Czynniki kulturowo-religijne a sukces w biznesie w świetle badań

Poniżej ukazano możliwości badania związków między czynnikami kulturowo-religijnymi a sukcesem w biznesie w oparciu o wybrane mierniki pomiaru oraz uzyskiwane efekty. Przez sukces w biznesie można rozumieć w ujęciu wąskim osiągnięte dochody top-menedżerów lub właścicieli firm, w ujęciu szerokim zaś efektywność i wysoki poziom wskaźników finansowych całego przedsiębiorstwa, co z kolei przekłada się na sukces indywidualny top-menedżerów.

Teoria wpływu wyznawanej religii na etyczność prowadzonego biznesu i sukces w biznesie ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Zgodnie z klasyczną teorią M. Webera, to członkowie kościoła ewangelickiego są grupą najbardziej predystynowaną do rozwijania biznesu i osiągania sukcesów finansowych. Jednak w latach 80. i 90. sukces osiągnęły azjatyckie tygrysy – kraje, w których przeważa hinduizmem, w kolejnym okresie nastąpił zaś dynamiczny rozwój nowych gospodarek i finansów – finansów islamskich.

Unikalne badanie sondażowe przeprowadzone na zlecenie New York Times wykazało, że w 2011 roku największe sukcesy w biznesie na Wall Street odnieśli reformowani żydzi i wyznawcy hinduizmu265). Aż 67% biznesmenów wyznających

264) Hofstede Centre, http://geert-hofstede.com/countries.html?culture1=23&culture2=12 (15.06.15).

www.nytimes.com/2011/is-your-religion-judaizm osiągnęło dochody roczne powyżej 75 tys. USD. Drugie miejsce zajęli hindusi, spośród których 65% badanych uzyskało tak wysokie dochody (wykres 8).

Syntetyczną miarą sukcesu przedsiębiorstwa wielokulturowego jest wskaźnik stopy zwrotu z kapitału ROE i jego porównanie na tle grupy rówieśniczej. Indeks ten był nieco wyższy w grupie badanych banków w Polsce z udziałem kapitału zagranicznego niż wśród tych z kapitałem polskim. Badane banki zagraniczne (z wyjątkiem trzech) posiadały zarządy o mieszanym międzynarodowym składzie.

Współczynnik korelacji udziału w zarządzie obywateli zagranicznych i osiągniętego poziomu indexu ROE wskazują na niską korelację obu współczynników, z kolei bezwzględny średni poziom ROE w bankach o zarządach z udziałem zagranicznych członków był znacznie wyższy i wyniósł 11,6% (tabela 28).

Indeksy narodowej skłonności do ryzyka (autorstwa Hofstede) poddane analizie komparatywnej z takimi miernikami jak procentowy udział kredytów poniżej standardu w danym banku, wielkość rezerw na kredyty stracone czy ze współczynnikiem adekwatności kapitałowej pozwalają określić wzajemne zależności tych kategorii266).

Porównanie indeksu IDV i UAI oraz współczynnika adekwatności kapitałowej dla banków krajowych i z kapitałem zagranicznym (w tym z częściowo zagranicznym zarządem – zob. tabela 28) ukazuje istotne zależności w ramach skłonności do ryzyka i poziomu indeksu adekwatności kapitałowej w bankach wielokulturowych (tabela 29). Średni współczynnik adekwatności kapitałowej dla banków z kapitałem zagranicznym był wyższy niż banków polskich i wyniósł 14,3%. Wskaźniki korelacji na poziomie 0,30762 dla IDV i (–) 0,40896 dla UAI (zależność jest odwrotna) ukazują związek oparty na raczej średniej sile korelacji między narodowymi współczynnikami ryzyka a osiąganymi współczynnikami adekwatności kapitałowej w bankach z poszczególnych krajów.

Podobne badanie przeprowadzone przez L. Kurklińskiego w 2010 roku wykazało niską korelację IDV z udziałem procentowym kredytów straconych w grupie 10 wśród największych banków z kapitałem zagranicznym i polskim działających w Polsce267).

Czynniki kulturowo-religijne mają pewien związek z osiąganym w biznesie sukcesem – widać to szczególnie na przykładzie rynku finansowego. Można go badać za pomocą analizy komparatywnej wskaźników finansowych oraz miar korelacji współczynników określających cechy kulturowe. Analiza aktualnych współczynników adekwatności kapitałowej w bankach z kapitałem zagranicznym oraz narodowych współczynników skłonności do ryzyka wykazała średni poziom korelacji.

your-financial-destiny.html (10.12.2013).

266) Hofstede Centre, http://geert-hofstede.com/countries.html?culture1=23&culture2=12 (15.06.15).

267) L. Kurkliński, Znaczenie kultury narodowej w zarządzaniu ryzykiem kredytowym w polskim systemie bankowym, w: Zarządzanie ryzykiem – reakcje i wyzwania pokryzysowe, red. L. Kurkliński, Wydawnictwo BIK, Warszawa 2011.

