Inne organy wobec polityki transportowej Unii Europejskiej

Powyższy rysunek przedstawia, jak wygląda podział Dyrekcji Generalnej ds. Mobil-ności i Transportu. Widoczny jest tu podział na dyrekcje A, B, C, D i E. Dyrekcja zatrudnia obecnie 427 osób w Brukseli i dzieli pomocniczy personel administracyjny z Dyrekcją ds. Energii. Dotychczas zawsze dysponowała ona budżetem w wysokości około 1,5 miliarda euro, jednak w 2014 roku jest to już 2,87 miliarda euro, który zostanie w znacznej mierze przeznaczony na współfinansowanie infrastruktury europejskiej sieci transportowej (CEF) i badań nad transportem (Horyzont 2020)356.

Dyrekcja Generalna ds. Mobilności i Transportu dąży do wypełnienia swojej misji poprzez:

• przyczynianie się do rozwoju europejskiego rynku wewnętrznego: zapewniając inte-grację wszystkich rodzajów transportu w jeden konkurencyjny systemem zdolny do świadczenia lepszych usług dla obywateli i firm, w przystępnej cenie, przy zachowaniu bezpieczeństwa, ochrony i poprawy praw pasażerów;

• programowanie celów Unii Europejskiej w obszarze mobilności i transportu oraz ochrona jej interesów politycznych i przemysłowych na arenie międzynarodowej w ra-mach organizacji międzynarodowych oraz w relacjach ze strategicznymi partnerami; • ułatwianie budowy rdzenia transeuropejskiej sieci infrastruktury UE jako szkieletu

multimodalnego zrównoważonego systemu transportu, który może zapewnić szybkie, niedrogie i niezawodne rozwiązania komunikacyjne, służyć jako transkontynentalne korytarze europejskie, a także na potrzeby ośrodków miejskich;

• opracowanie agendy innowacji: wspieranie rozwoju i upowszechnienia nowej generacji technologii zrównoważonego transportu, szczególnie dla zintegrowanych systemów zarządzania ruchem i pojazdów niskoemisyjnych357.

5.1.3. Inne organy wobec polityki transportowej Unii Europejskiej

Europejski Komitet Ekonomiczno ‑Społeczny (European Economic and Social

Committee)

Europejski Komitet Ekonomiczno ­Społeczny to organ konsultacyjny Unii Europej-skiej. Komitet, utworzony w 1957 roku, zapewnia fachowe doradztwo na rzecz głównych instytucji UE (Komisji Europejskiej, Rady UE, Parlamentu Europejskiego). Czyni to, spo-rządzając opinie w sprawie propozycji legislacyjnych UE oraz opinie z inicjatywy własnej,

356 Strona internetowa Research Europe, http://www.research ­europe.com/index.php/2011/08/matthias ­ruete­

director ­general­dg ­mobility­and ­transport/ [dostęp: 9.07.2014].

357 Oficjalna strona internetowa Komisji Europejskiej:http://ec.europa.eu/dgs/transport/doc/2014 ­05­27­

ROZDZIAŁ 5 • ASPEKT INSTYTUCJONALNY POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ

dotyczące kwestii, którymi zdaniem Komitetu należy się zająć. Jedną z jego głównych ról jest budowanie pomostu między instytucjami UE a zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim.

W Komitecie Ekonomiczno ­Społecznym działa Sekcja Transportu, Energii, Infra-struktury i Społeczeństwa Informacyjnego (TEN) (Transport, energy, infrastructure and

information society section (TEN)). Obejmuje ona pełny zakres zagadnień związanych

z różnymi środkami transportu, różnych form produkcji energii, głównych sieci infrastruk-tury, społeczeństwa informacyjnego i usług użyteczności publicznej.

W celu przygotowania opinii sekcja nawiązuje bliskie kontakty z różnymi instytucjami UE i wszystkimi reprezentatywnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, których dotyczy postępowanie. Kontakty te są ustalane poprzez posiedzenia sekcji i grup studyjnych. Sekcja TEN odgrywa aktywną rolę w dogłębnej analizie istotnych nowych obszarów polityki, przyjmując również kilka opinii z własnej inicjatywy. Sekcja TEN organizuje przesłucha-nia w sprawie kluczowych kwestii i wysyła swoich przedstawicieli do udziału w różnego rodzaju imprezach organizowanych w całej UE oraz w sąsiednich państwach. Ponadto w sekcji TEN zostały utworzone dwie stałe grupy badawcze w celu identyfikowania oraz promowania oczekiwań europejskiego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, a także monitorowania i zapewnienia stałego wsparcia w toczącej się debacie na poziomie europejskim, jak również do współpracy z Komisją Europejską i innymi instytucjami.

Komitet Regionów (Committee of the Regions)

Komitet Regionów jest organem doradczym reprezentującym samorządy lokalne i regio-nalne w Unii Europejskiej. Zadaniem Komitetu Regionów (KR) jest wypowiadanie się na temat aktów prawnych UE z perspektywy lokalnej i regionalnej. Komitet sporządza w tym celu sprawozdania (opinie) dotyczące wniosków legislacyjnych Komisji. Na mocy traktatu lizbońskiego Komisja Europejska ma obecnie obowiązek zasięgania opinii samorządów regionalnych i lokalnych oraz ich stowarzyszeń w całej UE już na etapie poprzedzającym proces legislacyjny. Komitet Regionów, jako organ reprezentujący samorządy lokalne i regionalne, jest głęboko zaangażowany w tę procedurę. Komisja jest zobowiązana do ponownego zasięgnięcia opinii Komitetu Regionów po przedstawieniu wniosku legislacyj-nego, jeżeli wniosek ten dotyczy jednego z wielu obszarów polityki mających bezpośredni wpływ na samorządy lokalne i regionalne. Artykuł 263 TFUE potwierdza zaś kompeten-cje Komitetu Regionów do wnoszenia skarg do Trybunału Sprawiedliwości w zakresie zapewnienia ochrony jego prerogatyw.

Instytucjonalnie Komitet Regionów liczy obecnie 353 członków (z których każdy ma zastępcę) ze wszystkich 28 państw UE. Członkowie Komitetu i ich zastępcy są mia-nowani na pięcioletnią kadencję przez Radę działającą na wniosek państw UE. Każdy kraj

ROZDZIAŁ 5 • ASPEKT INSTYTUCJONALNY POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ

wybiera swoich członków zgodnie z własną procedurą, jednak skład każdej z delegacji odzwierciedla polityczną, geograficzną i regionalną bądź lokalną sytuację danego kraju. Członkowie Komitetu są pochodzącymi z wyboru przedstawicielami władz regionalnych lub lokalnych albo pełnią kluczowe funkcje w takich władzach w swoich regionach. Komi-tet Regionów odbywa w ciągu roku pięć sesji plenarnych, podczas których określa ogólne kierunki polityki i przyjmuje opinie.

W Komitecie działa sześć komisji, które zajmują się zagadnieniami z różnych ob-szarów polityki i przygotowują opinie poddawane pod dyskusję podczas sesji plenarnych. Komisje te odpowiadają kolejno za:

• spójność terytorialną,

• politykę gospodarczą i społeczną,

• edukację, badania naukowe oraz kwestie dotyczące młodzieży, • środowisko, zmiany klimatu i energię,

• obywatelstwo, sprawowanie rządów oraz sprawy instytucjonalne i zewnętrzne, • zasoby naturalne.

Komitet przyjmuje również rezolucje w sprawach politycznych najwyższej wagi. Znajdują się w nim przedstawiciele czterech grup politycznych, odpowiadających głównym europejskim typom ugrupowań politycznych.

Komitet Regionów organizuje swoje prace za pomocą wewnętrznych komisji, spe-cjalizujących się w rożnych obszarach tematycznych. Istnieje siedem takich komisji:

1. Komisja Obywatelstwa, Sprawowania Rządów, Spraw Instytucjonalnych i Zewnętrz-nych (CIVEX),

2. Komisja Polityki Spójności Terytorialnej (COTER), 3. Komisja Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS),

4. Komisja Edukacji, Młodzieży, Kultury i Badań Naukowych (EDUC), 5. Komisja Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE),

6. Komisja Zasobów Naturalnych (NAT),

7. Komisja Spraw Finansowych i Administracyjnych (CAFA).

Komisje przygotowują projekty opinii oraz organizują konferencje i seminaria do-tyczące tematów, którymi się zajmują. W każdej komisji zasiada około 100 członków, a obsługują je sekretariaty należące do struktur administracyjnych Komitetu.

Komisja Polityki Spójności Terytorialnej (Commission for territorial cohesion po‑

licy (COTER)) daje przedstawicielom władz lokalnych i regionalnych szansę omówienia

planowania i wdrażania tych polityk i zapewnienie, że ich obawy i spostrzeżenia są brane pod uwagę przez inne instytucje europejskie. Zakres jej działań to:

• spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, • fundusze strukturalne,

ROZDZIAŁ 5 • ASPEKT INSTYTUCJONALNY POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ

• polityka miejska, • odbudowa,

• transport i transeuropejskie sieci transportowe, • makroregiony,

• współpraca terytorialna (w tym EWT)358.

Europejski Bank Inwestycyjny (European Investment Bank)

Europejski Bank Inwestycyjny, którego kompetencje określa TFUE oraz Statut zawarty w protokole 5 dołączonym do Traktatu z Lizbony, nie należy do głównych instytucji wy-mienionych w TUE, ale niewątpliwie jest częścią systemu instytucji finansowych Unii

Europejskiej359. Bank pozyskuje środki finansowe na rynkach kapitałowych i pożycza

je, naliczając niskie stopy procentowe, z przeznaczeniem na projekty służące poprawie infrastruktury, dostaw energii lub norm środowiskowych – zarówno w Unii Europejskiej, jak i w krajach sąsiedzkich lub rozwijających się. Europejski Bank Inwestycyjny wspiera projekty w państwach Unii oraz inwestuje w przyszłych państwach członkowskich i w kra-jach partnerskich. Bank zamiast wykorzystywać środki z unijnego budżetu, pozyskuje je na rynkach kapitałowych. Pożyczki udzielane są na korzystnych warunkach na projekty zgodne z celami polityki Unii Europejskiej. Europejski Bank Inwestycyjny prowadzi dzia-łalność nienastawioną na zysk i udziela pożyczek, których oprocentowanie jest zbliżone do kosztów pozyskania pieniędzy. Europejski Bank Inwestycyjny świadczy następujące usługi:

• pożyczki: udzielane na opłacalne programy wydatków lub projekty w sektorze pu-blicznym i prywatnym. Beneficjentami są zarówno duże korporacje, jak i małe przed-siębiorstwa lub samorządy;

• pomoc techniczna: udzielana przez zespół składający się z ekspertów w dziedzinie eko-nomii, inżynierów i specjalistów; stanowi uzupełnienie mechanizmów finansowania EBI; • gwarancje: dostępne dla szerokiego grona podmiotów, np. banków, firm leasingowych,

instytucji gwarancyjnych, funduszy gwarancji wzajemnych, spółek celowych i innych; • kapitał podwyższonego ryzyka: wnioski o kapitał podwyższonego ryzyka należy

kie-rować bezpośrednio do pośrednika.

Około 90% pożyczek jest udzielanych na programy i projekty realizowane w Unii Europejskiej360. Europejski Bank Inwestycyjny udziela pożyczek zgodnie z następującymi sześcioma celami priorytetowymi, określonymi w jego planie operacyjnym:

358 Oficjalna strona internetowa Komitetu Regionów, http://cor.europa.eu/pl/activities/commissions/Pages/

cor­commissions.aspx?comm=COTER [dostęp: 20.06.2016].

359 M. M. Kenig­Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii…, op. cit., s. 138.

360 Oficjalna strona internetowa Unii Europejskiej,

ROZDZIAŁ 5 • ASPEKT INSTYTUCJONALNY POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ

• spójność i konwergencja,

• wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), • zrównoważenie środowiskowe,

• wdrażanie inicjatywy Innowacje 2010 (i2i),

• rozwój transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych (TEN), • zrównoważony, konkurencyjny i bezpieczny sektor energetyki.

Europejski Bank Inwestycyjny wspiera politykę Unii Europejskiej w dziedzinie roz-woju i współpracy z krajami partnerskimi. Udziałowcami jest 28 państw Unii. Europejski Bank Inwestycyjny wspiera projekty, które w istotny sposób mogą przyczynić się do wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, spójności terytorialnej i zrównoważonego rozwo-ju środowiska w Europie i poza nią. Działania EBI oscylują wokół sześciu priorytetów, zgodnie z definicją w planie operacyjnym:

• małe i średnie przedsiębiorstwa i średniej kapitalizacji: twórców 80% nowych miejsc pracy, • rozwój regionalny: w celu rozwiązania nierówności gospodarczych i społecznych, • zrównoważony rozwój: w tym zarówno działania na rzecz klimatu i inwestycji w

śro-dowisku miejskim jak i śrośro-dowisku naturalnym,

• innowacje: propagowanie umiejętności i innowacji na każdym poziomie,

• sieci transeuropejskie: powiązanie infrastruktury w Europie, przede wszystkim w transporcie, • energia: budowanie konkurencyjności i bezpieczeństwa dostaw.

Europejski Bank Inwestycyjny pomaga budować połączenia komunikacyjne w śro-dowiskach międzynarodowym, krajowym, regionalnym oraz w skupiskach. Celem tej polityki UE jest promowanie:

• handlu transgranicznego i wewnętrznego, • mobilności na rynku pracy,

• środków transportu przyjaznych dla środowiska, • integracji społecznej,

• rozwoju regionalnego.

Projekty są finansowane na różne sposoby, a samo finansowanie posiada następujące cechy: • kredyty długoterminowe, o terminie zapadalności 30 lat,

• korzystne warunki,

• budowa zaufania – wsparcie zachęca inne prywatne i publiczne inwestycje, • kształtowanie – możemy dostosować finansowanie do zwiększenia elastyczności, • partnerstwo – duże doświadczenie z finansowania publiczno ­prywatnego partnerstwa (PPP), • lending – wypożyczanie bezpośrednio do dużych projektów i poprzez pośredników, dla mniejszych operacji; projekty sklasyfikowane jako sieci transeuropejskie mogą otrzymać dodatkową pomoc361,

361 Oficjalna strona internetowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, http://www.eib.europa.eu/products/

ROZDZIAŁ 5 • ASPEKT INSTYTUCJONALNY POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ

• finansowanie strukturalne,

• instrument gwarancji kredytowych dla projektów transeuropejskich sieci transporto-wych (LGTT),

• pokrycie niedoboru dochodów z niższych niż przewidywane natężenia ruchu, • fundusz inwestycyjny – wspieranie funduszy finansowania ze źródeł publicznych i/lub

pry-watnych, takich jak Fundusz Marguerite i Europejski Fundusz Efektywności Energetycznej.

5.2. Rola organów wyspecjalizowanych w polityce transportowej