Notyfikowanie przepisów i norm technicznych w Unii Europejskiejw Unii Europejskiej

Rozdział przedstawia procedurę notyfikacji przepisów technicznych i norm technicznych uchwaloną w trybie dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Euro-pejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, która zmieniła dyrektywę 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r.¹² oraz na podstawie

rozporządze-12 Dyrektywa ustanawiała procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicz-nych i została zaimplementowana do polskiego prawodawstwa za pomocą rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 65, poz. 597). W obecnym porządku prawnym dyrektywa utraciła swoją moc.

nia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.

Istotą przywołanych wyżej dyrektyw jest wspieranie swobodnego przepływu towarów, usług i osób oraz zapewnienie swobody przedsiębiorczości obywate-li i  konkurencyjności przedsiębiorstw. W związku z tym państwa członkowskie zobowiązane są do zgłaszania Komisji Europejskiej projektów swoich przepisów technicznych¹³. Dyrektywa 98/34/WE definiowała procedurę dedykowaną projek-tom zarówno przepisów technicznych, jak i norm. W obu tych obszarach określała prawa i obowiązki:

• państwa członkowskiego w sytuacji:

– ustanawiania przez niego: przepisów technicznych i norm technicznych, – ustanawiania przepisów technicznych i norm technicznych przez inny kraj

członkowski,

• Komisji Europejskiej:

– w przypadku inicjatyw podejmowanych przez nią w zakresie ustanawiania przepisów technicznych i norm technicznych,

– w odniesieniu do przepisów technicznych i norm technicznych ustanawia-nych przez państwa członkowskie,

• stałego komitetu (składającego się z mianowanych przedstawicieli państw członkowskich oraz europejskich i krajowych organów normalizacyjnych) w odniesieniu do opracowywanych i zmienianych norm technicznych¹⁴. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że z kolei dyrektywa (UE) 2015/1535 wycofała za-łącznik nr 1 i 2 oraz szczegółowe zapisy dotyczące europejskich i krajowych ośrodków normalizacyjnych.

Procedura ma zapewnić odpowiednią ilość czasu na przeprowadzenie konsultacji z KE i państwami członkowskimi, w tym na analizę i wniesienie ewentualnych uwag, których celem jest identyfikacja, likwidacja lub łagodzenie zapisów mogących wpro-wadzać bariery w swobodnym przepływie towarów, świadczeniu usług, prowadzeniu działalności gospodarczej i tworzeniu środowiska sprzyjającego konkurencyjności przedsiębiorstw¹⁵. Procedurze notyfikacji podlegają projekty¹⁶:

13 Dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawia-jąca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie). (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. Urz.

UE L 271 z 2015 r., s. 1).

14 Zob. zał. Nr 1 i zał. Nr 2 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych. s.

345–347.

15 Dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawia-jąca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie). (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. Urz.

UE L 271 z 2015 r., s. 1).

16 Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, s. 340.

• przepisów technicznych, które obejmują w szczególności:

– specyfikacje techniczne¹⁷ i inne wymagania¹⁸, – przepisy, których przestrzeganie jest obowiązkowe, – dobrowolne porozumienia, jeżeli państwo jest ich stroną,

• krajowych norm technicznych¹⁹ z wyłączeniem wprowadzanych norm europej-skich²⁰ i międzynarodowych²¹.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że dyrektywa (UE) 2015/1535 nie podaje już definicji norm i w porównaniu do dyrektywy 98/34/WE mniej uwagi poświęcono w niej opisowi procedowania notyfikacji norm technicznych²².

Jeżeli państwo członkowskie planuje wprowadzenie przepisu technicznego lub normy technicznej, wówczas powinno ocenić, czy przepis będzie podlegał proce-durze notyfikacji. Jeżeli przepis podlega tej proceproce-durze, wówczas państwo człon-kowskie po zakończeniu prac nad projektem informuje o tym komisję. Komisja

17 Specyfikacja techniczna oznacza specyfikację zawartą w dokumencie, który opisuje wymagane cechy produktu, takie jak: poziom jakości, wydajności, bezpieczeństwa lub wymiary, włącznie z wy-maganiami mającymi zastosowanie do produktu w zakresie nazwy, pod jaką jest sprzedawany, termi-nologii, symboli, badań i metod badania, opakowania, oznakowania i etykietowania oraz procedur oceny zgodności. Art. 1 dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 wrze-śnia 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie). (Tekst mający znacze-nie dla EOG) (Dz. Urz. UE L 271 z 2015 r., s. 1). Z uwagi na jej większą adekwatność do tematyki poruszanej w niniejszej publikacji przywołana została jedynie pierwsza część definicji.

