Organizacja stanowisk kierowania

Stanowiska kierowania PSP funkcjonują i współdziałają ze sobą na szczeblu powiatu (ziemskiego i grodzkiego), województwa i kraju⁶⁰. Standardowy schemat i zakres obowiązkowej wymiany informacji pomiędzy jednostkami KSRG i stano-wiskami kierowania przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Schemat przekazywania informacji

Schemat przekazywania informacji¹

Podmiot przekazujący Zakres informacji Podmiot przyjmujący podmioty KSRG brak możliwości podjęcia działań

ratowniczych stanowisko kierowania

komendanta powiatowego (miejskiego) PSP² stan obniżonej gotowości

operacyjnej

zadysponowanie sił i środków do działań ratowniczych

stanowisko kierowania komendanta powiatowego (miejskiego) PSP

stan sił i środków stanowisko kierowania komendanta wojewódzkiego

stan sił i środków stanowisko kierowania komendanta głównego PSP⁴ zadysponowanie do działań

ratowniczych

1 § 54 ust. 1–3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U.

Nr 46, poz. 239).

2 Tym stanowiskiem jest powiatowe/miejskie stanowisko kierowania.

3 Tym stanowiskiem jest wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa.

4 Tym stanowiskiem jest Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności.

Źródło: Opracowanie własne.

59 § 47 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

60 § 50 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

W stanowiskach kierowania służbę pełnią dyspozytorzy, dyżurni operacyjni oraz wyznaczeni funkcjonariusze, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje⁶¹. Do najważniejszych zadań⁶² wykonywanych przez osoby pełniące służbę na tych stanowiskach zalicza się:

• obsługę zgłoszeń alarmowych,

• dysponowanie sił i środków do działań ratowniczych,

• wspomaganie i koordynację działań ratowniczych,

• analizowanie:

– informacji o zagrożeniach z systemów monitoringu, – gotowości operacyjnej,

– czasu interwencji,

– przebiegu działań ratowniczych, – zasobów materiałowych i sprzętowych,

• informowanie przełożonych i organów administracji publicznej (według po-trzeb) o zdarzeniach oraz o prognozowanych zagrożeniach,

• współdziałanie z:

– innymi stanowiskami kierowania, centrami lub zespołami zarządzania kryzysowego,

– grupami ratowniczymi wykonującymi zadania poza granicami państwa.

Zakres zadań determinuje wymagania związane z ich lokalizacją, odpowiednim ich urządzeniem i wyposażeniem, tak aby mogły gwarantować bezpieczną pracę i ciągłość funkcjonowania. W razie potrzeby ewakuacji w zastępcze miejsce, odby-wa się to w sposób zorganizoodby-wany zgodnie z wcześniej opracoodby-wanym aodby-waryjnym planem ewakuacji⁶³.

2.3.4. Reagowanie sił krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego Siły KSRG funkcjonują w stanie czuwania, doraźnego reagowania oraz wspo-magania. Pierwszy z tych stanów oznacza, że podmioty systemu czekają (są w go-towości do działania) na informację o wystąpieniu zagrożenia, a w razie jego wy-stąpienia podejmują działania ratownicze na swoim terenie⁶⁴. Z kolei drugi stan

61 § 52 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

62 § 51 pkt 1–5, 8–9 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U.

Nr 46, poz. 239).

63 § 51 pkt 7, 10–12, § 52 ust. 2 pkt 1−2 i § 53 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ad-ministracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

64 Zob. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 lipca 1998 r.

w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunków udziału

oznacza, że podmioty systemu są przygotowane, żeby w razie potrzeby prowadzić działania ratownicze, które mają wesprzeć inne jednostki na terenie innych gmin, powiatów i województw⁶⁵.

W 2014 roku interwencje jednostek ochrony przeciwpożarowej obejmowały trzy zasadnicze grupy: pożary w liczbie 145  237 – co stanowi 34,6% interwen-cji, miejscowe zagrożenia w liczbie 249 472 – co stanowi 59,5%, fałszywe alarmy w liczbie 24 556 – co stanowi 5,9%. Wśród tych zdarzeń pożary i miejscowe za-grożenia zakwalifikowane jako małe stanowiły łącznie 346 963 – co stanowi 82,7%

całkowitej liczby zdarzeń⁶⁶. Z przywołanych danych wynika, że jednostki KSRG najczęściej interweniowały w małych zdarzeniach.

Interwencja tych jednostek poprzedzona była informacją o zdarzeniu uzyska-ną przez odpowiednie stanowisko kierowania PSP, które następnie rozpoczynało procedurę pozyskania informacji o zdarzeniu oraz dysponowania sił i środków do jego usunięcia.

Siły te podejmują odpowiednio podstawowe i specjalistyczne czynności ratow-nicze⁶⁷, realizując odpowiednio⁶⁸:

• walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,

• ratownictwo techniczne,

• ratownictwo chemiczne,

• ratownictwo ekologiczne,

• ratownictwo medyczne,

• współpracę z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego⁶⁹ oraz z systemem powiadamiania ratunkowego.

Podstawowe działania ratownicze realizowane są przez ratowników KSRG we wszystkich dziedzinach ratownictwa⁷⁰. Z kolei specjalistyczne działania

ratowni-tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegóło-wych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów (Dz. U. Nr 94, poz. 598 z późn. zm.).

65 Zob. J. Popis, Krajowy system ratowniczo-gaśniczy w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, w: Ochrona przeciwpożarowa a bezpieczeństwo państwa, J. Zboina, B. Wiśniewski (red.), CNBOP-PIB, Józefów 2014, s. 90.

66 Biuletyn Informacyjny Państwowej Straży Pożarnej za rok 2014, dz. cyt., s. 49.

67 § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

68 Zob. art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r.

Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.).

69 Art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.

Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.)

70 Do dziedzin ratownictwa zalicza się: walkę z pożarami, ratownictwo techniczne, chemiczne, eko-logiczne i medyczne; § 2 pkt 4) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśni-czego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

cze⁷¹ wymagają zarówno specjalistycznego sprzętu, jak i przeszkolenia, dlatego wykonywane są przez specjalistyczne grupy ratownicze oraz inne podmioty, które zgodziły się realizować te zadania.

Dysponowanie sił i środków

Dysponowanie sił i środków powinno zapewniać możliwie najwyższą jakość, skuteczność i efektywność podjętych działań ratowniczych, dlatego już na etapie podjęcia decyzji o dysponowaniu sił i środków do zdarzenia stanowiska kierowa-nia koncentrują swoją uwagę na poszukiwaniu odpowiedzi na pytakierowa-nia z czterech obszarów⁷²:

• pytania o zdarzenie i prognozowane skutki:

– jaka jest liczba osób zagrożonych i poszkodowanych?

– jaka jest skala zagrożenia?

– jakie mogą być skutki zdarzenia dla życia, zdrowia, środowiska lub mienia?

• pytania o miejsce zdarzenia:

– gdzie powstało zdarzenie i jaki jest rodzaj tego zdarzenia?

– jaka jest wielkość i przeznaczenie terenu lub obiektu, na którym powstało zdarzenie?

• pytania o dostępne siły i środki:

– jaki są dostępne siły i środki?

– jaka jest możliwość wykorzystania w działaniach ratowniczych sił i środków z obszarów chronionych, a także podmiotów objętych przepisami prawa górniczego, lotniczego, morskiego i wodnego?

– jaka jest możliwość technicznego i logistycznego wsparcia działań ratowniczych?

– jaka jest możliwość wykorzystania odwodów operacyjnych z obszaru woje-wództwa lub z centralnego odwodu operacyjnego?

– jakie są zasady i procedury powiadamiania i dysponowania zasobów ratow-niczych zawarte w planach ratowratow-niczych?

• pytania o czas podjęcia działań:

– w jakim czasie mogą być podjęte działania ratownicze?

– jakie są możliwości dojazdu: stan infrastruktury i natężenia ruchu w komu-nikacji, a także warunki terenowe i atmosferyczne?

71 Do działań specjalistycznych zalicza się: ratownictwo medyczne, techniczne, chemiczne i eko-logiczne, wodne, wysokościowe, poszukiwawczo-ratownicze, w: Zasady organizowania działań ra-towniczych, KGPSP, Warszawa 2013, s. 3, 6, [dok. elektr.] www.straz.gov.pl/download/1854, [dostęp:

22.05.2016].

72 § 20 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

Jeżeli zdarzenie ma charakter lokalny, to w pierwszej kolejności na miejsce zda-rzenia kierowane są siły i środki z terenu powiatu. Wynika to zarówno z najlepszej znajomości specyfiki powiatu i przygotowania do reagowania na swoim terenie, jak i faktu, że te siły i środki najczęściej są najbliżej miejsca zdarzenia i tym samym czas dojazdu jest najkrótszy. Ponadto taka kolejność dysponowania jest związana z zasadą pomocniczości, na której oparta jest filozofia KSRG, to znaczy kolejne szczeble są uruchamiane wtedy, gdy szczebel powiatu nie jest w stanie sobie pora-dzić z likwidacją danego zdarzenia.

W związku z tym, jeżeli siły powiatu są niewystarczające, wtedy do działania włączane są siły i środki KSRG z terenu województwa. Z kolei, gdy siły i środ-ki województwa są niewystarczające, wówczas dysponowane są podmioty KSRG z obszaru kraju⁷³.

Kierowanie działaniem ratowniczym

Działania ratownicze każdorazowo mają przebiegać w sposób zorganizowany, skuteczny i efektywny przy zapewnieniu możliwie najwyższej jakości usługi ratow-niczej, dlatego z momentem przybycia na miejsce zdarzenia pierwszych jednostek KSRG rozpoczyna się kierowanie działaniem ratowniczym⁷⁴. Dla usprawnienia i uporządkowania tego procesu wprowadzono trzy poziomy kierowania: interwen-cyjny⁷⁵, taktyczny⁷⁶ i strategiczny⁷⁷. Określono również osoby, które mogą przejąć

73 § 5 ust. 2−4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

74 § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

75 Poziom interwencyjny jest realizowany w strefie zagrożenia lub strefie działań ratowniczych w  celu realizowania czynności ratowniczych oraz zapewnienia bezpieczeństwa ratownikom. Kie-rowaniu interwencyjnemu podlegają siły nieprzekraczające wielkością jednej kompanii. § 23 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

76 Poziom taktyczny jest realizowany na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w celu wykonania przyjętych taktyk lub określonej strategii oraz nadzoru nad kierowaniem interwencyjnym. Kiero-wanie taktyczne jest realizowane ze stałego lub ruchomego stanowiska dowodzenia, usytuowanego w miejscu umożliwiającym ocenę rozwoju sytuacji. Podlegają mu siły nieprzekraczające wielkością jednego batalionu lub siły, w których składzie znajdują się specjalistyczne grupy ratownicze. § 23 pkt 2 i § 25 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

77 Poziom strategiczny jest realizowany w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii w likwi-dowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym. Kierowanie strategiczne jest re-alizowane ze stałego lub ruchomego stanowiska dowodzenia usytuowanego poza strefą kierowania taktycznego lub ze stanowisk kierowania KSRG. Podlegają mu siły odwodów operacyjnych na

ob-kierowanie działaniem ratowniczym, oraz te, które mają taki obowiązek (zał. nr 3).

Zdefiniowane zostały także najważniejsze zadania do realizacji przez kierujących w ramach tych poziomów kierowania (zał. nr 4) oraz uprawnienia kierującego ak-cją ratowniczą lub innym działaniem ratowniczym (w stanie wyższej konieczności) prowadzonym przez jednostki ochrony przeciwpożarowej (zał. nr 5). Ważne jest, że przejmowanie kierowania przez kolejną osobę uprawnioną i uruchamianie dal-szych poziomów kierowania nie powoduje ograniczenia obowiązków kierujących na niższych poziomach⁷⁸. Warto zaznaczyć, że kierujący ma prawo⁷⁹:

• wydawać rozkazy lub polecenia oraz kontrolować ich wykonanie,

• nadzorować postępowanie zgodnie z zasadami i procedurami ratowniczymi ujętymi w planach ratowniczych,

• ostrzegać o rodzajach i zasięgu zagrożenia oraz ewentualnym stopniu ryzyka planowanego działania ratowniczego,

• odstąpić od zasad i procedur ratowniczych.

Kierujący organizuje działania ratownicze z uwzględnieniem m.in.⁸⁰:

• rodzaju i skali zdarzenia,

• liczby osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych,

• występujących zagrożeń oraz prognozy ich rozwoju.

Po zakończeniu działań ratowniczych formalne zakończenie kierowania nimi następuje, jeżeli⁸¹:

• zakończono udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy osobom poszkodo-wanym oraz gdy te osoby zostaną przekazane do dalszej opieki medycznej,

• zostanie przekazany teren, obiekt lub mienie objęte działaniem ratowniczym osobie upoważnionej do takiego przejęcia, a w razie braku takiej osoby po zgło-szeniu do stanowiska kierowania KSRG.

szarze województwa, siły centralnego odwodu operacyjnego lub siły przekraczające wielkością jeden batalion. § 23 pkt 3 i § 26 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśni-czego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

78 § 28 ust. 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

79 § 22 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U.

Nr 46, poz. 239).

80 § 22 ust. 3 pkt 1–3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U.

Nr 46, poz. 239).

81 § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. Nr 46, poz. 239).

W dokumencie SY STEM U RA TO WNICZEGO (Stron 93-99)