W ykres 8. Sukces w biznesie wg. miary osiąganych dochodów w porównaniu z wyznawaną religią Źródło: D. Leonhardt, Is Your Religion Your Financial Destiny? , www .nytimes.com/201 1/is-your -religion-your -financial-destiny .html (10.12.2013).

Tabela 28. Banki z międzynarodowym zarządem w Polsce a ich index ROE w 2014 roku Lp. Nazwa banku członków ^Liczba

zarządu W tym członkowie zarządu z zagranicy w % Współczynnik ROE A. Banki zagraniczne z międzynarodowym zarządem

1. Alior Bank 5 0,0 12,4

2. Bank Zachodni WBK 10 40,0 14,4 3. Bank Pekao (Grupa Unicredit) 6 50,0 11,5 4. Citi handlowy Bank 7 28,6 14,6 5. Credit Agricole 9 44,4 10,2 6. Deutsche Bank Polska 9 0,0 7,1 7. Eurobank

(Grupa Societe Generale) ^{5 40,0 24,5} 8. ING Bank Śląski (Grupa ING) 7 28,6 11,1

9. mBank 7 28,6 13,1

10. Millennium Bank (Grupa BCP) 7 42,9 11,8 11. BNP Paribas Bank Polska 8 37,5 6,5 12. Raiffaisen Polbank 7 0,0 5,2 13. Santander Bank Polska1 7 14,3 20,9 14. Volkswagen Bank Polska 3 33,3 10,0 x ^{Średni ROE dla analizowanej} _{grupy banków} x x 11,6

B. Największe banki polskie

1. PKO Bank Polski 7 0 12,4 2. Bank Ochrony Środowiska 5 0 4,5 3. Getin Noble Bank 7 0 7,1

4. Bank Pocztowy 4 0 10,5

x ^{Średni ROE dla analizowanej} _{grupy banków} x x 8,6 x ^{Współczynnik korelacji Pearsona} (ROE i % zagranicznych

członków zarządu) ^{x x 0,357479}

Uwagi: 1 Dane za rok 2013.

Źródło: badanie P. Masiukiewicza na podst. informacji banków w raportach rocznych oraz M. Krześniak-Sajewicz, Banki odbiją sobie niskie stopy podwyżkami opłat, „Rzeczpospolita”, 16 kwietnia 2015 r.

Tabela 29. Współczynniki adekwatności kapitałowej a skłonność do ryzyka wg kraju pochodzenia kapitału

Lp. Nazwa banku Index IDV Index UAI ^{Współczynnik} adekwatności kapitałowej A. Banki z kapitałem zagranicznym

1. Alior Bank (Włochy) 76 75 12,8 2. Bank Zachodni WBK (Hiszpania) 51 86 12,9 3. Bank Pekao (Włochy) 76 75 17,3 4. Citi handlowy Bank (USA) 91 46 17,5 5. Credit Agricole (Francja) 71 86 13,7 6. Deutsche Bank Polska (Niemcy) 67 65 14,0 7. Eurobank (Francja) 71 86 14,2 8. ING Bank Śląski (Holandia) 80 53 14,2 9. mBank (Niemcy) 67 65 14,7 10. Millennium Bank (Portugalia) 27 104 15,2 11. BNP Paribas Bank Polska (Francja) 71 86 12,9 12. Raiffaisen Polbank (Austria) 55 70 12,9 13. Santander Bank Polska (Hiszpania) 51 86 14,4 14. Volkswagen Bank Polska (Niemcy) 67 65 14,1

B. Banki z kapitałem polskim

1. PKO BP 60 93 12,9

2. Bank Ochrony Środowiska 60 93 14,0 3. Getin Noble Bank 60 93 13,1 4. Bank Pocztowy 60 93 13,4 X ^{Współczynniki korelacji Pearsona} dot. współczyn-nika adekwatności

kapitałowej ^{0,30762 (–) 0,40896 X}

Źródło: badanie P. Msiukiewicza na podstawie danych: M. Krześniak-Sajewicz, Banki odbiją

sobie niskie stopy podwyżkami opłat, „Rzeczpospolita”, 16 kwietnia 2015 r. oraz www.

geert-hofstede.com, cyt. za: L. Kurkliński, Znaczenie kultury narodowej w zarządzaniu ryzykiem kredytowym w polskim systemie bankowym, w: Zarządzanie ryzykiem – reakcje i wyzwania pokryzysowe, red. L. Kurkliński, Wydawnictwo BIK, Warszawa 2011.

Możliwe i zasadne wydaje się okresowe badanie zmian wpływu czynników kulturowych i religijnych na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw i sukces w biznesie, co z kolei stanowiłoby ważne odniesienie w przypadku oceny efektów umiędzynarodowienia biznesu i dostosowania go do charakteru działalności na rynkach globalnych.