18 Są to wymagania inne niż specyfikacje techniczne, nałożone na produkt w celu ochrony, w szcze-gólności konsumentów i środowiska, które wpływają na jego cykl życiowy po wprowadzeniu go na rynek, takie jak warunki użytkowania, powtórne przetwarzanie, ponowne zastosowanie lub składo-wanie, gdzie takie warunki mogą mieć istotny wpływ na skład lub rodzaj produktu lub jego obrót;

art. 1 dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustana-wiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczą-cych usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie). (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.

Urz. UE L 271 z 2015 r., s. 1).

19 Norma krajowa: norma przyjęta przez krajową organizację normalizacyjną i jest powszechnie dostępna; Norma oznacza specyfikację techniczną zatwierdzoną przez uprawniony organ normali-zacyjny do ciągłego wielokrotnego zastosowania, z którą zgodność nie jest obowiązkowa, Dyrekty-wa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, s. 339.

20 Norma europejska, która została przyjęta przez europejską organizację normalizacyjną i po-wszechnie dostępna, dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, s. 339.

21 Tamże.

22 Osoby zainteresowane problematyką oraz pojęciami podstawowymi z zakresu normalizacji, a tak-że zakresem korelacji nowego przepisu dotyczącego normalizacji europejskiej z omawianą w niniej-szym podrozdziale dyrektywą powinny zapoznać się z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie normalizacji europejskiej, zmie-niającym dyrektywy Rady 89/686/EWG i 93/15/EWG oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/9/WE, 94/25/WE, 95/16/WE, 97/23/WE, 98/34/WE, 2004/22/WE, 2007/23/WE, 2009/23/

WE i 2009/105/WE oraz uchylającym decyzję Rady 87/95/EWG i decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1673/2006/WE (Urz. UE L 316 z 2012 r., s. 12).

konsultuje przepis z krajami członkowskimi. Jeżeli kraje członkowskie zgłaszają uwagi, to państwo notyfikujące przepis techniczny powinno je w miarę możliwości uwzględnić. Warto zaznaczyć, że dyrektywa dopuszcza zastosowanie specjalnych środków (barier), jeżeli są one konieczne ze względu na interes publiczny²³. Przy-kładowo w Polsce, w razie konieczności notyfikacji przepisu technicznego wyłą-czającego zasadę swobodnego przepływu towarów²⁴, informacja jest przekazywa-na Komisji Europejskiej przez krajowego koordyprzekazywa-natora systemu wraz z informacją obejmującą²⁵:

• podstawę prawną dotyczącą ochrony dobra publicznego, która uzasadnia pod-jęcie środków wprowadzanych przepisem technicznym,

• opis zakresu niezgodności produktu lub usługi z przepisami krajowymi,

• opis, w jakim zakresie wyrób lub usługa, mimo że zostały dopuszczone do ob-rotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nie zapewniają rów-noważnego poziomu ochrony dobra publicznego w kraju.

W Polsce postanowienia dyrektywy są wdrażane za pomocą rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.). Zgodnie z nim w krajowym systemie notyfikacji uczestniczy mini-ster właściwy do spraw gospodarki będący krajowym koordynatorem systemu notyfikacji norm i aktów prawnych²⁶, pozostali ministrowie oraz Polski Komitet Normalizacyjny²⁷.

Projekt przepisu technicznego przygotowanego zgodnie z zasadami legislacji przyjętymi w kraju jest przekazywany ministrowi właściwemu do spraw gospodar-ki, który następnie przekazuje go Komisji Europejskiej wraz z²⁸:

• uzasadnieniem wydania przepisu technicznego,

• podstawą prawną wydania przepisu technicznego,

23 Dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawia-jąca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie). (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. Urz.

UE L 241 z 2015 r., s. 1).

24 § 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowa-nia krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

25 Załącznik „Wzór formularza notyfikacyjnego aktów prawnych wyłączających stosowanie zasady swobodnego przepływu towarów” do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002  r.

w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U.

Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

26 Art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracjij (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r.

Nr 65, poz. 437 z późn. zm.).

27 § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

28 § 8 ust. 1−2 i § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjo-nowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

• dodatkowymi informacjami i analizą/oceną ryzyka w odniesieniu do substancji lub preparatów chemicznych mających wpływ na ochronę zdrowia, ochronę konsumentów albo ochronę środowiska.

