UWARUNKOWANIA KONSUMPCJI W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W KONTEKŚCIE SYTUACJI GOSPODRCZEJ W POLSCE
3.2 Kształtowanie się cen towarów i usług konsumpcyjnych
Kształtowanie się cen w istotny sposób wpływa na przebieg procesów ekonomicznych w gospodarce. Dla uczestników rynku poziom cen stanowi informację, na podstawie której mogą określić, jakie zachowanie w danej sytuacji jest optymalne. Sprowadza się to do sytuacji, w której zgodnie z prawem popytu, wraz ze wzrostem cen wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych spadają, a wraz ze spadkiem cen wydatki te rosną. Oczywiści należy pamiętać o istnieniu paradoksów, które powodują odstępstwa od tej reguły.
We współczesnych gospodarkach krajów obserwować można ciągły wzrost cen większości towarów i usług konsumpcyjnych. W polskiej gospodarce odnotowany w latach 90-tych XX wieku silny wzrosty cen produktów konsumpcyjnych wyraźnie został ograniczony w pierwszej dekadzie XXI236. Jednak wraz z rozpoczęciem się w 2008 roku kryzysu gospodarczego na świecie, w Polsce już w latach następnych zauważyć można było, że wskaźnik cen przyjmował wartości wyże aniżeli w latach 2005-2007. Nie były to jednak różnice aż tak znaczne (wykres 3.2).
Wykres 3.2 Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych HICP w Polsce na tle średniej UE27 w latach 2005-2012 (w%).
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych EUROSTAT, HCIP- inflation rate. Annual average rate of change ( in %), dokument elektroniczny na
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tec00118&plugin=1 (dostęp dnia 10.12.2014).
Jak wynika z analizy danych Eurostatu wskaźnik cen w Polsce w latach 2005-2012 w większości badanych lat kształtował się powyżej przeciętnego poziomu cen UE-27. Stosunkowo wyrównany wskaźnik cen odnotowano jedynie w roku 2005 (Polska-2,2; UE27-2,3) i 2007 (Polska – 2,6; UE27-2,4). Największa różnica pomiędzy średnim poziomem cen w Polsce i UE-27 wystąpiła w roku 2009 i wyniosła 3 punkty procentowe (Polska – 4,0; UE27-1,0). Wysoką różnicę obserwować można było także w roku 2011 i 2012, która wyniosła odpowiednio 0,8 (Polska – 3,9; UE27-3,1) i 0,9 (Polska – 3,7;
236 U. Grzega, Oznaki kryzysu gospodarczego …., op. cit., s. 30.
2,3 2,3 2,4 3,7 1,0 2,1 3,1 2,6 2,2 1,3 2,6 4,2 4,0 2,7 3,9 3,7 0 1 2 3 4 5 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 UE27 Polska
108
2,6) punktu procentowego. W pozostałych latach badanego okresu różnica natomiast wyniosła: rok 2008 – 0,5 punktu procentowego, rok 2010 – 0,6 punktu procentowego.
W ostatnich kilku latach kształtowanie się cen w Polsce nabrało bardziej egzogenicznego charakteru, co swoje źródło ma nie tyle w nadmiernym popycie, co w zmianie kosztów związanych ze zmieniającymi się cenami surowców, w tym z cenami energii, szczególnie pochodzących z importu237.
Analizując ogólny poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w latach 2005-2012 na podstawie danych GUSu (tabela 3.5), stwierdzić można, że druga połowa badanego okresu zdecydowanie była mniej korzystna aniżeli pierwsza połowa. Widoczna tendencja spadkowa poziomu cen na poziomie roku 2005 i 2006 załamała się już w 2007, kiedy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ukształtował się na poziomie 102,5 i był wyższy o 1,4 punktu procentowego w stosunku do roku poprzedniego. W kolejnych latach wskaźnik cen przyjmował już tylko wartości wyższe. W latach 2008-2012 wyniosły one od 102,6 (wartość minimalna odnotowano w roku 2010) do 104,7 (wartość maksymalna odnotowano w roku 2012). W ogólnym ujęciu ceny towarów i usług konsumpcyjnych w 2012 w stosunku do roku 2005 wzrosły o 23,8%, a w stosunku do roku 2010 o 8,2%.
