Orędownik Samorządu
ORGAN ZWIĄZKU GMIN WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
lllllll
rsz z a
... ... ... i ... . ... ... u m i l i l i ... i ...
= P ren u m erata w yn o si 2 zło te kw artaln ie = — W y ch o d zi 10 i 25 d n ia m ie s ią c a — = O g ł o s z e n i a : Je d n o ła m o w y w iersz 1 I O p ła ta p o c z to w a o p ła c o n a ry czałtem 1 R e d . i A d m .: K a to w ice , P o c z to w a 7. II 1 ™ lim - 50 S r- P rzed s k a t e m I zt za |
= T e le fo n : K a to w ice 21-47 = = w iersz m ilim . K ach . w P R O . j)U4.2// -
~1> l l l l i l l l l l l l l l I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I l l i l ) l l l r ' , l l l l l l l l l l l l l l ! l i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i l l l l l l l l M I I ! I I I I I I U I I i ! l l l l ! l l l l l l l l l l l r
Nr. 21— 24 K ato w ice, 20 gru d n ia 1933 r. R o k IX
_ l | l l l l l l l l l l l l i l l l l I I I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I I I I I I I M I I l l l l l l l l l l l l l l I i n i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l I l l l l l I I I I I I I I I I I I l l l l l l l l i ! l l l l ! l l l l l l l l H I I I I I I I I H I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I ! ! ! l l l l l l l l l l l l l l l I ! 3 I I I I I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I I I I i l l l l l l l l l | | | _ ^
f T l E Ś t H 1 M E I 9 : 1. „W esołego o p łatk a". — 2. Reform a finansów Sam orządow ych Związków Tery tor jalnych. — 3. 3 5 --- --- Zmiany w statutach em erytalnych pracow ników sam orządow ych. — 4. Ulgi podatkow e. — 5. Prze- 3
| gląd ustaw , rozporządzeń i t. p. — 6. Państw ow e Zakłady W odociągow e na Górnym Śląsku w okre- §
= sie operacyjnym 1932/33. — 7. O głoszen ia.
^ i i i m i i i m m m i i ... i ...i i i... ... n u ... i ... ...i m ... m i n i i ... i...m m l i i i ... i ... m u f ...
f P W szy stk im P rzyjaciołom i C zytelnikom n aszego P ism a oraz w szystkim PP .
^ B u rm istrzom i N aczelnikom M iast i Gmin, ż y c z y m y z okazji zb liżających się Św iąt
„B o ż e g o N arodzen ia"
„ W e s o ł e g o O p ła t ka "
Redakcja i idministracjja.
Reforma finansów Samorządowych Związków T ery torjalnych
Zapowiedziana przez prasę codzienną i sam orzą
dową reforma skarbow ości związków sam orządu te
rytorialnego wywołała szereg uwag na łamach prasy fachowej i stała się przyczyną żywej wymiany zdań, zw łaszcza pomiędzy znawcami spraw komunalnych.
W spraw ie zamierzonej reformy danin komunal
nych w ystosow ały: Związek Powiatów, Związek M iast i Związek Gmin W iejskich do Pana Ministra Skarbu wspólny, bardzo ciekawie ii rzeczowo ujęty memiorjał, którego treści jednak ze względu na brak miejsca podać nie możemy.
Spraw a tai posiada i dla sam orządów terytorjal- nych położonych na obszarze W ojewództwa Śląskie
go duże znaczenie, gdyż należy przypuszczać, że sp o woduje ona i u na,s pewne, analogiczne zmiany.
We wspomnianym memorjale Związki podkreśla
ją, że niemal od chwili wydania ustaw y o tymczaso- wem uregulowaniu finansów komunalnych nadane związkom sam orządowym tą ustaw ą uprawnienia ule
gają ciągłym zmianom, dla sam orządu niestety wybit
nie niekorzystnym. Zwłaszcza dokonane w ostatnich latach zmiany w ustawodaw stw ie finansowem bardzo poważnie uszczupliły praw a materjalne i formalne, ja kie wspomniana ustawa przyznała sam orządowi tery- torjalnemu. Przygotow any ostatnio przez M inister
stwo Skarbu projekt ustawy o częściowej zmianie nie
których przepisów ustaw, dotyczących danin sam o
rządowych, idzie również po linji dalszego ogranicza
nia uprawnień finansowych związków sam orządo
wych a zarazem wprowadza on bardzo daleko idące zmiany w samym system ie danin sam orządowych, zno
si bowiem te wszystkie sam oistne daniny, dla których podstaw ą wymiaru są państwowe! podatki od igrun- tów, budynków, przemysłu i handlu.
Projekt, kasując najważniejsze daniny sam oistne i przekształcając je na dodatki do podatków państw o
wych, niezależnie od bezpośrednich skutków finanso
wych, o czem mowa niżej, godzi wyraźnie w siam sy stem danin samoistnych, uwzględniony dość szero ko w obowiązującem ustaw odaw stw ie i zmierza zde
cydowanie do zastąpienia go system em dodatków.
System danin samoistnych, którego główną zaletą jest — elastyczność i dzięki któremu sam orząd mógł prowadzić politykę podatkow ą w zależności od zdol
ności płatniczej ludności, projekt zastępuje systemem dodatków, powszechnie uznanym za gorszy. Podatki państwowe, zw łaszcza rzeczowe — nie licząc się z konieczności z odmiennością warunków gospodar
czych na poszczególnych terenach, stw arzają siłą rze
czy nierównomierności w obciążeniu.
Sam moment, w którym miałaby się dokonać tak bardzo gruntowna reforma system u finansów, zda
niem centralnych zrzeszeń sam orządowych (Związek Powiatów R. P., Zw iązek M iast Polskich i Związek
2 Gmin Wiejskich), jest wysoce nieodpowiedni i dla sam orządu bardzo niebezpieczny. Dane cyfrowe o gospodarce skarbow ej związków samorządowych, które bezwątpienia muszą stanowić punkt w yjścia dla reformy, zebrane z lat ostatnich, nie są bowiem abso
lutnie wyrazem dostosowania finansów sam orządu te
rytorjalnego do jego potrzeb i zadań, jakie mu do spełnienia przypadają. Przeprow adzając reformę z myślą, iż będzie ona trw ała i na dale1-” -'-zyszłość, nie można tembardziej oprzeć się na cyfrach z roku ostatniego, czy lat ostatnich i na poziomie tych cyfr, określonych w dodatku jako maksymalne uprawnie
nia, stabilizow ać finansów związków komunalnych na przyszłość.
