)

6 ograniczenie zachowań problemowych

(używanie alkoholu, narkotyków)].

Program Wzmacniania Rodziny dla rodziców i młodzieży w wieku 10-14 lat (Program

profilaktyki uniwersalnej / selektywnej, adresowany do rodzin, ukierunkowany na ograniczenie używania środków

psychoaktywnych oraz zapobieganie innym zachowaniom problemowym młodzieży).

FreD goes net (program wczesnej interwencji adresowany do osób w wieku 15-21 lat

używających narkotyków lub alkoholu w sposób okazjonalny).

Program: LABORATORIUM WIEDZY

POZYTYWNEJ (szkolny program uniwersalnej profilaktyki używania substancji

psychoaktywnych dla młodzieży gimnazjalnej w wieku 13-14 lat).

Program: Przyjaciele Zippiego (program promocji zdrowia psychicznego dla dzieci w wieku 5-9 lat ukierunkowany na wzmacnianie umiejętności osobistych i społecznych dzieci).

Program Profilaktyczno-Wychowawczy Epsilon (program promocji zdrowia psychicznego ukierunkowany na rozwijanie umiejętności osobistych i społecznych dzieci w wieku 7-9 lat oraz poprawę ich psychospołecznego

funkcjonowania).

Wspomaganie Rozwoju Psychospołecznego Dzieci Nieśmiałych (szkolny program

profilaktyki selektywnej adresowany do dzieci nieśmiałych w wieku 10-11 lat, wspomagający ich rozwój psychospołeczny).

Program Wspomagania Rozwoju

Psychospołecznego Dzieci Nielubianych przez rówieśników z powodu zachowań

antyspołecznych (program profilaktyki

selektywnej przeznaczony dla dzieci w wieku 10- 11 lat).

(7)

7 PED1P_W01

PED1P_W02 PED1_PW13 PED1P_W15 PED1P_U02 PED1P_U06 PED1_PU10 PED1P_U14 PED1P_U15 PED1P_U20 PED1P_K09

Uzależnienia behawioralne. Etapy wchodzenia w uzależnienie, skutki, kryteria diagnostyczne.

Zaburzenia w sieci i uzależnienia od gier

komputerowych. Kształtowanie kontaktu dziecka z multimediami. Zachowania niewłaściwe rodziców i następstwa ich błędów. Działania zapobiegawcze. Scenariusze zajęć.

Hazard- skala zjawiska, profil typowego hazardzisty, przeciwdziałanie. Przyczyny uzależnienia od gier na automatach.

Charakterystyka graczy, wskazówki dla rodziców. Profilaktyka.

Warsztat pracy specjalisty- animatora działań profilaktyczno-wspierających: drama i biblioterapia jako formy działalności

wychowawczej budujące postawy asertywności, samooceny, empatii.

3 3

Łącznie

15

15 Efekty kształcenia

kod

Student, który zaliczył przedmiot Odniesienie do efektów kształcenia

w zakresie WIEDZY dla

kierunku

dla obszaru W01 Zna podstawową terminologię z zakresu profilaktyki i

uzależnień K_W01 H1P_W03

S1P_W01 W02 Ma elementarną wiedzę z zakresu profilaktyki, uzależnień i

programów profilaktycznych zorientowaną na zastosowanie praktyczne w obrębie studiowanej specjalności.

K_W02 H1P_W01

W13 Ma podstawową wiedzę o uczestnikach działalności

wychowawczej i pomocowej oraz o specyfice funkcjonowania

dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem. K_W13 S1P_W04 W15 Ma elementarną wiedzę o metodyce posługiwania się

programami profilaktycznymi w zakresie uzależnień oraz

sporządzania scenariuszy zajęć i współpracy z rodzicami. K_W15 H1P_W01 H1P_W07

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI U02 Potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z

zakresu profilaktyki uzależnień w celu analizowania i interpretowania motywów i wzorów ludzkich zachowań.

K_U02 H1P_U01 S1P_U01 S1P_U06 U06 Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje

profesjonalne umiejętności, korzystając z różnych źródeł K_U06 H1P_U01 H1P_U02

(8)

8 H1P_U03 H1P-U10

U10

Potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie, na tematy dotyczące wybranych zagadnień profilaktyki uzależnień, programów profilaktycznych i

działalności wychowawczo-pomocowej. K_U10

H1P_U01 H1P_U11 H1P_U12 H1P_U13 S1P_U09 S1P_U10 U14

Potrafi ocenić przydatność typowych metod, procedur i

dobrych praktyk w obszarze zapobiegnia uzależnieniom. K_U14 H1P_U09 S1P_U06 S1P_U07 U15 Potrafi dobierać i wykorzystywać dostępne materiały, środki i

metody pracy w celu projektowania działań profilaktycznych.

K_U15 H1P_U 09 S1P_U07 U20

Potrafi pracować w zespole i realizować cele i zadania

związane z projektowaniem działań związanych z profilaktyką uzależnień.

K_U20 H1P_U04

w zakresie KOMPETENCJI K09 Jest odpowiedzialny za siebie i innych oraz za swoje działania

pedagogiczne w zakresie studiowanej specjalności.

K-U09 H1P_K05 S1P_K05 Realizacja efektów kształcenia w poszczególnych formach

kod

Student, który zaliczył przedmiot w zakresie WIEDZY

w ćw Lek konwers sem ZP PZ ZBUN

W01

^X

W02

^X

W13

^X

W15

^X

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI

w ćw Lek konwer sem ZP PZ ZBUN

U02 x

U06 x

U10 x

U14 x

U15 x

U20 x

w zakresie KOMPETENCJI

w cw Lek konwer sem ZP PZ ZBUN

K09 x

Kryteria oceny osiągniętych efektów

Studentom wyjaśnia się szczegółowe kryteria oceny, które są dostosowane do danej formy

(9)

9

weryfikacji ( kolokwium, referatu, zadania domowego, dyskusji). Podkreśla się zasadnicze wymogi. Kryteria korespondują z efektami kształcenia, które są weryfikowane.

Obecność/frekwencja na zajęciach nie stanowi potwierdzenia uzyskania żadnego efektu kształcenia.

na ocenę 3 na ocenę 3,5 na ocenę 4 na ocenę 4,5 na ocenę 5 uzyskanie od

51% - 65%

łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania

uzyskanie od 66% - 75%

łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania

uzyskanie od 76%

- 85% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania

uzyskanie od 86% - 95%

łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania

uzyskanie od 96%

- 100% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania

Metody oceny (F- formułująca, P- podsumowująca)

Ocena formułująca odnosi się do procesu uczenia się, tj. formułowana jest w trakcie trwania semestru. Student otrzymuje informację zwrotną, nad czym musi jeszcze popracować, co uzupełnić, a co poprawić.

Ocena podsumowująca odnosi się natomiast do efektu końcowego, produktu procesu uczenia się.

Egzamin ustny

Egzamin

pisemny Projekt Kolokwiu m

Zadania domowe

Referat/

prezent acja

Sprawo- zdanie

Dyskusj e

F x x

P x x

Metody weryfikacji efektów kształcenia

Studentom objaśnia się, w jaki sposób będzie przebiegała weryfikacja - przy zaliczeniu

opisujemy sposób przeprowadzenia zaliczenia, czas , liczbę pytań, formę pytań, kryteria

oceny; w przypadku pracy pisemnej: objętość, formę złożenia, literaturę, przypisy,

zawartość).

(10)

10

Egzamin

ustny

Egzamin

pisemny Projekt Kolokwiu

m Zadanie domowe

Referat/

prezentac ja

dyskusje

Efekty kształce nia (kody)

W01 W02 W13 W15 U02 U06 U10 U14

W02 W13 W15 U15 U20 K09

W01 W02 W13 U02 U06 U10 U20 K09

W01 W02 W13 W15 U02 U06 U10 U15 U20 K09 Punkty ECTS

BILANS PUNKTÓW ECTS - punkt ECTS oznacza 25 - 30 godzin pracy studenta w różnych formach, takich jak: uczestniczenie w zajęciach dydaktycznych, samodzielne