Jak wynika z tabeli 3.5 w latach 2005-2012 (porównanie dotyczy cen z 2012 w stosunku do roku 2005) najbardziej wzrosły ceny użytkowania mieszkania i nośników energii (o 50,4%). Ceny znacznie wzrosły także w przypadku napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych (o 39,1%), żywności i napojów bezalkoholowych (o 31,5%) oraz restauracji i hoteli (30,2%). O ponad 20% wzrosły ceny związane z transportem (o 26,5%), zdrowiem (o 22,2%). Nieznacznie powyżej 10% wzrosły też ceny wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego (o 11,6%) oraz innych nie wymienionych towarów i usług konsumpcyjnych (o 13,6%). Praktycznie na niezmienionym poziomie pozostały ceny w obszarze rekreacji i kultury (wzrosły tylko o 2,6%). W tym samym czasie spadły natomiast o 32,6% ceny odzieży i obuwia oraz o 3% ceny związane z łącznością.
W przypadku poszczególnych grup towarów i usług konsumpcyjnych (z wyłączeniem cen użytkowania mieszkania i nośników energii, gdzie wskaźnik cen w 2006 był wyższy aniżeli w 2005 roku i wyniósł odpowiednio 104,7 i 103,7) zauważyć można, że niższy poziom wskaźników w roku 2006 w porównaniu z rokiem 2005 (wskaźniki cen w 2005 roku kształtowały się na poziomie 94,6-104,9, zaś w 2006 na poziomie 93,0-101,8 ) nie był trwały. W roku 2007 wszystkie wskaźniki cen wymienionych w tabeli 3.5 towarów i usług konsumpcyjnych z wyjątkiem cen użytkowania mieszkania i nośników energii (wskaźnik na poziomie 92,6), były wyższe (wartość wskaźników w 2007 wyniosła od 100,0 do 104,9) w porównaniu z rokiem 2006. W kolejnych latach obserwować można było naprzemienny
237 Michalski R., Polska polityka pieniężna w 2015 roku- czekanie na Godota, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula. Raport o stanie finansowym państwa 2014-2015. Raport o stanie majątku gospodarstw domowych w Polsce 2014-2015. Ekonomia XII, 50 (5)/ 2016 s. 51.
109
wzrost i spadek poziomu wskaźników cen, który dotyczył wszystkich badanych grup towarów i usług konsumpcyjnych. I tak wskaźniki te wyniosły: w 2008 roku – od 93,1 do 106,4, w 2009 roku – od 92,6 do 109,4, w 2010 roku – od 96,2 do 106,2, w 2011 roku – od 98,5 do 107,7 i w 2012 roku – od 95,8 do 107,0.
Tabela 3.5 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w latach 2005-2012. Towary i usługi konsumpcyjne 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rok poprzedni =100 2005= =100 2010= =100 Ogółem 102,1 101,1 102,5 104,2 103,5 102,6 104,3 104,7 123,8 108,2 Żywność i napoje bezalkoholowe 102,1 100,6 104,9 106,1 104,1 102,7 105,4 104,3 131,5 109,9 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 102,7 101,7 103,3 106,4 109,4 105,3 103,7 104,1 139,1 108,0 Odzież i obuwie 94,6 93,0 92,6 93,1 92,6 96,2 98,5 95,8 67,4 94,4 Użytkowanie mieszkania i nośniki energii 103,7 104,7 104,1 109,1 108,6 103,8 106,2 105,8 150,4 112,4 Wyposażenie mieszkania
i prowadzenie gospodarstwa domowego 101,3 100,2 101,1 102,1 102,1 101,2 102,2 102,3 111,6 104,6 Zdrowie 102,6 101,3 102,1 103,4 103,2 102,9 104,5 103,2 122,4 107,8 Transport 104,9 100,6 102,1 103,1 97,6 106,2 107,7 107,0 126,6 115,2 Łączność 99,8 99,4 100,0 99,3 99,6 98,7 99,2 100,8 97,0 100,0 Rekreacja i kultura 100,6 99,3 100,2 99,7 102,1 99,7 100,5 101,1 102,6 101,6 Edukacja 103,2 101,5 101,6 103,5 103,6 102,7 103,4 104,2 122,2 107,7 Restauracje i hotele 103,4 101,8 103,5 106,1 105,1 103,2 104,2 103,0 130,2 107,3 Inno towary i usługi 100,7 100,4 100,9 101,4 102,6 102,1 103,3 102,2 113,6 105,6
Źródło: opracowanie własne na podstawie Ceny w gospodarce narodowej w 2012 r., GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2013, s. 37-42.; Ceny w gospodarce narodowej w 2008 r., GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2009, s. 69-76.
