Podsumowanie badań

Niniejsza część pracy ma na celu analizę i ocenę przeprowadzonych po 1992 roku reform polityki inwestycyjnej ChRL. Chociaż przeprowadzone we wczesnych latach osiemdziesiątych próby podjęcia inwestycji zagranicznych kończyły się niepowodzeniami, pozwoliły na zdobycie niezbędnych doświadczeń. Ich efektem były liczne regulacje, które dały podwaliny dla opracowanej w latach 1999-2000 strategii Go Global. Po akcesji Chin do Światowej Organizacji Handlu (2003) wprowadzano szereg rozwiązań mających na celu usprawnienie procesu autoryzacji inwestycji oraz ułatwienie dostępu do wsparcia finansowego ze strony państwa.

Uproszczony model obecnego systemu polityki inwestycyjnej ChRL przedstawia rysunki 4. Narzędzia stosowane przez administrację państwową można podzielić na wspierające, zalecające oraz monitujące (nadzorujące). Narzędzia wspierające obejmują

151

finanse i podatki oraz ryzyko inwestycyjne. Dzięki wykorzystanym instrumentom (m.in. dotacje, kredyty, ubezpieczenia) możliwa jest poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Narzędzia zalecające to przede wszystkim katalogi inwestycji oraz system informacji o krajach goszczących. W zakres monitoringu wchodzą natomiast działania związane z autoryzacją ZIB oraz późniejszą kontrolą inwestycji.

Warto zaznaczyć, że system ten obejmuje zarówno przedsiębiorstwa państwowe, jak i prywatne, które korzystają ze wsparcia rządowego.

Rysunek 4 ukazuje silne oddziaływanie administracji na działania inwestycyjne przedsiębiorstw. Pomimo kilku istotnych przeszkód, które napotykają przedsiębiorstwa na drodze ku ekspansji, mają one (dzięki szerokiemu wachlarzowi instrumentów wspierających) pewną przewagę na tle korporacji z innych krajów rozwijających się.

Rysunek 4. System polityki (strategia) zagranicznych inwestycji bezpośrednich w ChRL.

Źródło: [opracowanie własne]

Rząd chiński w każdym planie pięcioletnim stawia sobie ambitne cele, których realizacja pozwala na podtrzymanie wysokiego wzrostu PKB. Rozwój gospodarczy determinowany jest także przez podejmowane poza granicami ChRL inwestycje. Większe uzależnienie od światowych rynków spowodowało starania rządu, aby rozwijać relacje dyplomatyczne. Zawarte przez ChRL w ostatnich latach bilateralne umowy inwestycyjne,

System polityki ZIB

Narzedzia wsparcia

Finanse/podatki

- dotacje, kredtyy i pożyczki (EXIM Bank, CDB, SWF)

- zwolnienia podatkowe - polityka kursu walutowego

Ryzyko inwestycyjne

- ubezpieczenia (SINOSURE) - umowy inwestycyjne (bilateralne, multilateralne)

Narzędzie zalecające

Wytyczne rządowe/ system wymiany

informacji

- guidance catalogue (państwa i sektory)

- raporty na temat klimatu inwestycyjnegow krajach goszczących

Monitoring

Proces zatwierdzania ZIB (rys.3)

152

porozumienia handlowe oraz wejście ChRL do WTO roku ułatwiły chińskim firmom wejście na zagraniczne rynki.

Ważnym warunkiem podjęcia decyzji o kierunku inwestycji jest także dystans kulturowy. Istnieje niewiele wspólnych elementów łączących Chiny oraz Amerykę Łacińską, mimo tego podmioty chińskie podjęły próbę inwestycji w krajach tego regionu. Wydaje się, że dopóki rynki latynoamerykańskie będą mniej dojrzałe niż rynki krajów rozwiniętych, chińskie chiński rząd będzie nadal podejmowały ryzyko związane z ekspansją w odległych kulturowo gospodarkach [Hitt, Li i Worthington 2005]. Ponadto przełamanie bariery kulturowej potwierdza niejako fakt, że wyznaczone przez cele gospodarcze są w stanie zniwelować wiele przeszkód. Kluczowym dokumentem określającym podejście Chin do Ameryki Łacińskiej był opublikowany w 2008 r. China's Policy Paper on Latin America and

the Caribbean, który określił wzajemne relacje w wielu obszarach. Zgodnie z 2pkt., 2 § IV

rozdziału tego dokumentu (Investment Cooperation): Rząd chiński zachęca i wspiera chińskie

firm o nienagannej reputacji w inwestycjach w takie sektory, jak: produkcja przemysłowa, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, energetyka, surowce mineralne, infrastruktura i sektor usług w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, w celu wspierania rozwoju gospodarczego i społecznego obu stron. [Chinese Government 2012].

