System oceny zgodności a proces dopuszczenia

Proces dopuszczenia jest inną nazwą systemu oceny zgodności w Polsce prze-znaczonego dla jednostek ochrony przeciwpożarowej zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17000:2006 Ocena zgodności. Terminologia i zasady ogólne. System oceny zgodności może być realizowany przez stronę pierwszą (strona, która do-starcza wyrób lub usługę – czyli podmiot sam prowadzi ocenę zgodności swoich wyrobów lub usług), stronę drugą (ocenę prowadzi użytkownik wyrobu lub usługi) lub stronę trzecią (ocenę prowadzą jednostki niezależne od podmiotu dostarcza-jącego wyrób lub usługę)¹⁴². Z uwagi na przeznaczenie systemu dopuszczeń (za-pewnienie oczekiwanego poziomu bezpieczeństwa) jest on realizowany z udziałem strony trzeciej. System oceny zgodności obejmuje zasady, procedury i zarządzanie procesem oceny zgodności. Zaś program oceny zgodności odnosi się do wyrobu lub usługi, do których mają zastosowanie te same wymagania techniczne, zasady,

142 Terminy ogólne dotyczące oceny zgodności. Norma PN-EN ISO/IEC 17000:2006 Ocena zgodno-ści. Terminologia i zasady ogólne. s. 17 i 20.

procedury i zarządzanie procesem¹⁴³. System oceny zgodności obejmuje więcej niż jeden program oceny zgodności¹⁴⁴. Ocena zgodności jest potwierdzeniem, że wyrób lub usługa spełnia zdefiniowane wymagania. Wymagania mogą być definio-wane przez np. normy lub przepisy prawa. Zgodnie z ww. normą certyfikacja jest atestacją prowadzoną przez stronę trzecią (jednostki certyfikujące i laboratoria) w odniesieniu do wyrobów, procesów, systemów, osób w celu potwierdzenia ich zgodności z wymaganymi specyfikacjami technicznymi. Warto zaznaczyć, że pro-ces świadectw dopuszczenia jest również zbieżny z podejściem rekomendowanym przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN)¹⁴⁵ oraz Europejski Komitet Nor-malizacyjny Elektrotechniki (CENELEC)¹⁴⁶ w ustanowionej normie PN-EN ISO 17067:2014-01 Ocena zgodności. Podstawy certyfikacji wyrobów oraz wytyczne dotyczące programów certyfikacji wyrobów. Norma ta jest odpowiedzią na proble-my związane z zaufaniem do wyrobów, a w szczególności ich wpływem na bezpie-czeństwo, zdrowie, interoperacyjność oraz zgodność rzeczywistych funkcjonalno-ści tych wyrobów z oczekiwaniami nabywców i użytkowników oraz deklaracjami producentów i dystrybutorów. Do najważniejszych czynników wpływających na zaufanie wobec oferowanych na rynku towarów i usług można zaliczyć:

• postęp technologiczny – związany jest z konkurowaniem w zakresie nowych technologii, rozwiązań organizacyjnych i procesów technologicznych,

• zmieniające się potrzeby użytkowników i nabywców – związane z jakością ży-cia, oczekiwaniami nowych pokoleń, oczekiwaniami pracowników i pracodaw-ców, służb odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa,

• dążenie do maksymalizacji zysku m.in. poprzez konkurowanie niską jakością lub stosowaniem nieuczciwych praktyk. Negatywnymi przykładami takiego postępowania są incydenty związane z celowym wprowadzaniem wyrobów niezgodnych ze świadectwem dopuszczenia oraz przykład z innego obszaru, ale równie niepokojący, ponieważ dotyczy dużego i posiadającego rozpoznawalną markę koncernu Volkswagen¹⁴⁷, który dla powiększenia zysku zdecydował się wprowadzić samochody z oprogramowaniem¹⁴⁸ zafałszowującym¹⁴⁹ parametry

143 System oceny zgodności i 2.8 Program oceny zgodności; PN-EN ISO/IEC 17000:2006 Ocena zgodności. Terminologia i zasady ogólne. s. 19

144 Zależność pomiędzy programem certyfikacji wyrobów a systemem certyfikacji wyrobów Norma PN-EN ISO 17067:2014-01 Ocena zgodności. Podstawy certyfikacji wyrobów oraz wytyczne doty-czące programów certyfikacji wyrobów. s. 10–11.

145 European Committee for Standardization, www.cen.eu.

146 European Committee for Electrotechnical Standardization, www.cenelec.eu.

147 Oświadczenie Grupy Volkswagen AG, http://www.volkswagen.pl/pl/volkswagen/aktualnosci.suf-fix.html/o_wiadczenie-grupy-volkswagen-ag.html, [dostęp: 03.10.2015]

148 EPA, California Notify Volkswagen of Clean Air Act Violations / Carmaker allegedly used software that circumvents emissions testing for certain air pollutants, http://yosemite.epa.gov/opa/admpress.nsf/bd4379a-92ceceeac8525735900400c27/dfc8e33b5ab162b985257ec40057813b!OpenDocument, [dostęp: 03.10.2015].

