4.5. Prawo międzynarodowe a polityka transportowa Unii Europejskiej
W związku z tym, że Unia Europejska jest podmiotem prawa międzynarodowego,
po-siada ona prawo zawierania umów międzynarodowych313. O ile współcześnie nie budzi
to kontrowersji, to kompetencje EWG w tej dziedzinie były początkowo przedmiotem sporów w doktrynie, a nawet przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, m.in. w orzeczeniu wydanym w sprawie 22/70: „[…] Wspólnota posiada kompetencje do wchodzenia w stosunki umowne z państwami trzecimi w całej sferze zadań określonych przez traktat. To uprawnienie wyrasta nie tylko z wyraźnego upoważ-nienia przez traktat, lecz może również wypływać z innych postanowień traktatu i ak-tów przyjętych przez organy Wspólnot w zakresie dopuszczalnym przez postanowienia traktatu […]”314.
Jak już wspominano wcześniej, w systemie aktów prawnych Unii Europejskiej mamy do czynienia z dwiema kategoriami: prawem pierwotnym, do którego możemy zakwali-fikować m.in. traktaty założycielskie, protokoły do traktatów, ogólne zasady prawa, oraz prawem pochodnym, czyli aktami prawnymi przyjmowanymi przez instytucje Unii Eu-ropejskiej, np. rozporządzeniami czy dyrektywami. Umowy międzynarodowe zawierane przez Unię Europejską znajdują się między prawem pierwotnym a prawem pochodnym i nie należą do żadnej z tych kategorii, jednakże, jak stanowi art. 216 ust. 2 TFUE, umowy międzynarodowe zawarte przez Unię wiążą jej instytucje oraz państwa członkowskie. Co
więcej, jak zostało potwierdzone w słynnym orzeczeniu Haegeman315, umowy
międzyna-rodowe zawierane przez Unię Europejską stanowią „integralną część prawa unijnego”316.
Tak więc Unia Europejska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego, czego logiczną konsekwencją jest obowiązek wykładni prawa unijnego zgodnie z prawem mię-dzynarodowym317.
Zgodnie zaś z treścią art. 21 rozdziału I tytułu V TUE „Działania Unii na arenie międzynarodowej oparte są na zasadach, które leżą u podstaw jej utworzenia, rozwoju i rozszerzenia oraz które zamierza wspierać na świecie: demokracji, państwa prawnego,
313 M. Rewizorski, Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, Difin S.A., Warszawa 2011, s. 18;
J. Barcz, Zasadnicze reformy strukturalne ustroju Unii Europejskiej, [w:] Traktat z Lizbony. Główne
reformy ustrojowe w Unii Europejskiej, J. Barcz (red.), Urząd Komitetu Integracji Europejskiej,
War-szawa 2008, s. 60–61; M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo Europejskie, Wydawnictwo C.H. Beck, WarWar-szawa 2011, s. 10–11; M. M. KenigWitkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2015, s. 32–33. Więcej na ten temat: M. Rewizorski, Unia Europejska w stosunkach
międzynarodowych, Difin S.A., Warszawa 2011, s. 17 i nn.
314 Sprawa 22/70, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Radzie Wspólnot Europejskich, wyrok z dnia
31 marca 1971 r.
315 Sprawa 181/73, R&V Haegeman przeciwko Belgii, wyrok z dnia 30 kwietnia 1974 r.
316 “The provisions of the agreement, from the coming into force thereof, form an integral part of community law”.
317 A. Sołtys, Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewnienia
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasad równości i solidarności oraz poszanowania zasad Karty Naro-dów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego. Unia dąży do rozwijania stosunków i budowania partnerstwa z państwami trzecimi oraz z organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi lub światowymi, które wyznają zasady, o których mowa w akapicie pierw-szym. Sprzyja ona wielostronnym rozwiązaniom wspólnych problemów, w szczególno-ści w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych”. Tak jasno określony zakres zadań i celów Unii Europejskiej w dziedzinie stosunków zagranicznych pozwala stwierdzić, że niejednokrotnie umowy międzynarodowe są instrumentem pomagającym Unii Europej-skiej osiągnąć jej cele polityczne. Umowy międzynarodowe zawierane przez Unię mogą dotyczyć szerokich zagadnień (jak handel, współpraca i rozwój) lub konkretnych dziedzin polityki (jak wyroby tekstylne, rybołówstwo, cła, transport, nauka, technika)318. Unia Eu-ropejska negocjuje i zawiera umowy międzynarodowe zarówno z państwami spoza Unii Europejskiej, jak i z organizacjami międzynarodowymi (np. WTO, ONZ). W niektórych dziedzinach Unia Europejska ma wyłączną kompetencję do zawierania umów międzyna-rodowych, może też podpisywać umowy międzynarodowe w kwestiach, w których dzieli kompetencje z państwami członkowskimi (np. w sprawach zagranicznych czy właśnie w dziedzinie polityki transportowej)319.
Naturalnie transgraniczny wymiar transportu sprawia, że również polityka transporto-wa Unii Europejskiej ma wymiar międzynarodowy. W obszarze tym stosotransporto-wany jest szeroki wachlarz inicjatyw, obejmujący wszystkie rodzaje transportu i aktywności, które różnią się w zależności od kraju lub regionu. Głównym celem zasad współpracy międzynarodowej Unii Europejskiej w dziedzinie transportu jest rozbudowywanie zasad rynku wewnętrz-nego, co odbywa się w szczególności poprzez pracę w międzynarodowych organizacjach (ICAO, IMO, OTIF, OSJD, EKG ONZ, międzynarodowe komisje rzeczne), zapewnianie bezpieczeństwa dla Europy, a także dbanie o standardy środowiskowe i wzmocnienie dia-logu w sprawie transportu z najważniejszymi partnerami320. W tym kontekście otwieranie rynków krajów spoza Unii Europejskiej na wolną, niczym niezaburzoną konkurencję i rozwiązania nienaruszające równowagi ekologicznej w usługach transportowych, pro-dukcyjnych i inwestycyjnych to priorytety postawione przez Unię. Kluczowym celem
318 J. Szymański, Relacje traktatowe z Rosją po przystąpieniu Polski do UE, „Białostockie Studia Prawnicze”,
z. 9, Temida 2011, s. 58.
319 Na przykład gdy umowa wpływa na wspólne unijne przepisy lub gdy jest potrzebna Unii Europejskiej
do wykonywania jej uprawnień wewnętrznych. Jeżeli Unia Europejska przyjęła szczegółowe wspólne przepisy (np. celne), państwa członkowskie nie mogą już podpisywać z państwami trzecimi umów, które dotyczyłyby tych przepisów. W takich sytuacjach Unia Europejska ma kompetencję wyłączną i działa w imieniu wszystkich państw członkowskich.
320 Biała księga: Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia
konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, Bruksela, dnia 4.02.2009, KOM (2009) 44,
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
Unii Europejskiej jest także rozszerzenie transportu i zasad infrastrukturalnych na kraje z nią sąsiadujące. Komisja postawiła sobie za cel wdrożenie elastycznych strategii w celu podtrzymania roli Unii Europejskiej jako dyktatora standardów w sektorze transportu321. Z perspektywy Unii Europejskiej współpraca w zakresie zarówno transportu, jak i łączności oraz telekomunikacji przyczynia się do rozwoju gospodarczego partnera i może być środ-kiem do wspierania dialogu oraz punktem wyjścia dla współpracy regionalnej. Przykłado-wo, budowanie na Wschodzie bezpiecznego i zrównoważonego systemu transportowego, podłączonego do Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TENT), jest kluczem do wzrostu gospodarczego między partnerami sąsiadującymi oraz Unią Europejską. Stąd też zasadnym jest rozszerzenie zakresu sieci TENT, obejmując nim wschodnich partnerów i wspólnie z międzynarodowymi instytucjami finansowymi i innymi partnerami promowanie nie-zbędnych inwestycji w tak rozszerzonej sieci. Na południu działania Unii Europejskiej opierają się głównie na realizacji Regionalnego Planu Śródziemnomorskiego 2014–2020, adresowanego zarówno go gałęzi transportu morskiego, lotniczego, kolejowego, drogowe-go, jak i transportu miejskiego. Wspólna przestrzeń lotnicza w regionie jest promowana głównie poprzez implementację podpisanych do tej pory z Gruzją, Izraelem, Jordanią, Mołdawią i Marokiem (i blisko sfinalizowania z Ukrainą) umów międzynarodowych oraz
poprzez negocjowanie nowych umów322. Wśród celów Unii w obszarze transportu
mię-dzynarodowego odnajdujemy również te dotyczące zawarcia umów międzynarodowych z kluczowymi partnerami gospodarczymi spoza regionu: Brazylią, Chinami, Indiami, Rosją, Koreą Południową itd.323
Oddziaływanie umów międzynarodowych jest szczególnie istotne w podsektorach transportu morskiego i transportu lotniczego, w których znaczną część rynku usług stano-wią usługi transportowe realizowane między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami trzecimi. Przykładowo, w obszarze transportu lotniczego wydane zostało nawet rozporządzenie dotyczące prowadzenia przez Komisję Europejską negocjacji oraz wykonywania umów międzynarodowych dotyczących warunków świadczenia usług trans-portu lotniczego między tymi krajami a państwami członkowskimi324. W obszarze trans-portu morskiego natomiast podstawowe znaczenie mają akty prawne przyjmowane przez
Międzynarodową Organizację Morską325. Wpływ umów międzynarodowych na politykę
321 Tłumaczenie własne na podstawie danych zawartych na oficjalnej stronie internetowej Komisji
Europej-skiej: http://ec.europa.eu/transport/themes/international/index_en.htm [dostęp: 23.04.2016].
