Istotnym problemem, z jakim borykająsię Chiny, jest koegzystencja lepszej jakości rud minerałów z gorszymi. Większość rodzimych zasobówznajdujesię napotwier dzonych obszarach rezerw surowcowych. Jak zaznaczają jednak władze chińskie, nadal istnieje dobra koniunktura dla pozyskiwania i odkrywania nowych pokładów surowców, szczególnie w odniesieniu do ropy, gazu, złota i węgla. Chiny poczy niły w tej mierze znaczący krok do przodu, o czym świadczy rozpoznawanie no
wych zasobów. W 2007 roku dokonano największego odkilku dekad odkrycia złóż ropy na północy w okolicach wschodniego wybrzeża wZatoce Bohai. Wedle sza cunków mogą one zawierać ponad 1 mld ton ropy. W tym samym czasie krajowi
Rozpoznawanie własnych zasobów 25
producenci ropy zaplanowali odkrycie do końca 2010 roku dziesięciu nowych pól naftowych zasobnych w rezerwy większe aniżeli 100 min tonw przypadku każdego z nich1'1. W 2010 roku Chinyzadeklarowały przeznaczenie 30 mid RMB (4,48mid USD) w ciągu pięciu kolejnych lat na działania związane z poszukiwaniem złóż mineralnych, w celu zmniejszenia zależności importowej. Projekt poszukiwaczy realizowany będzie w dwudziestu jeden prowincjach. Wedle danych China Geo logical Survey(CGS) z października 2010 roku, na przestrzeni ostatnich dwunastu latchińscy geolodzy odkryli ponad dziewięćsetmiejsc zasobnych w złoża mineral
ne, w tym sto pięćdziesiąt dwana dużą skalę. Pięć złóż, w prowincjach Liaoning, Hebei, Henan, Shandongi Shanxi, możezawierać 5 mid ton rudy żelaza. Rezerwy liczące ponad 38,5 minton rudy miedzi zostały z kolei odkrytewTybecie, Xinjian- gu iYunnanie. Dzięki temu import rudymiedzi, rudyżelazai sylwinu powinien sta nowić odpowiednio mniej aniżeli 75, 50 i60% zużycia tych minerałów w Chinach w ciągu następnych pięciu lat15. Tylko w ciągu pierwszych czterech lat realizacji XI Planu Pięcioletniego(2006-2010)krajowe zasoby węglawzrosły o 26%, miedzi o 19% orazżelaza o9%wporównaniu z pierwszymi czterema latamiX pięciolatki (200I-2005)16.
14 Chinas Oil Consumption to Hit 563M Tons in 2020, Xinhua, 8 IV 2008.
15 China to Spend 30 bln Yuan Exploring for Domestic Mineral Deposits Next 5 Years: Official,
„People’s Daily" (Xinhua), 8 XI 2010.
16 Wang Qian, Govt Extends Resources Search, „China Daily”, 17 XI 2010.
17 China May Discover 32.3b Tons of Oil Reserve, „China Daily”, 7 VI 2010.
Wang Qian, Govt Extends...
Wedle informacji gazety„21 Century Business Herald”, powołującej się nado
niesienia Instytutu Badawczego Gospodarki i Technologii (Research Institute of Economics and Technology) przy koncernie China National Petroleum Corpora tion (CNPC), w przyszłości mogą zostać odkryte w Chinach pokłady zawierające 33,2mid ton ropy. Największe ilości mają znajdować się we wschodnich obszarach kraju (12,21 mid ton, 38%), w zachodnich (11,4 mid ton, 35%) oraz w pasie przy brzeżnym (8,63 mid ton)14 15 1617. W Chinach zostało wyselekcjonowanych czterdzieści pięć miejsc,w których będą prowadzone poszukiwanianowych złóż. Będzie to jed
nocześnie jeden z kluczowych punktów realizowanych wramachXII Planu Pięcio letniego (2011-2015). Chiny w tym czasierokroczniebędą inwestować6 midRMB w badaniageologiczne. Ocena potencjalnej pojemności dwunastu ważniejszych su
rowców mineralnych w kraju powinna być znana przed końcem2015 roku18. Z ciekawszychpomysłów należy wspomnieć o zatwierdzonym na początku lip-ca 2011 roku przez rząd centralny planie dla przemysłu energetycznego pod na
zwą „złota strefa”, obejmującym prowincję Shaanxi oraz regiony autonomiczne Ningxia i Mongolię Wewnętrzną w północno-zachodnich Chinach. Wstępny plan dla obszarów zasobnych w surowce naturalne, obejmujących miasta Yulin w pro wincji Shaanxi, Ordos w południowo-zachodniej Mongolii Wewnętrznej orazNing-dong wNingxia, zostałzaproponowany po raz pierwszy w lutym 2010 roku przez wicepremiera Li Keqianga w trakcie kontroli przeprowadzanej w Ningxia. Strefa
rozciąga się na dziewięć miast i obszarów w prowincjach Shaanxi i Gansu oraz regionach autonomicznychNingxia i Mongolii Wewnętrznej na powierzchni ponad 240 tys.km2. „The Securities Times” szacuje, żedzięki przyjętym rozwiązaniom do 2020 roku produkcja węgla wtej strefiewzrośnie do 1,45 mld ton, wydobycieropy naftowejdo 54 min ton, agazu ziemnego do 55 mldm’1’.
19 Li Jiabao, Du Juan, China Approves Plan for Energy 'Golden Zone', „China Daily”, 7 VII 2011.
20 China to Invest More in Oceanic Science, „China Daily” (Xinhua), 17 IX 2011.
21 Ibidem.
22 Meng Jing, Blue Economy Gets a Lift, „China Daily”, 19 VIII 2011.
Wramach realizacjiXII PlanuPięcioletniegoChinyzamierzają także zwiększyć znaczenie gospodarki morskiej. Za tym rozwiązaniem przemawiają bogate zasoby morskie wzdłuż liczących 3 min km2 wód przybrzeżnych i 32 tys. km linii brze
gowej. Atutem są morskie złoża ropy naftowej szacowane naokoło 24,6 mldton, agazu ziemnego na ponad 1,6 mldm3. Zdaniem MichaelaO’Toole, kierownika pro gramu SeaChange Management w IrlandzkimInstytucieMorskim (Marine Institute of Ireland), Chiny spostrzegły potrzebę wykorzystania wód dla dalszego rozwoju własnej gospodarki. Sąsiednie wody mają dla nich wręcz strategiczne znaczenie, gdyż dzięki nowym przedsięwzięciom można rozwiązywać problemy w zakresie zatrudnienia, jakrównież pobudzać działalnośćgospodarczą w kontekściewidocz
nego braku surowców na rynku wewnętrznym2“.
Wpołowie września 2011 roku chiński rząd określiłwytycznew zakresieroz
woju badań oceanicznych i technologii morskich na lata 2011-2015, zobowiązu jąc się do przeznaczenia większych środków na inwestycje w rozwój gospodarki
morskiej. Poszerzeniu wiedzy o morzu mają towarzyszyćbadania koncentrujące się przede wszystkim na regionach polarnych oraz eksploracji środowiska głę bokichmórz19 2021.
W ramach podkreślenia znaczenia gospodarki morskiej rząd chiński podjął równieżdecyzję outworzeniu pilotażowych stref ekonomicznych w nadmorskich prowincjach Shandong, Zhejiang i Guangdong. Niedobory surowcowe i ogromne uzależnienie od zagranicznych dostawców zmuszają do podjęcia intensywnych poszukiwań nowychźródeł również na morzu. China National OffshoreOilCom
pany(CNOOC) planuje do 2015 roku zainwestować 350 mld RMB w ramach po
szukiwań krajowych złóż ropy i gazu. Z tego 20 mld RMBprzeznaczone zostanie na eksplorację podmorskich złóż. Szef wykonawczy koncernu Yang Hua już za
znaczył, że w przewidywalnej przyszłości CNOOC nadal będzie koncentrować swoją działalność poszukiwawczą na Morzu Południowochińskim22.
Chinykładąnacisk na rozwój gospodarkimorskiej, niecozaniedbywanej w cią
gu ostatnich dziesięcioleci. Profesor Li Jingyu z Uniwersytetu Pedagogicznego w Liaoning (Lioaning Normal University) pisał na łamach „China Daily”, że Chi
ny muszą chronić swoje zasoby morskie, kierując się względami ekonomicznymi i bezpieczeństwa. Jego zdaniem wielu psychologów i socjologów definiujących
Rozpoznawanie własnych zasobów 27
charakter narodowy Chin z perspektywy geograficznej jest skłonnych postrzegać go raczej jako „kontynentalny” (continental), a nie „oceaniczny” (oceanie). Taki pogląd dominował na przestrzeni wielu stuleci, będącjeszcze bardzo popularnym wokresie maoistowskim. Jednak współcześnie coś zaczynasię zmieniaćtym zakre
sie. Jedno z ważniejszych założeń XII Planu Pięcioletniego mówi bowiem wprost orozwoju nalądzie i na morzu. W dobie globalizacjigospodarki Chiny musząwy
korzystać atuty, jakie stwarza im geograficzna lokalizacja. To niemożliwe, by strate gicznykierunek rozwoju kraju nic uwzględniał rozwojuprzemysłumorskiego,gdyż konkurencyjność kraju zależy nie tylko od jego gospodarki,handlu i finansów, ale również od środowiska,kultury, energetyki, siły militarnej, polityki iwielu innych elementów.Na całym świecie podkreśla sięznaczenie wódterytorialnych bogatych w zasoby naturalne, tymsamym znaczenie morza będzie sukcesywnie wzrastać23.
23 Li Jingyu, Ocean of Dreams, „China Daily”, 19 VIII 2011.
24 Szerzej zob.: Chinas Policy on Mineral Resources..., s. 345-375.
25 Ibidem, s. 364.
26 Exxon Mobil, Aramco, Sinopec Announce $5 Billion Venture, „USA Today”, 30 III 2007.
27 Saudi Aramco, Sinopec to Conclude Qingdao Refinery JV Deal Soon, „Forbes”, 24 V 2007.
Głównym problemem chińskiej energetyki wciąż pozostajesprawa ogromnych zróżnicowań regionalnych, co powoduje, że zachodnie i centralne obszary kraju za
sobne w surowce naturalne nie rozwijają się tak, jakichodpowiedniki ulokowane na wschodzie. Dlatego coraz częściej pojawiają się oferty współpracy z zagraniczny
mi koncernamiw zakresie pozyskiwania surowców energetycznych24. W 1982 roku Chiny otworzyły swójsektor naftowyna współpracęz zagranicą. Możliwość wyko rzystania doświadczeń oraz zaawansowanej technologii przeważyła za podjęciem takiej decyzji. Pozyskanie zagranicznego kapitału oraz technologii już w wielu miejscach przyczyniło się do rozwoju chińskichzłóż ropy igazu25.
Pomimo tego, że miejscowe prawo gwarantujechińskim koncernom uprzywile jowaną pozycję pośród wszystkich udziałowców prowadzonego przedsięwzięcia, za graniczne przedsiębiorstwa wykazują duże zainteresowanie tym rynkiem.Exxon Mo
bil, SaudiAramco czyTotal posiadająjuż znacząceudziaływ chińskich rafineriach.
Wśród przykładów wspólnych działań zzagranicznymi kontrahentami można przy wołaćzintegrowanyprojekt Fujian, obejmujący utworzone wmarcu 2007roku dwie spółki jointventures pomiędzy Sinopec oraz Exxon Mobil iSaudi Aramco, o łącznym kapitale 5 midUSD, związany z rozwojem rafinerii petrochemicznych orazobsługą siedmiuset pięćdzisięciu stacji paliw26. W maju tego samego roku zawarte zostało porozumienie pomiędzy Sinopec a Saudi Aramco w sprawie stworzenia wspólne go przedsięwzięcia rafineryjnego w Qingdao we wschodnich Chinach27. Ożywioną współpracę zzagranicznymi koncernami prowadzi China NationalPetroleumCorpo
ration (CNPC). Do grona jego głównych partnerów zaliczają się Total, Royal Dutch Shell oraz Chevron. Wśród przykładów kooperacji należy wymienić porozumienie z francuskim Total dotyczące zagłębia gazowego Południowy Sulige w Mongolii Wewnętrznej. W tym przedsięwzięciu CNPC zatrzymał pakiet większościowy 51%
udziałów, podczas gdy resztaprzypadła Total. W Suligeznajdująsię jedne z najwięk
szych pól naftowych i gazowych w Chinach.DaneCNPC wskazują,że zasobygazu w tym regionie mogąwynieść nawet 534 m3 gazu28. W sierpniu 2007 roku ame rykański Chevron uzyskał kontrakt na eksplorację złóż gazu w północno-wschod
niej części prowincji Sichuan, należących do Petrochina, spółki zależnejod CNPC.
Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami chiński końcem Petrochina miał pozostać partnerem Chevronu wprocesiewydobycia29. W listopadzie 2009 roku China Natio nal Petroleum Corporation podpisał z Chevronem porozumienie dotyczące wspólne
go wydobycia gazu z tych złóż. Nowa spółka joint venture,w której CNPC posiada 51% udziałów, a Chevron 49%, to największe przedsięwzięcie związane z wydoby
ciemsurowcana lądzie dokonywane z udziałemzagranicznego partnera. Na obsza rze Chuandongbei w północno-wschodnim Sichuanie, liczącym prawie 2 tys. km2, znajdują się złoża szacowane na 5 bin stóp3 gazu30. Kooperacja z zagranicznym podmiotem widoczajest także w Changbei w prowincji Shaanxi, gdzie Petrochina podjęławspółpracę z Shell.Dzięki temu produkcja gazuziemnego w tym obszarze osiągnęła pułap 3,48 m3 w 2010 roku31. Obok wspomnianych wyżej przykładów pojawiają się również inne formy współpracy.Wlipcu2009 roku brytyjski British Petroleum rozpoczął negocjacje z chińskimi Sinopec i Petrochina w sprawie budo
wy dużych rafinerii. Suma4,6 mid USDzainwestowanych już przez BP czyni ten koncern największym spośród zagranicznych inwestorów lokujących swój kapitał wchiński sektor energetyczny32. W drugiej połowie 2010 roku koncern China Natio nal OffshoreOil Company uzgodnił warunkiwspółpracy z Chevronem oraz British Petroleum w procesie wydobywczym w obszarze Morza Południowochińskiego33 *. Warto również wspomnieć o poszukiwaniach prowadzonych przez chińskie przed siębiorstwawespółz amerykańskim koncernemPhilips Oil na wodachZatoki Bohai i Morza Żółtego, po odkryciu w tym rejonie złóż ropy i gazu. Na uwagę zasługu
je współpraca CNOOC z Royal Dutch Shell. Utworzonaw listopadzie 2005 roku spółka jointventure z kapitałem 12,1 midRMB pozostaje największym wspólnym przedsięwzięciem chińskiegokoncernu z zagranicznym partnerem. Shell przejawia ogromnezainteresowaniechińskim sektorem rafineryjnym. Na początku 2011 roku Shell rozpoczął negocjacje z CNOOCdotyczące jego udziału w drugiej fazie reali zacji projektu rafinerii w Huizhou. Taczęść inwestycji zaplanowanej do realizacji do 2014 roku pochłonie wedle szacunków 7,5 mid USD3“1. CNOOC współpracuje także z norweskim Statoil. Wspólny projekt dotyczy pól naftowych Lufeng 22-1.
28 Zhou Yan, CNPC, Total Plan Venture, „China Daily”, 25 II 2011.
29 PetroChina Picks Chevron for Sichuan Gas Field-WSJ, Reuters, 6 VIII 2007.
30 CNPC, Chevron Ink Sichuan Gas Field Development Deal, „China Daily”, 6 XI 2009. Stopa sześcienna odpowiada równowartości 0,028317 metrów sześciennych.
31 Zhou Yan, CNPC, Total Plan...
32 Zhi Hong, BP Talking to Oil Firms for Refinery, „China Daily”, 24 VII 2009.
33 Wan Zhihong, CNOOC Amends Output Deals with Chevron, BP, „China Daily”, 91X2010.
M Zhou Yan, Shell Wants to Join in CNOOC Refinery Plan, „China Daily”, 11 I 2011.