Ustawa o giełdach towarowych

Ustawa z dnia 26 października 2000 roku o giełdach towarowych reguluje funkcjonowanie giełd towarowych i obrót towarami giełdowymi, w tym również zasady tworzenia, ustrój organizacyjny i działalność giełd towarowych, giełdowych izb rozrachunkowych, działalność maklerów giełd towarowych, działalność towarowych domów maklerskich oraz nadzór nad tymi instytucjami293).

Ustawodawca zawarł w niej przepisy dotyczące odpowiedzialności cywilnej, administracyjnej oraz karnej osób, których działalność jest regulowana tą ustawą294). Zgodnie bowiem z art. 56, osoba wprowadzająca do obrotu towary giełdowe nie będące instrumentami finansowymi prawa majątkowego, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, paliw gazowych, mierników i limitów wielkości produkcji, emisji zanieczyszczeń lub praw majątkowych, odpowiada za szkodę wyrządzoną wskutek wady towaru giełdowego, chyba że ani ona, ani osoby, za które odpowiada, nie ponoszą winy. Przy czym odpowiedzialność ta jest solidarna i nie można jej ograniczyć lub z góry wyłączyć. Ponadto odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek podania nieprawdziwej informacji lub przemilczenia informacji, która powinna być zawarta w dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów giełdowych do obrotu giełdowego, ponosi nie tylko ta osoba, która wprowadza towar giełdowy do obrotu giełdowego, ale także osoby, które informację sporządziły lub w jej sporządzeniu brały udział. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wprowadzający towar giełdowy do obrotu giełdowego lub osoby, które informację sporządziły (bądź w jej sporządzeniu brały udział) i za które wprowadzający towar do obrotu giełdowego odpowiada, nie ponoszą winy. Odpowiedzialności nie ponoszą te osoby, w przypadku których nieprawdziwość lub przemilczenie informacji nie była i nie mogła być znana.

Kara grzywny do 1 mln zł lub pozbawienia wolności do dwóch lat, albo obu kar łącznie (art. 56a) grozi natomiast tym osobom (lub osobom działającym w imieniu lub ich interesie), które, naruszając ustawę (m.in. poprzez kierowanie oferty do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata, z wyjątkiem proponowania nabycia praw w postępowaniu likwidacyjnym, upadłościowym lub egzekucyjnym), proponują nabycie lub nabywają nie będące instrumentami finansowymi prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, paliw gazowych, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń, od ceny bądź wartości praw majątkowych.

Zgodnie z art. 56b, osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej (czyli m.in. maklerzy giełd towarowych i maklerzy papierów wartościowych, osoby wchodzące w skład statutowych organów: towarowego domu maklerskiego,

294) Pominięte zostaną tutaj przepisy karne dotyczące nieprzestrzegania rozporządzenia Komisji (UE) nr 1031/2010 z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie. (DzU UE 2010, L 302, s. 1, z późn. zm.).

spółki prowadzącej giełdę oraz spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową, izby, stowarzyszeń maklerów giełd towarowych, domu maklerskiego, Krajowego Depozytu, osoby wykonujące swoje obowiązki z organów ścigania czy instytucji kontrolnych, takie jak Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, Najwyższa Izba Kontroli) ponoszą odpowiedzialność za szkody wynikające z ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę zawodową i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem. Wyjątkiem jest sytuacja, w której informacje te zostały ujawnione na potrzeby przeprowadzanych postępowań dochodzeniowych, kontrolnych, sprawdzających itd. Według art. 58 osoby będące zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej, które ujawniają lub wykorzystują w obrocie towarami giełdowymi informacje stanowiące tajemnicę zawodową, podlegają zaś karze pozbawienia wolności do lat 3.

Osobom, które bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom prowadzą giełdę, giełdową izbę rozrachunkową lub towarowy dom maklerski może grozić grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Co więcej osoba powodująca sztuczne podwyższenie lub obniżenie ceny towarów giełdowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ponadto osobom wchodzącym w porozumienie mające na celu sztuczne podwyższenie lub obniżenie ceny towarów giełdowych, grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 60. przewiduje natomiast karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat dla osób (lub osób działających w ich imieniu czy interesie), które, będąc odpowiedzialnymi za informacje zawarte w dokumencie związanym z wprowadzaniem do obrotu giełdowego praw będących obrotem na giełdach towarowych, podają nieprawdziwe lub zatają prawdziwe dane, w sposób istotny wpływając tym samym na treść informacji.

Z kolei zgodnie z art. 61, osobom uniemożliwiającym bądź utrudniającym przedstawicielom Komisji Nadzoru Finansowego przeprowadzenie wymienionych w ustawie czynności, m.in. takich jak:

– wstęp do siedziby i do lokalu spółki prowadzącej giełdę w celu wglądu do ksiąg, dokumentów czy innych nośników informacji,

– uczestniczenia w posiedzeniach rady nadzorczej giełdy oraz na walnych zgromadzeniach,

– żądania KNF zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia,

– umieszczenia spraw wskazanych przez KNF w porządku obrad walnego zgromadzenia

grozi kara grzywny, aresztu lub ograniczenia wolności. Taka sama kara grozi tym osobom, które mimo nałożonego na nich z ustawy obowiązku nie wykonują następujących czynności:

– nie przekazują na żądanie KNF niezwłocznie kopii dokumentów lub innych nośników informacji lub nie udzielają wyjaśnień dotyczących prowadzonej działalności, które jest regulowana ustawą o giełdach towarowych;

– w przypadku wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie towarowego obrotu giełdowego nie dokonują przeniesienia środków pieniężnych, rachunków lub rejestrów towarów giełdowych oraz dokumentów związanych ze świadczeniem usług maklerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi;

– w przypadku spółki, która zaprzestała działalności maklerskiej, nie archiwizują lub nie przechowują dokumentów lub innych nośników informacji przez okres 5 lat związanych z prowadzeniem takich czynności.