322 Na podstawie: Join communication to the European Parliament, the Council, the European Economic and
Social Committee and the Committee of the Regions, Review of the European Neighbourhood Policy, SWD (2015) 500 final, Brussels, 18.11.2015, JOIN (2015) 50, final.
323 Biała księga: Plan utworzenia jednolitego…, op. cit.
324 Rozporządzenie (WE) nr 847/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
negocjacji i wykonywania umów dotyczących usług lotniczych między Państwami Członkowskimi
a państwami trzecimi,Dz.Urz. UE 2004 L 157/7.
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
transportową jest na tyle duży, że można mówić o kształtowaniu się również „zewnętrznej polityki transportowej”326.
Obecnie Unia Europejska jest stroną 43 umów międzynarodowych, konwencji i po-rozumień w dziedzinie transportu, o których wydaje się, iż niedostatecznie dużo mówi się w nauce prawa europejskiego 327. Są to (w porządku chronologicznym):
1. Exchange of Letters between Mr Walter Hallstein, President of the Commission of the European Community, and Mr Jacques Fouques Duparc, Chairman of the Central Commission for the Navigation of the Rhine, on cooperation between the EEC and the Central Commission for the Navigation of the Rhine, Dz.U. 53, 4.08.1961. 2. European Agreement concerning the work of crews of vehicles engaged in
interna-tional road transport (AETR) – Protocol of Signature, Dz.U. L 95, 8.04.1978.
3. Konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowa-niem karnetów TIR (Konwencja TIR), Dz.U. L 252, 14.09.1978.
4. Umowa w sprawie Międzynarodowych Okazjonalnych Przewozów Pasażerów Auto-karami i Autobusami (ASOR), Dz.U. L 230, 5.08.1982.
5. Agreement between the European Economic Community and the Government of the United States of America concerning the application of the GATT Agreement on Trade in Civil Aircraft on trade in large civil aircraft, Dz.U. L 301, 17.10.1992. 6. Agreement in the form of an exchange of letters replacing the Exchange of Letters
between the European Economic Community (‘the Community’) and Hungary on land transport infrastructure signed in Brussels on 16 December 1991, Dz.U. L 407, 31.12.1992.
7. Agreement in the form of an exchange of letters amending the Exchange of Letters between the European Economic Community (‘the Community’) and Hungary con-cerning transit signed in Brussels on 16 December 1991, Dz.U. L 407, 31.12.1992. 8. Agreement in the form of an exchange of letters amending the exchanges of let-ters between the Community and the Czech and Slovak Federal Republic concerning transit signed in Brussels on 16 December 1991, Dz.U. L 407, 31.12.1992.
9. Agreement between the European Economic Community and the Republic of Slo-venia in the field of transport – Declarations by SloSlo-venia – Joint Declaration, Dz.U. L 189, 29.07.1993.
10. Agreement on the European Economic Area – Protocol 19 on maritime transport, Dz.U. L 1, 3.01.1994.
11. Porozumienie w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Rumunią dotyczące tranzytu, Dz.U. L 357, 31.12.1994.
326 A. Jurkowska, T. Skoczny (red.), Polityki Unii Europejskiej: Polityki Sektorów Infrastrukturalnych,
„Aspekty prawne”, t. 27, wyd. 1, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, 2010, s. XXVIII 20.
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
12. Porozumienie w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Rumunią dotyczące śródlądowej infrastruktury transportowej Dz.U. L 357, 31.12.1994.