149 Afera Volkswagena, czyli o co chodzi ze sfałszowanym oprogramowaniem, http://mojafirma.tv/

aktualnosci/afera-volkswagena-czyli-o-co-chodzi-ze-sfalszowanym-oprogramowaniem-spis-mode-li-samochodow/2015/09/27, [dostęp: 03.10.2015].

emisji spalin, które zawierały czterdziestokrotnie przekroczoną normę emisji tlenków azotu¹⁵⁰. Pokazuje to, że nawet charakter globalnej firmy oraz uznana światowa marka nie są wystarczającą gwarancją spełnienia przez daną firmę oczekiwanych standardów, jeżeli będzie musiała wybierać pomiędzy ich zapew-nieniem a powiększeniem zysku ze sprzedaży.

Normę PN-EN ISO 17067:2014-01 Ocena zgodności. Podstawy certyfikacji wyrobów oraz wytyczne dotyczące programów certyfikacji wyrobów dedykowa-ną m.in. organom władzy państwowej oraz jednostkom certyfikującym wyróżnia sześć funkcji¹⁵¹:

• wybór, który ma na celu zgromadzenie informacji niezbędnych do przeprowa-dzenia procesu, identyfikację dokumentów i przepisów o charakterze specyfika-cji technicznych oraz określenia sposobu pobrania próbki włącznie z identyfi-kacją specyfikacji technicznych. W odróżnieniu od procesu dopuszczeń wybór jest znacząco ułatwiony, ponieważ zarówno proces, jak i wymagania są jedno-znacznie zdefiniowane w art. 7 ustawy oraz w aktach wykonawczych. Ponadto norma została uzupełniona o dokumentację pomocniczą wytworzoną przez jednostkę dopuszczającą na potrzeby procesu i jest przedmiotem audytowania przez auditorów PCA,

• określenie właściwości wyrobu lub usługi podlegającej procesowi certyfikacji istotnych dla przebiegu tego procesu. W przeciwieństwie do procesu świadectw dopuszczenia realizowane są one w zależności od potrzeb: badania, czyli po-branie i przeprowadzenie badań próbki wyrobu przez jednostkę dopuszczającą, opinie (weryfikacja) ekspertów, inne dokumenty, jeżeli wynika to z warunków stosowania wyrobu, inspekcja i ocena procesów, czyli ocena warunków tech-niczno-organizacyjnych producenta. Oprócz wymienionych sposobów norma wymienia również ocenę projektu, ocenę usług lub procesów,

• przegląd uzyskanych wyników z etapu weryfikacji właściwości w kontekście spełnienia wymagań określonych w dokumencie odniesienia. Jest to badanie zgodności wyrobu lub usługi z wymaganiami. W toku procesu dopuszczenia jest to realizowane na etapie wstępnej formalnej oceny wniosku oraz podczas analizy wyników badań dostarczonych przez wnioskodawcę, a także analizy dokumentacji wyrobu,

• decyzje dotyczące certyfikacji, które obejmują udzielenie, utrzymanie, rozsze-rzenie, ograniczenie, zawieszenie, cofnięcie certyfikacji. Proces dopuszczenia w tym zakresie ogranicza się do decyzji o wydaniu lub odmowie wydania oraz

150 Spalinowa afera. Manipulacja Volkswagena problemem Polkowic? http://wyborcza.biz/biz- nes/1,100896,18956033,spalinowa-afera-manipulacja-volkswagena-problemem-polkowic.html?ssoSes-sionId=6e0d918af36970e89296012b039b1f2079d2cab1aaec383dd8a650103449626e, [dostęp: 03.10.2015].

151 Norma PN-EN ISO 17067:2014-01 Ocena zgodności. Podstawy certyfikacji wyrobów oraz wy-tyczne dotyczące programów certyfikacji wyrobów, p. 5.1.1., s. 6-7 i p. 5.2, s. 7, tablica 1. Budowa programu certyfikacji, s. 8.

decyzji o zmianie i cofnięciu świadectwa dopuszczenia, nie stosuje się nato-miast zawieszenia świadectwa dopuszczenia,

• atestacja, udzielenie zezwolenia, które oznacza m.in. wydanie certyfikatu zgodności lub innego oświadczenia o zgodności wyrobu oraz upoważnie-nie do stosowania znaku zgodności. W procesie dopuszczenia należy mówić o  certyfikacji, ponieważ atestację prowadzi niezależna (od wnioskodawcy) strona trzecia (CNBOP-PIB). Tej funkcji w procesie dopuszczenia odpowiada wydanie świadectwa dopuszczenia oraz znakowanie wyrobu znakiem jednostki dopuszczającej,

• nadzór nad wyrobem lub usługą, który jest cyklicznym powtarzaniem działań niezbędnych do utrzymania ważności i aktualności oświadczenia wydanego podczas atestacji, realizowanym poprzez badanie lub inspekcję próbek, ocenę produkcji, audyty systemu zarządzania. W procesie dopuszczenia nadzór od-bywa się przez zmianę i cofanie świadectwa dopuszczenia oraz proces kontroli świadectw dopuszczenia.

Norma rekomenduje sposób tworzenia programów certyfikacji, wskazując¹⁵²:

• siedem wystandaryzowanych typów: 1a, 1b, 2, 3, 4, 5, 6, które obejmują odpowied-nio opisane wyżej funkcje i realizowane w ich ramach odpowiednie działania,

• typ N oznaczający dowolną kombinację funkcji i działań konfigurowaną w za-leżności od potrzeb certyfikacji.

3.6. Podsumowanie i wnioski

W celu podsumowania niniejszego rozdziału sformułowano następujące wnio-ski o dużym znaczeniu dla przyszłej koncepcji systemu ratowniczego:

• w odniesieniu do systemu ratowniczego funkcją krajowej i europejskiej oceny zgodności oraz procesu dopuszczania wyrobów do stosowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej jest oddziaływanie na sprzęt i wyposażenie służb ratowniczych, a także w razie wystąpienia zagrożenia wpływanie na środowi-sko techniczne, w którym mają funkcjonować jednostki systemu ratowniczego (strażacy i ratownicy) oraz osoby zagrożone i ofiary w razie wystąpienia zdarze-nia niekorzystnego,

• w Polsce świadectwa dopuszczenia są narzędziem kształtującym bezpieczeń-stwo osób zagrożonych, ratowanych i ratowników. Obecnie nie istnieje inny mechanizm gwarantujący spełnienie przez wyroby wymagań zdefiniowanych przez ww. użytkowników końcowych. Z wymienionych powodów konieczne

152 PN-EN ISO 17067:2014-01 Ocena zgodności. Podstawy certyfikacji wyrobów oraz wytyczne do-tyczące programów certyfikacji wyrobów, tablica 1. Budowa programu certyfikacji, s. 8.

jest rozwijanie i doskonalenie systemowych rozwiązań związanych ze świadec-twami dopuszczenia, a także dążenie do tego, aby rozwiązania te były komple-mentarne i obejmowały: proces dopuszczania (badania kwalifikacyjne, ocena zgodności z wymaganiami, ocena warunków produkcji, wydanie świadectwa dopuszczenia), oferowanie do zakupu, wprowadzanie do użytkowania, nadzór nad świadectwami dopuszczenia (kontrola i w uzasadnionych sytuacjach cofa-nie świadectwa dopuszczenia), szkolenia i upowszechniacofa-nie wiedzy. Obeccofa-nie brakuje rozwiązań prawnych, które zwiększyłyby nadzór na etapie zakupu wyrobu,

• w związku z tym, że w UE ochrona takich wartości jak życie i zdrowie ma wyż-szy priorytet niż swobodny przepływ towarów w ramach wspólnego rynku UE, wskazane jest w przyszłości objęcie badaniami naukowymi tych wyrobów, dla których może zaistnieć potrzeba sformułowania krajowych wymagań. Decydu-jącym argumentem może być ocena ryzyka, jakie stwarza dany wyrób dla ww.

wartości podlegających szczególnej ochronie. Ocena ta powinna być dokonana w oparciu na podstawie wyników badań naukowych najlepiej międzynarodo-wych zespołów badawczych.

Summary and conclusions

In order to sum up this chapter the following conclusions which are of great importance for the future concept rescue system were formulated:

• with regard to the rescue system, the function of the national and European conformity assessment and process of admittance of products for use in fire protection units of is how it impacts the equipment of the rescue services, and also in case of a threat it is to influence the technical environment where units of the rescue system (firefighters and rescuers) operate and where people at risk and victims in the event of an adverse event can function,

• in Poland, certificates of admittance are a tool for shaping the safety of people at risk, the rescued and the rescuers. Currently there is no other mechanism to ensure that the products fulfill the requirements defined by the end users men-tioned above. For these reasons, it is necessary to develop and improve system solutions associated with the certificates of admittance, and in particular it is es-sential to ensure that these solutions are holistic and include the following: the process of admittance (qualification tests, assessment of conformity with the requirements, assessment of production conditions, issued certificate of admit-tance), offering purchase, putting into use, supervision over issued certificates of admittance (control and, in justified cases, withdrawal of an issued certificate of admittance), training and dissemination of knowledge. Currently, there are

no legal solutions that would increase supervision at the time there is an offer of purchase of a product,

• due to the fact that in the EU the protection of values such as life and health has a higher priority than the free movement of goods within the EU single market, it is advisable to include in research projects those products for which it may be necessary to formulate national requirements. Risk assessment which is created by a given product for the values mentioned above and which are subject to spe-cial protection may be the decisive argument. This assessment should be carried out based on the results of scientific research, preferably by international rese-arch teams.