Acta Eruditorum […] Calendis Septembris, Anno M DC LXXXIII, N.IX

E R U D I T O R U M

publicata Lipfia

Calendis Septembris, Amo M DCLXXXIIT.

Ν . IX . iSg

A C T A

M IS C E L L A N E A E R V D I T J E A N T l g V l T A --

T IS ,f iv e S V P P L E M E N T V M G R V T E R IA N V M : in quo e ru d itio ra & intellefflu d ifficilio ra M arm o­

ra a Grutero omijja enodantur ; fiatuis^gemmis, nummis toreumatis illufirm tur 5 confarcinante JACOBO SPONIQ

Idedicinx Doclore Profejjore Collegio Lugdunenfi Aggregato.

Lugduni 1679 & 1683, in fol.

O

ru n t i devaftatio n ib u sq u e bellicis obruta, au t fitu & carie exeia, exi­

g u a m fu i m em o riam pofteris reliqu eru n t, ex cineribus & ruin is u r­

b iu m ^{h od ie} repeten dam folliciteque effodiendam . Q u o m agis lau­

danda eft e o r u m in d u ftria ,q u i de bonis litteri» bene m erituri ^inde- fo lataru m u rb iu m rudieribus confepultas lapidum m em orias in vefti- g a n t, arb itrati a n tiq u is lapidibus ceu fundam entis m eliorem erudi­

tionem fiip eiftru i : & adm iniculis fulti m ulta latinitatis lauciie vulnera feliciter ia n a ru n f, vo cab u lis luxatis genuinas litteras,oration i hiulcaappofitas ien ten tias,vetu ftated eletis nom inibus m em o riam ,&

^/obfcutis lucem cx o b io le tis ftatuis,fcabrofis cippis,& {qu alore obducitis a c tem poris ‘mjuria fere a b o litis m onum entis reftituentes.O m nium cae- t eroru m induftriaftuclij h u ju s ailid u itate & felicitate proven tus fup er- g re flu s eft J a n v s G n ,v T E R v s , q u i o m n es five ab aliis editas p u b lice,five

Anno 1683. A aa prt>

privatim transmiflas aut almade erutas Infcriptionesvailo opere coi- legit: quod eruditorum omnium applaufu exceptum,^incredibilem monumentoru qua: vetuftis ilixis continentur prjeftantiam& j j f l fufam per omne genus prifcse ac recondita: do&rinae varietatem ve­

neratione profecuti admirandi elogio paifim cekbrarunt. in^e Uti' que nec aliunde ferme petendi varii Sacrorum ritus ; ioederum formulae; Magiftratuum fci a , munia, diicri mina; Collegvotum, Corporum, Profeffionum genera, officia, rationes; Domus ^u~

guftx mittifteria; Tituli operum publicorum; multa domi militi*, que inftituta; adde Manium jura; Pietatis rmitu$ Parentum, Con­

jugam , Liberorum, ac eruditae fimul elegantiae monumenta; prin­

cipis denique gentium Populi nomina, aetates, ttibus;finguia pu­

blicis quail tabulis deferipta. Haec certe aliaque, enarrante dodiifi1- mo Spanhemio fub init.Differt at.IX de pr^ft antia & ufu mmifmatunr^

tot litteratis ex omni memoria aetatum, temporum, civitatum Saxis, impenfum quoddam pretium apud gnaros talium ac intelligentes haud immerito conftituunt, eorumque affertores ac vindices aeterni- taticoniecram .Igituradconfum m andam G ruteriani inftituti nobili/fi- m i utiUliim kque( quod acceifionibus locupletabitur quamdiu bonis litteris honor conftabit) laudem complures editis hoc faxulotjuas ipfi deprehenderuntInfcriptionibus infignem operam contulerunt;RE1- NESIVS veto, cujus Syntagma anni fuperioris menfe Aprili pag, 89 recenfuimus, & cu i hoc ftudium statem fuit, eorum fpicilegia colligendo & ad Scaligero-Gruterianas rationes componendo lar­

gam earum meflem coacervavit : & nuncelegantiitlmae dodrins ac vanie eruditionis vir JACO SVS SPONIVS Medicus Sc PoiyJilftof Lugdunenfis idem inflicutum magno elegantiarum apparatu inilru- d u s ftrenue urget. Ac fuperiori quidemnono &feptuagefimofe- euli anno Supplementi Gruteriani Partem primam eju.vcjue prim am feclionem fub titulo Mifiellaneorum erudita antiquitatis emiiit, uni- verfumque per partes proditurum opus Sereni/limo GaSliarum Del­

phino nuncupavit; hoc vero quem agimus anno fectionem fecun­

dam & tertiam publici juris fecit : ubi magisne n i t o r e m typorum, chartxmunditiem, elegantiam iconifmorum, & artificiofam accura- tamque marmorum delineationem mireris, an adjcctorum difcurfii-·

sni vatiam eruditionem fufpicias, ambiguum eft. Sponianum fane

jjo A C I A

Gruteriano o peri, cui fupplendo & explicando expoliendove ope­

ram h a n c im p e n d i t , palmam praerepturum efle, ubi ad juibe magni­

tudinis molem excreverit,dubitationi locus vix relinquitur. Tribus enim libris om nia conftituit Audorfecolledurum marmora, quae vel in Gruteriano opere nondum vi&rentur, cumprimis Graeca; vel ma­

le in eo potita aut vitioledeicriptaipieiterperltaliam Grjeciamque fa­

ciens accuratius enora/iet, aut ab amicis accepifiet, aut ex libris poft Cruterum editis hauiiflet; vel denique quorum imagines & typos nondum fluisquam vulgaflet , & quae eruditas ac intelledu difficiliores inferiptiones gemmis, ftgtuis, mufiuis & toreumatis il··

luftratas exhiberent. Primum librum feptem vd οίΐο fettionibus abfo- lutuin iri indicavit,quarum tres fuis diftinda: articulis jam prodierunr, nitidis/imis aenei» tabulis artifkiofe exiculptis infignes, quae iacra ac Deorumhiftoriam,inquefacrificiis uiitatorum rituum, Maenadum»

M ufarum , Collegiorum & aliarum ad bonas litteras intelligendas

p r o f i c u a r u m rerum cognitionem illuftrant. Sub finem de tripodi- bm D iffertatio annexa eft, eique pramifla tabula e nummis & aliun­

de petitas varias tripodum formas ob oculos ponens. Ut quae reftanC fedjonespartis hujus abiblvere,fcd& reliquas duas partes integri ope»

ris adornare liceat, celebcrrimo A u dori idoneum otium & aetatem ac virespraeftantiifimo Audio fuffeduras a D£ 0 precari bonarum litte- rarum nos jubet amor,

S A N C T I G R E G O R 1 1 P A P A P R I M I cognom ento M agni, Mille loquium Morale j A utor c

R.P.Jacobo Hommey Auguftiniano,Communitatis Bituricenfis.