Projekt przyjmuje za podstaw ę dla określenia górnych granic uprawnień finansowych sam orządu terytorjalnego cvfry z chwili obecnej fw uzasadnieniu projektu — ,,cyfry dotychczasowego łącznego obcią
żenia"). a więc stabilizuje i usztywnia dochody na po
ziomie kryzysowym, nie stojącym w żadnym stosun
ku do obowiązków ustawowych i potrzeb życiowych sam orządu terytorjalnego.
Przeciw gruntownej reformie system u finansów w chwili obecnej przem aw ia również i ta okoliczność, iż na terenie województw południwych i: zachodnich dokonuje się przebudowa ustroju gminy wiejskiej, co niewątpliwie znajdzie także odpowiedni wyraz w wy
korzystaniu uprawnień finansowych, przysługujących nowoorganizowanym gminom.
Znakomitą większość dochodów gminy w razie zrealizowania reformy, bo ponad 70% stanowiłyby dodatki do podatków państwowych, które orzecież bez rwtania i woli organów Gminnych dzieliłyby los państwowych podatków. W razie odraczania, uma
rzania i t. d. podatków państwowych automatycznie byłyby odraczane i umarzane dodatki gminne. Pań
stwo często stosuje daleko id* c o nldi dla noszczegól- nvch tervtoriów i poszczególnvch nłatników i ziawi- sko to nie jest groźne dla budżetu państw a. Odro
czenie czy nawet umorzenie całkowite nodatków pań
stwowych dla płatników jednej czy kilku mieisoowo- ści, dla finansów państwa nie ma nrawie żadnego zna
czenia, dla budżetu gminy jednak decyzja taka jest bardzo niebezpieczna. Gmina bowiem nie ma możli
wości w tym wypadku wyrównania zmniejszonych dochodów z innych źródeł, czy też terenów, tak jak ma je państwo. To sam o odnosi się również i do fi
nansów innych związków sam orządowych, chociaż w mniejszym stopniu, aniżeli w odniesieniu do gminy.
Wymienione Związki kończą memorjał prośbą o wycofanie projektu reformy danin komunalnych.
W ybitny znawca spraw samorządowych. P. Kor- win-Piotrowski wyoowiada się w Nr. 51 „Sam orzą
du” m. i. jak następuje:
W ostatnich numerach „Sam orzadu” p. F. Grela słusznie bije na alarm z powodu zapowiedzianej re
formy finansów samorządowych. Je st to bowiem re
forma naibardziej zasadnicza, m ająca dla sam orządu bodaj wieksze znaczenie praktyczne, aniżeli nwet o- statnio dokonana reforma ustroju.
Wiemy dobrze, jak trudny jest obecnie stan fi
nansów sam orządu terytorjalnego. Jeżeli chodzi o gminy, uginajace się pod ciężarem obowiązków nało
żonych przez Rząd — niema poprostu o czem mówić:
każdy grosz w budżecie gminnym jest ściśle odmie
rzony, i uszczuplenie dochodów chociażby w najdrob
niejszej części byłoby ciosem wymierzonym w sam ą
machinę państwową, z której funkcjonowaniem dzia
łalność gminy jest organicznie związaną.
Od kilku lat system atycznie na sam orząd tery- torjalny przerzucane były poszczególne ciężary u sta
wowe bez w skazania źródeł dochodowych na pokry
cie wydatków z tem związanych — wbrew art. 69 u- staw y o uregulowaniu finansów komunalnych. W d o datku zmniejszono jeszcze niektóre przysługujące s a morządowi dochody, względnie całkowicie je sk aso wano, Na ten temat w fachowej prasie sam orządowej w swoim czasie działacze sam orządow i zapisali całe tomy, które przeważnie pozostały głosem w ołającego na puszczy.
W reszcie w roku bieżącym odjęcie sam orządom praw a egzekucji własnych danin ukoronowało ten długi łańcuch niepowodzeń natury finansowej.
Egzekucja skarbow a, jak to przewidywaliśmy, o- graniczyła się do egzekucji danin państwowych, nie mając ani ludzi, ani 'technicznych możliwości; na w y
brnięcie z tej powodzi wniosków — egzekucyjnych, jaką sam orządy zasypały Urzędy Skarbow e. Je st to dziś powszechnie stwierdzone, przyznają temu rację sam e władze skarbow e, bliżej stykające się z terenem i z praktyką egzekucyjną, z trwogą szukają wyjścia z wytworzonego chaosu.
Zestaw iając to w szystko — musimy stwierdzić, że ofiary, jakie Doniósł sam orząd terytorjalny w o- statnich latach, były — naprawdę ogromne, dzięki czemu jego działalność w niektórych dziedzinach zo
stała zahamowaną ze szkoda dla dobra ogółu (budo
wa dróg, budowa szkół, rozwój szpitalnictwa). D al
sze ograniczenie wiec dochodów związków sam orzą
dowych grozi poważnem niebezpieczeństwem dalsze
go kurczenia ich działalności i uniemożliwienia p o stę
pu prac, będącego nieodzownym warunkiem żywot
ności.
Należy przvtem oodkreślić i ten ważny moment, że obecnie niskie 'budżet" związków sam orządowych nie moda być orzecież uważane za normalne, ponie
waż redukcja ich została wywołana — deoresią go
spodarcza i warunkami wyjatkowemi, z chwilą zaś polepszenia sie sytuacii gospodarczej w kraju — nie
wątpliwie odólne zwiekszenie się dochodu społeczne
go wpłynęłoby dodatnio na sytuację finansową związ
ków sam orządowych i odkryłoby — uzasadnione moż
liwości zwiększenia danin Siamorządowych. Zafikso- wanie natomiast dochodów sam orządowych w tych dranicach, jak to przewiduje projekt reformy, w y
klucza powyższe możliwości popraw y sytuacji związ
ków samorządowych, naogół przedstaw iającej się dziś bardzo niepomyślnie.
