Z uwagi na skomplikowany i nie do końca jasny system gromadzenia statystyk, określenie wartości chińskich ZIB w Ameryce Łacińskiej w okresie 2005-2012 r. wymagało skorzystania z trzech źródeł wtórnych. Głównym źródłem informacji były dane udostępnione przez the Heritage Foundation - jedyne publicznie dostępne, kompleksowe zestawienia wartości chińskich inwestycji na całym świecie. Szczegółowe informacje takie, jak: dokładna wartość transakcji, inwestor oraz jego partner zagraniczny oraz zdefiniowany sektor gospodarki, obejmują jednak wyłącznie transakcje o wartości powyżej 100 mln USD. Takie ograniczenie powodowałoby wykluczenie z analizy części gospodarek, w których roczne przepływy inwestycyjne chińskich przedsiębiorstw miały niższą wartość. W celu optymalnego odwzorowania rzeczywistych przepływów ZIB w latach objętych analizą, autor zdecydował się na uzupełnienie brakujących danych w oparciu informacje10
: 1. CEIC - Euromoney Institutional Investor Company11.
2. MOFCOM (Ministry of Commerce of the People's Republic of China).
Na wykresach 18 oraz 19 została przedstawiona struktura geograficzna chińskich ZIB w Ameryce Łacińskiej. Wykres 18 obejmuje skompilowane przez autora dane The Heritage
Foundation, CEIC oraz MOFCOM, zgodnie z którymi chińskie przedsiębiorstwa podjęły w
latach 2005-2012 w Ameryce Łacińskiej inwestycje o wartości 54 489 mln USD. Wykres 19
obrazuje. Natomiast wyłącznie dane publikowane przez MOFCOM, które obejmują ZIB o zagregowanej wartości 39 718 mln USD.
10
Autor korzystał z alternatywnych źródeł danych w dwóch przypadkach:
1. Gdy dane The Heritage Foundation w żadnym stopniu nie przedstawiają chińskich ZIB w danej gospodarce ze uwagi na ich roczne przepływy poniżej 100 mln USD. 2. Gdy dane The Heritage Foundation obejmują wprawdzie chińskie inwestycje w danej
gospodarce, lecz są niekompletne i obejmują przepływy inwestycyjne tylko w wybranych latach (ze względu na wartość niektórych inwestycji poniżej 100 mln USD lub brak danych).
W przypadku, gdy publikowane przez MOFCOM lub CEIC statystyki dotyczące wartości ZIB były w danym okresie takie same lub niższe od wartości inwestycji publikowanych przez The Heritage Foundation, wówczas dane tych pierwszych instytucji nie były uwzględniane w zestawieniu.
11
Międzynarodowa instytucja oferująca dane statystyczne obejmujące około 120 krajów świata. Jej działalność skierowana jest dla ekonomistów, analityków, inwestorów, korporacji oraz uczelni wyższych na całym świecie.
101
Wykres 18. Struktura geograficzna chińskich ZIB w krajach Ameryki Łacińskiej w latach 2005-2012 (mln USD) (1)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: The Heritage Foundation [2013], CEIC [2013], MOFCOM [2013]
9534 101 4 0,8 156 25355 2775 1,12 2773 0 139 0 0 245 1463 2 621 553 300 196 46 7248 0 35 1170 17 1755 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000
102
Wykres 19. Struktura geograficzna chińskich ZIB w krajach Ameryki Łacińskiej w latach 2005-2012 (mln USD) (2)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Biuletyn [2013]
944 0 0 0 77 18284 947 16150 83 136 73 0 307 0 0 127 0 0 76 0 175 0 48 44 387 0 0 0 15 1843 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000
103
Wykres 18 wskazuje, że niemalże połowa chińskich ZIB w badanym okresie trafiła do Brazylii (25,35 mld USD), ponad 9,5 mld USD stanowiły inwestycje w Argentynie, natomiast w Peru chińskie przedsiębiorstwa zainwestowały łącznie 7,25 mld USD. Te trzy kraje odpowiadały za około 79% wartości chińskich ZIB w Ameryce Łacińskiej w latach 2005-2012. Inwestycje o wartości powyżej miliarda USD zostały odnotowane również w gospodarkach Chile, Ekwadoru, Kolumbii, Trynidadu i Tobago oraz w Wenezueli (odpowiednio: 2775, 2773, 1463, 1170 oraz 1755 mln USD). Zgodnie ze zgromadzonymi przez autora danymi, chińskie przedsiębiorstwa nie podjęły inwestycji w czterech krajach: w Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie oraz na Haiti.
