Elctono: Flandra E speranto-Instituto, P. v. H um b eekstra a t 3, BrusseJ-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T. Jung, H arstenhoekw eg 22S, Scheveningen, Ned.
Ja ra b o n o : B elgujo 165 fk ., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.
A noncetoj : 25 ko m en cita j vo rto j b. fk . 25.— , gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
P or 26-50 vortoj duobla prezo. — U nu resp.-kupono egalvaloras 0.20 gld. D E E S P E R A N T O
DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 6 ( 1084) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO 16 M arto 1948
Austrio sur unua loko en la batalo por internacia lingvo
... Alilandaj Esperantistoj vaste subtenu la klopodojn ! — ■ ■ ■ ■ E1 Aŭstrio konstante venas rapor-
toj pri admirinda aktiveco por nia afero. Niaj legantoj jam detale eksciis pri la agado iniciatita de s-ro Steiner.
Sed ankaŭ aliaj eminentaj samidea- noj en Aŭstrio ne dormas.
Per speciala alvoko direktas sin la aŭstria ĝenerala poŝt-direktoro, D-ro Karl Dworschak*), al la tutmonda es- perantistaro, precipe al la landaj kaj lokaj Esperanto-organizaĵoj, al la UEA-delegitoj kaj al la membroj Je ILEPTTo.
D-ro Dworschak, en sia ofico k|el ĝenerala direktoro de la aŭstria poŝta kaj telegrafa administracio, komengis interrilati kun la poŝt-administracjoj de diversaj ŝtatoj, por ekscii la sin- tenadon de la plej superaj instanooj de ĉi tiuj administracioj pri Esperan- to, kaj same por varbi ĉe la poŝt-ad- ministracioj de ĉi tiuj ŝtatoj por E]s- peranto. Li ricevis jam multajn inte- resajn respondojn, kiuj instigis lin daŭrigi la komencitajn interrilatojn kaj plukonstrui la intencitajn planojn.
Tre favoraj estis, ekzemple, la respon- doj de la hungara kaj ĉehoslovttka direkcioj. Ankaŭ la belga, itala, nor- vega kaj eĉ la brita direkcioj respon- dis simpatie.
Estas tre rekomendinde, ke emi- nentuloj de nia movado ankaŭ siaflan- ke ekinterrilatu kun la poŝt-adminis- tracio de sia respektiva ŝtato, por ak- celi la reciprokan kontakton kaj por antaŭenpuŝi la laboron de la aŭstria ĝenerala poŝt-direktoro.
D-ro Dworschak ankaŭ presigis mi- lojn da subskribiloj por la peticio al UNO, kun sia nomo kaj oficeja adreso (kunlabore kun Aŭstria Esperantista Federacio), por disdonigi ilin inter la aŭstriaj poŝtistoj, fervojistoj, tram-
vojistoj kaj policistoj.
D-ro Dworschak subskribis anko- raŭ alian alvokon, en sia funkcio kiel vicprezidanto de ILEPTTo kaj kiel prezidanto de la Komitato por Ekster- landaj Aferoj de Aŭstria Esp. Fede- racio, kune kun la sekcia konsilisto en la instrua ministerio, D-ro Maxi- milian Fŭhring, kiel direktoro de la Ŝtata Esperanto-Ekzamena Komisi- ono, kaj kun direktoro Paul Glŭx- mann, prezidanto de AEF. Ĉi tiu al- voko estas direktita al la landaj Es- peranto-organizoj kaj al ĉiuj esperan- tistoj kaj temas pri la agado por In- terŝtata Esperanto-Akordo (Interŝta- ta Kontrakto). Por akceli tiun gravan aferon, estas projektita eksterlanda vojaĝo de kalkulkonsilanto Rudolf Michael Frey, konata aŭstria Espe- ranto-pioniro. S-ro Frey priparolos la Interŝtatan Kontrakton, en la nomo de la aŭstria ŝtato (!), kun la koncer- naj ministroj aŭ aliaj instancoj (en akompano de iu grava reprezentanto de la landa Esperanto-organizo). Kro- me li faros lumbild- kaj film-parola- dojn pri Aŭstrio.
La laste menciita alvoko estas sen- dita al 1300 adresoj de esperantistoj en 70 landoj, kaj s-ro Frey jam rice- vis invitojn al Danlando kaj Francu- jo. En la intereso de nia afero estas dezirinde, ke invitoj venu ankaŭ el aliaj landoj. La adreso de s-ro Frey estas : Backerstr. 16, III., Wien I, Aŭstrio.
*) Vidu lian p o rtre to n en H eroldo de 1.1.48.
Hugo Steiner
kaj la Internacia Esperanto-Muzeo.
Kortega konsilanto Hugo Steiner, pri kies 70-a naskiĝtaga datreveno ni publikigis mallongan noton en la pa- sinta numero, kaj Internacia Espe- ranto-Muzeo en Wien estas du kon- ceptoj intime interligitaj kaj kun- apartenantaj. Oni ne povas elparoli la nomon Hugo Steiner, ne pensante samtempe pri la Muzeo, kaj oni ne povas paroli pri la Muzeo, sen tuj pensi pri Steiner. Kaj se li estus fa- rinta nenion ceteran por nia movado, la fondo de la Int. Esperanto-Muzeo metus lin en la unuan vicon de niaj pioniroj.
H ugo S teiner n ask iĝ is la 26-an de februa- ro 1878 en R etz (A ŭ strio ). Jen m allonge p ri lia k a rie ro : Vizito de m ezlernejo, fer- voj-oficisto, en 1923 pensiiĝinta kiel supera inspektoro, por povi sin dediĉi ekskluzive ai E sp eran to . F a riĝ is en 1924 ĝen. sek reta- rio de A ŭ stria E speranto-A socio, estis ĝia prezidanto 1925-1937, poste honora prezi- danto. E n 1927 li fondis sub g ran d a j m alfa- cilajoj la In te rn a c ia n Esperanto-M uzeon, kiu fariĝ is p a rto fcorpus sep a ra tu m ) de la fam a N acia Biblioteko ; post la nazi-invado ĝi estis fe rm ita (1938-1945), sed nun ĝi denove fu n k cias en k v a r salonoj de Hof- b u rg (iam a im p e riestra k astelo ), sub ho- norofica d irek tad o de la fondinto. S teiner organizis, kun aliaj, en 1934 la konferencon
« E sp era n to en lernejo k a j p r a k ti k o » k a j en 1936 la 28-an U niversalan K ongreson de E sp era n to en W ien k a j estis prezidanto de ĉi tiu j kunvenegoj. En 1934 li estis elekta- ta en ia E stra ro n de UEA. N un li estas ho- n o ra m em bro de U E A /IE L , k a j li an k a ŭ po- sedas la oran honorm edalon de la iam a ICK.
E1 sum o de pli ol 16.000 ŝilingoĵ, kiun S teiner en 1936 disponigis por la funkciado de la Muzeo, la G estapo rabis en 1938 pli ol 12.500. S teiner estis a re sta ta , restis tri m onatojn en m alliberejo k a j n u r m irakle evitis koncentrejon.
M algraŭ siaj 70 ja ro j, k o rte g a konsilanto H ugo S teiner e s ta s an k o ra ŭ tre ag em a por n ia movado. E ĉ la tra g e d ia m orto de lia a m a ta p li-aĝ a filo, klu tre rnulte aflik tis lin, ne povis renversi lian energion. Kiel oni povis legi detale su r la u n u a p aĝo de nia num ero de 1.2., s-ro S teiner nun denove en- trep ren is g ran d stilan agadon, sub la titolo
« E sp era n to deviga fak o en Ia lernejoj en tutm ondo », kiu m e ritas la subtenon de la tu tm o n d a sam ideannro
A nkaŭ la Int. E speranto-M uzeo m eritas (k a j nepre bezonas) la helpon k a j subtenon de la tu tm o n d a esp eran tistaro . Feliĉe la tu ta havaĵo, escepte de la mono, esta s savi- ta, k a j la Muzeo am pleksas proksim um e 10.000 num erojn ; sed bedaŭrinde m a n k as m uite el tio, kio aperis in te r 1938 k a j nun.
Sam ideanoĵ, k iu j posedas duoblaĵojn el tiu tem po, ak iro s g ran d a n m eriton, se ili dis- ponigos ĉi tiu jn duoblaĵojn al la Muzeo. An-
En Ĉeĥoslovakio tre disvastiĝas nia Esperanta ideo
per E speranto-kursoj, kiu j o kazas en m uJtaj urboj ka j urbetoj en Ja tu ta respubliko.
Sur Ja bildo oni vidas viglan instruiston, direktoron de fa k a Jernejo, s-ron Josef Eisen- reich en L om nice n.P., k u n k e lk a j eJ Jiaj kursanoj. N u n Ji gvidas du pluajn kursoĵn
k u n 55 partoprenantoj.
kaŭ m onsubtenoj estas tre dezirindaj. Kaj, kiu povas, fariĝ u m em bro de IEM W , pa- g an te ja rk o tizo n de 12 a ŭ s tria j ŝilingoj (eksterlandanoj egalvaloron de proksim um e 2 dolaroj, 8 an g laj ŝilingoj, 4 nederlandaj guldenoj k tp .). D um vivaj m em broj pagas unufoje 100 a ŭ s tria jn ŝilingojn, ak c elan ta j m em broj 500 ŝil. A dreso : In te rn a c ia Es- peranto-M uzeo, H ofburg, Reichskanzlei- tra k t, W ien I. (K otizojn oni povas pagi pere de H eroldo.)
Sam ideanoj v izitontaj Vienon ne forgesu viziti la Muzeon.
A1 s-ro H ugo S teiner denove niajn korajn gratu lo jn k a j bondezirojn !
Ankoraŭ alia 70-jarulo.
L a 10-an de ja n u aro 1948 fariĝ is 70-jara la aŭtoro-eldoninto de la unuaj E speranto- lernolibroj por ĉehoj k aj redaktoro-eidonin- to de la unua ĉeha E speranto-gazeto, in- stru isto Teodor Cejka. Li n askiĝis la 10.1.
1878 en B ystrice p.II. En 1900 Ii eldonis je p ro p ra risk o detalan lernolibron kun vorta- retoj (188 p.), en 1902 li kom encis eldoni pure esperantlingvan gazeton R evu o Inter- nacia, k u n aldonoj Bohem a E sperantisto k a j Germ ana E sperantisto. L a revuo sta ris su r a lta nivelo, k aj aperis de ĝi 5 num eroĵ.
P li poste O ejka eldonis p liajn lernolibrojn k a j d etala n vortaron, k aj (en 1910) tri nu- m erojn de Internacia Pedagogia Revuo.
En pli postaj ja ro j Cejka ne plu laboris aktlve p or E speranto. Tam en li restis espe- rantisto, k aj p a sin tja re li an k o ra ŭ vizitis diversajn sam ideanojn en P ra h a. « Oni vidis lin sa n a k a j plena de fido je estonteco (sk ri- bas s-ano K am a ry t en « E sp e ra n tista »).
Ĝi estas la plej ed ifa n ta momento. Cejka, nia Cejka, ne estas m a lju n a ! »
Reformo de la mondo postulas mondlingvon.
« L a timo, ke la hom aro iras al nova ka- tastrofo, vivas en milionoj da koroj, k a j pra- ve. » Tion sk rib as s-ro H. van Schooten en Almelo.
E n 30-paĝa broŝuro li p risk rib as koncize siajn ideojn pri reform ado de la mondo kaj anoncas la aperon de am pleksa verko pri tiu temo.
Vere in teresaj estas liaj sugestoj pri in- te rn a c ia kunlaboro, la divido de la krud- m aterialoj fare de tu tm o n d a federacio, in- te rn a c ia polico, arbitracio. Li opinias nece- saj por la tu ta mondo unu bankon, unu mono-, ĉeko- k a ĵ ĝiroslstem on ktp. kaj, kom preneble, unu lingvon ! M ultaj el liaj ideoj e s ta s tre allogaj. Kion oni opinias pri unu ta rifo por vojaĝoj ? Laŭ la aŭtoro, oni pagu la sam an sumon, ĉu oni vojaĝos al n a jb a ra lando aŭ al lando su r alia flanko d? la te ro ! Cu ni ne gluas sam valoran poŝt- m arkon sur leterojn al p reskaŭ ĉiuj landoj ?
Ciu, kiun in te resa s la ideoj de la aŭtoro pri ekonomio, politiko, reliĝio ktp., serĉu kon tak to n kun li. Lia adreso e s ta s : W ier- dense s tra a t 27 a, Almelo, Nederlando.
G. H. B.
* * * * * * * l!-* * * * * * * * -» * * * -X -!t* * * * * * lH
ĈU VI FORGESIS ?
K e lk d ek gesam ideanoj, k iu j pasintan so- m eron prom esis resti abonantoj dum la no- va abonperiodo, ankoraŭ ne pagis la unuan parton de la kotizo. Sed, karaj am ikoj, kiel ni povus pagi la presko sto jn k a j afrankon, se ĉiu abonanto tiel longe p rokrastus Ja pagon
fSe iu vere ne povas pagi sian ko- tizon en Ja ĝusta tempo, ni volonte konsen- tas prokraston, sed bonvoJu tiu k a ze alme- naŭ inform i nin.
Partopagintojn ni atentigas ke, laŭ la kondiĉoj publikig ita j en diversaĵ num eroj, Ja dua partopago devos esti pagita ĝis la 15-a de majo. Do, ne forgesu ! Alie vt de- vigus nin. en m ajo interrom pi la Jiveradon de Heroldo, ĝ 's via dua partopago alvenos.
( Ci tio ne validas por germ anoj ; ili atcndu siatem pe cirkuleron de nia reprezentanto, aŭ kom unikon en Heroldo.)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
VERDSTELAJ RADIOJ.
Ekde 30.1. okazas en la Uniuersifuto de A arhus (D anlando) ĉiuvendrede Esp.- kursoj por kom encantoj k a j progresintoj.
D ansk E speranto-B lad » (fe b r.) publiki- gis liston de 20 presejoj en 10 lokoj dan- landaj, kiuj posedas E speranto-tipojn. P ost la 33-a U.K. en Malmo, d an a j gesam idea- noj ara n ĝ o s P ostkongrcson en Kopenhago, la 7.-9.8. ; adreso por aliĝo : P o stk o n g resa kom itato, P r. Jo rgensgade 4 A, Kobenhavn.
—- Krom la ja m m enciitaj naciaj Espe- ranto-kongresoj, okazos je pentekosto nun- ja r a an k o ra ŭ la se k v an ta j : L anda Kon- greso de Belga E sp e ra n tista Ligo en C har- leroi (adreso por inform oĵ : F r. Charles, 155 rue Arm . Bocquet, Farciennes, B elgujo) ; 13-a K ongreso de F la n d ra Ligo E speran- tls ta en B lankenberge (adreso : 24 Male- c o tstra a t, B lankenberge, B elgujo) ; 18-a H u n g arla n d a E speranto-K ongreso en Gybr (adreso : K ongreso de E speranto, GyBr 7, H u n g aru jo ).
E sperantista solidareco : Dum 1947, d an a j esperantistoj, ĝen eralaj k a j laboris- ta j, sendis al A ŭ strio k a j H u n g aru jo nu- tra ĵp a k e to jn je valoro de 1338 d an aj kro- noj. N un oni k o lek tas monon por paketoj al F innlando k aj F rancujo, k a j denove A ŭ strio ; al aliaĵ landoj nun ne esta s per- m esite sendi.
L ab o ristaĵ esp eran tisto j en H ago fon- dis k o m itaton « HeJpo aj A ŭ strio », kiu jam ekspedis dudekon d a paketoj. A lia neder- landa helpkom itato, kun sideĵo en Den Hel- der, laboras ja m de aŭtuno, k aj d a n k ’ al ĝ ia iniciato estas ĝis nun eksp ed itaj pro- ksim um e 350 p ak eto j (pli ol 1500 k g ).
— Dum 1947 okazis en N ederlando ses E speranto-ekzam enoj, nome en A m sterdam , G roningen, Eindhoven, R otterdam , Zwolle k aj U trecht. E1 185 ekzam enitoj sukcesis 126, el kiuj 103 por la A- kaj 23 por la B-ek- zameno.
En Novy Bohum in (Cehoslovakio) es- ta s in a ŭ g u rita nova Esperanto-m em orŝtono, je la sam a loko, kle jam a n ta ŭ la m ilito sta ris sim ila m onum ento (s ta rig ita en 1934), kiun d etru is Ĉe sia alveno la g erm a n aj oku- pantoj.
En A rgentino okazis lastatem p e Espe- ran to -k u rso j en la je n aj urboj : Buenos A ires (5 kursoj por katolikoj, a liaj kursoj en M etodista P reĝejo, Teozofa Societo k a j por B a h aan o ĵ), Bell Ville, E sp etan za, M ar- cos Ju arez, Mendoza, Necochea, Quilmes, R am os Mejia, R osario (2 kursoj, k a ĵ unu koresponda kruso kun 75 p.), T ucum an kaj Villa M aria. N ova klubo fondiĝis en Azul.
E n k elk aj urboj en ItaJujo E sp eran to bone progresas, precipe en Milano, kie funkclas 11 kursoj : 3 en vespera kom unu- m a lernejo por frem daj lingvoj k aj turlsm o (Esp. deviga f a k o ! ) , 3 en te k n ik a ŝta tle r- nejo kom erca (unu por in stru isto j). unu en popollernejo (ĉiujn gvidas Prof. P ia tti), 2 vesperkursoj en kom unum a lernejo por frem daj lingvoj (gvid. P rof. P u gno) k aj 2 vesperkursoj en p riv a ta j rondoj (gvid. s-ro Q uarone).
L a hispana registaro oficiale perm esia la re sta rig o n de E speranto-organizo. H ispa- n a E sp eranto-F ederacio estas fondota. (De- ta lo j en la venonta n u m ero .) A nkaŭ en Portugalujo la esp eran tisto j klopodas rice- vi oficialan perm eson por sia organizo, sed provizore la E sp eran to -k u rso j en Lisboa e s ta s oficiale ferm ita j.
M alfavoraj cirkonstancoj devigis la
fra n e a jn esp eran tisto jn p ro k ra sti la K onfe-
rencon « M onddebato 1948 ». La konferen-
co eventuale okazos sam tem pe kun la Uni-
v ersa la Kongreso org an izo ta en F ra n cu jo
en 1949.
N-ro 6 (1084) paĝo 2 H e ro ld o de Esperanto 16 M arto 1948
Esperanto-elsendo ... prokrastita.
S e tio estus otcazinta la unuan fojon, m i silentus. Sed ĝ i okazas ĉiam denove. K aj tio ne povas ne kafizi certan seniluziiĝon.
N ia redaktoro (v i scias kiun m i celas, sed nur m alrekte li estas kulpa pri m ia nuna seniluziiĝo), nia redaktoro do estis infor- iiinta m in pri okazonta d isk u to pri Espe- ranto ĉe Radio M ŭnchen, ku n la prezi- lanto de O erm ana Esperanto-A socio, D-ro S. Ziegler. Inform o, kiun li ineiii nur lastm o- tnente estis ricevinta. Car la afero m in m te - resis, m i eksidts lu S l-a n de januaro, a ku ra te ie la indikita m inuto, ĉe m ia iipnrato sed ...
ne okazis la anoncita diskn to pri Espvrunto.
A n sta ta ŭ e parolis iu ajn bavaro. eble la ĉef- ninistro sed lia oratoriiĵo m alniiilte intere- sis m in, ĉar estis ne tio kinn nii volis aŭsktil- ti. L a d isk u to pri E speranto estis prokraSti- 'a ; ĝis kia m , tion m i ne aŭdis.
K om preneble, se iu m inistro sam hore vo- tas paroli, se sa m m in u te oni dcvas elsendi raporton pri boksbatalo, por kin oni nepre ne povis trovi alian elsendtem pon, se oni levas anonci al la civitanoj rapide decidi- tan d ekreton pri bukedo da novaj iinpos- toj uŭ sim ilajn Sokajn e v e n to jn », tiam ta afero E speranto ŝrum pas je bagatelaĵo, ie nuto, je m alpli ol nenio. K aj tam en la internacia lingvo, ku n e kn n atom energio ka j aliaj revoluciaj eltrovoj, iam ŝanĝos la vizaĝon de la mondo.
V R TIK O .
ĈESO DE V O JA Ĝ A D O .
Sub su p ra titolo aperis interesa artikolo de P a riz a h u n g a ra ĵurnalisto, Eerenc E ejto, en la h u n g a ra ek sterlan d -p o litik a k a j kul- tu r a revuo « Uj M a g y a ro rsz a g ». L a a rti- kolo, kiel m u ltaj aliaj de tiu ĉi m oderne re d a k tita gazeto, speciale in te resa s nin es- p erantistoĵn.
F e jto kom encas per la kon stato ke « la vojaĝado ĉesis, sed la homoj a n k o ta ŭ ne rim a rk is t i o n ». Li p risk rib as la te ru ra jn m alfacilaĵojn de la nuntem pa vojaĝado, k a j tion vere sp ertis tiuj, kiuj provis viziti Es- peranto-kongreson frem dlande. Li detale rak o n ta s, kiel li provis ak iri pasporton, vi- zojn, perm esojn viziti sian hejm iandon, H ungarujon, k a j k onstatis, ke en la tem - po de fam a verk isto Ju le s Verne oni revis pri o k d ek -ta g a rondvojaĝo ĉirkaŭ la Tero, sed n u n estas B udapest dekoble pli m al- proksim e de P arizo, ol en tiu tem po
Kiel m em bro de k o n ata fra n c a gazetser- va agentejo, li povis m ultloke pli facile ak iri vojaĝperm esojn, p asportojn ktp., o’
la « am aso », li nc devis sta ri en longa vico a n ta ŭ oficejoj, li rapide ricevis la ru san en- vojaĝ-perm eson, la fra n c a jn vizojn li petis laŭregule kun ĉiuj necesaj dokum entoj. En
!a p refek te jo li povis rek te eniri an faŭ tri- cent a te n d a n ta i homoj. Tiuj eerte ne pensis, ke li e s ta s tia homo kiel iu ain e! i!f, vi- v a n ta m alfacile el la m onata fik sa salajro, kun la n u ra diferenco ke li estas ĵurnalisto.
Sed poste li eksciis. ke eĉ tio ne estaS m agia vorto. Ĝ entila oficisto dem andis lin : « Kie e s ta s la dokum ento pri la cefo de via vojaĝo ? En kia komisio vi iros al H u n g aru jo ? » En nenia, mi volas tie pasigi m ian libertem non, !i respondis. La oficisto ridetis k aj skuis sian kapon. Vian libertem pon ? » Li rig a rd is lin, kvazaŭ Ii rig ard u s d an ĝ e ran frenezulon. ■ Jes, » li di- ris, « in te r aiiaj ml deziras viziti m ian pa- trinon. Sed kian legitim ilon mi alp o ftu pri tio ? » — «V i devas atesti, ke vi iroŝ en ia serioza afero. » Li tu j rerlcevis siajn doku- m entojn. Li seniluziiĝis. Vojaĝo ne eblas.
N ur se esta s ia komisio. F erio ne ekzis- tas. S entim entalaj vojaĝoj ĉesis.
Sed F ejto e s ta s persistulo. Li ne retiriĝis.
Li ne povos vojaĝi por ripozo, do li iros ver- ki por gazetoj. Li ak iris kom isian leteron d.j la m inisterio. Sukceso I Sem ajnon poste li h av a s la vizon.
S ek v an ta paŝo e s ta s la ak iro de I’ alian- c a n a enirperineso por vojaĝi ti a la angia- u so n a-fran ca o k u p itaj zonoj en G erm anuĵo.
Sed n u r poste li eksciis. ke tiu alian can a perm eso nc estas sufiĉa. A ŭstrio a n k o ra ŭ ne estas sendependa ŝtato, do la a ŭ s tria n vizon oni devas peti per la P a riz a am basadejo de la Viena ko n tro la kom itato. L a respondon oni donos en plej bona okazo se li estas p re ta oferi mil fra n k o jn por telegram o post tri sem ajnoj. Sed ĝis tia m senvalidiĝos la ru sa perm eso k aj forpasos la libertem - po. Do oni provu tr a G erm anujo k aj Cefio- slovakio. L a g az et-a g en te jo h av a s konaton en la oficeĵo, kie oni donas perm esoĵn tr a G erm anujo. Post unu k aj-duonhora ser- ĉado evidentiĝas, ke tiu k onato ... nun ferias. « Sed mi h av a s tie konaton, k ap ita- non, » sk rib as Fejdo. Du tag o jn daŭris, ĝis mi trovis lin. Intertem p e li ŝan ĝ is sian postenon. Sed li sendis min al sia konato, kiu estis p re ta helpi. Tiu tra rig a rd is m iajn dokum entojn k a j tiam kun bedaŭro dekla- ris, ke li ne povas helpi, ĝis mi m ontros mian ĉehan vizon Mi telefonis al la ĉefia k u ltu ra ataŝe o ... Ne estas lia afero, li di- ris, li ne a p a rte n a s al la k ulturo, sed li rekom endos m in ĉe la konsulejo, kondiĉe ke mi portos sta m p ita n skribaĵon de la gazet- agentejo, ke mi iros en oficiala komisio.
P ost trih o ra serĉado k a j p ritra k ta d o tio sukcesis. Mi jam forsendis ĝin. P e r tub- poŝto. »
« K aj nun mi esta s sur tiu ĉi punkto. Ne m ulte pli ol an taŭ la komenco. Mi eĉ ne k u ra ĝ a s adicli, kiom da horoĵ mi pasigis per sencelaj kuradoj. F ine v erŝajne ĉio estos en ordo, eĉ bileton mi havos k a j mi eĉ envagoniĝos. Mi iros hejm en al H unga- rujo. Sed eble por la la sta fojo. Kiu h av a s emon, tem pon k a j energion, pli ofte en tiu ĉi vivo fari tia n kalvarion ? En ja n u a ro p a s in tja ra ĝi estis pli facila, nun ĝi estas pli m alfacila. C erte ĉiam ĝi estos pli m alfacila.
Ce la p refek te ĵo mi renkontis m alĵunan h u n g ara n virinon, kiu plorante rakontis, ke ŝi de ses m onatoj p en a d as por heĵm en-
(V idu lcolonon ^.)
Gandhi, homo de la Nova Epoko
De Ralph Templin, Yellcw Springs, Ohio, Usono.
(Fino.)
Du puraj fluoj —- tiu de la nekona- ta aŭtoro de Bhagavad, Gita ĵus antaŭ la alveno de la kristana epoko, kaj tiu de Jesuo de Nazaret — kuniĝas nun niulte pli poste en tiu, kiu superis ambaŭ en la aplikado. Strange, am- baŭ fluoj sin okupas pri la interna spirita « graco », per kiu agemaj ho- moj povas sin doni al la bona, la dia leĝo gravurita sur la koro. Gandhi konstruis, uzante ĉi tiujn fluojn kiel fundamentojn. Precipe, li klopodis pri la metodoj, per kiuj tia interna spirito povas sin manifesti en la for- moj, konstruoj kaj metodoj de Dio- ŝtato. I,i alportas distinge socie-reli- gian mesaĝon, taŭgan por supraĵe
< socia » epoko. Zz« religio ja estas lia politiko en epoko, kiam duono de la mondo sin turnas al la politiko aŭ al pli matbonaj aferoj por sia saviĝo.
De post la reveno de Gandhi, tiam 45-jara, al Hindujo, je la komenco de la unua mondmilito, ia scenejo de lia vivo fariĝis precipe la scenejo de la hinda batalado por sendependeco.
Usonanoj supraĵe scias pri tiu batala- do. Ili ne imagas, ekzemple, la multajn fojojn, kiam Gandhi riskis sian vivon kaj sian ĉefecon pro lojala servado al Anglujo kaj al sia lando. Li estis vera patrioto, sed patriotoj kaj patriotismo estis en Hindujo devigitaj kaŝe « sub- teriĝi ». La persista perfido de pro- mesoj pri libereco, kiujn faris la bri- toj, promesoj ĉiam rompitaj, alkon- dukis la serion da senperfortaj, ama- saj civilrezistaj klopodoj ĝis la nuna tempo, kiujn bone publikigis la okci- dentaj ĵurnaloj. Ĉefaj inter tiuj tut- landaj, o rg an iz ita j klopodoj de neko- operado kontraŭ la brita regado estis tiuj, kiuj profunde tuŝis Hindujon dum la jaroj 1919-1922, 1930-1934.
kaj 1942-1945.
Sed la praktikaj instruoj kaj pro- gramo de Gandhi ĉefe ne estis politi- kaj kaj apartigaj — por forpeli la britan jugon, sed pozitiva socio-eko- nomia alproksimiĝo al la problemoj de homa vivado. Tio estis administri- ta pere de kvar apartaj tutlandaj or- ganizaĵoj de la Nacia Kongreso — la partia organizo de Gandhi, ĉiu kiel eble plej aparta de la aspektoj de po- litikaj ago de la nacia movado. Ĉi tiuj estis dediĉitaj al kvar grandaj kam- poj de la plej grava bezono : terkul- turo, vilaĝaj industrioj, vilaĝa eduka- do, kaj la forigo de netuŝebleco. Tiu kongresa programo estis ellaborita por doni praktikan signifon al libe- reco en la 700 000 vilaĝoj de Hindujo, kie loĝas naŭ dekonoj de ĉiuj hindoj.
Oni emfazas la produktadon por kon- sumado, ĉu en hejmo, ĉu en vilaĝo, kaj la kontrolon de interŝanĝo por la popolo pere de la jajmani, la antikva vilaĝa soe.ia kaj ekonomia strukturo.
Kio estas la signifo de Gandhi por ĉi tiu epoko ? Gi estas epoko, en kiu monda socia revolucio longe malfrui- ĝis. Tempo nin premas por antaŭenigi socian progreson ĝis la nivelo de niaj teknikaj atingoj.
Multaj puŝas por gajni la politikan ilon — la coup d’etat — per eksteraj reformoj ĉe la supro. Ili havas la ĝeneralan senpaciencccon de tujuloj de ĉiuj epokoj, kaj montras sian senkoncernecon pri ‘la morala sub- teno de sia reformo. Senzorgaj ili estas ankaŭ pri la perfortaj tordoj, kiuj sangosaturas la mondon. La vaneco de tiu metodo sufiĉe demon- striĝis de post. la Franca Revolucio.
Gandhi alportas alternativan revo- lucion, kaj ĉi tie kuŝas lia granda donaco al la mondo. Li komencas per fundamenta filozofio de eminenta ĝusteco, kombinante ĉiujn fortojn de persona honesteco, satjagraha (poten- co de Ia animo), ku.n la kunigita po- tenco de la naturo kaj homa naturo, svadiŝismo (Ia ekonomio de mem-hel- po.) Tiu metodo de revolucio turnas ĝiajn anojn for de la politika ilo al la uzado de « ekonomiaj rimedoj », la komuna aplikado de laboro al na- turaj provizoj en la produktado kaj distribuado de ĉio kion bezonas la homa familio.
Oni ne kontraŭstaras la uzadon de maŝinoj, se tio antaŭenigas la uzon de tiu « ekonomia ilo ». Sed maŝinojn, kiuj plialtigas la politikan ilon — po-
tencon super popoloj —, Gandhi kaj lia sekvantaro kontraŭstaras, kaj ja prave !
Sen tuja detruo de la strukturo de socio, kiu elvolviĝis dum multaj gene- racioj, tiu revolucia metodo komen- cas sian reformadon interne per tio, ke ĝi forigas el ĉiu vera satjagrahi ĉiujn elementojn, kiuj apartigas kaj senorganizigas popolojn. Tiaj ele- mentoj estas, ekzemple, la deziro je potenco super popoloj, la deziro eks- pluati popolojn, la deziro agigi popo- lojn kontraŭ ilia propra volo, kaj per- fortaj sintenado kaj metodoj dum luk- tado. Negative, ĝi atakas samtempe ambaŭ citadelojn de rezisto al refor- mo, la internan kaj la eksteran. Pozi- tive, ĝi igas homojn labori aktive por mastri super sia destino per la gajno de potenco interna kaj ekstera.
I«a aŭtoro havis la privilegion, kel- kafoje renkonti Gandhi, dufoje kiam ni priparolis la movadon, kiun li (la aŭtoro) helpis fondi : Knstograha, kiu intencis orienti la kristanan ko- munumon for de ĝia porokcidenta in- klino al vigla parto en la hinda vivo.
Estas signifoplene, ke la konsilo do- nita pri nia movado tripartiĝas. Ĝi devas resti morala — senpolitika, pu- ra — honesta kaj sen artifikeco, kaj senofenda — neperforta en penso kaj ago. ĉi tio, li diris, estas la kondiĉoj, kiuj ĝin sukcesigos. La sukceson oni ne povas taksi laŭ grandeco de 1’
anaro aŭ laŭ tia potenco, kian serĉas mondpensaj homoj. Se eĉ nur unu satjagrahi restas fidela al ĉi tiuj prin- cipoj, ne eblas, ke li suferos malven- kon aŭ ke lia penado pruviĝos vana.
(Monda Bonvol-Servo, 1946.)
Tutmonda Junular-Organizo.
P o st a n ta ŭ duonjaro fa r ita interkonsen- to, ke D enaska E sp e ra n tista ro k aj T utm on- da Ju n u lar-O rg an izo (am baŭ aliĝ in ta j al IE L /U E A ) intim e kunlaboros, la e s tra ro de TJO nun, post peto de la e stra ro de DE, konsentis tran sp re n i tiun organizon en TJO.
DE ne m alaperos en TJO sed resto s ap a r- ta fako, fle g a ta de la ĝ isnuna D E -sekre- tariino, s-ino C. P. W eston, 27 Cecil Rd., London N. 10. L a an a ro de DE ricevos la organon « L a J u n a Vivo », k a j en ĝi aperos a p a rta ru briko por DE.
Tiu nova sta to e s ta s m ulte pli fru k to d o n a por celkonscia laboro. L a p o rju n u la ra labo- ro, ja m m alfacila per si mem, ren k o n tas m u ltajn m alfacilaĵojn. Tial ĝi bezonas la bonvolan aten to n de la tu ta movado. L a ju n u la ro m em ne povas porti la kostojn de eĉ plej ŝp arem a k a j m odesta organizo. Ali- gu do al TJO la gejunulojn, k a j aliĝu mem kiel sub ten an to I Oni povas sin tu rn i por inform oj al la landaj rep rezen tan to j aŭ rek- te al la T JO -sek retario : M. v. d. H orst, Joh.
Id astr. 32, R otterdam , Nederlando.
Esperanto en Germanujo.
Aldone al la artik o lo en n-ro 4 (paĝo 2) ni kom unikas, ke an k a ŭ la k a to lik a Espe- ranto-m ovado en G etm anujo reekfloras. En la k ato lik a E speranto-C entro en Miinchen enskribiĝis jam 700 gesam ideanoj el ĉiuj p a rto j de G erm anujo, in te r ili 60 pastroj.
Sub la aŭspicio de la C entro ap e ras du-mo- n a la e s p e ra n tŭ n g v a kom unikilo « Ĝ usta Voio k ai g c m anlingva p ropaganda in- form ilo Sem '«to ». Interesuloj skribu al
!■' ĝen sekretarto, Reinhold K rause, M itter- m a y rstr. 18/o. M ŭnchen 13.
Zamenhof-Placo en Mŭnchen.
L a ĉe fu rb e stro de Mŭnchen, D-ro S char- nagel, kiu estas honora prezidanto por la u nua p cstm ilita G erm ana E sp eran to Kon- greso, kom unikis al la prezidanto de Ger- m ana E speranto-A socio, ke unu placo de la ui bo de nun nom iĝas Z am enhofplatz. P o r la kongreso, kiu okazos je pentekosto en MUnchen, anoncis sin kaj pagis la kotizon jam pli ol 1100 esp eran tisto j ; an k a ŭ ja m aliĝis g asto j.el 12 landoj. P ost in terv ju o pri E sp e ra n to ĉe Radio M ŭnchen (24.1) skribis al la M ŭnchen’a E speranto-C entro pti ol 400 interesuloj.
N IA POŜTO.
K un danko ni k v ita n ca s la se k v an ta jn do- nacojn, kiujn ni uzis por liveri Heroldon al sam ideanoj en landoj nepagipovaj : J. v. d.
Snoek gld. 4 E. Livers gld. 10.—, A. F.
D. k a j W. H. F. po dol. 1.— , R. E. k a j J. F.
po dol. 0.50. Sam cele ni uzis la SA-kotizon (su b te n a n ta ab onanto) de s-ano F. K necht en F t. A (F ra n c a A friko).
Br. G. en Gl. D ankon pro inform oj ! Ne- krologon pri Prof. E. Ju n g ni publikigis en Heroldo de 15.3.47.
Post 8-jara vojaĝo ! S-anojn E. R. Ban- hnm en A ŭstralio k a j R. M onteiro en Brazi- lo certe interesos ekscit. ke iliaj leteroj, eksp ed itaj en m arto 1940, bone atin g is nin en !a kom enco de tiu ĉi m onato, kun slipo de la poŝto : P ro m ilitcirkonstancoj rice- v ita kun p ro k ra sto ».
M ilitka ptita j esperantistoj en Francujo teatroludas kaj muzikas.
La ĉi-supraj bildoj m ontras m ilitka p ti- tojn en N antes (F ra n cu jo ). Vi vidas, ke ili agrable pasigas sian liberan tem pon, tu- dunte teatraĵon k a j m uzikante. Ciuj geak- toroj estus germ anaj esperantistoj m ilitkap- titaj. Ilia peranto, s-ano Bruno Galuschka, hom m e de confiance principal, Depdt l/ĵ.
N antes, korespondas por ili ku n gesamidea- noj en la tu ta mondo k u j havas rilatojn al m ullaj ĉefuloj de lu Esperanto-m ovado. N i kore salutas la sam ideanojn en D epot I/j ka j csperas, ke vera paeo baldaŭ ebligos al ili reiron en la civilan vivon. (P c k.)
(Fino de la l-a kolono.)
iri ; sed kiam ŝi a k ira s unu perm eŝon, la alia vizo ja m senvalidiĝis k a j ĉio komen- ciĝas denove. »
« Tio estas tra g ik a k a j g ra v a afero. La hom oj havas a n k o ra ŭ la opinion, ke estas ia hom a ra jto viziti ian parencon en mal- p roksim a lando, aŭ viziti landon, kie estas belaj an tik v a j preĝejoj. Sed tiu ra jto jam ĉesis. Homo restu, kie li estas. Cie estas malbone, d iras nova proverbo, do ne valo- ra s ŝanĝi sian lokon. Vi lasu la vojaĝon al la m inistroj, diplom atoj, al la agentoj de 1’ in te rn acia n ig ra m e rk a to k a j al la lukso-vrinoj. A nkaŭ ĵu rn a listo n u r tiukaze vojaĝu, se oni p ag a s lin por tio k aj ne es- ta s alia ebleco. »
« L a hom aro k reis ĉie potencajn buro- k ra ta jn organizojn por la celo m ortigi la vojaĝem on de 1’ hom oj en ĝia ĝerm o En P arizo funkcias por tiu ceio ja m alm enaŭ cent oficejoj. »
« Oni p la n as afiŝon, kiun oni devus el- m eti en ĉiuj stacidom oj de la Tero kaj kies te k sto estos : N E VOJAĈSU I N E IR U AL NIZZA I N E RIGARDU ITA LION ! N E VI- ZITU LA AŬTUNAN FO IR O N DE BUDA- P E S T I R ESTU H E JM E I KARTLUDU I N E Ĝ ENU P E R V IA J P E T O J LA O FICE- JO JN I »
« Mi jam ne ĝenos ilin, » fin as la hun- g a ra ĵu rn alisto en Parizo. « Mi estas obee- m a ŝtatan o , leĝon h o n o ran ta eksterlar.dano.
Mi notis por mi, ke vojaĝado — alm enaŭ provizore — ĉesis. »
P. B.
Kursoj por pedagogoj en Pecs.
N ova am iko de E sp eran to fariĝ is D-ro P al U jvari, ĉefdirektoro in stru -d istrik ta, en Pĉcs, H ungarujo, kiu — ĉeestinte Zamen- hof-vesperon — petis ripeti la sam an pro- gram on por la lernejoj. P oste la ĉefdirek- toro kunvokis la pedagogojn, kun rezulto ke pli ol 50 anoncis sin por E sp era n to -k u r- soj por geinstruistoj. A liaj kursoj okazas en la kom erca iernejo, en la socialista partio k a j por fervojistoj. (G vidantaj s-anoj Lajos, Balla, Szirom, H oiiay k aj Beim el.) Oni in- siste petas, sendi g ratu lo jn al la ĉefdirek- toro, petan te korespondontojn el la lernan- toj. Ciu g ra tu la n to ricevos bildpoŝtkarton de Pecs kun E speranto-teksto.
Jiontaftfa
M alforta —- ln E speranto-m ovado post la m ilito, vi opinias, Kara f
Nii. nnr iagrade vi pravas. Ciuj personoj, k iu j 'ra viv is la m iseroplenajn jarojn, pli malpli suferis kn j m nlfortiĝis. Kom prene- ble a nkaŭ en E sperantujo postrestis sig- noj. kiu j m em origas pri p a sin ta j doloroj.
Sed la fa k to . ke tu j post la m ilito la labo- roj rekom eneiĝis kun fervoro k a j entuzias- mo, a testas pri suna vivoforto en nia mo- vado. Cu ne .» En la o ku p ila j landoj. k ie la anoj de « nova mondkultu.ro » a kre perseku- tis ĉiajn form ojn de vera hom a kulturo, la disĉiploj de Z am enhof pie flegis la a m a ta jn tdeojn. K aŝe ili kunvenis k a j planis agadon por pli bonaj tem poj. Eĉ en la unua tago post la sukcesa ekzorcizo de la diablo tiu j planoj kom encis efektiviĝ i.
C
iim alforta ? Sed tam en tu te sana ! Mi- rakla vivopovo.
Certe, Kara, a nkaŭ p o st la unua mond- m ilito sin m ontris sim ila fenom eno. K aj ne forgesu la aktivecon post la Ido-krizo .' ! D um n okto oni pleje bezonas lum on : en prem o k a j m izero oni plej energie laboras.
La ŝajne ko n tra ŭ sta ra n ta j baroj o fte treege favoras novan evoluon. En E sperantujo nun ĉie la ka/mpoj estas p re ta j por ricevi la semojn.
Nu. kion ? Ho jes, K ara, esperantistoj
estas bonaj seniantoj. 6 is ...
16 M arto 1948 Heroldo de Esperanto N-ro 6 (1084) paĝo 3
Parolas la leganto (Libera Tribuno).
P E R LA SAM AJ ARM ILOJ.
E n Heroldo de 15.12.47 respondas s-ano G.P. je m ia sk rib aĵo « P e r sa m aj arm iloĵ », a! kiu mi devas k o n sta ti se k v an ta n :
E n la u n u a artikolo publik ita en n-ro 2/1947 estis aliancanoj k u lp ig itaj je krue- ieco ĉe ia a e ra ta k o de urbo Treviso, kie krom dom ruinoj 6000 loĝantoj pagis per p ro p ra vivo tiun ĉi kruelecon.
Laŭ tio ŝajnas, ke sole aliancanoj per m ortigo k a j bruligo venkis ; sed kiam ni k o m p a ra s aliajn urbojn : Varsovio, Roter- damo, Londono, Beogrado ktp., kiom da dekm iloj d a p ac a m a n ta j senkulpaj homoj perdis la vivon, k aj kiom da domoj estis en tiu j urboj d e tru ita j ! K aj kiu arm eo ruin ig is n om itajn urbojn ?
R ilate la kaŭzon k a j devenon de tiu ĉi la s ta m ilito. sam ideano G.P. evitas solvi tiu n ĉi problem on. Sed mi ne konsentas kun tia forkliniĝo de tiu ĉi dem ando. Kon- tra ŭ e mi rekom endas, ke in te r ni samide- anoj-esperantistoj, dislokitaj tr a la tu ta m ondo k a j en ĉiuj nacioj, e s ta s plej ta ŭ g a kam po por solvi tiun ĉi problem on, ĉefe nun, kiam oni d isp u tas pri la dem ando, ĉu ia agado de g erm a n a nacio estis p ra v a aŭ hontinda.
E n ĉi tiu tem po, dum la n u n a N urn b erg a proceso, oni p r itra k ta s m u ltajn atestdoku- m entojn pri la kaŭzo de m ilito, sed an k a ŭ — k o n traŭ e — tie h av a s ĉiu kulpigito eblecon pruvi sian senkulpecon, tiel ke laŭ tiu rezulto an k a ŭ ni esp eran tisto j povos decidi la dem andon, ĉu la m urdado k a j te ru ra k ruelagado de germ anoj estis p ra v a aŭ hon- tinda.
Dum tiu tem po. ĝis tiu ĉi problem o res- to s nesolvita, oni devas konsenti kun sami- deano I. D ratw er. FR- K., Plzen.
K A J ANKORAŬ U N U EO JE LA «HONTO».
K a ra U rtik o !
Ne la unuan fojon mi sk rib as pro la
« H onto »-afero ; sed via p u blika k a j kla- r a dem ando en n -ro 2, ĉu la germ an aj k ongresanoj en B ern iam estis m em broj de la nazi-partio, p ostulas publikan k a j kla- ra n respondon. Gi te k sta s ; « Ne, ni ne estis 'mem broj de la nazi-partio. » Mi an k a ŭ ne m em briĝis, kiam oni instig is m in de diver- sa j (an k a ŭ ofica) flankoj aniĝi, prom esante, ke oni fa ro s m in estro de lernejo. Oni pro tio ja ne m aldungis aŭ enkoncentrejigis min, sed oni an k a ŭ ne avancigis m in en m ia ofico, k a j k v a r sem ajnojn post m ia la sta rifuzo oni soldatigis min. Tiuj m alav an ta- ĝoj ne esta s kom pareblaj k u n la suferoj de la viktim oj de la naziism o ; sed ili m ontru, ke mi ne ap a rte n is al la sim p atian to j de la reĝim o.
Sed kial la p alestin aj gekongresanoj ne dem andis min pri tio en B ern ? L aŭ m ia scio ili rifuzis parolperm eson absolute k a j senkondiĉe. Mi konfesas, ke mi ne povas p rezenti « ju ĝ istan denazifikacian dokum en- ton ». K iam mi hejm envenis el ru sa k aptite- co kiel m alsanulo, mi kom ence resta d is dum k v a r m onatoj en g erm a n a hospitalo. En ja n u a ro 1946 la m a g istra to de Berlino ree in stru ig is m in en m ezgrada lernejo, poste ĝi fa ris m in docento en la postm ilitaj in- stru isto -k u rso j k a j fine in stru isto en ĉitiea liceo. N atu re mi devis prezenti kelkajn fi- d indajn g a ra n tia n to jn pri m ia politika es- tinteco. P ro tio « denazifikacian procedu- ron » mi ne bezonis k a j tial an k a ŭ ne rice- vis dokum enton pri ĝi.
D um la T ria R egno mi k a j m ia kunulo
« eĉ ne estis lok itaj en k o ncentreioj ». Sed
—- se je s : ĉu tiu fa k to estu s rekom endo en la okuloj de niaj p alestin aj am ikoj ? Mi ne opinias ; ĉ a r laŭ la ase rto de la polaj gekongresanoj « ĝuste de g erm a n aj enkon- cen trejig ito j plejm ulte suferis ĉiuj alinaciaj nazi-viktim oj ». C etere fa k te ne ĉiuj el la p alestinanoj bojkotis nin en Bern. Mi mem interp aro lad is kun k elk aj longe k aj akor- dis kun ili ne n u r rila te la lingvon.
P ri io en la artikolo de s-ro Koken-Cedek mi m ulte ĝojis : li nom as la du B erlinajn k o ngresanojn « niaj g erm a n aj sam ideanoj », k a j ne n u r « sam lingvanoj ». Tio esperigas min, ke sian sintenon k aj tiu n de siaj ge- k ara v a n a n o j li ne plu opinias defendebla.
Demokratio.
K iam la valuto senvaloriĝas, tiel doma- ĝ an te la sa lajro jn k a j ŝp aro jn de la labo- risto j k a j de 1’ m aljunuloj, tiam la homoj m albenas la reg isto jn ... k a j fine p ag as la noton, ĉu per sia mono, ĉu per sia sango a ŭ per tiu de siaj plejkaruloj. Car m alriĉi- ĝ inta, do m a lfo rtiĝ in ta lando rapide fariĝ as k ap tin d aĵo por avidaj najbaroj.
Cu vere la registoj e s ta s ku lp aj ? Tion mi ne kredas.
Sed, kiel oni vidas laŭ la rezultaĵoj, la afero estas sufiĉe g ra v a por m eriti ĉies aten to n k a j iom da penado.
L a svisaj deputitoj ne esta s pli inteligen- ta j nek pli kom p eten taj ol tiu j de m ultaj aliaj landoj.
Tam en, se pro m alzorgado de la regnaj financoj la svisa valuto m alkariĝus, la svi- sa j deputitoj scias, ke ili ne povus konsenti al si mem. rek te aŭ nerekte, reĝustigon de sia k o m p e n so » (sa la jro ).
K aj tio d an k ’ al referendum o.
E scepte en okazo de urĝo, la svisaj leĝoj efektiviĝas nu r 90 tag o in post apero en la oficiala gazeto. se dum tiu tem po ne okazis peto su b sk rib ita de 30.000 r a ita j voĉdonan to j (7,5 promiloj de la tu ta lo ĝ an taro ).
Je n ne vorta, sed fa k ta dem okratio.
Oni ja k re d a s ordinare. ke la p arla m en ta reĝim o esta s la definitiva form o de demo- k ratic.
P arlam en tism o estis necesa etapo post ia a ŭ to k ra tio , sed ĝi estas nenio krom tem pa, e le k tita oligarkio.
E n proksim a artikoleto mi esploros la fu n d am e n tajn leĝojn de tiu feliĉa ... k a j im itinda lando, k ia estas Svisujo.
EM ILO GASSE.
Mi tim as, ke pro plena m anko de svedaj devizoj ne estos eble ai mi, ĉeesti la 33-an en M almo k a j salutparoli al m iaj gesam i- deanoj, inkluzive al tiuj, kiuj espereble in- tertem pe ekkonis ke en E sp era n tu jo oni ne povos atendi, ĝis kiam p ac k o n tra k to ve- nos. C etere : Ĉu p a c k o n tra k to ŝa n ĝ a s la hom ojn ?
F ine : Se nia sam ideano Kohen-Cedek respondos je ĉi tiu j linioj, mi petas lin re- spondi la sekvontajn dem andojn : Cu vi deziras, ke la g erm a n a e sp eran tistaro var- bu por E sp era n to k a j ĝia in te rn a ideo en sia lando ? K aj : Kion mi diru al m iaj 30 ju n aj, entuziasm e stu d a n ta j E speranto-ge- lernantoj, k iam ili dem andos min : « Cu la e k sterla n d aj gesam ideanoj akceptos nin en sian g ran d a n rondon ? »
ER IC H DAHLM ANN.
DEMANDO.
E n sia libro « H istorio de la mondolin- g v o », p. 178, D rezen d iras : « E n kelkaj landoj oni fa ris ekzam enojn en specialaj kom isionoj (in teralie en la ja ro 1913, sub gvido de T rista n B e rn a rd ), en kiuj la an- ta ŭ e ele k tita te k sto estis tra d u k a ta en plu- ra jn lingvojn, k a j en tie s nom bro an k a ŭ en E speranton, k a j poste estis re tra d u k a ta de a liaj tra d u k a n to j, ne k o n an taj la origina- lan tekston, en la lingvon de la originalo.
P e r tia j eksperim entoj oni k o n sta tis ke, rila te la flekseblecon, diversecon de la nuan- coj, ĝustecon de la traduko, E sp e ra n ta vor- ta rtre z o ro sendube estas pli supera kom pa- re k u n la naciaj lingvoj. «
Drezen ne diras, kie tiu j studoj estis publikigitaj. Cu iu el la legantoj scias ?
OLAV R EIER SO L.
Kiuj ni estas ?
Jen la solvo de la fila te la enigm o en He- roldo n-ro 16/1947. L a 20 personoj e s ta s : adm iralo E vertsen, Leonold III, Zam enhof, Beneŝ, Roosevelt, George VI, W ilhelm ina, ŝte fa n ik , Pestalozzi, M arianne, P e tro II, A lexandrine, G u sta f V, Thorvaldsen, deno- ve George VI, E lisabeth, Nobel, C hristian X, Sibelius, princidino Irene.
Siatem pe mi proponis 5 prem iojn ; sed, ĉ a r envenis n u r 6 ĝ u sta j solvoj, m i aldonis krom prem ion. L a prem ioj e s ta s jene lotum i- ta j : 1. H. W e ste rg a ard , D anlando ; 2. B.
Luiting, N ederlando ; 3. S. Bocquet, F ra n - cujo ; 4. I. E kstrdm , F innlando ; 5. E. G. An- derson, Svedujo ; 6. J. H ruŝka, Celioslova- kujo.
Ciuj prem ioj e s ta s nederlandaj, k a j ĉiujn mi jam forsendis. Ĝis la venonta fojo !
P. MOEN, Ĉefdelegito de UEA, Den H aag, Nederlando.
RIDO SANIGAS
N E M EDIKAM ENTO.
E n resto racio de P arizo, kies posedanto m ulte m altran k v iliĝ is pro klientoj kun
« kro ĉaj fingroj », pendas la je n a afiŝo :
« C ar nia a rĝ e n ta m anĝilaro ne e s ta s me- dikam ento, ĝi devas ne esti p re n a ta post
m anĝoj. » (E.E.Y .)
NOVA SKOTAJO.
Iu skoto estis tre legem a ; sed li opiniis ke estas tro m ultek o sta afero, ĉiuvespere legi kun lam po apud si ĝis m alfrue en la nokto. — Kion li fa ris ?
Li lernis blindulskribon, k a j nun li povas legi en mallumo.
TRO M ALFRUE.
— Kie esta s N iko ?
—- E n hospitalo.
— Kial do ?
Li m alsuprengrim pis su r ŝtupetaro, kiu kvin m inutojn an taŭ e estis forprenita.
CU N EEB LA ?
H ieraŭ m ortis m ia pra-pra-pra-avino.
- Tio estas ja neebla.
— T am en ; mi n u r iom ba-ba-balbutas.
J. Kohen-Cedek :
K ongresaj figu ro j
2. La kongres-prezidinto.
L a 32-a U niversala estis unuavice ... in- te re sa kongreso. K aj ne nur, ĉa r ĝi estis grava, havinte la taskojn, revivigi la tu t- m ondan esp eran tistan kunagadon el sub la ruinoj de 1 'p o stm ilita kaoso k a j kunfan- digi la du n e ŭ tra la jn organizaciojn. K aj ne nur, ĉ a r ĝi okazis en tiel bela urbo de tiel p itoreska lando. Gia plej rim a rk in d a dis- tingeco estis la g ran d a nom bro de interesaj personoj in ter la kongresanoj.
U nu el tia j estis s-ro H. Buchli, direktoro de la ŝ ta ta trafikoficejo k aj prezidinto de la L oka K ongresa K om itato. F a k te li pre- p aris la kongreson, pro jek tis ĝian labor- planon, prizorgis la g astigadon de la kon- gresanoj, iliajn ekskursojn k aj am uzojn, k aj li prezidis la kongres-kunsidojn.
M em kom preneble, por plenum i ĉion ĉi tion, oni devas posedi la necesajn kvalitojn.
S -ro Buchli estis « ĝ u sta homo s ia lo k e ».
Homo kun g ra n d a organiza kapablo, ad- m in istra ta len to k a j ordsenta, le rta prom p- teco Ne estis facila tasko, alkonform iĝi al ĉiuj tendencoj rila te a, la k ongres progra- mo kaj. konsiderinte ĉiujn postulojn, kon- tentigi la d iv e tsd irek tajn landajn k a j fa- k a jn asociojn P li m alfacile estis, prizorgi pli ol mil tric en t kongresanojn pri hoteloj k a j nutro. La m ezg ran d a urbo tia m g asti- gis gran d an nom bron da tu risto j k a j parto- prenintoj de aliaj in te rlan d a j kunvenoj. Oni bezonas specialan kom binan kapablon, sin orienti en la labirinto de m alfacilaĵoj k a j trovi la plej ta ŭ g a n poveblon ĉion ordigi.
Precipe, kiam ĉiu ta g o alvenigis novan on- don da g asto j k a j necesis ra p id a percepto
EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj
al la demandoj en la pasinta numero.
21. U EA fondiĝis en 1908, Heroldo en 1920.
SAT en 1921.
22. D-ro Zam enhof vizitis A m erikon, okaze de la 6-a U niversala K ongreso 1910 en W ashington.
23. Centr, ekscentr, koncentr k a j pentr.
24. Vian vivon ĝuu sed frem dan ne detruu.
(P roverbaro E sp era n ta, n-ro 1032.) 25. T u rn irk u ristaro .
Novaj demandoj kaj iaskoj.
26. E n kiu o riginala E sp era n to -rak o n to ro- las la je n aj personoj : F ridolin, Eva, m a jstro B a lta z a r ?
27. E1 kvin respondoj elektu la ĝ u sta n : Kio esta s M angaloro ? — a ) Arbo k re sk a n ta su r A ntiloj ; b ) speco de boato kun unu velo, u za ta ĉe indiĝenoj de k elk aj p acifik aj insulgrupoj ; c) tre fo rtik a m etalo, alojaĵo de m angano dioksida kun fero k a j iom da oro ; d) havenurbo en H indujo ; e) g ita rslm ila m uzikinstrum ento m ezepoka.
28. F acila silab-enigm o. E1 la sek v an taj 24 silaboj form u 8 nom ojn de bestoj, kies unuaj literoj sam vice nom as 9-an beston. Je n k elk aj k larig o j pri tiu j 9 bestoj : 1. pik ilh av a besto ; 2. rabobes- to ; 3. fiŝo ; 4. ĉasbirdo ; 5. dom besto ; 6. k an tb ird o ; 7. rabobesto ; 8. k ru st- besto v iv a n ta en la m aro ; 9. g ran d a m am besto. K aj ĉi tie la silaboj : a, co, e, e, fal, ga, gro, ko, ko, le, lo, ma, na, naj, no, no, o, o, ri, ro, ti, tin, ze, zo.
29. K orektu la 25 era ro in en la sek v an ta alineo, kiu e s ta s p ren ita el iu E sp e ra n ta libro :
Ĉis nun nenio litero alvenis, k a j tag o jn post ta g o jn passis ! M ateo plei o fta zi- dis hejm en, a te n ta n ta la tem po, kiam fihne li povas v e tu ra s al am erica kam - paroj. Sed D im a ofte estis ex ter la do- mon, k aj reveninta, li ĉiam ren k o n tis al lia am iko novaĝoj.
30. K orektu la p rese ra ro jn :
Bonan a p e tito n ! L a m alsatulo rapide fo rm an ĝ is la bongustan sapon.
Kredeble senŝtopila. Dum sia la sta re- sta d o en P arizo, la m inistro loĝis en ne- g ran d a sed tre lu k sa botelo.
A tletino. L a onklino de P e tro fariĝ is pli k a j pli fo rta ; ja m li ne povis rezisti.
Hoho ! M aria ne p arto p ren is en la kon- versacio de la k u n v o jaĝ an to j ; ŝi sidis en angulo de la kupeo, legante flu strita n revuon.
Solvoj
de la Enigm o-K onkurso N -ro 16.
SILAB-ENIGM O.
L avango ; v erta g o ; danĝero ; standardo;
D ardaneloj ; Dongolo ; trezoro ; alm anako ; televizio ; N iag aro '; Teodoro ; nostalgio.
L a verdan stan d ard o n tre alte nl tenos.
NOM-ENIGMO.
D esegnisto ; urboficistino ; detektivo ; edukistino ; k arik a tu risto . En la restora- cio ĉeestis entute dudek gesam ideanoj.
E n tu te venis 59 solvoj el 15 landoj (2 el U sono). 45 solvoj el 13 landoj estis korek- ta ĵ; 14 k o n k u rsan to j ĝuste solvis unu enig- mon. U nu solvinto opinias, ke la enigmo- fa rin to e ra re skribis « d e te k tiv o » ansta- ta ŭ k o rek te « d e d e k tiv o ». A nkaŭ du aliaj skribis « dedektlvo ». Kredeble ili trovis tiun vorton en v o rtaro nekonscience k o rektita.
K o rek ta estas « detektivo ». U nu ŝercem ulo fa ris el « desegnisto » — « dentsegisto » (!);
li ne rim a rk is ke tiu vorto enhavas du t.
Je n la prem iitoj :
1. A. W ustendorfer, N ŭrnberg, G erm anujo;
2. F r. Luis M artins, Vila Real, P ort. ; 3. P. Benoit, O ostduinkerke, Belgujo ; 4. A. Csader, B ratislava, GeKoslovakio ; 5. F-ino N. Hanson, H alifax, Anglujo.
de 1’ situacio por tu j decideme k a j laŭplane agi. N ur m u ltsp erta gvidanto povus tiasta- te sukcesi.
Tiu ĉi estis s-ro H. Buchli. Homo afer- kom prenem a, li bone ordigis la entreprenon en ĝia tu to k a j en la detaloj.
Li estas bona psikologo, kom prenas la hom ojn tuj, sen m u ltv o rtaj klarigoj, eĉ laŭ frazkom enco. K aj tu j tro v as la solvon de ĉies postulo. A1 Ĉiu li respondas laŭ ties bon- kom preno k a j mentaleco. Li v erŝajne bone m em oras la Biblian rekom endon : « Respon-
<ii( al m alsaĝulo laŭ lia stulteco ! » (Senten- coj 26.)
Lia ta k to k aj pacienco m ultobligis la nom bron de tedem uloj, kiuj lin ofte pres- kaŭ sieĝis. Sed lia olim pa kvieteco, la en- n a s k ita afableco k a j sp rita ruzeco lin savis.
P rom esinte ion neplenum ebian. li poste ĉiam tro v is tra fa n pretek sto n elturniĝi kapablo d istin g an ta la veran ŝtatm inistron.
Unu generalo, eĉ bona, ne fa ra s armeon.
Sed s-ro H. Buchli k olektis ĉtrk aŭ si altkva- lita jn helpantojn. La ĝen erala sekretario, s-ro O. T. Nicolaisen, ĉarm is per sia nobla- m a n iera ĝentileco ; s-ro O. W alder per bon- hu m o ra prom pteco k a j servopretem o ; k a j s-ino H. F isch er per sia bonkora helpemo.
La tu ta L.K.K. k aj se k re ta ria ro estis kva- zaŭ bone kunlu d ig ita o rk estro sub ta k tilo de s-ro Buchli.
S-ro Buchli fa ra s im preson de homo, kiu jam ne a p a rte n a s al ia c e rta n ac ia aŭ sia- landa rondo. Homo m ultlingva, ensorbinta la rezultsciojn de eŭropa k u ltu ro kun ĉiuĵ ĝiaj atrib u to j, li ŝa jn a s esti ... paneŭropano:
produkto de 1’ kom una, tu te ŭ ro p a kulturo.
Eble liaj vivkutim oj, sim patioj k a j medi- kondiĉoj estas tipe svisaj. Tion nentu el ni povis rim ark i. Sed laŭ sp irita aspekto, m en- taleco, kondutm aniero, k u ltu ro k a j e k s te ra impreso, li a p a rte n a s al la la sta form acio de 1’ nova hom tipo : eŭropulo.
Ŝ A K O
ETUDO N -ro 1. De A. A. T roitzkĝ B lanko : Rb4, D fl, Te2 (3).
N igro : Rc6, Dg7, Tf6 (3).
B lanko ĉe la movo gajnos.
PA R TIO N -ro 2.
Hispana kvarĉevala ekludo, el la turniro en H astings 1946 : A lexander-A braham s.
I. e2-e4 e7-e5 2. C gl-f3 Cb8-c6 3. Cbl-c3 Cg8-f6 4. K fl-b5
L a plej bona. P ost 4. K fl-c4 estus sekvon- to Cf6xe4 5. Cc3xe4 (m alpli bona : 5.
Kc4xf7 Re8xf7 6. Cc3xe4 d7-d5 ! k a j ni- gro su p erreg as) d7-d5 6. Kc4-d3 (post 6. d2-d3 d5xc4 7. d3xe4 D d8xdl kaj nigro superregas. P ost 6. Kc4-b5 d5xe4 7. Cf3xe5 Dd8-g5 ! nigro su p e rreg a s) d5xe4 7.
Kd3xe4 Kf8-d6 8. d2-d4 ! e5xd4 kiel en la fam a p a rtio T artakow er-B ogoljubow , P iŝĉani 1922. 9. Ke4xc6 ! (9. Cf3xd4 ? 0-0 ! 10. K cl-e3 Dd8-h4 k a j bianko superregas.
T arrasch -L ask er, Berlin 1916) b7xc6 10.
D dlxd4 0-0 11. 0-0 c6-c5 ! k a j nigro ricevos atak-eblecojn.
4. Kf8-b4 5. 0-0
P ost 5. d2-d3 ? Cc6-d4 ! P ost 5. Cc3-d5 Ĉf6xd5 ! 6. e4xd5 e5-e4 !
5. 0-0 6. d2-d3
Se 6. Ĉc3-d5 ? jen Ĉf6xd5 7. e4xd5 e5-e4 k a j nigro superregas. P ost 6. Kb5xc6 d7xc6!
nigro atingos bonan ludon.
6. — Kb4xc3 ! 7. b2xc3 Dd8-e7
K utim e oni ludas la movon de M etger d7-d6, sed nigro volas ne perdi eblecon de tra n siro al la v aria n to de Svenonius per d7-d5.
8. T fl-e l d7-d6 9. d3-d4
B lanko g a rd a s sin k o n traŭ la v arian to de M etger : 9. K cl-g5 Cc6-d8 10. d3-d4 Cd8-e6 11. K g5-cl c7-c5 ! 12. d4-d5 Ce6-c7 !
9. — Kc8-g4 10.h2-h3 Kg4-h5 I I. g2-g4
T iaspecan m alfortigon de p ro p ra reĝ a po- zicio oni povas perm esi al si nur, posedante fo rta n centron, precipe fo rta n peonon en la kolono e, aŭ se ek zistas kom binaj eblecoj de kreiĝo de m alfortecoj en la ĉirk a ŭ a ĵo de la m alam ika reĝo.
11. — Kh5-g6 12. K cl-g5 h7-h6 13. Kg5-h4 Kg6-h7 14.d4-d5 Cc6-d8 ? L a disigo de la tu ro j per aliaj figuroj ne e s ta s bona, sed ĉi tie an k o raŭ pli m albona, ĉ a r la ĉevalo ne povas facile ŝanĝi sian postenon.
15. g4-g5 h6xg5 16. Kh4xg5 a7-a6 17. Kb5-d3 De7-d7
Eble pli bona estu s b7-b6 k aj Cd8-b7 18. Kg5xf6 g7xf6 19. R g l-h 2 f6-f5 ? N igro h av a s m alfacilaĵojn en tran slo k ad o de figuroj laŭbezone de flanko al flanko.
M laferm o de la pozicio tiaokaze esta s mem- mortigo.
20. T e l-g l Rg8-h8 21. e4xf5 f7-f6 P ost 21. Kh7xf5 sekvos 22. Cf3xe5 ! 22. Cf3-h4 Cd8-f7 23. D dl-h5 Cf7-g5 24. Ch4-g6 Rh8-g8 25. Cg6xf8 Rg8xf8 26. f2-f4 e5-e4 27. f4xg5 Dd7xf5
28. T a l - f l Df5-e5 I 29. R h2-hl N igro rezignas.
(R im arkoj de S ergiusz Czerniakow, P o lu jo .) P A R T IF IN O N -ro 3.
Ce sim ultan-prezentado en Zoppot 1935 estiĝis la je n a pozicio :
R g l, De2, T b l, e l, Ke3, e6, Pa2, c2, f2, g2, h2 (11).
Re8, De5, Td8, f8, Ke7, Cf6, Pa7, b7, c6, g7, h7 (11).
L a sim ultan-donanto, Bogoljubow (blan- ko), e s ta s ĉe la movo k aj fa ra s t.n. epole- ta n m aton. Kiel ?
*
Problem o n-ro 1. — Solvo : 1. Td4-d6, m inaco Rg5. 1. — b5 2. Dg5-+- 1. — Rf6 2. Df t t 1. — Kd5 2. Dxd5 ( 1. — e3 2. Dd4 + . Kvin m odelm atoj, el kiuj k v ar e s ta s analogiaj.
•
L eterkesto . S -ro A. W ŭstend8rfer, NUrn- berg, k a j s-ro R, H. Dees, K ohlgrub : Dan- kon pro letero k a j k a rto kun solvo k a j in- stig a j vortoj. K orajn salu to jn !
Adreso por la ŝak-kolono : Torsten Lind- berĝ, Pr&ssebo, Svedujo.
IO M DA SCIENCO.
P R I OKULOJ.
« L a hom a okulo estas la pieĵ n ep e rfe k ta instrum ento iam elpenslta, » diris iu scien- cisto. Tam en ĝi esta s la plej bona en la tu ta anim ala regno, k v an k a m ĝt h av a s mul- ta jn difektojn. En 1939, proksim um e 17 milionoj da personoj, inkluzlve de duon- miliono da infanoj, p ortis okulvitrojn en B ritlando, unu el tri ; sed en la la sta j ja ro j la nonibro ank o raŭ plim ultiĝis.
N ek lara lumo m albontgas la vldpovon.
H ela taglum o eg alas proksim um e 10.000 futojn » da kandeloj. F u t-k an d elo estas la k v an to da lumo, kiun donas norm ala kandelo je distanco de unu futo. L a plej m u ltaj ĉam broj h av a s lumon de kvin fut- kandeloj, P or legi norm alan presaĵon estas necesaj 8-10 fut-kandeloj.
♦