13. Porozumienie w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Bułgarią dotyczące lądowej infrastruktury transportowej, Dz.U. L 358, 31.12.1994.
14. Porozumienie w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Bułgarią dotyczące ruchu tranzytowego, Dz.U. L 358, 31.12.1994.
15. Agreement in the form of an Exchange of Letters between the European Community and the Republic of Lithuania on maritime transport, Dz.U. L 51, 20.02.1998.
16. Porozumienie między Wspólnotą Europejską, Europejską Agencją Kosmiczną i Euro-pejską Organizacją do Spraw Bezpieczeństwa Nawigacji Lotniczej w sprawie wkładu europejskiego w rozwój Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (GNSS), Dz.U. L 194, 10.07.1998.
17. Konwencja o ujednostajnieniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r., Dz.U. z 2007 r. nr 87 poz. 235.
18. Umowa między Wspólnotą Europejską a Republiką Bułgarii, ustanawiająca określo-ne warunki dla drogowego przewozu towarów oraz wspierania transportu kombino-wanego, Dz.U. L 108, 18.04.2001.
19. Agreement between the European Community and the Republic of Hungary estab-lishing certain conditions for the carriage of goods by road and the promotion of com bined transport, Dz.U. L 108, 18.04.2001.
20. Umowa w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów auto-karami i autobusami (Umowa INTERBUS), Dz.U. L 321, 26.11.2002.
21. Porozumienie w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Byłą Jugo-słowiańską Republiką Macedonii dotyczące systemu ekopunktów stosowanego w ru-chu tranzytowym Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii przez Austrię od dnia 1 stycznia 1999 roku, Dz.U. L 75, 21.03.2003.
22. Umowa w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Republi-ką Chorwacji dotycząca systemu ekopunktów stosowanego w chorwackim ru-chu tranzytowym przez Austrię od dnia 1 stycznia 2003 roku, Dz.U. L 150, 18.06.2003.
23. Umowa między Wspólnotą Europejską a Rządem Kanady o przetwarzaniu zaawan-sowanych informacji o pasażerach oraz zapisu danych dotyczących nazwiska pasaże-ra, Dz.U. L 82, 21.03.2006.
24. Umowa między Wspólnotą Europejską a Republiką Bułgarii dotycząca pewnych as pektów usług lotniczych, Dz.U. L 136, 24.05.2006.
25. Umowa między Wspólnotą Europejską a Republiką Chorwacji dotycząca pewnych aspektów usług lotniczych, Dz.U. L 136, 24.05.2006.
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
26. Umowa pomiędzy Wspólnotą Europejską a rządem Malezji dotycząca pewnych aspe k tów usług lotniczych, Dz.U. L 94, 4.04.2007.
27. Umowa między Wspólnotą Europejską a rządem Republiki Kirgiskiej dotycząca pewnych aspektów usług lotniczych, Dz.U. L 179, 7.07.2007.
28. Umowa między Wspólnotą Europejską a Republiką Malediwów dotycząca pewnych aspektów usług lotniczych, Dz.U. L 200M, 1.08.2007.
29. Umowa między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarza-niu i przekazywaprzetwarza-niu przez przewoźników lotniczych danych dotyczących przelotu pasażera (PNR) do Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego Stanów Zjedno-czonych (DHS) (Umowa PNR z 2007 r.), Dz.U. L 204, 4.08.2007.
30. Umowa między Wspólnotą Europejską a Republiką Panamy dotycząca pewnych as pektów przewozów lotniczych, Dz.U. L 106, 16.04.2008.
31. Umowa między Wspólnotą Europejską a Rządem Australii dotycząca pewnych as pek tów usług lotniczych, Dz.U. L 149, 7.06.2008.
32. Umowa między Unią Europejską a Australią o przetwarzaniu i przekazywaniu przez przewoźników lotniczych australijskiej służbie celnej danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) pochodzących z Unii Europejskiej Dz.U. L 213, 8.08.2008. 33. Konwencja o zabezpieczeniach międzynarodowych na wyposażeniu ruchomym
Dz.U. L 121, 15.05.2009.
34. Umowa między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie uproszczenia kontroli i formalności przy przewozie towarów oraz środków bezpie-czeństwa stosowanych przez organy celne, Dz.U. L 199, 31.07.2009.
35. Porozumienie o współpracy między Unią Europejską a Organizacją Międzynarodo-wego Lotnictwa Cywilnego określające ogólne ramy zacieśnionej współpracy, Dz.U. L 232, 9.09.2011.
36. Umowa dodatkowa między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, Islandią, z drugiej strony, i Królestwem Norwegii, z trzeciej strony, w sprawie stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Amery-ki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony, Dz.U. L 283, 29.10.2011.
37. Umowa o transporcie lotniczym, Dz.U. L 283, 29.10.2011.
38. Umowa między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Unią Europejską o wykorzysty-waniu danych dotyczących przelotu pasażera oraz przekazywykorzysty-waniu takich danych do Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego Stanów Zjednoczonych, Dz.U. L 215, 11.08.2012.
39. Umowa o wspólnym obszarze lotniczym między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a Republiką Mołdawii, Dz.U. L 292, 20.10.2012.
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
40. Umowa między Unią Europejską oraz Europejską Organizacją ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej ustanawiająca ogólne ramy ściślejszej współpracy, Dz.U. L 16, 19.01.2013.
41. Eurośródziemnomorska umowa lotnicza między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a rządem Państwa Izrael, z drugiej strony, Dz.U. L 208, 2.08.2013.
42. Umowa między Unią Europejską a Rządem Demokratyczno Socjalistycznej Repu-bliki Sri Lanki dotycząca pewnych aspektów przewozów lotniczych, Dz.U. L 49, 22.02.2013.
43. Umowa między Unią Europejską a Międzyrządową Organizacją Międzynarodo-wych Przewozów Kolejami w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) z dnia 9 maja 1980 r., zmienionej protokołem wileńskim z dnia 3 czerwca 1999 r., Dz.U. L 51, 23.02.2013.
Zewnętrzne działania Unii są nie tylko charakteryzowane przez jej wpływ na sytu-ację międzynarodową, ale także przez jej możliwości i umiejętności do odpowiadania na tę sytuację. Dotychczas uważano, że Unia Europejska w tym zakresie posiada dość dużą autonomię, jednakże przez lata jej zależność od rozwoju światowego stała się coraz bardziej zauważalna. Prawo międzynarodowe zaczęło odgrywać istotną rolę nie tylko w zewnętrz-nych relacjach Unii, ale także w jej wewnętrznym porządku prawnym328. Każde przystą-pienie do organizacji międzynarodowej albo zawarcie porozumienia międzynarodowego wpływa na porządek prawny Unii Europejskiej, a powstałe na tej podstawie dokumenty stają się integralną częścią jej porządku prawnego.
Rozważając kwestie powiązania polityki transportowej Unii Europejskiej i prawa międzynarodowego, należy wspomnieć również o zwyczaju międzynarodowym. Ogólne zasady prawa (o których mowa w rozdziale 2) są kategorią szeroko omawianą w doktrynie oraz stosowaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jako jedna z podstaw orzekania. Natomiast prawo zwyczajowe (inaczej niż w prawie międzynarodowym pu-blicznym) w obrębie prawa unijnego jest kategorią o wąskim zakresie. W praktyce unijnej funkcjonuje zaledwie kilka wykształconych norm zwyczajowych, a w doktrynie często jest to temat pomijany przez autorów. Warto zatem zwrócić uwagę na to, że pomimo panują-cego w doktrynie prawa unijnego poglądu, iż Unia Europejska stanowi odrębny porządek prawny, niezależny zarówno od prawa międzynarodowego, jak i od prawa poszczególnych państw członkowskich system ten jest powiązany z prawnomiędzynarodowym porządkiem prawnym. Potwierdza to zarówno orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europej-skiej, jak i natura prawna Unii EuropejEuropej-skiej, funkcjonującej w systemie prawa międzyna-rodowego. Poza tym, że zasady międzynarodowego prawa zwyczajowego stanowią część
328 R. A. Wessel, S. Blockmans, The Legal Status and influence of Decisions of International Organizations
ROZDZIAŁ 4 • SYSTEMATYKA PODSTAW PRAWNYCH POLITYKI TRANSPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ
unijnego porządku prawnego, w Unii Europejskiej występuje również prawo zwyczajowe,
będące efektem praktyki państw członkowskich UE329. Wobec powyż szego, pomimo że
w dziedzinie polityki transportowej nie dostrzegamy odrębnego, wy kształconego zwycza-ju, to ze względu na swój międzynarodowy charakter i działania Unii Europejskiej w tej dziedzinie, których obrazem są zawarte a wskazywane wyżej umowy międzynarodowe, należałoby ów zwyczaj mieć również na uwadze.