Miejmy nadzieję, że jednak czynniki miarodajne przed ostatecznem ustaleniem tekstu ustawy zmie
niającej dotychczasowe przepisy o finansach sam orzą
dowych, zechcą zatsiednać opinji u centralnych organi- zacyi sam orządowych i wysłuchać doświadczonych głosów działaczy sam orządowych w tej tak ważnej sprawie zarówno dla sam orządu, jak i dla Państwa, którego sam orząd jest przecież integralną częścią.
Pośpiech w danym w ypadku byłby wysoce szk o dliwy i nieuzasadniony.
A smutne wyniki ostatniego eksperymentu z od
jęciem sam orządom praw a egzekucji danin sam orzą
dowych, przeforsowanego przez sfery skarbow e w trybie doraźnym, — najlepiej chyba dowodzą, że do realizacji projektów w dziedzinie polityki skarbow ej
należy podchodzić z wielką ostrożnością i bez zbyt
niego pośpiechu.
Dla interesujących się bliżej tą spraw ą w skazuje
my na wywody Pana F. Greli, zamieszczone w Nr, 46 i 47 „Sam orządu".
Zmiany w statutach emerytalnych pracowników samorządowych
Powołanie do życia Państwowego Zakładu Em e
rytalnego Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypo
spolitej z dnia 28, 10. 1933 r. stanowi krok naprzód w dziedzinie uregulowania' spraw zaopatrzenia em erytal
nego funkcjonarjuszów państwowych. Reform a ta idzie po myśli wskazówek fachowców ubezpieczenio
wych, którzy od szeregu lat jak np. prof. W. Strze.
lecki n aw o ły w ali:...do utworzenia planu finan
sow o-gospodarczego urządzeń emerytalnych, a przez to do uporządkowania stosunków w tym dziale, odcią
żając Skarb Państwa na przyszłość". I dalej prof.
Strzelecki słusznie wywodzi w swym memorjale po
danym w tomie Il-im pracy zbiorowej p. t. „Pięć lat na froncie gospodarczym ", że „Bez zanalizowania sto sunków dzisiejszych, i bez kalkulacyj matematyczno- ubezpieczeniowych żadna racjonalna gospodarka emerytalna nie może być prowadzona, każda nowa ustaw a w tym kierunku winna opierać się na szczegó
łowych rozważaniach co do planu gospodarczo-finan- sow ego".
Zasada ta w równej mierze winna znaleźć zasto
sow anie i do uregulowania spraw emerytalnych p ra
cowników samorządowych.
Normy tymczasowe, zalecone przez M inister
stw o Spraw Wewnętrznych w t. zw. wzorowym sta tucie emerytalnym — przygotowały tylko grunt do ra
cjonalnej reformy. Zapowiedziane w okólniku Nr. 92 z dnia 30. 6. 1932 r. powstanie Centralnego Funduszu Em erytalnego dla pracowników sam orządowych zbyt długo, niestety, każe na siebie czekać. Rozumiemy doskonałe, że reforma zaopatrzenia emerytalnego pracowników sam orządowych nie może być dokona
ną bez unormowania stosunków służbowych tychże pracowników. Bez pragm atyki służbowej nie może być opracowany racjonalny statu t o zaopatrzeniu emery talnem.
Przebudowując i ujednostajniając zręby naszego sam orządu w nowej ustawie, prawodaw cy nasi odło
żyli reformę stosunków osobowych pracowników s a morządowych na później. Zemściło się to jednak w pogmatwaniu tych stosunków, wprowadzając pomie
szanie pojęć wśród organów -kierowniczych sam orzą
du oraz niepokój wśród pracowników zdanych na w i
dzimisię panujących w danym sam orządzie poglądów na tę spraw ę. Trzeba przyznać, że zamęt ten po
w stał w pewnej mierze wskutek ,nie dość wyraźnych wytycznych, dawanych przez władze nadzorcze. Mi
nisterstwo w okólniku Nr. 204 z dnia 5, 12, 1931 r. o gospodarce finansowej związków komunalnych zale
ciło znowelizowanie statutów emerytalnych w kie
runku dostosow ania opłat emerytalnych pracowni
ków komunalnych do w ysokości przyjętej w admini
stracji państwowej. Nie dziw więc, że wiele związ
ków powiatowych w poszukiwaniu pokrycia deficytu budżetowego zaczęło wprowadzać daleko idące zmia
ny w statutach emerytalnych, N aprzykład na terenie województwa białostockiego w 6-ciu powiatach (na 12 istniejących) dokonano takich zmian, polegających przeważnie na podwyższeniu składek emerytalnych od pracowników z 4-ch na 6% przy równoczesnem ob
niżeniu dopłat od związków komunalnych przeważnie do 4%. W zapale oszczędności i chęci dostosow ania warunków uposażenia oraz zaopatrzenia em erytal
nego pracowników sam orządowych do norm obowią
zujących urzędników państwowych — wydziały po
wiatowe na wymienionym terenie wprowadziły po
nadto przepis, że prawo do zaopatrzenia em erytalne
go pracowników sam orządowych przysługuje im po 15 latach zaliczonych do wysługi emerytalnej.
Napróżno M inisterstwo w znanym okólniku Nr.