Porównując powyższe informacje z wartościami prezentowanymi przez MOFCOM, można dostrzec znaczące rozbieżności. Przede wszystkim widoczna jest dominacja Brytyjskich Wysp Dziewiczych oraz Kajmanów nad pozostałymi krajami. Raje odpowiadają odpowiednio za: 18,3 mld USD oraz 16,1 mld USD ZIB w badanym okresie. Według danych ministerstwa handlu, inwestycje o wartości powyżej miliarda USD zostały podjęte tylko w Wenezueli (1843 mln USD), natomiast następne w kolejności są Brazylia z 947 mln USD oraz Argentyna z ZIB o wartości 944 mln USD. Znaczące inwestycje zostały odnotowane również w Meksyku, Peru, Ekwadorze oraz Kolumbii. Dane MOFCOM sugerują, że chińskie KTN nie były zainteresowane ulokowaniem kapitału w aż 13 z analizowanych krajów.
Powyższe porównanie potwierdza słuszność uwag autora odnośnie systemu gromadzenia danych przez MOFCOM. Ze względu na fakt, że chińskie przedsiębiorstwa wykorzystują raje podatkowe, oficjalne chińskie statystyki nie obejmują pełnego zakresu ZIB w regionie12. Stosowane przez Chiny praktyki znacznie ograniczają zatem możliwość analizy uwarunkowań podejmowanych inwestycji w Ameryce Łacińskiej na podstawie oficjalnych chińskich danych.
Wykres 20 przedstawia strukturę sektorową inwestycji chińskich przedsiębiorstw, opracowaną na podstawie danych the Heritage Foundation (zaprezentowane dane reprezentują inwestycje o wartości 51,9 mld USD). Zdecydowanie najwięcej inwestycji (biorąc pod uwagę kryterium wartości) skierowanych było w badanym okresie ku sektorowi energetycznemu. W jego skład wchodzą inwestycji z wydobycie ropy naftowej oraz gazu
12
Na przykład największa inwestycja podjęta przez chińską KTN w Ameryce Łacińskiej - przejęcie przez Sinopec 40% spółki Repsol w Brazylii za ponad 7 mld USD, została zarejestrowana jako inwestycja z Luksemburga [Chen i Ludeña 2013, Dowsett i Aizhu 2010]. Jest to praktyka powszechnie stosowana na całym świecie, jednakże chińskie przedsiębiorstwa stosują tego typu mechanizmy niezwykle często.
104
ziemnego oraz produkcję energii elektrycznej (odpowiednio 20,25 mld USD, 5,78 mld USD oraz 2,97 mld USD). Drugi najistotniejszy sektor, w którym podejmowane były chińskie ZIB to przemysł metalurgiczny, odpowiadający za ponad 14,5 mld USD. Ponad 85% tej wartości stanowiło wydobycie rud metali, w tym przede wszystkim rudy miedzi oraz żelaza, a także rzadkich metali wykorzystywanych w przemyśle elektronicznym. Z kolei ponad 3 mld USD zostało zainwestowanych w rolnictwo (m.in. systemy nawadniania pól, na których uprawiana jest przede wszystkim soja - Argentyna, Brazylia, Paragwaj). Inwestycje powyżej miliarda USD zostały również podjęte w branży chemicznej, sektorze finansowym oraz przemyśle samochodowym. Około 0,5 mld USD stanowiły projekty realizowane w branży telekomunikacyjnej, natomiast około 150 mln USD w branżę elektroniczną (Technologie). Wykres 20. Struktura sektorowa chińskich ZIB w Ameryce Łacińskiej w latach 2005-2012 (mln USD)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie The Heritage Foundation [2013]
Szeroki zakres branż, którymi zainteresowani byli chińscy inwestorzy pokazuje, że ich motywacje obejmują zarówno projekty resource seeking, market seeking, efficiency
seeking, jak i asset seeking, chociać widoczna jest zdecydowana przewaga inwestycji w
sektory surowcowe. Można przypuszczać, że struktura ta związana jest z rosnącymi potrzebami energetycznymi gospodarki ChRL. Poza tym, raport ECLAC [2013] wskazuje, że inwestycje w sektory związane z eksploatacją zasobów naturalnych należą do najbardziej efektywnych ekonomicznie w Ameryce Łacińskiej, co również może po części tłumaczyć duże zainteresowanie chińskich KTN tym regionem. Warto również dodać, żedać, że
1010 1280 760 3090 14510 29000 650 1620 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000
105
przeciętna wartość inwestycji, według The Heritage Foundatio, to 954 mln USD, choć należy pamiętać, że instytucja ta nie bierze pod uwagę transakcji o wartości poniżej 100 mln USD.