Unikatową cechą chińskich ZIB jest to, że wiele z nich skierowanych jest ku konkretnym rynkom, a nawet gałęziom przemysłu. Struktura sektorowa inwestycji w Ameryce Łacińskiej (rozdział 4) odzwierciedla w znacznym stopniu pozycje wymienione w katalogach inwestycji. Czynniki determinujące wybór sektora oraz kraju, w którym podjęta zostaje inwestycja przedstawia rysunek 5. Zdaniem autora, kierunki inwestycji determinowane są przez specyficzne uwarunkowania wewnętrzne w ChRL, które można (na podstawie przeprowadzonej w niniejszej części pracy analizy) skategoryzować w następujący sposób:

• uwarunkowania polityczne, • uwarunkowania finansowe, • uwarunkowania gospodarcze, • uwarunkowania kulturowe.

153

Rysunek 5. Uwarunkowania wewnętrzne kierunków ZIB

Źródło: [Opracowanie własne]

Wyniki analizy polityki inwestycyjnej ChRL w odniesieniu do struktury branżowej oraz wartości ZIB, a także wnioski płynące z przeprowadzonego badania kwestionariuszowego pozwalają na pozytywną weryfikacji hipotezy (H1) mówiącej, że poziom i struktura sektorowa chińskich zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Ameryce Łacińskiej jest wypadkową realizowanej po 1992 roku polityki zagranicznych inwestycji zagranicznych przez ChRL.

Chiński rząd, prowadząc odpowiednią politykę wewnętrzną oraz zagraniczną, zdobywa powoli zaufanie państw oraz instytucji międzynarodowych. Mimo oporu niektórych rynków oraz znacznego dystansu kulturowego między ChRL a Ameryką Łacińską, dotychczasowe działania pozwoliły na względnie swobodne wejście na rynki gospodarek rozwijających się. Model przedsiębiorstwa państwowego i tradycyjnej firmy rodzinnej zorientowanej na rynek krajowy ewoluował na przestrzeni kilku dekad do działającej globalnie nowoczesnej korporacji [Erdener i Shapiro 2005].

5.2. Czynniki związane z krajem goszczącym

Wcześniejsza część rozdziału obejmowała analizę determinant wpływających na poziom i strukturę inwestycji z punktu widzenia kraju Chin, a zatem czynników typu push. Aby uzyskać kompleksowy obraz uwarunkowań ekspansji chińskich przedsiębiorstw niezbędne jest uzupełnienie badań o analizę drugiej grupy determinant – czynników pull. Badania empiryczne dotyczące czynników typu pull w kontekście chińskich ZIB w Ameryce Łacińskiej przeprowadzone przed 2005 rokiem miały charakter głównie opisowy, prawdopodobnie z uwagi na dość niską jakość danych statystycznych oraz niewielkie

Uwarunkowania inwestycji Kierunek inwestycji Zagraniczna inwestycja bezpośrednia Administracja państwowa, banki państwowe Uwarunkowania polityczne polityka wewnętrzna oraz zagraniczna Uwarunkowania finansowe rezerwy walutowe / SWF/fundusze inwestycyjne/ banki Uwarunkowania gospodarcze plany 5-letnie, rozwój przemysłu Uwarunkowania kulturowe bliskość kulturowa (np. bliskość etniczna, religia) Firma państwowa (SOE)

154

znaczenie ekspansji chińskich przedsiębiorstw w odniesieniu do światowych przepływów ZIB. Opracowania wydane w ostatnich latach poświęcają z kolei większą uwagę czynnikom mającym wpływ na lokalizację chińskich inwestycji [Kang i Jiang 2011, Duanmu i Guney 2009, Kolstad i Wiig 2011, Duanmu 2012, Ramasay 2012]. Wnioski płynące z tych prac nie są jednoznaczne. Wśród wielu sprzeczności warto chociażby wspomnieć, że z jednej strony zwraca się uwagę na duże znaczenie środowiska inwestycyjnego, z drugiej strony natomiast eksperci sugerują, że chińskie korporacje deprecjonują wartość wskaźników łatwości prowadzenia interesów czy konkurencyjności gospodarek przyjmujących inwestycje. Uwarunkowania lokalizacji inwestycji chińskich KTN wymagają zatem dalszych badań, z uwzględnieniem węższej grupy krajów. Najważniejszym celem niniejszej części pracy jest w związku z powyższym identyfikacja czynników wpływających atrakcyjność inwestycyjną krajów Ameryki Łacińskiej.