Konkludując należy zauważyć, że od 2008 roku aż do końca okresu badawczego tj. 2012, stopa inflacji w Polsce mierzona wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) kształtowała się powyżej podstawowego celu polityki pieniężnej, ustalonego na poziomie 2,5% (+/-1%)238. Z kolei jak warto zaznaczyć w 2013 roku wskutek szybko postępującej dezinflacji w drugim kwartale tego roku, roczne tempo zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych utrzymało się poniżej dolnej granicy dopuszczalnych wahań, spadając mocno poniżej 2,5%. Tym samym wyciągnąć można wniosek, że władze monetarne nie były zupełnie w stanie kontrolować procesów inflacyjnych, realizując przy tym nadmierną restrykcyjność prowadzonej polityki239.
238 R. Michalski, Polska polityka pieniężna w roku 2013 - niemoc wobec spowolnienia, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula. Raport o stanie finansowym państwa 2013-2014. Ekonomia VII, nr 37/2014, s. 44.
239 R. Michalski, Polska polityka pieniężna w latach 2012-2013 - więcej restrykcyjności niż akomodacji, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula. Ekonomia IV, nr 33/2013 . s. 38-39.
110
W grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 2005-2012 kształtował się na zróżnicowanym poziomie (tabela 3.6). W badanym okresie ceny najszybciej rosły w gospodarstwach emerytów (w 2012 roku były wyższe o 27,6% w porównaniu z rokiem 2005) i rencistów (w 2012 roku były wyższe o 28,9% w porównaniu z rokiem 2005). W gospodarstwach pracowników i rolników wzrosły odpowiednio o 22,6% i 22,9%. Najwolniej rosły natomiast w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (wzrost o 20,8%).
W pierwszych dwóch latach (2005-2006) badanego okresu w każdej grupie gospodarstw domowych zauważyć można obniżenie się wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych. W następnych dwóch latach (2007-2008) odnotowano natomiast wzrost wskaźników. W latach 2009-2010 poziom wskaźników ponownie uległ obniżeniu, w 2011 roku wzrostowi i 2012 jeszcze raz obniżeniu. Pomimo że 2012 roku wskaźniki cen w poszczególnych grupach gospodarstw domowych uległy obniżeniu (rok 2011=100), to i tak ich wartość była wyższa od tej odnotowanej w latach 2005-2007. Tempo wzrostu cen w latach 2008-2012 (od 2,4 w gospodarstwach rolników do 5,2 w gospodarstwach rencistów) było zatem wyższe aniżeli te odnotowane w latach 2005-2007 (od 0,6 w gospodarstwach rolników do 3,0 w gospodarstwach rencistów).
Tabela 3.6 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych według grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych w Polsce w latach 2005-2012.
Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa domowe pracowników
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rok poprzedni =100 2005= =100 2010= =100 Pracowników 102,0 100,9 102,3 104,0 103,3 102,6 104,1 103,6 122,6 107,8 Rolników 102,1 100,6 102,2 104,4 103,0 102,4 104,8 103,8 122,9 108,8 Pracujących na własny rachunek 101,9 100,8 102,1 103,5 102,9 102,5 103,9 103,5 120,8 107,5 Emerytów 102,3 101,4 102,9 104,9 104,2 102,8 104,7 104,0 127,6 108,9 Rencistów 102,4 101,5 103,0 105,2 104,5 102,8 104,9 104,1 128,9 109,2
Źródło: opracowanie własne na podstawie:, Ceny w gospodarce narodowej w 2012 r….., s. 69-79.; Ceny w gospodarce narodowej w 2008 r….., s. 79-89.