92 z dnia 30. 6. 1932 przestrzegało przed w prow adza
niem dalej idących zmian w statutach emerytalnych, wyjaśniając, iż w skazów ki okólnika Nr. 204 z roku 1931 mogły być stosow ane jedynie w wypadkach, gdy wszelkie środki zachowania równowagi budżetowej zostały wyczerpane, a pozycja świadczeń em erytal
nych nie może znaleźć pokrycia we wpływach Fun
duszu Emerytalnego. W ładze nadzorcze II instancji stanęły bezsilne wobec teigo pędu powiatowych zwią
zków komunalnych do wprowadzania zmian w statu tach emerytalnych. Do czasu wejścia w życie nowej ustawy sam orządowej, która uzależnia wszelkie zmiany przepisów emerytalnych od zatwierdzenia ich przez władze nadzorcze, wskazówki władzy central
nej pod tym względem pozostały bez wykonania, W ten sposób dokonane zmiany w statutach em erytal
nych stw orzyły w odnośnych powiatach naprężone stosunki między pracownikami i kierownikami sam o
rządu. Spraw a ta przestainie być niepokojącą z chwi
lą, gdy zaopatrzenie emerytalne pracowników sam o
rządowych będzie oparte na kalkulacji matematycz- no-ubezpieczeniowej, a nie na ślepem naśladowniic-
| | l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l ! l l ! I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I l l i l ! l l l i ! l l l ! l l l l l l i ! l l l i I ! l i l ) l l i ! I I I I I I I I I I I E ! l l l l l l l l l ! i i l l l l l l l l l i l l l l ( l l l i l l i l i I i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i l l l l l l i l l l l l l l l l I l l l l l l l l l l i l ! l l l l l l l l l l l l l l l i I I I I I I I I I I I i l ! l ( l l l l l l i l l l U I
I ZJEDN. FABRYKI ZWIĄZKÓW AZOTOWYCH I I W MOŚCICACH I CHORZOWIE |
1 ROZPOCZĘŁY SPRZEDAŻ
K A R B I D U
Z N A N EJ D O SK O N A ŁE J JA K O ŚC I IN FO R M A C Y J UDZIELA: W YDZIAŁ SPRZEDAŻY W CHORZOWIE ...twie norm emerytalnych, stworzonych dla urzędni
ków państwowych. Będzie to możliwe tylko przy scentralizowaniu funduszów emerytalnych w myśl prawa t. zw, „wielkich licz,b“ . Należy również zwró
cić uwagę kierowników powiatowych związków ko
munalnych, że przy mechanicznem dostosowaniu norm emerytalnych pracowników sam orządowych do norm obowiązujących urzędników państwowych za
pomina się o tern, że przecież pracownicy sam orzą
dowi stanow ią całkowicie różną kategorję funkcjona- rjuszów publicznych, Ich stosunek do sam orządów nie jest dotąd oparty na stosunku publiczno-prawnym jak u urzędników państwowych, warunki ich ^racy odpowiadają normom, obowiązującym prywatnych pracowników umysłowych. Spełniają oni funkcje pu
bliczne, będąc tylko pracownikami prywatnemi. S ta tuty emerytalne pracowników sam orządowych muszą uwzględniać tę specjalną rolę społeczną tych praco
wników. Póki zagadnienie to nie znajdzie należytego rozwiązania w drodze ustawowej winni kierownicy sam orządów unikać zbyt radykalnych wstrząsów w tej dziedzinie w myśl wskazań władz nadzorczych.
J. F.
Ulgi podatkowe
Rozporządzenie Ministra' Skarbu z dnia 25 listo
pada 1933 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o ulgach w spłacie zaległości podatkowych (Dz. U. R. P. Nr. 94, poz. 731) regulu
je sposób spłaty powstałych przed dniem 1 paździer
nika 1931 r. zaległości z tytułu państwowego podatku gruntowego, od nieruchomości, przemysłowego, do
chodowego, majątkowego i od spadków i darowizn wraz z dodatkami panstwow. ;i sam otządow em i oraz z tytułu samoistnych danin komunalnych, t. j. po
datku wyrównawczeigo dla gmin wiejskich, podatku inwestycyjnego, opłat specjalnych i dopłat drogo
wych.
Spłatę wymienionych zaległości podatkowych, jeśli przypadają od rolników lub w łaścicieli nierucho
mości budynkowych i są względnie będą zabezpie
czone hipotecznie na ich m ajątku nieruchomym, roz
kłada się na 20 równych rat półrocznych począw szy od 1 stycznia 1935 r. za poborem odsetek za odrocze
nie w w ysokości 4^% rocznie, licząc od dnia 1 p a ź dziernika 1933 r.
Płatnikom tym, którzy nie posiadają m ajątku nie
ruchomego względnie których m ajątek nieruchomy, ze względu na swe zadłużenie hipoteczne, nie daje zaległościom podatkowym pełnego zaspokojenia w szacunku nieruchomości, umarza się czwartą część za
ległości podatkowych, pod warunkiem uiszczenia p o zostałych trzech czwartych części w 12 równych ra
tach kwartalnych, począw szy od 1 stycznia 1935 r,, za opłatą odsetek za odroczenie w w ysokości miesięcznie, licząc od dnia 1 października 1933 roku.
Powyższe ulgi udzielane będą z urzędu, przy- czem kary za zwłokę oraz -odsetki za odroczenie, przypadające od tych zaległości za okres od dnia ich pow stania do dnia 30 września 1933 r., ulegną całko
witemu umorzeniu.
Odnośnie płatników, będących posiadaczam i przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych lub in
nych na zysk obliczonych przedsiębiorstw, wymie
nione ulgi w spłacie zaległości podatkowych mogą być udzielane w wypadkach, zasługujących na u
względnienie, na skutek indywidualnie wnoszonych i należycie uzasadnionych podań.
Powołane rozporządzenie zaw iera m. In. p o sta nowienia o trybie szacow ania m ajątku nieruchomego i kompetencji władz skarbow ych oraz zaw iera sp re cyzowanie pojęć ustawowych: „rolników, właścicieli nieruchomości budynkowych i posiadaczy przedsię
biorstw przemysłowych, handlowych i innych na zysk obliczonych przedsiębiorstw 1’. Ponadto rozporządze
nie określa ściśle w łaściw ość władz sam orządowych odnośnie analogicznego stosow ania ulg podatkowych z tytułu sam oistnych danin komunalnych oraz poddaje częściowe umorzenie przypadających zaległości, na podstawie obowiązujących przepisów, własnemu z a kresowi działania, związków samorządowych.
Przegląd ustaw, rozporządzeń itp.
ZMIANA NIEKTÓRYCH POSTANOW IEŃ O PR ZY
M U SIE U BEZPIECZENIA OD OGNIA I O PO
W SZECHNYM ZA K ŁA D ZIE UBEZPIECZEŃ WZA- ZEMNYCH.
W Dzienniku U staw Nr. 85, poz, 648 ukazało się rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 roku, w prow adzające zmianę niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 maja 1927 roku o przymu
sie ubezpieczenia od ognia i o Powszechnym Z akła
dzie Ubezpieczeń Wzajemnych (Dz. U. R. P. z 1933 r. Nr. 3, poz. 23).
Powołane rozporządzenie wprowadza m, in. na
stępujące zmiany:
Z dniem 1 stycznia 1934 roku Powszechny Z a
kład Ubezpieczeń Wzajemnych wchodzi we w szyst
kie praw a i obowiązki Zakładu Ubezpieczeń W zajem
nych m, st. W arszawy, utworzonego na mocy rozpo
rządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 23 grud
nia 1927 roku (Dz, U, R. P, Nr. 116, poz. 983), który z dniem tym przestaje istnieć. W związku z tem prze
jęciem rozporządzenie zaw iera .szereg postanowień, rozciągających się na sam orząd miejski m, st. W ar
szaw y i normujących przejście pracowników Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych m. st. W arszaw y na służbę do Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych.