L u gd u n i i6 g j. in fo l,

N

in aetates, prim am , mediam, & ultimam diftribuunt, ac cuique aetati quatuor Cardinales Patres tum Graeeos tum Latinos aifignant, exLatinisprimaeaetatisAmbrofium,Hieronymum, Auguftinum, &

Gregovium M. pro cardinalibus habent. Hi enim validiflima qua- tuor EcclefiaeLatinaefulomenra praeter ca;tcrosfunt vifi, im o & tanti a Canoniftis fuctehabiti,ut,quod G loflator^J»/ Canonicum ScEver-

A a a * har-

ERUDITORUM . 371

hardu s in Topica Legali obfervavit, ipfis itandum'm rebus certis Jix c "

rint, Hieronymo puta inTranslationibus,AuguftmoinDifputationi- bus, Gregorio in Moralibus, & Ambrofio in Sacramentis feu in Allegoriis feris. Fuere autem Patrum horum quatuor opera non evoluta tantum ac revoluta quam diligenti/fime, fed a multis infuc- cum etiam atque ianguinem, q uod sjunt, converia. Fuerunt quip­

pe ex varii ordinis Fratribus,qu» in otio illo mona/Hcoflores cxfpatj0_

fiffimis patrum ‘campis decerpfere·, quemadmodum Sc liber extatDe.

fiorationes patrum , rectius, Flores ex patribus, inicriptus. Motus prae aliis eft Bartholomsus Urbinas ieu de Urbino , Ordinis Eremi- tarum S. Auguftini, V ir, T rithemio tefte, non in divinis tantumferi- pturis ftudiofus & eruditus, fed & operum fanftorum patrum perferu- tntor. Hic enim Milleloquium Auguftini,<\\xodAug;ftinusTriitmphus de Ancona inchoaverat quidem,fed morte pravcnrus non abiolveraf, perfecit ·, ieu,ut Sixtus Senenfis de eo in Bibliotheca Sancta, omniafe­

re D. Auguftini volumina tenens contexuit e variis fententiis ac locis opus ingens duobus tomis conflans in explicationem totius feriptura (s"c Habuit autem Urbinas praeduces hac in re, przeter Auguftinum Tri­

umphum, adhuc alios, Ita enim ille in epiftola praeliminari ad Cle­

mentem V Pontificem Romanum : Conftderavi doliorum Bernhar- di compilatorem atque Gregor i i ; volui ttaque ob devotionem, cui ex devotione obligor, aquali ter ejfe Auguftini ] imitatus Archidiaconem Aretinx Lcclefia, qui de dittis hujus Docloris exim ii omnes fere epiftolas Pauliglojfavit. Secutus etiam Eufebium Abbatem, qui de libris ejus*

dem volumen fub vocabulo Florum Para di f i tranfiripfit; occurrit infu*

per moderna t nfpeElio virifpettabilis,venerabilis amici mei,Domini Jo - h annis Andrea de Bononia, Decretorum Dottoris eximii, qui de vita &

Ubris beati Hieronymi luculentum librum edidit, & Hieronymi a n u m nuncupavit. Scripfit autem idem Bartholoma;u$ de Urbino & M ille- loquiu m Ambrofianum, & quidem ad mandatum ejusdem Clementis Papa:, prout ipfe in epiftola prarfixa profitetur. Sed ecce 1 8c M ille- hquium Gregor i anum, MiUeloquium inquam £ Gregor ύ M . qui pa­

trum cardinalium Latinorum prima; a:tatis quaternionem meritiffi- mo fuo complet. Scripfit illud P.Jacobus Hommey ·, Auguftinia- nus, idque Innocentia XI, Pontifici hodie Maximo, dedicavit. Cum

«nimanimadverterit hic autor,duo Milleloquia Bartholom ti Urbinatis

372, A C T A

laudari ab omnibus, tradarique utiliter,dolueritque non fimile quid tentatum inG regorio, Bcrnhardo^liisquc patribus, (fentatum autem fimile quid fuiife verba BartholOmii de Urbino fiipra allegata doce­

re ipium potuiifeiir) A4Melo quium Gregoridnum adornare ipfus vo­

luit, inque eoquicquid Gregorius non ad formandos tantum mores icripfi-t,fed& quicquidineo ad Theologiam Scholafticam,Pofitivam, Afceticam, iacrarum literarum inteliigentiam Ju s Canonicum,Eccle- fiafticamque diicipiinam fpedat, ordine digeffit alphabetico,notisque perpetuis il/uftravit. Opus hoc autor ipfc commendat ut Theolo­

gis,Interpretibus, Afcctis, ConcionatoribtiSjCanoniilis, omnibus de­

nique Chriftianis longe utiliifimum. Et fanc non colleda: tantum in eo ex libris Gregorianis funt fententix, fed loca etiam obicuriora ad- notationibus do&is elucidata; cumque loci operis alii fint Theolo­

gici, alii H iftorici, ala,mixti; Theologici, Canonici inprimis atque Afcetici, m varias divifiones ac fubdivifiones iunt fecti, adhibitis etiam quteiHonibus & argumentationibus Syliogifticis, ut tradatus integri ac diifertationes videri poifint. Sed audite Autorem ipfum has fuas merces fic commendantem in prrfatione ad Ledorcm_>:

Milleloquium hoc noftrum omnium tractatuum ejus ( G regorii) fiip - plcmentum, lumen, medulla /fl, nec mera cenferi debetfententiarum col- letlio indigejl aque moles; qiummo corpus dotlrtnafu is mcmbrts d ifin ­ i i um , conjtans nervis & c. Et fub finem : V ix tibi deinceps opus fu erit aliorum tr a elatus evolvere, ut de quovis Theologico, Morali,Afce-

tico, Canonico capite ad amuffim difpittes. Quodiibetproponatur, do­

t i kfim e, ornatijfim e, ejficacijfimeque per tranabitur a te, exhaurietur, adeo Ut meo mtlleloquto utaris ceu quodam omnium fcientiarum penu, gazophylacto, encyclop&dia, isque tibi erit liber omnis, & multiplext

unicus.

OESCR IP T IO N D E L A L O U IS IA N E

nowvellement decouverte au Sud- O tiefi de la

NotCuelle F ran ce, p a r o r d r e du Roy F fc. p a r lc R .p . Lotm H e n n e p in , Mtjfionaire

RecoUet.

ERUDITORUM , 375

A aa 3 ieu

5 7 4 A C T A feu

Defcriptio Louifianx, nuper detechc ad meridieni

& occidentem Novae F ran cis, ex mandato Regis- cum ta*

jbula Geographica & reiatione de moribus & vi&u barba*

rorum : dedicata R e g i, a R. P. Ludovico Hennepino JvJisiionario Recollecto & Notario

Apoftolico, Parifiis 1683 j in ia.

L ^Ouiftam

gis Chriftianiffimi refpicientes ; five quod fimul ad emblema allu­

dant, quo Regias virtutes & adiones cum Sole comparare ingenioli quidam feriptores ailiievemnt. Inde eft, quod in deuicatione fua»

ut & in fine libri autor hic, profesfione monachus, ordinis S.Fran»

cifci,ex feveriori Recolledorum difciplinaprovinciaeAtrcbatenfis,Re­

gi novum & ingens in Americanis illis provinciis regnum ominatur:

reperta jam via, hucusque non explorata, per lacus & flumina,quibus exnovaFrancia infinum usque Mexjcanum navigari poteft. Hu­

jus indagatio non femel a Gallis tum militibus & mercatoribus,tum misfionariis Ecclefiafticis, irmulatione & invidia, ut exJioeipfb libro apparet, aliquando certantibus,coepta, faepe tamen interrupta fuit.