W praktyce dokumentację stanowi przepis techniczny wraz z formularzem notyfikacyjnym i określonymi w nim ewentualnymi załącznikami, które minister właściwy do spraw gospodarki przesyła w wersji elektronicznej KE²⁹. Jeżeli w toku notyfikacji zostaną sformułowane i przekazane uwagi do procedowanego przepi-su technicznego, wówczas koordynator krajowy systemu przekazuje stanowisko właściwemu ministrowi³⁰, odpowiedzialnemu za dział i sprawy, których dotyczą uwagi³¹. W związku z przekazanym stanowiskiem właściwy minister może uznać zgłoszone uwagi lub je odrzucić. Za każdym razem minister zobowiązany jest do przekazania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki informacji o podjętych działaniach wraz z uzasadnieniem, które są następnie przekazywane do Komisji Europejskiej³². Po zakończonym procesie notyfikacji kontynuowane są prace zwią-zane z przepisem technicznym, aż do momentu jego ogłoszenia. Taką samą pro-cedurę notyfikacji przechodzą również nowelizacje przepisów technicznych, jeżeli wprowadzane są w nich istotne zmiany, a w szczególności, gdy³³:

• dodano lub zaostrzono specyfikacje techniczne lub inne wymagania,

• przyspieszono termin ich wprowadzenia.

W sytuacji, gdy Komisja Europejska przesyła do Polski przepis techniczny w ramach procedury notyfikacji, koordynatorem jest również minister właściwy do spraw gospodarki, który odpowiada za przeprowadzenie konsultacji w kraju.

W konsultacjach uczestniczą poszczególni ministrowie oraz jednostki im podle-głe i przez nich nadzorowane. Jeżeli w tym czasie sformułowane zostaną uwagi do przepisu technicznego, wówczas opracowywane jest stanowisko, które następnie krajowy koordynator systemu przekazuje do Komisji Europejskiej³⁴.

Innymi dokumentami, które podlegają procedurze notyfikacji, są normy krajo-we – w tej sytuacji kluczokrajo-we znaczenie mają krajokrajo-we i europejskie jednostki nor-malizacyjne, Stały Komitet i Komisja Europejska. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że ścieżka notyfikacji norm zasadniczo różni się od ścieżki notyfikacji

prze-29 Z. Cieślik, Opinia na temat pisma Ministra Gospodarki w sprawie notyfikacji poselskiego projektu ustawy – Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych, „Law Review” (Zeszyty Prawnicze) 2014, nr 3, s. 106–108, www.ceeol.com, [dostęp: 25.08.2015].

30 § 10 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

31 Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r.

Nr 65, poz. 437 z późn. zm.).

32 § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowa-nia krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

33 § 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowa-nia krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

34 § 14 ust. 1–6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjo-nowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

pisów technicznych, ponieważ zamiast ministra właściwego do spraw gospodarki to Polski Komitet Normalizacyjny został upoważniony do notyfikacji krajowych norm technicznych³⁵. Różnice istnieją również w adresatach notyfikacji, którymi są europejskie organizacje normalizacyjne oraz jednostki normalizacyjne państw członkowskich Unii Europejskiej³⁶. Po uzyskaniu uwag zebranych w procesie no-tyfikacji, PKN przygotowuje informację zwrotną o podjętych działaniach związa-nych ze zgłoszonymi zastrzeżeniami³⁷.

Z analizy procedury notyfikacji w trybie dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r.³⁸ oraz na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania kra-jowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych wynika, że:

• dopuszczalne jest wprowadzanie krajowych przepisów technicznych i norm technicznych pod warunkiem, że poddane zostaną one procedurze notyfi-kacji, a państwo członkowskie ustosunkuje się do zgłoszonych uwag podczas tego procesu. UE przykłada taką samą wagę zarówno do notyfikacji przepisów technicznych, jak i notyfikacji norm technicznych. Jednak dla każdej z nich przewidziano odrębną ścieżkę postępowania w ramach procedury określonej w dyrektywie,

• notyfikacji podlegają wszystkie przepisy i normy techniczne, które mogą mieć wpływ na rynek wewnętrzny, konkurencyjność i swobodę gospodarczą w ra-mach tego rynku. Wśród nich mogą być również i takie, które ograniczają/

wyłączają zasadę swobodnego przepływu towarów,

• stwierdzenie ww. faktów jest istotną wskazówką w kontekście ewentualnych prac legislacyjnych z zakresu bezpieczeństwa powszechnego. Możliwe i do-puszczalne jest podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia poziomu bezpieczeństwa powszechnego poprzez ustanawianie krajowych przepisów technicznych i norm technicznych dla wyrobów i usług, jeżeli przepisy, na pod-stawie których dopuszczono je do obrotu w innym państwie członkowskim, są niewystarczające do zapewnienia równoważnego poziomu w Polsce. Rozbież-ności takie mogą być związane chociażby z różnicami klimatycznymi, uwarun-kowaniami historycznymi w zakresie wyposażenia lub technologii prowadzenia działań ratowniczych, które w efekcie będą miały wpływ na skuteczność, spraw-ność i bezpieczeństwo podczas prowadzonych działań ratowniczych.

35 § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

36 § 6 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

37 § 7 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjono-wania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.).

38 Dyrektywa ustanawia procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego.