Określenie koniecznych działań w celu niwelacji negatywnych i niepożądanych zjawisk na rynku pracy

5. Budowa algorytmów finansowania działań w zakresie rynku pracy. 6. Zmiany legislacyjne wraz z przepisami wykonawczymi.

7. Wdrażanie działań w na poziomie lokalnym i regionalnym. 8. Ewaluacja działań i ewentualne korekty.

Zaprezentowany proces działań w zakresie rynku pracy potwierdzają dane zapre-zentowane na rysunkach 1, 2 i 3. Algorytm i przyjęte programy dotyczą zidentyfikowa-nych problemów rynku pracy w okresach wcześniejszych. Do tego dochodzi swego ro-dzaju automatyzm w zakresie rozdziału środków. W efekcie końcowym zawsze zaistnieje przesunięcie czasowe, którego skutkiem może być wydatkowanie środków niejako na siłę – w sytuacji, kiedy negatywne zjawiska już występują w dużo mniejszym nasileniu lub zanikną zupełnie. Pojawia się przy tym jednocześnie luka finansowa na działania pożądane w zakresie zjawisk nowych, które nie są uwzględnione w scentralizowanym systemie interwencji na runku pracy i przepisach prawa z tym związanych.

Marek Dylewski, Małgorzata Gorzałczyńska-Koczkodaj

Rysunek 4. Środki Funduszu Pracy w województwie zachodniopomorskim kierowane do miast na prawach powiatu i powiatów ziemskich w latach 2013–2018 na tle bezrobocia rejestrowanego

Źródło: opracowanie na podstawie danych statystycznych WUP w Szczecinie.

Z zaprezentowanych na rysunku 4 danych można wyciągnąć wniosek o występowa-niu istotniejszego zjawiska, jakim jest luka w finansowao występowa-niu aktualnych problemów rynku pracy. Jak wskazano wcześniej, system interwencji państwa na rynku pracy ma charakter działań ex post. Miasta na prawach powiatu na tle województwa są zwykle największymi rynkami pracy z największą koncentracją przedsiębiorstw i instytucji, tym samym liczby miejsc pracy. Przy gwałtownym spadku stopy bezrobocia, co prawda z pewnym opóź-nieniem, spadają środki, które winny być wsparciem działań na rynku pracy. W miastach na prawach powiatu wsparcie to zawsze miało zdecydowanie mniejszy charakter niż w przypadku powiatów. Narastające zjawisko braku pracowników dopiero w okresach następnych uruchomi procedurę identyfikacji tego zjawiska, jego przyczyn i ewentual-nych działań, które będą minimalizowały jego wpływ. Jak wskazano wcześniej, proce-dura ta jest zwykle czasochłonna, ze względu na centralizację systemu interwencji na rynku pracy w oparciu na środkach Funduszu Pracy.

77

Fundusz Pracy jako narzędzie stymulacji aktywności zawodowej na rynku pracy

Wnioski

Sytuacja na rynku pracy nie może być postrzegana tylko przez pryzmat występujące-go bezrobocia. Jest to problem dużo szerszy i bardziej złożony, bowiem „zła sytuacja” wcale nie musi oznaczać wysokiej stopy bezrobocia. Przez „złą sytuację” należy rozumieć wszelkie dysfunkcje występujące na rynku pracy, problem bezrobocia, niedopasowania pomiędzy pracownikami a pracodawcami itp. Jest to bardzo skomplikowane i złożone zjawisko, które może mieć wieloaspektową, różnorodną płaszczyznę, a reagowanie może być utrudnione i możliwe po pewnym czasie (tzw. przesunięcia czasowe). Rolą i zada-niem Funduszu Pracy nie jest bowiem tylko reagowanie w sytuacji występowania du-żego bezrobocia, ale także w warunkach niedopasowania rynku, szczególnie w zakresie niedopasowania strukturalnego podaży i popytu pracowników.

Badania doprowadziły do wnioskowania, że niestety przydzielane środki z Funduszu Pracy przekazywane są na podstawie danych ex post, co w zasadniczy sposób utrudnia właściwą reakcję środków publicznych na poprawę sytuacji na rynku pracy. Są one bo-wiem przekazywane nieadekwatnie do bieżących problemów rynku pracy.

Zaprezentowane wyniki badań wyraźnie wskazują, iż wraz ze spadkiem poziomu bezrobocia zmniejsza się wykorzystanie instrumentów wsparcia rynku pracy, związane z  bezrobociem i  aktywizacją zawodową w  wymiarze finansowym środków Funduszu Pracy – tym samym spada zaangażowanie finansowe w tym zakresie. Należy podkre-ślić, że konstrukcja systemu wsparcia rynku pracy w Polsce, w zakresie walki z bezrobo-ciem i aktywizacji zatrudnienia, charakteryzuje się dużą inercją i opóźnionymi reakcjami na faktyczny stan rynku pracy. Tym samym można wyciągnąć następne wnioski (które będą stanowiły podstawę kolejnych pogłębionych badań), iż środki Funduszu Pracy nie są efektywnie wydatkowane w okresach dynamicznych zmian na rynku pracy i nie są angażowane zgodnie z aktualnymi problemami i niepożądanymi zjawiskami na rynku pracy. Zjawisko, które ostatnio się nasila, a  do tej pory nie było brane poważnie pod uwagę, to brak pracowników, szczególnie w branży handlowej i usługowej. Powyższe problemy wskazują na konieczność rewizji podejścia do interwencji państwa na rynku pracy z powodu większej dynamiki zmian w gospodarce i na rynku pracy w celu mini-malizowania luki finansowej i czasu, w jakim identyfikuje się problemy i środki zaradcze w zakresie rynku pracy.

Zaprezentowane wyniki stanowią podstawę prowadzenia kolejnych, rozbudowa-nych badań. W artykule, w którym dokonano wstępnie analizy zagadnień związarozbudowa-nych z  wykorzystaniem Funduszu Pracy jako narzędzia wspomagającego rozwiązywanie problemów rynku pracy, ze względu na jego ograniczoną objętość nie uwzględniono wielu danych szczegółowych, jak również czynników mających bezpośredni wpływ na

Marek Dylewski, Małgorzata Gorzałczyńska-Koczkodaj

ten rynek i występujące na nim dysfunkcje, jak chociażby zmiany w politykach społecz-nych w kraju. Ich uwzględnienie w dalszych badaniach pozwoli na zaproponowanie no-wego modelu decyzyjnego, który nie będzie pozbawiony wad i błędów, ale na pewno przyczyni się do głębszego poznania problemu i zmniejszania występujących dysfunkcji.

Bibliografia

Frąckiewicz A. (2017), Zachodniopomorska branża turystyczna w kontekście deficytu pracowni-ków na rynku pracy, „Rynek Pracy”, 3(162).

Gębura R. (2015), Bezrobocie jako problem polityki społecznej, ASO.A.5(1)/53–68, s.55. Gruber J. (2007), Public Finance and Public Policy, Worth Publishers, New York.

Jeruszka U. (2017), Problemy zatrudnialności i  związane z  nimi wyzwania, „Rynek Pracy”, 3(162), s. 11.

Kołodko G. (2002), Trzeba całość strategii gospodarczej podporządkować walce z bezrobociem, „Nowe Życie Gospodarcze”, issue 14, s. 2.

Kryńska E. (2009), Flexicurity w Polsce, MPiPS, Warszawa.

Kwiatkowski E. (2002), Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Makuch M. (red.) (2014), Współczesny rynek pracy. Zatrudnienie i bezrobocie w XXI wieku, Cedu, Wrocław.

Martin J.P. (2014), Activation and Active Labour Market Policies in OECD Countries: Stylized Facts and Evidence on their Effectiveness, „IZA Policy Paper”, June.

Organiściak-Krzykowska A. (2011), Efektywność programów rynku pracy w wymiarze regional-nym, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica”, 248, ss. 307–308.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 2014 r. w sprawie algorytmu ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie zadań w województwie (Dz. U. z 2014 r., poz. 1294).

79

Fundusz Pracy jako narzędzie stymulacji aktywności zawodowej na rynku pracy

Szylko-Skoczny M. (2004), Polityka społeczna wobec bezrobocia w  Trzeciej Rzeczypospolitej, ASPRA-JR, Warszawa.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001); Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r., poz. 1265).

Beata Zofia Filipiak |

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania ORCID ID: 0000-0002-5480-5264

Wydatki z funduszu pracy na finansowanie polityki