Conatum Joliieti anno 1673, ex relatione Marquettm Jeiuitae, Ibeve·

notiusin tradatu nuper memorato expofuit, Paulo ante Robtrtus Sallitis Eques anno 1669 iter ingreffus, ultra fines lacus Ontdrtt five Frontiniaci non pervenerat, variis remoris impeditus, donec anno 1675 ex cesfione Comitis Frontiniaci, Nova: Franck poftmodum Gubernatoris, ( a quo & lacus &c munimentum adjacens nomen ha­

bet,) Regium diploma impetraret, ad Frontiniacam munitionem,qux fuhicanco opere ex vallis & cespite exftrufta er*,t, a m p lif ic a n d a m &

caementis firmandam; deinde anno 1676 novo privilegio ad exercen­

dam pellium mercaturam excitatus, ferio de it in e r e occidentem &

meridiem verfus cogitaret. Affumfit autem ad religionis Chriftiana:

rudimenta barbaris proponenda, ex Recolledorum fodalitio mona-

chos tres. In te r cos fuit autor htijus deferiptionis, qui paulo ante in colonia Gallica 14 aut 15 familiarum adFrOnrimactim collecta faeer- dotis & catcchetsmunusexercuerat,&4ibetOs Jrcqviorum (itabar­

bari indigena; illius tradus, GaJiorum/cederati aut clientes vocan­

tur) literis imbuere coeperat.

O rfi funt iter rrienfe Novembri anno 1^78 lembo rhajori ufi, hominum primum i<f,poftmodum μ comitatu, &: mercibus, quas barbari defiderant, ferramentis praecipue, inftrudi. Ingentes in va- fto illo terrarum tradu lacus funt, a Geographis minus rede notatiV Eorum quinque maximis, Galli nomina De/pbini, A ureliani, Condii, Contii Sc Frontini aci dederunt. Hic coloniis Gallicis Monti Regali Sc Jguebeco, ubiEpifcopi fedes habetur , propior eft. Ex lacubus hiice ingentem aquarum molem celebic S. Laurentii flumen & flnu * haurit. Ifti *acus pertranfeuntia flumina inter fe conneduntur,pc«

riculofa tamen navigatione, tum ob rapiditatem amnium, tum ob cataractas nnmanes:quarumuna, ad Niagaram fluvium, m agnifal- tus nomine famofa, ad 500 pedes alta eft. At Barbari lintres ha­

bent ex arboribus cavatas, vel ex arundinibus & juncis ita compofi- tas, ut fere non nifi duos tresve homines capiant; eaque funt levitate, ut, cum ad cataradas perventum eft,vel ab uno fluvio in alium trans­

eundum, bajulari, aut perterras nive oppletas trahi ρο/fint. [ta fit ut flumina celerrime pernavigent,& improvifi hoftibus fuperveniant, aut venatio-.es in diflitis terris exerceant. Talibus fcaphis utendum efiam fiiit Sallio & fodis, cum majora navigia fubvehi & transferri non poflenf. Facilis tamen eft majorum navigiorum ftrudura ob materi# copiam : eaque infra cataradas, per quas nullus navibus afcenfus patet, fabricari , & navigationem commodiorem , barbaris vero terrorem fa cete poflunt. Etfi enim ex commerciis cum An- glis & Batavis arma Europaea quidam acceperint, pavide tamen nec fatis perite iis utuntur, itA ut centeni Europaeis decem non refiftanr.

Cxtetum tnoleftiflimum fuit hoc iter, tum ob frigus,quod fub climate illo nou eft mediocre, & flumina glacie adftringit, tum obfummatn omnium tefum penuriam, cum commeatum iufficientem lintrium ailguftla n<5n caperet, fed viduandum eflet modico frumenti Indici derncuio, eoque tolfo, plerumque vero carne tirforum aut bubula, ping ui quidem, fed ob falis & aromatum defectum infipida. Mirum

vero

ER U D IT O R U M . ^

vero eft, quo J cames illas, fine file iiccatas, in faecis Cx pilis taurinis compoiltis, ad quatuor menies barbari fervent,ita ut recentis iaporem retineat,&jusexeaCodhun bibatur; quod optimum potus genus cil·, ubi praeter aquam ierme nihil habetur, quod fitim reft'mguac_ A c- cefiit barbarorum nequitia & perfidia,quippe quos non Batavifolurn fed & ex Gallis quidam Saliiioimuiiftimuiabant, utiter quovis m0(i0i mentiendo etiam & pericula fingendo, impedirent. Sic coachs fuit, amiifis etiam naufragio mercibus non contemnendi predi, Frontinia- cummifcrrimomodo pedes remeare;cumprius inter lacum Delphi­

num & fluvium, cui Scgnelay nomen fecerunt, in finibus Ilinorum, domum aliquam Creptcerdii feu Crevecoer nomine, exftruxjflet &

communiiflet; poftea tamen defectione fociorum der elidam . At Hennepinus roganteSalho, & excitatus a fodalibus monachis, iter, duobus Gallis comitantibus , continuavit, ut non folumalia H um i' na,fed & ingens illud, in quod caetera incidunt, cuiaccols Mechfa- fipi five M iifisfipi a magnitudine, fed Galli ab illuftrisfimo Colberto,

coloniarum Sc navigationum fummo poft Regem patrono,nomen fe- cerflt,aicendendo &defcendendoad500 leucarum longitudinem ena­

vigaret ·, eo tamen fato, ut non faltem fame & fatigatione fere con­

futueretur, fed & per menies novem captivi loco a gente IJfatorutn {wtNadovesfornm , una cum fociis duobus, haberetur,quotidie mor­

tem, a barbaris exfpcdans, quam ex monachis Gabriel Ribukdxus,no­

bili in Burgundis genere natus alio loco, fed in hoc ipfo itinere op­

petiit, clava barbarica trucidatus. Supervenientibus tandem Gal­

lis quibusdam, mercaturam exercentibus, & dimiflus ab hero bar­

baro, qui fervitutis rigorem adoptionis titulo emolliverat, filiumque fuum vocabat, poft annos a ccepta navigatione fere tres, Frontinia- cum rediit, menfe nempe Julio anno i6%i. Qua: omnia ex, n a rra ­ tione ejus non fine commiferatione,fed & cum admiratione legentium percipi poflunt. Sed pracftat de regionibus ipfis & incolarum m o­

ribus & viclu notabilia quasdam excerpere.

R egio fita eft ad occidentem Nova: Francis in meridiem pro- tenia, in ter gradum latitucl. fcptentrionalisjo ad 56. A feptentrione&

ortu seftivohabet barbaras gentes, &yerfus ortum colonias Anglo- rum, Gallorum & Batavorum. Cum vero, poftcaquam Hennepi·

nus iter fuum finiit, anno fequenti ίό&ι Sallius, flumine Colbertino ad

37<S A C T A

ac! 300 leucas ukerius defcendens, usque ad finum Mcxicanum na­

vigaverit, n o v a s q u c gentes, & inter eas Ovamatas^ qui regem, & au­

lam miniftris facientibus ordinatam habent, detexerit, accuratior &

a m p l i o r defcriptio ime dubio brevi evulgabitur; cujus ipe tabulae

H e n n e p i n c e , u t imperfecte,exemplum Adis hifce addere fuperiedimus.

Quod vero naturam & temperamentum locorum attinet, feraciflir m.a omnis generis frugum terra ifta perhibetur, etiam vitium, quae ibi fine cultura creicentes, ad arbores eriguntur,& racemos uvarum in­

gentes ferunt, unde vinum Gallico fere aequale exprimitur. Quoad calorem & frigus,Euro pacis provinciis non abfimilis eft, cum quibus in eodem climate jacet, nili quod ob lacuum & fluviorum copiam de- preilior eft &humidior,fed ideo etiam fertilior, & incredibili pafcu*’

orum copia abundans. Admittit itaque noftri frumenti, tum legu­

minum & olerum omnium fationem & plantationem: at arbores proceritate &c fpecie fruduum noftras vincunt.Major etiam omnium ferarum multitudo & varietas eft, ut & piicium, 3c volatilium. In- primis ingentes boum fylveftrium, five urorum, greges circumvagan- tur, quorum venatio barbaros maxime occupat. Uriorum,cervorum, caprearum, luporum, caftorum non parvus numerus eft: ranarum ea magnitudo, ut voce mugitum boum fere aequent. Serpente* &

alia venenata non defunt; fed & remedia adverius ea ex Jherbisin promtu habentur. Alicubi ad ferri&a:risfodinas ipes apparuit.

Hominum provaftitate regionum numerus exiguus, fed corpora robufta&m orbis raro fubjeda;quia continuo venatu $c labore, ut &

laltatione fere quotidiana exercentur, & ita cibos, quamvis viles &

iniulios, bene digerunt: famem tamen ad tertium aut quartum diem, etiam in fid ia rum aut venandi caufa tolerant: cutem ita afluefece- runt, ut pulicum &infe&orum aliorum morfus,aut non ientiant, aut negligant, & in terra nive aut glacie plena feminudi cubent. Sarci­

nas ingentes portant, mulieres plerumque, quantas tres viri Europaei non geftarent. Iter 3 0 0

,

Anno i6gj. B b b fione,

E R U D IT O R U M . 377

fionc, expreffione fangvinis,& undione leniunt 5c fuperant» D*C&>

«Sta ex corticibus, febrium & aliorum, ft qui ftrnt, motborurri km&>

dia praebent; variolis tamen nulla quaerunt. Impoft0tcs invcniun-·

tur. qui violenta tradationc, muhisque prxftigiis, nefci0

cumbentibus extrahere & evellere fe fingunt, dum t’ojnw.

meflationi & fakationi fuperiHtioie induigent. Narrat ^utor fe qneque pro medico habitum, cum infantem morti vicinumba^i2a, ret, qui poftca convalefeere inciperet,quod aqua tingiy& crucef\gt\a- ri illum vidiffent; fed magis, quod venar fedione aithmaticis fuccnu rerer7&puerprum vertices novacula tonderet. Veftitu etiam, ante­

quam Europa:i in terras iftas veniilent, ufos sfle confiat,pellibus nem- pe ferarum & fandaliis excorio fimplici confedis; norunt enim peU les cercbro animalium infectas,cerdonum arte paratisfimiles effice­

re. Telam ex urticarum fibris craflam texunt,in ufum mduiWurrf».

ffoeminae veftitus.cinctura: genere, a viris diftinguuntur. Imberbes funthi,nec pilos,nifiin puerorum capitibus,patiuntur, horrentejuc Europaeos barbatos & capillatos. Domi fere nudi incedunt, pueri in- jprimis & puella:; tingunt corpora atro vel rubro colore, quidam et­

iam animalium figuris* Floribus Sc plumiicapita, conchyliis & glo­

bulis fidilibus ex porcellana (quam vocant) collum, bracchia & a u ­

res ornant. Mores in univerfum foedi & improbi. NaliusiBispu­

dor eft,non aetatis,noniexus reverentia: obfequuntur inverecundis·*

fime, viri foeminaeque,non naturae faltem,fed & libidini: illoti & fqaa- lidi pratej-ea tota vita. Matrimonii nullum cft vinculum ;pferique uxores,prout lubet, affumunt& dimittunt. Alii polygami funt ze­

lo fi etiam, ut adulteras vel necent, vel auribus naribusque truncent, fallaciifimi & mendaciifimi funt,qui applaudere om nibusailentiri in fpeciem incondita acclamatione folent, ied nihil prsfiant, q u a m

quodipfis lubet, aut utile eft. Lacrymae raro commiierationis, fiepe crudelitatis argumenta iunt. Aliquando enim non definunt laery- mnri & ululare, priusquam hoftem niti fint, aut captivum o c c i d e r i n t .

Humanitatis fignum eft, cum hofpitibus crura p i n g u e d i n e ungunt, aut corpora fricant, aut offas ori ingerunt.Tanta e fi e o r u m inhcftes, epuos ex mera nocedilibidine,aut fortitudinisaffedatione fumunt, cru­

delitas,ut major eiTe non poffit. Vidit autor,ut pueri captivis frufta car-

»is abfcidciint,& fumma cum voluptate & petT*lantiadevoravermt;lu

378 A C T A

poftea arbori alligati A omni tormentorum genere excruciati, tan­

dem femivivi comburuntur. At morituri eadem ferocia infultant tortoribus , & fuae gentis gloriam laudant, hoftilem convitiis in- ecfiunt, t<- ultro ad farviendum, exprobrata mollitie, pro vocant. Ali­

quid g r a v it a t is oftentant, cum confilium ineunt, in quo ieniores ta­

citurni confident, deia ordine Sc medicate verba facientes. Mos eft genti, loquentem neminem interrumpere,ncc interrumpi fine offenia.

C a p it a , quae proponuntur,bacillis numerant,& ad lingula refpondent.

Apularum & ' filiationum , ludus & fcpulturae quaedam cere­

m onia fervantur. Ingenio funt docili, ut omnia imitentur. Carbo- iie Gallis fluminum curfum & via: ordinem defcripferunt. Com­

mercia pellibus ferarum & inprimis callorum, quos Europaei pilo­

rum cauia magni faciunt , exercent. Ca:terutn mirati funt maxime librorum & fcriptune_ufiim,,& pyxidis magnetiese; etiam calicem de­

auratum, quem facrorum cauia circumvehebant monachi. Hunc, cum extera omnia eriperent, tangere,uticribit Autor, non funt aufi:

fpirituaie quid his omnibus ineffe rati,imo Gallos ipfos proipiritibus potius, quam hominibus habentes. Ferramenta fumme appetunt r qui iis carent, etiam nunc lapides acutos bacillis infertos, pro cul­

tris habent. Arma patria funtarcus&fagittae, tum clavae, quibus cerebrum hoftium comminuunt. Omnia ex infidiis agunt, nihil

aut p a r u m aperto Marte: belli utilitas habetur, captura mancipiorum»

Nam terra: vaftse &r. vacu* acquirendae nulla eft cupiditas. Signum belli Sc p a c is (ut alibi jam notatum eft) fiftulam faciunt, qua fumus;

tabaci attrahitur, diverfis tamen plumis ornatam: cam a vicina gen­

te pacis tefleram afferentibus amicitiam prxftant, eandeftique ad alias deferendam eodem efte&u tradunt. Religionis deploranda eft ignorantia & incuria: Idola non habent, aliquid tamen circumferunt, v er.oificulum , conchylium: quidam etiam corvos & ululas, quar fymbola'Dei,'vitae Domini, effe dicunt. Animas fupcrftites effe cor­

poribus fatentur, Sc in regione amoena, refumtis corporibus, vena­

turos effe mortuos,nuganturjeaque de cauia inftrumenta & arma ie- pultis a d d u n t , horumque utenfiliumijiiritum etiam revicturum ef­

fe ajuut. Sunt, qui indumentum aliquod, aut aliud tale, flumini aut cataraftte offcrant, & in arboribus fufpendant, additis ineptis preci­

bus aut vetis ,ρϊ0 fucceflu venationis aut belli. Vetuftas traditio-

Bbb i nes

E R U D I T O R U M . 57*

nes & fabulas vel defendunt, vel praeferendas exterorum d o clrln x putant. Ineptiillma, quae & ipfis fabulofa videntur, narrant t{c foe- vnitia,ccelo delapfa & in mari a teftudine recepta: hanc tx fpiritu α τ- litus defeendente gravidam, duos fratres ex coftis enixatnt[fe in«e- nio inter fe difeordes; eorum alterum mores fratris non firentenfin coelum rediiflfe,eumque efle, qui tonitrua edat,3cfulmina modiofum fratrem vibret. Eandem foeminam alio partu homines ed'idifft>ciuj terras impleverint. De origine itaque gentis fruftra cum iis ag\tUr

«ihil plane relatu dignum aut non abfurdiffimum referentibus,^

tneliora docentes infpeciem quidem audientibus,fed poilmoduipa- cerbe irridentibus. Ita animati, difficillime, autore fle judicante, ad Chriftianilmum converti poliunt. Alias averfionis caulas & inter eas linguarumaddifeendarum difficultatem, recenfet autor; alias imputat Batavis & Britannis, qui miffionai iorum fidem apud Barbaros ele­

vent; tum ipfis Miflionariis, qui dc modo catechizandi inter fe non conveniant. Superefle igitur, ut in poteftatem reda£.l ad religio­

nem vi compellantur, nifi fingularis quaedam gratia & miraculorum iditio a Deo accedat. Verum haec ad facrarum literarum normam

& primitivae Ecclefiie mores examinantibus, longe alia methodusad religionem feu Evangelium Chriftipraedicandum probabitur. Intereft enim, qua puritate id proponatur, omiifis,qu® fundamento carent aut ei funt adverfa. Alii etiam mores docentium, alii omnium qui iniftas terras evagantur Chriftianorum,requirerentur,ne fidem do- drina: pravitate vita: corrumpant. Interim legentibus lias defcriptjo- nes, agnofeenda eftfumma iftarum gentium miieria, & noftrarum fi cum illis comparetur,felicitas. Ea tamen fi, ut plerumquefit abuta­

mur, non poteft non major poena, jufta DEI ultione, eos manere qui in tanta veritatis luce & difaplinae fanditate, fub Chrifliani neminis larva, barbaricis vitiis inquinantur.

J O H . J A C O B l H O F M A N N I L E X I C l univerfalis continuatio ^duobus tomis comprehenfa.

Bafileae apud Joh. Hermann.WidcrhoId,anno 1683. in fol.

E

borem

58ο A C T A

borfm diverlis ftc rebus m unum volumen colligendis m&mtunt contemnere velle, aut inutilem cenfere, minus jequum efle videtur, Nam opera talis ftudiofe juventuti librorum inopia laboranti, aut forte etiam autores prooos ignoranti,non tantum prodeft, eofumque defe&um fuppktqua/i; fed &: jucundo laboris compendio, viam ad ttbAv(jbcL&&iaG ftudium offendit. Inde Gvxci 8c Latini jam oiim iu<<

Onomrtfiic*·) & varii generis Lcxica compilare aggreffi fu n t: quos in.bac parte imitari, & antiquis paria pracftare multi recentiores auft funt. Inter hos merito fuo cenfendus venit Job.Jacobiu tIofmannusi Grjtca Lingvx in Academ. Bafileenfi Prof. Pubi, vir elariffimus: qui, cum ante hoc fexennium Lexicon univerfale t tttftoruo- Geographico- Chronologico-Poetico-Pbilofopbieumcdtdijfct, illudquc emtorem inve- niilct facilem ·, non pigratus eft nuper Continuationem ejus per duos tomos, a lp h a b e t i ordine digcftam ieciori exhibere. In qua prater res jam nominatas, collegit hifloriam animalium,plantarum,lapidum, metallorum,elementorum, rerum aflricarum, prscipue hominis, nego- tiorumque ejus, in omni £ tute, fix u , conditione , avo recentiorit medio

& v e te ri.· Autores,unde hac omnia defumfit, non diflimulat. In- primis Caroh Du Fresfte Gloffanurn, Bocharti Hierozoicon, Salmafii*

Caiauboni & fimilium polyhiftorum notas in diverfos autores cre­

bro allegat, ut, qui plura exhorum commentariis nofcere velit, fon*

tes non ignoret,

J S IO U V E A U X D lA L O G m S D E S M O R T S ,

id eft,

N o v i r a o r t u o r u m d ia lo g i,,

a Paris, i6 8 j. in \x. *

S

B b b j curio »

ERUDITORUM. JSl

£urio,nemifiem navem confcendcre ferentes, nifi omnes®

abjecerit: Alexandrum, Hannibalem: & Scipionem certamen gloria?

rerum geftarum ineuntes introduxit. Eandem rationem fecutus auftor libelli hujus galiici,quem Luciano nuncupavit, fatyticam ejus indolem in ifto cxprefnt, veterum inter fe, & cum moderriU>nccnofi recentiorum inter fe. & cum prifeis iermones lin gen sq a& u * vani­

u s omnis potentia: & fcientia: ob oculos ponitur. In prima clalUs, quse veteres interfe committit,primo dialogo Alexandri MagRi for„

ti tu di nem & famae cupiditatem exagitat. Phryne luxuriofa foeminstj in fccundo Milonis Crotoniata: robur elevat Smindirides mollis Syba,- rita; in tertio Didonis famam aVjrgilio fpnrfam fugillat St««tonica;

in quarto Ariftotelis moleftum philofophandi genus improoat Ana- creon, in quinto Ilomeri fabulis implexis myfticisque fuas praefert /£(bpus; in fix to Athenais exemplo fuo Icaiiae oftendit,cjuos fo r tu r na facere foleat ludos, In fecundae claffis, qua veteres cum moder­

nis colloqvuntur, primo dialogo Petrus Aretimis Imperatori Augu- fto fuggerit ,, argento a Poetis elogia fibi comparare principcs- in fccm do fexilm iuumjnfirmiorem efie^quani qui javeijum’ amori re- fiftere pofllt.Sappho queritur apud Lauram: quas tamen fuperiojsem fe femper fuiffe inde probat* quod cum Sappho laudes amafii fui cc- cinerit^pfa affidujs Petrarchse celebrata fuerit carminibus, utrumye- ro praeftet amore invadi an aggredi, amb$ disquirunt ; in tertio So*

etates Montano per&iadet, non minori virtutum gradu hodie ac olim mortales praeftare; in quarto Hadrianus pladdam fuam mor­

tem, quam ludibundus obiit,, Catonis Uticenik excefluipraefert,ani- ir^ofioremque fuifle affirmat; Margar.etha autem Auftriaca Hadriano fe praeferendam arbitratur, quae imminentem mortem lepidis jocis paufraga excepit; in quinto Erafiflratus numerum atatefua dece­

dentium, antequam circulatio fanguinis inveniretur, /iaud majorem fuifle eo,qui quotannis poft inventas tot novas anatomicas & phy fl­

eas rationes tantum nonincrefeit, Harveo exprobrat; in fexto Bere- mc.eCofmumll de Medicis querentem, aftrum quod ab ipfius no­

mine Galilaeus Mediceum appellaverat, a multis amplius non ita vo­

cari, fcdCircumjovialium nomine venire, folatuv indignitate fati, quod ipfius etiam experiatur coma: ac i m m o r t a lit a t i nominis ne ifta quidem ratione fatis confuli, β iflud aftris inferatur, admonet.

Ia

A C T A .

in fertis cfaffis , qua: recemiorum umbras loquentes fingit, primo dialogo Anna Britanna, quae poft mortem Caroli IIX Gallia: R egi, fuceeifori L u d o v ic o XII napfit, gloriam continuati imperii & ambi, iionem potiorem putat amore, quo dufta erga Ducem SufFoicien·»·

fem M aria Angiapoir obitum Ludovici XII Regis Gallia: in iilius ie inatrirnoniam accipi pafla eft; in fetundo Era/mus omnem gloriam Caroto V,&[magnitudinem nominis detraflurus, quam ab aliorum in firm ita te & fua fortuna profeftam affirmat, veram laudem in pro­

pria virtute conilftere docet: cui Carolus refpondet,ingenii animi * que dotes aeque ac opes & potentiam, cafu & felicitate nafcendi ac cerebri formatione contingere hominibus; in tertio Elifabetha An- giia^Regma fummam oble&ationeni mortalium in eo conilftere, fi quis non plene potiatur ea re,cujus tamen potmndce caufi omnia agit, Duci Alen<Jonio,tum ipfius,tum fuo exemplo demonftnft.· qtiunt

& ipfe aliquot regnorum cupiditate duftus nullum eorum confecu- tus fu e rit v & ipfa aliquot matrimonia fummopere expetita rejecerif/

quibus tamen animum prius applicuiffet; in quarto Guiielifles Ca- fceftanus ftuititiam mortalium in eo potiifimum confidere, quod ne­

mo ie reipiciat & quivis alterius fadta pro ftolidis habeat, AlbertO' Friderico Brandenburgico fuo ipfius exemplo petfuadere ftudet y irt quir.to Agnes Sorella proprio etiam exemplo, amorem erga fcemit-as utilem fiepe imperiis & falutarem extidffe, R oxelanae oftendit; qua£

rationem Agneti exponit qua & ipfi Suitano imperarit; iri fexto\o·*

fianna I Neapolitana,futurorum follicita ab Ansfielmo admonetur*

ne quaerat Icire fata recondita, Babyloniosve ne tentet numeros,

E P I S T O L / E E T V I T A D I V I Ύ Η Ο Μ Μ Martyris &f Archiepifeopi Cantuarlenfi>, nec non

epiftok A lexandri UtPontificis ,G allu Regis Ludovici feptimi, AnglURegis H enrici llyaliarumquepluriumfubtimumex utro- que foro perfonarum i Concernentes Sacerdotii(f ImperiiCon>

cor diam: m lucem produ ci Λ ex MS> Vntitiino, opera ( f ftudts f . Cbrifliani Lupi} Iprcnfth Ord.FF. EremjS.Augufiim, S, IheoL

in Alma LoVamenfe Unfoer(itate Doiioris, ac Regii Prim arii Profe(forist

Bruxeilis A nno l6%i, in 4,

ERUDITORUM , m

m A C T A .

T

dem anno per ficarios interempti, &c ab Alexandro III,cujusautorita*·

tem fumma pertinacia adverfus Regem fuum propugnaverat -n Martyrum & Sandorum numerum velati vitam, praeter Lduard'um Caiuuarknfcrn, cujus epitome apud Surium in vita S a netorum ad 29 Decembr. legitur, adhuc alii quatuor cosetanei Scriptores /nimi­

rum Heribertus de Bosham, GuUelmus Stephanides Cantuarknfvs>

Johannes Sarisberienfis, &c Alanus Abbas Deobesbcrjenfis pofteti.

tati commendarunt. Et ex his quatuor Autoribus, quorum no­

mina Tuis ubique locis'annotata funt, nefeio quis, qui in Heriberto

& Wilhelmo taedii matrem nimiam prolixitatem, & in reliquis duo­

bus exprimendae veritatis novercam fuccindam brevitatem, fc a- iiimadvertifte praefatus eft, quadripartitam hiftoriam confccir, e . amque tribus libris comprehendit, quorum primus vitam Thomae a pueritia usque ad exilium transadam, fecundus res in exilio ge_

ftas, & tertius cum iliis appendicibus ejusdem in Angliam reditum, recrudefceniia inter ipfum 6c Regem diftidja, & ultimum vita: ex­

itum, nec non gefta poft mortem, & difcipulorum catalogum alia- que nonnulla ad hiftoriam hanc fpedantia enarrat ; in quo quatuor Autoribus praedidis teftis quintus Benedidus Abbas S. Petri de Bur­

go (cum is quoque de vita, paifione & miraculis Thoma; commen­

tarium icripferit) accedit, Hanc Thomae vitam plurimae ejusdem, nec non Alex.III Pont.;Rom.Ludovici VII Galliae R. Hernici II A.

R .& aliarum illuftrium perio narum,Ecclefiafticarum pariter & poli­

ticam, ad haec certamina pertinentes epiftola?,quae pleniorem de Tho­

mae vita notitiam fupped itant,quinque libris digeihe excipiunt,ruae o - jimia ex Vaticana Bibliotheca nunc in lucem protrahi curavit Chrifti- anus Lupus,codicem hunc Romae quondam a ieexjcriptum notis fuis

£c fcholiis illuftratturus, nifi vis majo,r propofitHjn hoc intervertiffet.

Nam in edendo hoc Vaticano & alio quodam C a f f i n e n f ivolumine, cujus mentionem in Adis noftjris menie proxime elapfo fecimus, ad­

huc occupatum mors invafit. Quid autem in hac Thomae vita &

iubjun&a epiftolarum fylloge contineatur,locupletiifimus indexfub- minittrat.

G.G.L

P E T R I D J N I E L I S H U E T l l LIBER DE origine Fabularum Romanenfium, adjoannem Re­

na/dum Segr&feum, ex Gallico Latine redditus aGuhelmo Pyr­

rhone Prof-Regio, ( f Huetii h brit de interpretatione ( f optimo interpretandi genere annexus :

proflat Lipfix ap.Fritfchii hxredes, in 8.A.16S3.

F

& diferimen a poematibus epicis,& hiftoriisfabulofis aut plane com­

mentitiis,ac fabulis mythologorum accurate tradidiffet; illa ru m in­

ventionem orientis populis, hoc eft, .(Egyptiis, Arabibus,Perfis.Syris- que a c c e p t a m referri debere pronuntiat: quiaplerique horum, qui int«t prifeos rabulae Romanerifis artifices laudatiifimiextitere,ut Cle­

arcbus, Jamblichus, Heliodorus, Lucianus, Achilles Tatius, Joannes D am aicenus fabnlofae Barlaami & Joiaphati hiftoria: autor, aliique ab illis populis originem traxerunt fuam. Itaque terras illas R o­

m a n e n f iu m natale folum fabularum, potiori jure appellanda* efie, quam G raeciam ,in quam tantum fuere translatae, concludit. Inde progreffus, probat figmentorum & figurarum amantes lemper.£gy- ptios & Perfas fuiffe: apud Arabes poefeos itidem amantes, natam effe v e rfu u m fimili fono (quos Leoninos vocant) concludendorum artem: Indos etiam Perfts vicinos figmentis poeticis & R .o m a n c n fi- b u s magnopere deledatos effe confirmat:in Syria parabolico dicen­

di generi iandiratem a Deiautoritateacceflifle;quippequi inS.Scri- ptura per figuras & aenigmata, voluntatem iuam Prophetis aperuerit·

Salomonem inde parabolarum non folum ftudiofum fuiffe,fed Scri­

pturam S. allegoriis & «enigmatibus plenam effe: librum P fa lm o ru m ,

Proverbiorum, Ecclefiaflica & Cantica Canticorum opera poetica ef­

fe : Jobi autem librum non elle parabolam ab Hebraeis excogitatam, contra quosdam Talmudiftas contendit, rejiciens fimul eorum opi­

nionem , qui Hiftoriam Efthera: & Judithae eodem cenfu h a b e n d a m

putarunt.

Anno 16$3. C c c Primis

E R U D I T O R U M . ^

Primis fic fabularumRomanenf!iiniiontitusttdufis,viam S e d u->

itum ferutatur, quo fefe per· Graeciam & Italiam diffuderunt, quique illam artem, compofitis feriatisF.roticis,excohicrint prunum,tradit.

HeliodorumFabulae Rom. autorem inpfimis laudat: Gytaldi errores tirca,fabularum iftarum argumentum admiflos notat, defiderans in Italorum Rom. fabulis artificium. Qui Graccis artem Romanen- fem excoluere, ipfamquc rudem, uti erat apud orientis populos^ jn_

cultam ad meliorem formam fpeciemque traduxere, recenfet. Qua occafione Sybariticas fabulas deferibit, & , ut Romani, poftquam ab imperatoribus regi coeperunt, fabularum Romanenfyum amcenitate

eapei fuerint, declarat.

Inoruente autem poftea in imperio Romano cum populis fepten- trionalibus barbarie, ars haec quidem obfcurat*& corrupta fu it; fed Galloligures iiteras & poemata magis, quam Franci exteri cxcoien- tes, illam in lucem protrahere iterum ftuduerunt: & cum [emone in componendis operibus fuis uterentur Romano,corrupuori fa ­ bula ifhe dida: funt Romanenfes, StRomanifart fignificavit vcrfiftcare

& narrare profa oratione. Fabularum igitur P.oman, recentiomm compofmonem Francis deberi, & ab his Italiam & Hifpaniam acce- piffe offendit, rejeda Cl.Salmafti opinione, qui Hift anos ab Arabi­

bus accepifle illam tradidit. Hihc cum barbaras gentes etiam fa­

bularum Rom. ftudio deditas fuifle difleruiflet, in caufas inquirit, un­

de nata omnibus hominibus in fabulas &fcientias propenfio; & Cur Tabula Romanenfes, quae originem ex fallis hiftoriis habent, magis deledent,quam alis doctrina:: cur Franci in hac arte fabularum principes , & quid de earundem ufu ftatuendum fit, luculenter expo- ponir. Honoratum llrfeum laudat,qui primus in Gallia hujusmodi fabulas barbari fermonis corruptela exemit, certisque iterum regulis adftrinxit in opere egregio /Iftraa indigitato; cui adjungit virginem in hoc genere eruditionis excellentem, Dominam deScudery, «quaeil- luftrem BaiTam, CyrumMagnum,nec non C ldim compofuit. T an ­ dem Tra&anim hunc eruditillimum voto finit, quo m oderni Regis Galliie Ludo vici XIV gloriae confulttim cupir,ut mirabilis regni ejus hiftoria aeque fublimi ftilo, aeque accurata rerum ab illo geftarumob- ftrvatione, eademque mentis iagacitate deferibatur*

A C T A

ID EA

E R U D ITO R U M . φ

I D E A D E E L B U E N P A S T O R

copiada p o r los S . DoBores, reprefintada en Em-

p r e fu J a e r * * ; p o r e l P adre Francifco N unnez de Cepeda de la Com pannid de Jefiu ^

hoc eft,

I d e a b o n iP ailo ris delineata a iacris Do& oribus,& ;

reprxfcntata in Emblematis facris a Patre Francifco Nunncz de Cepeda c Societate Jefu*

Lugduni,i6 $i, in 4.

O

fupcr iorc feculo inclaruerint,mcnie Januario prqefentis anni p.18 indicavunus. Itaque a m ·δτςροιμιχ nunc illis adjungendum fuo merite cenfemus Erancifcum Nunnez de Cepeda, Jciuitam Hifpanum. Nam Sckic Emblemata anno proxime elapfo edidit,fed Sacra,ejuippein qui­

bus, quae bonum paftorem v.c. Pontificem, Archiepifcopum, Epileo- pumque deceant dedeceantve, non obfcure adumbratur. Cum vero Emblema quodvis iiluftramenti aliquid fibi jure quodam vendicet, a u to r hsec fua ipfius Emblemata, quorum XL in univerfum funt, difeuriibus Hifpanicis iisque Sacris,Moralibus,Politicis & Oecono­

micis, certc ad gubernationem Ecclcfiafticam valde conducibilibus, illuftravit. Margini etiam paginarum iatiufculo Doctorum tum ve­

terum, tum recentiorum adfcripfit verba, e quibus & tota Boni Pa­

lloris Itiea ab eo cft defumta. Cseterum inter ea,qu£ minus conve­

nire boni Paftori Autor innuit, etiam morem illum Emblemata VI refert, quo Epiicopi opum ampliorum gratia ab EccJe/ia tranieunt ad Ecclefiam, & Emblemate XXXIX famofiilnnum illum Nepoti- fmmn i ubi & liare Bernhardi allegat verba r Non fibi de bonis Eccle- fu ampla palatia fa b ricet, nec loculos inde congreget, nec in yitniatc aut fuperfluiate di/pergat. Non extollat de facultatibus Ectlefia con- f anguineos fuos, aut nepotes (ne filias dixerim) nuptui tradat & c.

H IE R O U T M I R U F E R E I pueri decennis C arm ina.

Ratisponae Ann.idgj. in g.

C c c 2 Plerosque

P

rum feculorum teftatur experientia. Multos certe JacotaNarchi"

fetto Pifaurenfi,qui & ipfe praecocis oppido erat indolis,videas fimi- les, de quo Janus Nictu* Erythr*us,\c\ Julm s V itior RoJfus,\n pinaco_

thecae fuaelib.I, n.LXXIf: Verum, inquit, tot tantisque initiis non fati*

viJi funt exit tu refyundcrc ; expcftabatur enim a b eo immcnfa, iriflyilt#

£ f fupmhnmam vires ingenii eruditio ; fed tanquam f i natura deff,e.

raretypojfe fe operi,qtwd inchoaverat, par f.ifiigium & culmen impone, re , hominem prope deferuit. Ut verum illud apparuerit,quod a viro/a~

pientiffimo traditur, non pojfe in eo ejfe fuccttm diuturnum, quod nimis celeriter maturitatem eft ajfecutum. Quanquam autem excellentia ingenia vivacia raro ac durabilia efie compertum habeamus,nonnul- ia tamen viguiffe Citis diu, frudusque fiios,quos minati in herbe- fceme setate jam fuerant, feliciter protulifle,non una docent exetnp/a Duravit enim | ortentoium illud ingenium, Hugo G ro tiu s,^

nis carmina fcripfifle dicitur; duravit Claudius Salmufttu, obftupe.

fccnda; &ipfc· indolis puer, qui anno decimo ieratis necdum exafto Nilum de primatu Papae recenfuit arque emendavit; duravit etiam fuperiore feculo Ilrerorymus/iupereus^auippequi puer decennis feri- pfit carmina, par tribus fratribus Canteriis.Petro, Jacobo, Sc Andreae qui decennes in omni difciplinarnm genere ad miraculum usque e- minuerunr,&PicoMirandulano, qui decimo quoque anno Philofo- phiam orrtnem praeter tot linguas didicerat, cujus <5csemulum Ruve- reus ipfe in carmine XV fe profitetur. Pcfteaquamenimvixdecen- nis,Simlero,Cardano,& Gyraldo teftibirs, feliciilima carminum vena orbem literarium reddidiflet attonitum, fuccedente tempore non de­

fecit, quin magis indies magisque inclaruit, cumque Tolonenfis fa~

d u s efFer Epifcopus,fucce[for Arragonii Cardinalis,qui ab/rchiepi- fcopatu Taurinenfi fe abdicaverat, a Principibus Sabaudix f u i t ex­

petitus; qua Epifeopali in dignitate & Emanuclis Philiberd O ra to r in Galliis extitit. Cardinalitio tandem madarus pileo,P o n t i f i c i i fa- ftigii ipfius poft Urbani VII obitum fuit Candidatus. E r a t autem familia ejus (ne & hanc taceamus) ex ampli/fimis vetuftilTimisque totiusltaliae, eaque gentilitia quercu xnfignita, unde Roborei quoque ac Quercentesc\us[uicixii cum Hieronymo hoc fuere cognominati.

Habuit

m a c t a

Habiiit ea fedcm Taurini jam olim feculo poft C.N.odavo ·, fed gente auda poftmodunn, colonia exfubalpinis in Liguriam mifla, Saonam fibi patriam elegit, unde & in reliquam Italiam diffufa late eft. Mox Urbinorum D u c u m pernuptias inferta f a m i l i a, Ducatum Urbinen- fem varia tenuit fortuna, deditque Rcma: non duos tantum Ponti­

f i c e s ,fed &: o d o Cardinaies, Urbis item prafedos & Vici novi domi­

nos, imo & alia dedit tam Latio quam patria ornamenta longe illa- ftrilfima. Quod Ruvereum hunc attinet, is patrem habuit Lalium Ruvereum, Patritium Taurinenfem, Paduamque abeo puer miftus divinumjiracoxque ingenium mox probavit omnibus; emenfusque conciutiliimo curfu artium humaniorum circulum, anno setatis no­

no de artium omnium inter fe confenfu peroravit ac difputavit, car- mixiaque poftdeinceps,decennio necdum completo, applaudentibus

M u f is ,confcrl^fit· Editahac A.1540 Papiae fuere a Maria Symonetta:

Sed tanta illorum ex eo tempore fuit raritati, ut, cum legentes quos­

que rapere in admirationem potuerint, defcripferint ea plurimi, de- {"criptaque tanquam rariftimum quoddam cimelium Bibliothecis fuis inferuerint. Qua poftquam inter fuas quoque chartas repe- riflet Vir magna dignitatis atque eruditionis Joadjimut Hartliebius, impetrare a fe haut quivit, quin eriperet ea tenebris, & velut a b orco in publicam lucem hoc anno revocaret. Neque enim ludicra & in­

epta, cujusmodi puerorum decennium efte folenr, ifthac Ruvereifunt carmina, fed miram ubique vena poetica facilitatem, verborum item ornatum deledumque, ac fertile inventionum ingenium, imo mafculum aliquem fpiritum, certe aliquid fupra atatem illam,pra ie ferentia. Sunt autem varii ea generis, epici puta, elegiaci, Sapphici, Phalacii,aliom m ; divifaque funt 111 Heroica (quorum primum eft ad Paulum III Pont.Max. tempore belli Turcici confcriptum ) Jitera- ria ^{d o m} e f t i c a , amatoria, catholica & ruftica; quibus & epica, nefei®

cujus, ad Ruvereum in Italiam venturi fubjunda eftepiftola.

J O H A N N I S M A R C K l l

de Sibyllinis C arm inibus Dijputationes A ea-

demic£ duodecim.

franeker#, A» i68a. in {}«

E R U D I T O R U M . jg9

Autori-

A

rum voluit, qui piis illa & officiofis fraudibus accenfent,& fimu| 0 - ftendere, quod fieri non p o ilit, ut a Chriftianis illa fmt confi&a, cum non'tantum priusquam Chriftianorum in feculum cxitet n o_

men,fed & diu antequam naiccretur Chriltus, & leda & celebrata pene fuerint ab omnibus ·. quodque fi non praecipua, at certe magna fuerint caufa,ut innumeri, non ex judjeis modo, fed<3c ex gentibus, felietis prioribus facris, ad Chriftianorum c a ftra fe reciperent. 1^

eorum tamen fide & integritate tuenda (ic verfatur, ut ad3itamenta nihilominus, qu& majorem iftorum librorum partem conihtuant, a Chriftianis effe conficta, libenter agnofeat. Atque hsec ipia Differ- tatio eft, quae anfam Doitiifimo Marckio dedit, Theologia* Dodori Groningenfi, accuratius inquirendi in horum verluum originem, &

eruditas haice Difputationes Academicas de illis conferibendi; fub quarum calcem dilucide fatis Scnervofc expre{fit,quidinDiiienati0.

ne dida, omnibus probe confideratis,improbandum exiftimet.

Primum autem, non levis momenti hanc effe .controverfiam ubi docuiftet Autor, Judicium exponit Chriftianorum, cum veterum tum recentiorum, de Sibyllinis hifce varium omnino atque diverfum:

Hiftoriam deinde repetit Sibyllarumveterum: tertio,hiftoriam u t&

fata Sibyllinorum carminum ; idque tribus Difputationibus priori­

bus. Quarta Difputatio judicium de hoc Carminum genere Antoris exhibet,quinque thefibus comprehenfum. Quarum prima eft: Car­

mina hac neque aSibyllis omnibus &fingulis, neque ab aliqua ea­

rum profeda funt, qua: fub hoc nomine apud Gentiles celebres fu ­ erunt. Secunda: Neque eadem Carmina$s07n>tvraflut a Dei Spiri­

tu infpirata fuiffe cenienda funt. Tertia: Neque prout hodie extant, ante Chrifti nativitatem, a quibuscunque tandem hominibus, fcripta fuerunt ; fed a Chriftiani? poft praedicatum paifim EvangeUum.

Quarta: Incerto intenm & prscifo tempori*· punfto,& Au&orisfe- j£ta, ua ut maxime probabile fit primis poft natum Chriftum iecu- lis a diverfis haec carmina coinpoiita,.colle_(fta, adaucta effe: non ne- gari interim alio loco monet, immixta iis effe npnnulla, qu^Sibyliis iam ante Chrifti adventum fuerant adferipta, 6c fub earum tum no­

mine

2^0 A C T A