Rozpatrując kształtowanie się cen wybranych towarów i usług konsumpcyjnych w według grup gospodarstw domowych w latach 2005-2012 (tabela 1A), stwierdzić można, że zmiany cen badanych produktów dotknęły w podobnym stopniu wszystkie grupy gospodarstw domowych, a odnotowane różnice były mało istotne. Wskaźniki cen badanych produktów konsumpcyjnych w poszczególnych grupach gospodarstw domowych kształtowały się bowiem na względnie porównywalnym poziomie. I tak w latach 2005-2012 w gospodarstwach domowych:
− pracowników poziom wskaźników cen żywności i napojów bezalkoholowych wynosił od 100,5 do 106,1,; napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych od 101,5
111
do 109,1; odzieży i obuwia 92,6 do 98,5; użytkowania mieszkania i nośników energii od 103,6 do 108,8; wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego od 100,1 do 102,3; usług i towarów w zakresie zdrowia od 101,4 do 104,5; transportu od 97,6 do 107,8; łączności od 99,2 do 100,6; rekreacji i kultury od 99,2 do 101,9; edukacji od 101,5 do 104,3; restauracji i hoteli od 101,8 do 106,1oraz innych towarów i usług od 100,1 do 103,4;
− rolników poziom wskaźników cen żywności i napojów bezalkoholowych wynosił od 100,0 do 106,7,; napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych od 101,6 do 109,1; odzieży i obuwia 92,4 do 98,4; użytkowania mieszkania i nośników energii od 103,0 do 110,6; wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego od 99,9 do 102,2; usług i towarów w zakresie zdrowia od 101,4 do 104,5; transportu od 96,2 do 108,5; łączności od 98,4 do 100,9; rekreacji i kultury od 96,8 do 101,5; edukacji od 101,1 do 103,5; restauracji i hoteli od 101,5 do 105,7 oraz innych towarów i usług od 100,0 do 103,4;
− pracujących na własny rachunek poziom wskaźników cen żywności i napojów bezalkoholowych wynosił od 100,6 do 105,9,; napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych od 101,2 do 108,3; odzieży i obuwia 92,7 do 98,4; użytkowania mieszkania i nośników energii od 103,7 do 109,0; wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego od 100,2 do 102,3; usług i towarów w zakresie zdrowia od 101,4 do 104,6; transportu od 97,4 do 107,7; łączności od 98,5 do 100,7; rekreacji i kultury od 99,2 do 102,8; edukacji od 101,6 do 105,9; restauracji i hoteli od 101,5 do 105,7 oraz innych towarów i usług od 100,1 do 103,3;
− emerytów poziom wskaźników cen żywności i napojów bezalkoholowych wynosił od 100,7 do 106,0,; napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych od 102,5 do 111,5; odzieży i obuwia 92,6 do 98,9; użytkowania mieszkania i nośników energii od 103,7 do 109,4; wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego od 100,2 do 102,4; usług i towarów w zakresie zdrowia od 101,3 do 104,5; transportu od 100,5 do 107,5; łączności od 98,8 do 101,3; rekreacji i kultury od 99,7 do 102,5; edukacji od 101,2 do 103,3; restauracji i hoteli od 102,2 do 106,9 oraz innych towarów i usług od 100,1 do 103,2;
− rencistów poziom wskaźników cen żywności i napojów bezalkoholowych wynosił od 100,7 do 106,0,; napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych od 103,0 do 112,7; odzieży i obuwia 92,4 do 98,7; użytkowania mieszkania i nośników energii od 103,7 do 109,3; wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego od 100,3 do 102,6; usług i towarów w zakresie zdrowia od 101,3 do 104,4; transportu od 98,6 do 108,9; łączności od 98,8 do 101,2; rekreacji i kultury od 100,0 do 102,4; edukacji
112
od 101,2 do 103,6; restauracji i hoteli od 102,4 do 107,1 oraz innych towarów i usług od 100,3 do 103,2.
