Zapotrzebowanie na ropę wskali globalnej pozostaje determinowane przezgospo darki wschodzące, głównie Chiny i Indie. W 2010 roku globalna konsumpcjasu
rowca wyniosła 87382 tys. baryłek dziennie wobec produkcji na poziomie 82 095 tys. baryłek dziennie132. Wzrost zużyciaropynaftowej z pewnością nie doprowadzi w najbliższym czasie do wyraźnych niedoborów surowca, jednak w dalszej per
spektywie taka groźbamoże już rysować się bardzo wyraźnie. Lekarstwem na po
wyższe bolączki może się stać przestrzeń nowych miejsceksploatacji oraz zupełnie nowychodkryć. Zdaniem geofizyka Zygmunta Trześniowskiego na „przywrócenie normalnego odtwarzania zasobów na poziomie wymaganym przez podwyższoną konsumpcjętego surowca potrzeba kilkuletniej wysokiej koniunktury w poszukiwa
niach”133. Dodatkowo ogromnypostęp wdziedzinie poszukiwań, a takżeprawdopo
dobieństwoodkrycianowychpokładów jest dzisiajznacznie większe. Dziękiwyso kim nakładom będą odkrywanenowezłoża, co będzie dokonywane głównie dzięki niebywałemu postępowi w rozpoznawaniu zasobów metodami sejsmicznymi. Nie
bez znaczenia pozostaje element cenowy wpływający na ocenę opłacalności eksplo
atacji. Tym samym wiele odkrytych złóż zacznie być ponownie eksploatowanych.
Trześniowski wspominał także o budowie większej liczby zbiorników magazyno wania ropy, co wpływa na zmiany koniunktury, jak również wzrostbezpieczeństwa energetycznego. Wysokie ceny surowca wymuszają na konsumentach „optymali
zację zużycia oraz przestawianie się na paliwa alternatywne”. Biorąc pod uwagę te argumenty, Trześniowski przekornie sugerował, iż nie należy nieustannie drążyć tematu wyczerpywania się zasobów,ale postawić raczej pytanie o zmniejszającąsię rolę ropy naftowej dla gospodarki134.
134 Ibidem, s. 32.
Wbrew pojawiającym się apokaliptycznym wizjom o szybkim wyczerpywaniu się zasobów ropy, perspektywy nowych odkryć i zwiększania wydobycia w zna
nychjuż miejscach rysują się niezwykle obiecująco. Do najważniejszych odkryć w ostatnim czasie należy zaliczyć złożawZatoceMeksykańskiej i w szelfie kon
tynentalnym Brazylii. Wiele miejsc nadal oczekuje jednak na określeniewielkości zasobów. Obiecujące miejsca lokują się przede wszystkim w mało rozpoznanych rejonachAmeryki Łacińskiej i Rosji. Na początku 2010 roku „Forbes” sporządził listę dziesięciu najbardziej obiecujących i perspektywicznych obszarów wydobycia w niedalekiej przyszłości tzw. „łatwej ropy” (easy oil), niewymagającej głębokich odwiertów i stosowania zaawansowanych technologii wydobycia. W magazynie wskazywano na fakt, że świat potrzebuje dziennie ponad 85 min baryłek surowca, którepozyskuje z 4tys. pól naftowych. Większość z nich to jednak niewielkiepola, gdziedziennewydobycie nie przekracza 20 tys. baryłek. Z kolei duże polazwydo
byciem dziennym na poziomie 100tys. baryłek zaspokajają zaledwie 3% zapotrze
bowania. Oboknich są superpola, gdzie wydobywa sięokoło 1 min baryłek dziennie.
„Forbes” zwrócił w tej sytuacjiuwagę na „polanaftoweprzyszłości” (oilfields of the future) czy też„największepolajutra” (giantsoftommorow).Dzisiejszewydobycie
z tych obszarów niejest zbyt imponujące, ale ta sytuacja może ulec szybko zmia
nie. Te pola mogą stać się bardzo atrakcyjne już w ciągu najbliższej dekady, dzięki pojawiającej się opcjizwiększenia wydobycia do 1 min baryłek dziennie. Pierwsze z nich to pole Ghawar w Arabii Saudyjskiej. W ciągu sześćdziesięciu ostatnich lat wydobyto tam co prawda około60 mid baryłek, ale kolejnych 30 midbaryłek nadal czekana zagospodarowanie. W latach90. ubiegłego wiekusaudyjski koncern nafto
wySaudiAramco zainicjował wtryskiwanie wody pod złoża, powodując wypycha
nie ropynaftowej.Prognozujesię,iż obecna produkcja na poziomie 4,5 minbaryłek dzienniemoże być zwiększona o dodatkowe 0,5 min baryłek dziennie.Na drugiej lokacie usytuowano pola Zachodnia Kurna w Iraku z zasobami szacowanymi na 21 mid baryłek. Firmy Exxon Mobil oraz Royal Dutch Shellzdobyły w 2009 roku kontrakt na realizacjępierwszegoetapu związanego zeksploatacją pola naftowego i wydobyciem9 mid baryłek. Koncernyzamierzają zwiększyć produkcję na tym ob
szarzez 300tys. do2,3 min baryłekdziennie. Porozumienie przewiduje, żewładze irackie zachowają własnośćpola i ropy,a Exxon i Shell jako kontrahenci otrzymają
Światowy głód na горе. Perspektywy nowych odkryć naftowych 61
1,9USD zakażdą wyprodukowaną baryłkę. Na trzecim miejscu pojawiły sięirackie pola naftowe Majnoon zrezerwami 13 mld baryłek ropy, zlokalizowane w pobliżu granicy z Iranem. Obecna produkcjawynosi zaledwie 50 tys. baryłekdziennie, ale potencjałjest ogromny i wydobycie może zostać zwiększone nawet do poziomu 1,8min baryłek dziennie. Czwarteco do wielkości pola naftowe wymienione przez
„Forbesa” to iracka Rumaila, na granicy z Kuwejtem, kryjąca 17 mld baryłek su rowca. Aktualniewydobywa się tam około 1 min baryłek dziennie, co stanowi po
łowę całkowitej produkcji ropyw Iraku. Na tym obszarzekontrakt będą realizowały wspólnie BP i CNPC. Koncernyte planują wydanie 15 mld USD w celu zwiększe
nia wydobycia do poziomu 2,85 min baryłek dziennie, co pozwoliłoby wówczas Rumaili stać się drugim pod względem wielkości wydobycia polem naftowym na świecie, po Ghawarze. Na piątej pozycji pojawiła się prowincja Chuzestan, gdzie mamiejsce 90%irańskiej produkcjiropy.Znajdują się tam polaAhwazz dziennym wydobyciem na poziomie 300 tys. baryłek, a także polaJadawaran, eksplorowane przez chiński Sinopec na mocy porozumienia zawartego jeszcze w 2004 roku na kwotę 70 mld USD. W 2009 roku Iran poinformował o odkryciu w tej prowincji pola Soussangerd z zasobami szacowanymi na 8 mld baryłek ropy. Szóste miejsce przypadło Kaszaganowi w Kazachstanie. Pola zawierające 9 mld baryłek odkryte zostaływ 2000 rokuna obszarze Morza Kaspijskiego.W tym przypadku problemem pozostają jednakwysokie koszta związane z eksploatacją tych złóż. Pomimo tego produkcja może pod koniec dekady wynieść nawet 1,5 min baryłek dziennie. Na siódmym miejscu znalazły się saudyjskie pola Khurais. W ich przypadku pojawia się możliwość zastosowaniatechniki wstrzykiwania wody pod złoża, podobnie jak w przypadku Ghawaru, co pozwoliłoby osiągnąć produkcję na poziomie 1,2 min baryłek dziennie. Trzeba przypomnieć, że złożakryjące około 27 mldbaryłek ropy były już częściowo eksploatowane w latach 80. ubiegłegowieku.Ósma lokataprzy padła, odkrytym w 2006 roku, brazylijskim polom Tupi, z zasobami na poziomie 8 mld baryłek ropyoraz pokaźnymi złożami gazu ziemnego. Na dziewiątej pozycji umiejscowiono wenezuelskie Carabobo wpasie Orinoko. Przewiduje się,żena tym obszarze na wydobycie oczekuje 15 mld baryłek ciężkiej ropy. Jako ostatnie wze stawieniu „Forbesa”zostały wymienione złoża North Slope na Alasce, które mogą kryć około 40 mld baryłek ropyoraz 125 bln stóp3 gazu ziemnego135.
135 Ch. Helman, The World’s Biggest Oil Reserves, „Forbes”, 21 I 2010; idem, In Depth: The Top 10 Oil Fields of The Future, „Forbes", 21 I 2010.
136 G. Fouche, H. Stoelen, Big Statoil Arctic Find Revives Norway’s Oil Future, Reuters, 1 IV 2011.
Analitycy „Forbesa” nie uwzględnili w przedstawionym zastawieniu zasobów zlokalizowanych u wybrzeży Norwegii. A to właśnie tam na początku 2011 roku konsorcjum spółek pod przewodnictwem norweskiego przedsiębiorstwa państwo wego Statoil dokonało największego na przestrzeni ostatniej dekadyodkrycia ropy i gazu poddnemMorza Barentsa. Statoilocenił jenawet na 0,5 mld baryłek ropy136 *. W październiku 2011 roku Statoil oświadczył zkolei, że złożaropy Aldous Major
South, usytuowane na Morzu Północnym,są dwukrotnie większe, aniżelipierwotnie zakładano. Tym samym potencjałwydobywczy zwiększyłsię z 400-800 min bary łekdo 1,2-2,6 mid baryłek ekwiwalenturopy. Jeśli szacunki dotyczące wspomnianej liczby 2,6 mid potwierdziłyby się, wówczasmielibyśmydoczynienia z odkryciem trzecichcodo wielkościzłóż w norweskim szelfie. Dwanajwiększe złoża, Statljord i Ekofisk,zawierają po 3 mid baryłek137.
1,7 M. Shanley, J. Dagenborg, Norway Oil Find May Be Its 3rd Biggest Ever, Reuters, 30 IX 2011.
1M A. Driver, Exxon Has 3 Deepwater Gulf of Mexico Discoveries, Reuters, 8 VI 2011.
139 S. Hamdan, As Days of Easy Oil Fade on Middle East, Firms Turn to Newer Techniques,
„The New York Times”, 8 XII 2010.
To nie jedyne spektakularne odkrycie ostatnich lat. W czerwcu 2011 roku Exxon Mobil Corporation dokonał odkrycia wielkich złóż ropy i gazu w Zatoce Meksykańskiej. Szacunki firmy mówią o złożach wielkości nawet 700 min bary
łek ekwiwalentu ropy naftowej138. To ważne wydarzenie po chwilowym zastoju w prowadzonych poszukiwaniach na tym obszarze, będących następstwem eks
plozji platformywiertnicznej DeepwaterHorizon. Tojednocześnie pierwsze zna czące odkrycia po zniesieniu amerykańskiego moratorium dotyczącego przepro
wadzania odwiertów głębinowych.
Przywołanewybiórczo przykłady dowodzą, że perspektywa nowych odkryćry sujesięw nader korzystnych barwach. Warto jednocześniepamiętać,że skutecznym sposobem na kurczące się zasoby ropy może być nie tylko dokonywanie nowych odkryć. Wiele bowiem wskazuje, że istotne znaczenie będą miały w przyszłości również nowe technikiwydobycia. Obok popularnej naBliskim Wschodziemetody wstrzykiwaniawody w złoża, pojawiają się nowe pomysły związanezwstrzykiwa niem pod złożadwutlenku węgla, azotu i polimerów. Te techniki wykorzystywane są już z powodzeniem w Omanie, Abu Żabi i Arabii Saudyjskiej. Duże sukcesy na tym polu odnotowuje się w Omanie,gdzie państwowy koncern Petroleum Develop mentOman na poluAmal-Westrealizuje technologię wstrzykiwania pod złoża pary wodnej (tzw. metoda strumienia pary - steam-floodtechniques). Z kolei w Qam Alam bada skuteczność zastosowania technik termalnych. W 2010 roku zainicjo
wano badania w tej samej miejscowości, stosując nową technologięwspomagania termalnie drenażu grawitacyjnego {thermally assisted gas-oil gravitydrainage). Na poluMarmul stosowana jest metoda wtłaczania wzłoża roztworu polimerów. Dzia łania Omanu sąpilnieśledzone przez innekoncerny międzynarodowe. Royal Dutch Shell, posiadającypakiet 34% akcji w Petroleum Development Oman, zamierza zre alizowaćnaświecie jedenaścieprojektów, które mają na celuzwiększenieefektyw
ności wydobycia. Podobne działania podjął również francuskiTotal139.
Nowe odkryciaoraz zastosowanie nowych technologii pokazują, iż do czę sto przywoływanych wizji sugerujących szybkie wyczerpanie się światowych zasobów ropy naftowej należy na razie podchodzić z dużym dystansem. Walka o nowe złożapowoli wkracza w decydującą fazę. Pekin niepozostaje bierny w tej
Światowy głód na ropę. Perspektywy nowych odkryć naftowych 63
rozgrywce, o czym świadczą działania podjęte już przez chińskie koncerny na wielu ztych obszarów.