Dotychczasowy skład Rady- P. Z, U. W. ulega zasadni
czej zmianie, &\ mianowicie rada składać się ma z 24 członków, powoływanych co trzy łata w następujący sp o só b : a) 13 członków w ybierają sejm iki wojewódzk.
województw: białostockiego, kieleckiego, krakow skie go, lubelskiego, lwowskiego, łódzkiego, nowogródz
kiego, poleskiego, stanisław ow skiego, tarnopolskie
go, w arszaw skiego, wileńskiego i wołyńskiego, przy- czem każdy sejm ik wybiera jedną osobę: b) 4 człon
ków po jednym wybierają rady miejskie miast: K r a kowa, Lwowa, Łodzi i Wilna; c) 2 członków wybiera rada m iejska m. st. W arszaw y; d) 1 członka wybiera rada wojewódzka województwa śląskiego i e) 4 człon
ków powołuje M inister Skarbu według swego uzna
nia. Do czasu zorganizowania sejm ików wojewódz
kich, 13 członków rady P. Z. U, W,, wybieralnych przez sejmiki wojewódzkie, w ybierają rady' woje
wódzkie wymienionych województw, przyczem każda rada wybiera jedną osobę. Członkowie ci winni być właścicielami budowli ubezpieczonych w Powszech
nym Zakładzie U bezpieczeń W zajemnych oraz nie mogą być członkami organów kierowniczych lub nad
5 zorczych prywatnych zakładów ubezpieczeń, ani p ra
cownikami tych zakładów .
Zaznaczyć należy, że poza działami przym uso
wych ubezpieczeń P. Z. U. W. może prowadzić na ob
szarze całego Państw a na zasadzie umownej wszelkie działy ubezpieczeń z wyjątkiem ubezpieczeń na ży
cie, ubezpieczać mienie, stanow iące własność Pań
stw a Polskiego, jak również inistytucyj i przedsię
biorstw państwowych, położonych zagranicą oraz rea
sekurow ać przyjęte przez siebie ubezpieczenia w in
nych zakładach ubezpieczeń, jak również przyjmować ubezpieczenia do reasekuracji od innych zakładów ubezpieczeń,
E G Z E K U C JA NALEŻNOŚCI PRY W ATNO-PRAW - NYCH, PR ZY PA D A JĄ CY CH OD ZWIĄZKÓW KO
MUNALNYCH.
Celem usunięcia wątpliwości, nasuwających się przy wykonywaniu rozporządzenia Prezydenta R ze
czypospolitej z dnia 27. 10. 1932 r. o dochodzeniu roszczeń pieniężnych i egzekucji należności pienięż
nych, opartych na tytułach pryw atnopraw nych, przy
padających od związków komunalnych (Dz. lU, R. P.
Nr, 94, poz. 809) M inisterstwo Spraw Wewn. wydało okólnik z dnia 15. 11. 1933 r. Nr. 111.
Z uwagi na to, że ustaw a śląsk a z dnia 19. 6. br, Dz. U. Śl. Nr. 17 poz. 37 pokryw a się z cytowanem Rozporządzeniem iPrezydenta Rzplitej, podajemy po
niżej treść wspomnianego okólnika M inisterstwa Spraw Wewnętrznych,
1) Stosownie do postanowień ustępu pierwszego art. 6 wymienionego wyżej rozporządzenia orzeczenie o dopuszczalności egzekucji z m ajątku lub dochodów związku komunalnego wydaje władza nadzorcza m, in. na żądanie jednego z wierzycieli, który dla należ
ności pieniężnej uzyskał już prawomocny tytuł egze
kucyjny. Podniesiono wątpliwość, czy władza nad
zorcza powinna w każdym wypadku badać przyto
czony przez danego wierzyciela fakt posiadania przezeń prawomocnego tytułu egzekucyjnego, czy też może poprzestać na przyjęciu do wiadomości poda
nego przez wierzyciela oświadczenia tego rodzaju, po
zostaw iając ocenę prawom ocności wyroku komorni
kowi.
Skoro orzeczenie władzy nadzorczej, o którem wyżej mowa, ma być wydane na żądanie wierzyciela,
„który dla należności pieniężnej uzyskał już praw o
mocny tytuł egzekucyjny*’- to niewątpliwie fakt po
siadania już prawomocnego tytułu egzekucyjnego przez wierzyciela jest warunkiem wydania przez wła-
■ w a a g B B M B M « M g T s - g . v > • , 3 3 3 _ mms&immmmgmmm_____• • -
dzę orzeczenia, fakt ten zatem przed wydaniem orze
czenia powinien być przez władzę stwierdzony. K o nieczność stwierdzenia tego faktu przez władzę nad
zorczą przed wydaniem orzeczenia o dopuszczalności egzekucji wynika także z tych przepisów rozporzą
dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej, które ustalają dalszy tok postępowania w wypadkach, kiedy egze
kucja, dopuszczona orzeczeniem władzy nadzorczej, nie da rezultatów; wtedy mianowicie — w myśl art, 8 rozporządzenia — władza nadzorcza z urzędu lub na wniosek wierzyciela zarządza wstawienie do najbliż
szego budżetu, związku komunalnego odpowiedniej kwoty, określonej w tymże artykule, Jasnem jest, że do budżetu może być wstawiona należność, co do której wierzyciel posiada już prawomocny tytuł egze
kucyjny; ponieważ zaś art. 8 nie zaw iera już wzmian
ki o trybie egzekucyjnym, przeto należy stąd wniosko
wać, iż zbadanie prawomocności tego tytułu powinno być dokonane w poprzedniem stadjum postępowania t. j. przed wydaniem orzeczenia o dopuszczalności egzekucji,
2) W myśl wspomnianego już wyżej art, 8 zarzą
dzeniem o wstawieniu do budżetu może być objęta je
dynie ta należność, którą rozpoczęto egzekwow ać nie później niż 30 dni przed terminem, ustalonym dla u- chwalenia i przedłożenia władzy nadzorczej do za
twierdzenia preliminarzai budżetowego. Użyte w tym artykule wyrażenie „rozpoczęto egzekw ow ać" nasu
nęło wątpliwość co do uznania momentu, który nale
ży przyjąć jako rozpoczęcie egzekucji, w szczególno
ści — czy momentem tym jest złożenie odpowiednie
go wniosku sądowi lub komornikowi na podstawie u- staw y o postępowaniu cywilnem, czy też złożenie władzy nadzorczej wniosku o dopuszczenie egzekucji lub też o wstawienie należności do budżetu — na pod
staw ie omawianego rozporządzenia Prezydenta R ze
czypospolitej.
Ponieważ przytoczony przepis art. 8 miał oczy
wiście na celu danie władzy nadzorczej możności zo- rjentowania się w ilości i wysokości zgłoszonych pre- tensyj przed powzięciem decyzji co do wstawienia należności do budżetu, przeto należy stanąć na stan o
wisku, iż przewidziany w tym artykule 30-dniowy o- kres liczyć należy od momentu złożenia władzy nad
zorczej wniosku o dopuszczenie egzekucji na m ająt
ku lub dochodach związku komunalnego względnie o wstawienie należności do budżetu,
3) Pow stała dalej kwestja, czy ograniczeniom z o- mawianego rozporządzenia podlega dochodzenie roszczeń elektrowni prywatnej do gminy z tytułu do
starczonego gminie prądu elektrycznego.
ZAŁÓŻ. 1— i I f j 1-7 | \ I A SPÓŁKA
1889 n I v j J L I N
ł\
Z O. O.Specjalna fabryka dla technicznych urządzeń higjenicznych
u lica K rak o w sk a nr. 9 — K A T O W IC E II — T elefo n nr. 213 Centralne ogrzewanie, — U rządzenia łaźni. — Zużycie ciepłoty.
Ogrzewanie na odległe przestrzenie. — Ogrzewanie większych pomieszczeń. — Urządzenia pralni i kuchen parowych. — Urządzenia suszarni. — U rządzenia kąpielowe. — Urządzenia ustępów poj.
i zbiorowych. — Instalacje na- i odwadniające. — Przewody rurowe. — W ciągalnie ubrań roboczych
Ponieważ korzystanie przez gminę ze świadczeń elektrowni opiera się na umowie prywatno-prawnej, przeto należności elektrowni, jako nieobjęte art. 9 rozporządzenia, podlegają niewątpliwie jego ograni
czeniom. Nie mniej jednak należy mieć na uwadze, że przepisy tego rozporządzenia dla związków komu
nalnych nie są przepisam i iuris cogentis i że związki komunalne mogą nie korzystać z ochrony, jak ą im daje to rozporządzenie, a nie powinny korzystać w ta kich przypadkach, kiedy z tego powodu mógłby ucier
pieć interes publiczny; w danym razie niewypłacanie elektrowni należności za prąd mogłoby grozić zam knięciem miastu prądu i pozbawieniem go oświetlenia elektrycznego, co naraziłoby oczywiście na szwank interes publiczny.
4) Według art. 12 rozporządzenia — „przeciwko orzeczeniu władzy nadzorczej, wydanemu na podsta
wie art. 5, przysługuje odwołanie związkowi komu
nalnemu i wierzycielowi” . Ponieważ orzeczenie w ła
dzy nadzorczej z art. 5 ustala, czy m ajątek lub docho
dy związku komunalnego mogą wogóle podlegać egze
kucji, względnie na jaką część m ajątku lub dochodów egzekucja może być skierowana' — bez istotnego u- szczerbku dla wykonania przez związek komunalny zadań publicznych, przeto pow stała kw estja, jakiemi kryterjam i powodować się winna w ładza odwoławcza przy rozstrzyganiu odwołania od powyższego orze
czenia władzy nadzorczej, skoro właśnie ta władza nadzorcza, która w I instancji wydała orzeczenie, z tytułu wykonywania bezpośredniego nadzoru nad związkiem komunalnym najbardziej pow ołana jest do oceny, czy egzekucja przeciw temu związkowi jest dopuszczalna! bez istotnego uszczerbku dla w ykona
nia przez zw iązek zadań publicznych.
A bstrahując od kw estji wadliwości postępow a
nia, co do której władza odw oław cza orzeka na pod
staw ie interpretacji dotyczących przepisów ustaw o
wych, uchylenie orzeczenia, wydanego przez władzę nadzorczą w I instancji, nastąpić może z reguły tylko wtedy, gdy rekurent w odwołaniu przytoczył i dosta
tecznie uzasadnił fakty, dowodzące niesłuszności o- rzeczenia, gdy więc np, w w ypadku dopuszczenia eg
zekucji na pewną część dochodów lub m ajątku związ
ku komunalnego tenże związek wykaże, iż dochody te lub m ajątek są mu niezbędne dla wykonania sp o czywających na nim zadań publicznych, lub też gdy wierzyciel, któremu odmówiono dopuszczenia egzeku
cji, w skaże konkretnie dochód lub m ajątek związku komunalnego i uzasadni, że skierow anie egzekucji na ten dochód lub m ajątek nie spowoduje istotnego u- szczerbku dla wykonania przez związek komunalny zadań publicznych. W pierwszym i w drugim przy
padku w ładza nadzorcza I instancji, przedkładając władzy II instancji odwołanie, powinna możliwie wy
czerpująco uzasadnić swoje stanowisko i,d ostarczy ć władzy odwoławczej akta i materjały, niezbędne dla oceny sprawy.
5) Pow stała również wątpliwość, czy podania, składane na podstawie omawianego rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej, podlegają opłatom stemplowym względnie czy — w przypadku zwolnie
nia od opłat stemplowych — mogą być od takich po
dań pobierane sam orządow e opłaty administracyjne.
Zasadą w tym względzie, rozwiniętą szczegóło
wo w okólniku M inisterstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 9. 3. 1928 r. Nr. 33 (Zb, Zarz, M, S. Wewn. str.
1464, poz. 18), jest, że od podań, które w myśl obo
wiązujących przepisów składane s ą w urzędach pań
stwowych, należą się opłaty stemplowe, podania na
tomiast, składane zgodnie z obowiązująoemi prze
pisami w urzędach sam orządowych, wolne są od o- płat stemplowych i od tych podań mogą być pobie
rane sam orządow e opłaty administracyjne.
6) Je śli chodzi o technikę załatw iania podań o u- znanie należności za niesporną względnie o dopusz
czenie egzekucji, to należy uznać za w łaściw ą taką praktykę, iż władza orzekająca, w tych spraw ach w I instancji, doręcza swoje orzeczenie zarówno bezpo
średnio petentowi, jak również interesowanemu zw ią
zkowi samorządowemu.
7) Wkońcu M inisterstwo zwróciło szczególną u- wagę na konieczność ścisłego przestrzegania przez władze nadzorcze terminów, przewidzianych w art.
3 i 6 rozporządzenia, gdyż niedotrzymanie tych ter
minów spow odow ać może ujemne skutki dla intereso
wanych związków komunalnych. Ju ż bowiem niedo
trzymanie 30-dniowego terminu dla wydania orze
czenia o uznaniu należności za niesporną, skutkow ać może przeniesienie spraw y na drogę sądow ą i pociąg
nąć za sobą dla związku sam orządowego — znaczne nieraz — koszty sądow e; niedotrzymanie zaś terminu 60-dniowego do wydania orzeczenia o dopuszczalno
ści egzekucji na dochodach lub m ajątku związku k o munalnego uprawnia wierzyciela do podjęcia egzeku
cji przeciw związkowi sam orządowem u bez ograni
czeń, przewidzianych w rozporządzeniu, co, rzecz jasna, narazić może zw iązek na poważne straty.
W związku z tern poleca M inisterstwo wojewo
dom wydać stosow ne zarządzenia' w kierunku uśw ia
domienia urzędników w urzędzie wojewódzkim i w wydziałach powiatowych, załatw iających spraw y z omawianego rozporządzenia, co do spoczyw ającej na na nich odpowiedzialności za dotrzymywanie po
wyższych terminów. Dla zachowania' terminu może być np, w pewnych przypadkach w skazane wydanie decyzji, w której podanie zostanie zasadniczo załat
wione z zaznaczeniem, że co do pewnych szczegółów wydane jeszcze zostanie dodatkowe orzeczenie.
PRAW O O NOT A R JA C IE .
W Dzienniku U staw Nr. 84 pod poz. 609 ogło
szone zostało rozporządzeniem Prezydenta Rzeczy
pospolitej prawo o notarjacie, Praw o o no tar jacie dzieli się na trzy części: ustrój, czynności, przepisy w prow adzające i posiada 150 artykułów.
Notarjusz, wedle nowego praw a, jest funkcjona- rjuszem publicznym, powołanym d o sporządzania a k tów i dokumentów, którym strony obowiązane są lub pragną nadać znamię wiary publicznej:, oraz do sp e ł
niania innych czynności, zleconych mu przez prawo.
Notarjuszem może zostać ten, kto ukończył stu- dja prawnicze, odbył aplikację notarjałną i złożył od
powiedni egzamin,
W siedzibie każdego sądu apelacyjnego istnieje izba notarjalna, której organami są walne zgroma
dzenia notarjuszów i rada notarjałrna.
Prawo o notarjacie zaw iera szczegółow e przepi
sy o czynnościach notarjalnych oraz przewiduje od
powiedzialność dyscyplinarną za przewinienia' służ
bowe i uchybienia powadze luib godności stanow iska.
Prawo wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1934 r„, z wyjątkiem dwóch artykułów, które uzyskały moc obowiązujjącą w dn, 29. 10. ib. r. Jeden z tych artykułów głosi, że M inister Sprawiedliwości może
w okresie czasu od 'dnia uzyskania mocy obowiązują
cej przez niniejszy przepis do dnia w ejścia w życie praw a o notarjacie przenosić notarjuszów bez ich zgody do innych imiescowości i zwalniać z zajmowa
nych stanowisk. Drugi z artykułów głosi, że nota
riusze, którzy jednocześnie wykonywują zawód a d wokacki, obowiązani są w ciągu m iesiąca złożyć Mi
nistrowi oświadczenie, czy pragną pozostać w nota
rjacie,
NOW Y WZÓR M ONETY S R E B R N E J lO-CIOZŁO- T O W E J.
Rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 30. 10, 1933 r. (D. U, Nr, 89, p. 692) ustalono nowy wzór mo
nety srebrnej 10-iozłotowej, przedstaw iającej podo
biznę Rom ualda Traugutta. Wzór tein będzie bity w celu upamiętnienia siedem dziesiątej rocznicy pow sta
nia styczniowego jedynie w miesiącach listopadzie i grudniu 1933 r.
Państwowe Zakłady Wodociągowe
na G ó rn y m Śląsku w okresie operacyjnym 1932/33 (od 1, kwietnia 1932 r. do 31. m arca 1933 r.) A, Ruch w pompowniach wodociągu
a) z Szybu Staszica pod Tarnow skiem i Górami wypompowano wody ogółem m3 7.483.567 sprzed, wody w Kraju 6.875.273 m3
sprzed, wody do Niem. 91.436 m3 6.966,709 otrzymano wody z Niemiec m3 393,865 Sprzed, wody z Szybu Staszica m3 6.572.844
Straty m3 910.723
procentowo 12.17%
z M aczek
wypompowano ogółem m3 743.428
sprzedano dla m. Sosnow ca 698.001 b)
Straty m3 45.427
procentowo m3 6,11%
sprzedano z obu wodociągów og. m3 7.573.274 sprzed, średnio dziennie z wodoc.
z Szybu Staszica m3 18.836
z M aczek m3 1.912
ogółem
sprzed, mieś, z Szybu Staszica sprzed, mies. z M aczek
m3 m3 m3
ogółem m3 631.106
"Woda sprzedaw ana była po cenie 18 i 26 groszy za m3 wody do picia i dla celów gospodarczych,
zaś po cenie 26 groszy zai m3 wody dla celów przemysłowych,
B, Obszar zaopatrywania:
zamieszkuje na Śląsku ludności 327.415 w Zagłębiu Dąbrowskiem ludności 109,454
zł.
zł.
zł.
1,67.032,90 897.390,39 4.101,18 zł. 393.585,66
zł. 282.311,—
1.744.421,13 handlowych
gr- 2,18 11,31 0,40 0,05 4,94 3,23 0,17 0,02 0,46
20.748 572.939 58.167
razem 436,869
ludności, rozsiadłej w 3-ch m iastach i 20 gminach średnio konsumcja na Śląsku wyniosła 37 litrów na głowę i dobę, zaś w Sosnowcu wyniosła 18 litrów na głowę i dobę.
C. Dochody i rozchody:
Wpływy z opłat za wodę wyniosły zł. 1.699.676,47
Różne wpływy zł. 44.744,66
razem: zł. 1,744,421,13
W ydatki na
K oszta administracyjne K oszta eksploatacyjne K oszta pożyczek
Odpisy na K apitały (amortyz., rezerwowy, asekuracyjny) Odpis na Fundusz inwestycyjny i
oprocentowanie kapitału zak ła
dowego
razem : zł, D, Rozkład wydatków eksploatacyjnych i
na sprzedanej 1 m3 wody Administracja
E ksploatacja ,,
Konserw acja <<
K oszty pożyczek ,,
Am ortyzacja inwentarza ,,
Oprocentowanie K apitału zakładow ego ,, Odpis na K apitał rezerwowy ,, Odpis na Fundusz asekuracyjny „ Odpis na Fundusz inwestycyjny „
Suma gr, 22,76 E, Inwestycje:
Z będącej do dyspozycji kwoty zł, 35 000 ogół. w okresie sprawozdawczym, wydano na roboty inw esty
cyjne sumę 6.790,— z powodu braku kredytów na roz
budowę wodociągu z M aczek, nie wykończono układ- ki' rurociągu o 750 i 650 m/m ze Sosnow ca do Królew- skiej-Huty, przez co rurociąg nie mógł być oddany do ruchu.
W ydatek inwestycyjny na budowę wodociągu z M aczek po 31. m arca 1933 roku wyniósł sumę zł.
14.241.149,32 — za którą wykonano:
ujęcie wodne na rzece Białej Przemszy, urządze- niai stacji pomp i filtrów w M aczkach do max. w y
dajności przy uruchomieniu obu filtrów 11,320 m3 wo
dy na dobę — rurociąg 750 i 650 m/m z M aczek przez Sosnowiec i Katowice do gminnej wieży wodociągo
wej w Królew skiej Hucie o długości okrągło 23 680 m., zbiornik wodociągowy o pojemności 5 000 m3 wo
dy w Zagórzu,
F. M ajątek przedsiębiorstw a wynosi:
w K apitale zakład. Skarbu Państwa zł, 13.382.110,44 w K apitale zak, przedsiębiorstw a zł. 249.139,81
razem zł, 13.631.250,25 w K apitałach i Funduszach zł. 1.668.028,16 w zobowiązaniach zł. 10,786.172,89 G. Porównanie z okresem 1931/32:
W okresie spraw ozdawczym uwidocznił się dal
szy spadek konsumcji wody spożywczej jak i do c e lów przemysłowych w stosunku do okresu 1931/32 m3 416.402 mimo wzrostu konsumcji m iasta Sosnow ca o okrągło m3 93.500. — Cena m3 . wody pozo
stała niezmienioną. Ogólne koszta prowadzenia przedsiębiorstw a na m3 sprzedanej wody obniżyły się o 0,95 gr, na co złożyły się: obniżka płac personelu technicznego, zmniejszone w y d a t k i na konserwację i amortyzację inwentarza.
Rachunek strat i zysków zamknął się kw otą zł, 1,744.421,13 — podczas, gdy w okresie poprzednim kw otą zł. 1.920.075,11.
Załączony wykres objaśnia bilans wody.
KATOWICE
BIURO SPRZEDAŻY
Młyna Parow ego Dóbr R ycerskich ,,B E Ł K “ przeniesione zostało
na ulicę Kościuszki la — Telefon 18-76
Z. R U C K E R
T E LE FO N 1071
SIEM IAN O W ICE — U L. HUTNICZA 6
Pierwszorzędna
FABRYKA WYROBÓW MA
SARSKICH I WYRĄB MIĘSA
Poleca znane ze sw ej dobroci wyroby wędlin.
DOM SANITARNY
„ESKULAP"
K atow ice — Teleion 32590 — Ul. 3 M aja 23 D o s t a w c a w szelkich szpitali, lecznic i k as
chorych.
P . o l e c a :
Kom pletne now oczesne urzadzenia gabinetów lekarskich. — A p araty etektrom edyczne. — Lam py kw arcow e. — W szelkie artykuły do leczenia i pielęgnow ania chorych. — W szelkie bandaże lecznicze oraz pończochy gumowe.
Dr. med. D. Żmigród
CHO RO BY DZIECIĘCE
K atow ice, ul. 3 M aja nr. 17, II — Telefon 146 Godziny przyjęć: od godz. 9— 12 i 3—6
NOWO OTWARCIE
Znana F ab ry k a A rtykułów Sanitarnych
Holzman, Mildner i S-ka
K A T O W IC E o t w a r ł a
w K rólew skiej Hucie przy ul. W olności nr. 45
s w o f ą filją.
M ieszkańcom Król. Huty i okolicy polecam y w łasnego wyrobu znane łr-^en iczn e artykuły gumowe, w szelkiego rodzaju opaski i w kładki
ortopedyczne.
W szelkie przybory dla lekarzy i szpitali
ŁOŻYSKA KRĄŻKOWE
F I S C H E R a
WILHELM SC H R O D ER
K A T O W I C E
G LIW ICK A 6 T E LE FO N 30308 O prócz tego d ostarcza arm atury do pary, wody
i gazu
NOW OOTW A R C IE'
Z A W I A D O M I E N I E !
Dnia 21. grudnia b. r. nastąpiło otwarcie
NOW OOTW ARCIE!
CUKIERNI I KAWIARNI TURECKIEJ
KATO W ICE — R Y N EK 2 — TEL. 184
na wzór stolicy i większych m iast Polski. — L o k a l urządzony według najnowszych wymagań w nowoczesnym stylu. — Centralne ogrzewanie,
SA LO N Y DLA PAŃ. — SA LO N Y DLA G IER I BRYDŻOWY. — RENDEZ- YO U S W Y TW O R N EJ ELITY T O W A R ZY SK IEJ,
Pieczyw o z własnej piekarni 3 rezy dziennie świeże, — N asza specjalność: pieczywo tureckie i wszelkie napoje tureckie. — Loka.1 otwarty od 7 rano do 1 w nocy.
CENY PR ZYSTĘPN E ' CENY PRZYSTĘPN E