We wszystkich kategoriach gospodarstw domowych w ostatnim roku badanego okresu tj. w 2012 roku porównaniu z latami 2005-2006, wskaźniki cen prawie wszystkich badanych towarów i usług konsumpcyjnych były większe. Wyjątek stanowiły tylko wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w zakresie rekreacji i kultury w gospodarstwach domowych pracowników, gdzie na koniec badanego okresu były one wyższe od tych odnotowanych w pierwszych latach analizowanego okresu. Aczkolwiek jak zaznaczono wcześniej, różnice w tym przypadku były mało wyraźne, to jednak porównując ceny z roku 2012 w stosunku do roku 2005 zauważyć można, że ceny:
− żywności i napojów alkoholowych najbardziej wzrosły w gospodarstwach rolników (32,9%), a najmniej w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (30,8%);
− napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych najbardziej wzrosły w gospodarstwach rencistów (68,2%), a najmniej w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (30,1%);
− użytkowania mieszkania i nośników energii najbardziej wzrosły w gospodarstwach emerytów (52,9%), a najmniej w gospodarstwach pracowników (49,7%);
− wyposażenia mieszkania i prowadzenia gospodarstwa domowego najbardziej wzrosły w gospodarstwach emerytów (12,1%), a najmniej w gospodarstwach rolników (9,9%);
− usług i towarów w zakresie zdrowia najbardziej wzrosły w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (24,8%), a najmniej w gospodarstwach rencistów (20,8%);
− usług i towarów w zakresie transportu najbardziej wzrosły w gospodarstwach rencistów (32,1%), a najmniej w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (23,3%);
− usług i towarów w zakresie łączności spadły najbardziej w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (3,9%), a najmniej w gospodarstwach emerytów (1,3%);
− usług i towarów w zakresie rekreacji i kultury najbardziej wzrosły w gospodarstwach emerytów (6,0%), a spadły tylko nieznacznie w gospodarstwach rolników (0,7%);
− usług i towarów w zakresie edukacji wzrosły najbardziej w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (24,8%), a najmniej w gospodarstwach rolników (15,4%);
− usług i towarów w zakresie restauracji i hoteli najbardziej wzrosły w gospodarstwach rencistów (36,4%), a najmniej w gospodarstwach rolników (28,7%);
− innych towarów i usług konsumpcyjnych najbardziej wzrosły w gospodarstwach pracowników (13,7%), a najmniej w gospodarstwach rolników (12,3%).
113
Zróżnicowanie cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 2005-2012 widoczne było także w przekroju wojewódzkim (tabela 3.7). W okresie tym w każdym województwie obserwować można było naprzemienną tendencję spadku i wzrostu wskaźników cen.
Aczkolwiek w roku 2005 nastąpił wzrost cen (wskaźniki cen wyniosły od 101,7 w woj. pomorskim i śląskim do 102,4 w woj. świętokrzyskim) w stosunku do roku 2004, to jednak już w roku 2006 tempo wzrostu cen zmniejszyło się we wszystkich województwach (wskaźniki cen od 100,7 w woj. pomorskim do 101,3 w woj. podkarpackim). W kolejnych dwóch latach tj. 2007-2008 wskaźniki cen we wszystkich województwach wzrosły (wskaźniki cen w 2007 roku wyniosły od 102,2 w woj. mazowieckim do 102,9 w woj. lubuskim i w roku 2008 od 103,9 w woj. mazowieckim, pomorskim i śląskim do 104,8 w woj. dolnośląskim). W latach 2009-2010 ponownie obserwować można było spadek poziomu cen (wskaźniki cen w 2009 roku wyniosły od 102,4 w woj. pomorskim do 104,4 w woj. lubuskim i w roku 2010 od 101,8 w woj. lubelskim do 103,2 w woj. podkarpackim). W roku 2011 z kolei wskaźniki cen z powrotem podniosły się (wskaźniki cen w 2011 roku wyniosły od 103,7 w woj. mazowieckim i śląskim do 104,9 w woj. podkarpackim), a w 2012 roku powrotnie obniżyły się (wskaźniki cen w 2012 roku wyniosły od 103,3 w woj. śląskim do 104,1 w woj. podkarpackim i warmińsko-mazurskim).
Tabela 3.7 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych według województw w Polsce w latach 2005-2012. Województwo 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rok poprzedni =100 Dolnośląskie 102,2 101,2 102,8 104,8 104,0 102,9 104,6 103,7 Kujawsko-pomorskie 102,0 100,9 102,3 104,4 103,3 102,6 104,6 103,7 Lubelskie 102,0 100,8 102,3 104,1 103,3 101,8 104,0 103,8 Lubuskie 102,3 101,1 102,9 104,2 104,4 102,8 104,1 103,8 Łódzkie 102,0 101,2 102,8 104,1 103,5 102,8 104,4 103,8 Małopolskie 102,2 101,1 102,4 104,3 103,5 102,6 104,3 103,6 Mazowieckie 102,1 101,1 102,2 103,9 103,4 102,4 103,7 103,5 Opolskie 102,2 101,2 102,6 104,4 103,5 102,8 104,4 103,7 Podkarpackie 102,3 101,3 102,7 104,4 103,9 103,2 104,9 104,1 Podlaskie 102,0 100,9 102,3 104,3 103,2 102,3 104,5 103,7 Pomorskie 101,7 100,7 102,3 103,9 102,4 102,6 104,1 103,4 Śląskie 101,7 100,8 102,2 103,9 103,9 102,4 103,7 103,3 Świętokrzyskie 102,4 101,1 102,7 104,5 103,8 102,6 104,7 104,0 Warmińsko-mazurskie 102,2 100,6 102,3 104,3 103,3 103,1 104,6 104,1 Wielkopolskie 102,1 100,7 102,4 104,7 103,6 102,8 104,7 104,0 Zachodniopomorskie 101,8 100,9 102,4 104,2 103,7 102,7 104,3 103,7
Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS, Ceny w gospodarce narodowej w 2012 r……, s. 37-42.; Ceny w gospodarce narodowej w 2008 r……., s. 44.
Podobnie jak w przypadku zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych w grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych , tak i w poszczególnych województwach zmiany cen w latach 2005-2012 były porównywalne, a różnice stosunkowo niewielkie (tabela 2A). Niemniej jednak analizując kształtowanie się średniookresowego tempa zmian cen
114
Tabela 3.8 Średniookresowe tempo zmian cen wybranych towarów i usług konsumpcyjnych według województw w Polsce w latach 2005-2012.
Województwo Żywność i napoje bezalkoholowe Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe Odzież i obuwie
Mieszkanie Zdrowie Transport Rekreacja
i kultura Edukacja Dolnośląskie 4,3 4,8 -4,6 5,4 3,2 3,4 0,4 3,3 Kujawsko -pomorskie 4,3 5,4 -8,0 5,2 2,9 3,6 -0,5 2,7 Lubelskie 3,8 4,6 -3,8 4,7 2,7 3,2 -1,0 2,4 Lubuskie 3,8 4,7 -4,7 5,1 3,1 4,0 1,1 3,5 Łódzkie 4,2 5,1 -5,4 5,5 2,8 3,7 0,0 3,0 Małopolskie 4,0 4,7 -6,0 5,4 2,8 3,4 0,6 2,5 Mazowieckie 3,7 4,7 -4,4 4,8 2,8 3,2 0,9 3,1 Opolskie 4,0 5,4 -6,1 5,5 3,2 3,7 0,5 3,0 Podkarpackie 4,0 4,6 -1,8 5,6 2,9 3,6 0,8 3,5 Podlaskie 4,0 4,2 -3,7 4,5 3,1 3,1 0,6 2,8 Pomorskie 4,3 4,4 -10,2 4,8 3,0 3,3 0,0 2,8 Śląskie 3,6 4,4 -6,9 5,0 2,8 3,5 0,1 2,4 Świętokrzyskie 4,0 5,5 -5,2 5,5 3,2 3,3 1,0 1,6 Warmińsko -mazurskie 4,5 4,9 -6,9 4,8 2,9 3,7 0,8 3,6 Wielkopolskie 3,9 5,2 -4,7 5,2 2,9 3,9 0,7 2,8 Zachodniopomorskie 3,7 5,1 -4,4 5,2 2,5 3,8 0,6 2,3
Źródło: opracowanie i obliczenia własne z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Excel na podstawie Rocznik Statystyczny Województw 2013, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2013, s. 579.; Rocznik Statystyczny Województw 2012, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2012, s.585.; Rocznik Statystyczny Województw 2011, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2011, s. 569.; Rocznik Statystyczny Województw 2010, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2010, s. 533.;Rocznik Statystyczny Województw 2009, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2009, s. 549.; Rocznik Statystyczny Województw 2008, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2008, s. 667.; Rocznik Statystyczny Województw 2007, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2007, s. 643.; Rocznik Statystyczny Województw 2006, GUS, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2006, s. 625.
wybranych towarów i usług konsumpcyjnych według województw w badanym okresie (tabela 3.8), stwierdzić można, że ceny:
− żywności i napojów bezalkoholowych najszybciej rosły w woj. warmińsko- mazurskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +4,5), a najwolniej w woj. mazowieckim i zachodniopomorskim i (średniookresowe tempo zmian wyniosło +3,7);
− napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych najszybciej rosły w świętokrzyskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +5,5), a najwolniej w woj. podlaskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +4,2);
− odzieży i obuwia najszybciej zmniejszały w woj. pomorskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło -10,2), a najwolniej w woj. podkarpackim (średniookresowe tempo zmian wyniosło -1,8);
− mieszkania najszybciej rosły w woj. podkarpackim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +5,6), a najwolniej w woj. podlaskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +4,5);
115 − towarów i usług w zakresie zdrowia najszybciej rosły w woj. dolnośląskim, opolskim i świętokrzyskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +3,2), a najwolniej w woj. lubelskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +2,7);
− towarów i usług w zakresie transportu najszybciej rosły w woj. wielkopolskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +3,9), a najwolniej w woj. podlaskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +3,1);
− towarów i usług w zakresie rekreacji i kultury najszybciej rosły w woj. lubuskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +1,1), a najszybciej spadały w woj. lubelskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +1,0) ;
− towarów i usług w zakresie edukacji najszybciej rosły w woj. podkarpackim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +3,5), a najwolniej w woj. świętokrzyskim (średniookresowe tempo zmian wyniosło +1,6).
Resumując, ceny poszczególnych towarów i usług konsumpcyjnych wzrastają w różnym tempie. W Polsce w latach 2005 -2012 obserwować można było zarówno tendencje wzrostową, jak i spadkową w tym zakresie. W tym kontekście należy zaznaczyć, że z makroekonomicznego punktu widzenia umiarkowany wzrost cen na poziomie ustalonym przez NBP jest korzystnym zjawiskiem dla gospodarki. Jest bowiem wyrazem jej rozwoju. Koniecznym do tego warunkiem jest utrzymanie tzw. bezpiecznego poziomu inflacji, który oznacza przede wszystkim utrzymanie poziomu cen w ustalonych przez NBP granicach. Jak podaje Biuro Analiz Sejmowych, w pełni kontrolowanym przez Bank Centralny poziomem inflacji, który sprzyja jednocześnie rozwojowi gospodarki, jest poziom 2%240. O ile w badanym okresie w Polsce według danych GUS w latach 2005-2006 stopa inflacji nie przekraczała 2%, o tyle w latach 2007-2012 poziom ten został już przekroczony. Mogło to być jednym z czynników, który wpłynął na koniec okresu badawczego na wyraźne spowolnienie dynamiki wzrostu wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych.