Pojęcie pomocy publicznej w prawie konkurencji Unii Europejskiej

Podobnie jak w przypadku pojęcia przedsiębiorstwa w prawie Unii nie zostało zdefiniowane pojęcie „pomoc publiczna”, lecz w orzecznictwie przyjęto, że jest nią każda korzyść uzyskana przez przedsiębiorstwo od władz publicznych, bądź w drodze pozyskania środków, bądź zwolnienia, choćby częściowego, z obowiązków o charakterze finansowym138. Decydujące znaczenie ma obiektywny charakter pojęcia pomocy publicznej, który wyraża się w tym, że o tym, czy pomoc państwa zostanie ostatecznie uznana za dozwoloną (zgodną z rynkiem wewnętrznym) lub niedozwoloną (niezgodną z rynkiem wewnętrznym), decyduje skutek, jaki udzielenie tej pomocy wywołuje na rynku wewnętrznym. Zostało to stwierdzone po raz pierwszy w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 lipca 1974 r.139, a następnie wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie sądów Unii Europejskiej140. Zatem pojęcie pomocy publicznej w ujęciu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej jest pojęciem prawnym, które należy interpretować w oparciu o obiektywne czynniki, bez jakiegokolwiek marginesu uznaniowości¹⁴¹. Przepis ten nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy środkami interwencji państwa poprzez odniesienie do ich przyczyn czy celów stosowania, ale definiuje te środki w stosunku do ich skutków142. W związku z tym władze publiczne nie mogą unikać zakwalifikowania danego środka jako pomocy ze względu na to, że jest to ogólny środek fiskalny (podatkowy) i jest on wykorzystywany do realizacji celów

137 K. Skowyra, Małe (i średnie) jest piękne…O stosowaniu komisyjnej definicji małych i średnich

przedsiębiorstw w dziedzinie pomocy państwa, [w:] B. Kurcz, „Pomoc państwa. Wybrane zagadnienia”,

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 28-41.

138 P. Craig, G. de Búrca, EU Law. Text, Cases and Materials, Oxford University Press, Oxford-New York 2003, s. 1141.

139 ETS w sprawie 173-73 Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich., ECR 1974, s. 709, pkt 13.

140 ETS w sprawach: 310/85 Deufil GmbH & Co. KG przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1987, s. 901, pkt 8; C-480/98 Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (Megafesa), ECR 2000, s. I-8717, pkt 16; SPI w sprawach: T-14/96 Bretagne Angleterre Irlandia (BAI) przeciwko Komisji Wspólnot

Europejskich, ECR 1999, s. II-139, pkt 81; T-239/04 oraz T-323/04 Republika Włoska (T-239/04) oraz Brandt Italia SpA (T-323/04) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2007, s. II-03265, pkt 69.

141 ETS w sprawie C-83/98 P Republika Francuska przeciwko Ladbroke Racing Ltd i Komisji Wspólnot

Europejskich, ECR 2000, s. I-3271, pkt 25; SPI w sprawie T-67/94 Ladbroke Racing Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1998, s. II-1, pkt 52.

142 ETS w sprawie C-124/10 P Komisja Europejska przeciwko Électricité de France (EDF), ECR 2012, s. I-nyr, pkt 77.

gospodarczych i społecznych143 oraz celów szeroko pojętego interesu publicznegotakich, jak cele ochrony środowiska144. Interpretację taką należy także bezwzględnie stosować w sytuacji, gdy wdrażanie środków interwencji motywowane jest dążeniem do utrzymania prestiżu i wiarygodności państwa¹⁴⁵.

Aby pomoc państwa udzielana przedsiębiorstwu z sektora MSP, mogła zostać zakwalifikowana jako pomoc publiczna podlegająca omawianym ograniczeniom, władze publiczne – niezależnie od tego, czy są to władze krajowe, regionalne czy lokalne146 – nie muszą działać bezpośrednio i mogą to czynić nawet za pośrednictwem podmiotów prywatnych147. Kryterium rozstrzygającym o zakazanej pomocy jest natomiast publiczny charakter własności udzielanych środków finansowych. Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu w sprawie Steinike & Weinlig wskazuje, że pojęcie źródeł państwowych obejmuje fundusze finansowane dzięki nałożonym ustawowo obciążeniom, zarządzane i rozdzielane na zasadach prawnie uregulowanych, nawet jeżeli administracją takimi funduszami zajmują się podmioty o charakterze prywatnym i odrębnym od struktur administracji publicznej148. Również formy, w jakich następuje przysporzenie korzyści na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, mogą być dowolne, gdyż zależą one od zasad obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich. Traktaty i prawo wtórne nie zawierają katalogu lub przykładów form pomocy, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że forma może być dowolna¹⁴⁹. Wynika to z szerokiej definicji organów państwa, które mogą udzielać pomocy publicznej, jak również ogólnego pojęcia pomocy, jakie zostało określone przesłankami definicyjnymi w art. 107 ust. 1 Traktatu. Implikuje to, że zapisy art. 107 TFUE obejmują różnorodne bezpośrednie transfery finansowe ze strony władz publicznych. Należą do nich

143 ETS w sprawach: 173-73 Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1974, s. 709, pkt 13 (redukcja obciążeń socjalnych); C-5/01 Królestwo Belgii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich

(„Cokeril Sambre”), ECR 2002, s. I-11991, pkt 45-47 (polityka zatrudnienia – tworzenie nowych miejsc pracy);

SPI w sprawach: T-269/99, T-271/99 oraz T-272/99 Territorio Histórico de Guipúzcoa - Diputación Foral de

Guipúzcoa, Territorio Histórico de Álava - Diputación Foral de Álava i Territorio Histórico de Vizcaya - Diputación Foral de Vizcaya przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2002, s. II-4217, pkt 63 (polityka

rozwoju regionalnego).

144 SPI w sprawie T-109/01 Fleuren Compost BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. II-127, pkt 54.

145 SPI w sprawach połączonych T-204/97 oraz T-270/97 EPAC – Empresa para a Agroalimentação e Cereais,

SA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2000, s. II-2267, pkt 75-76.

146 ETS w sprawie C-88/03 Republika Portugalska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s. I-7115, pkt 55.

147 C. Koenig, J. Kühling, EC control of aid granted through State resources: Public undertakings, Funds,

imputability and the importance of how resources are transferred, “European State Aid Law Quarterly” 1/2002,

s. 7-18.

148 ETS w sprawie 78-76 Steinike & Weinlig przeciwko république fédérale d'Allemagne, ECR 1977, s. 595. 149 ETS w sprawie 234/84 Królestwo Belgii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1986, s. 2263, pkt 13; SPI w sprawach połączonych T-129/95, T-2/96 oraz T-97/96 Neue Maxhütte Stahlwerke GmbH i

dotacje i podniesienie kapitału przedsiębiorstwa150, nieoprocentowane pożyczki151, pożyczki udzielane na preferencyjnych warunkach odsetkowych152 lub bez odpowiedniego zabezpieczenia¹⁵³ oraz dopłaty do oprocentowania pożyczek lub kredytów¹⁵⁴. To także sprzedaż na rzecz danego przedsiębiorstwa towarów po obniżonej cenie¹⁵⁵, zwrot części kosztów nabywanych towarów lub usług¹⁵⁶ i dopłaty do składek na plan zabezpieczenia socjalnego utworzonego z tytułu realizowanego przez przedsiębiorstwo programu zwolnień grupowych157. Wykładnia art. 107 TFUE dotyczy również środków pomocy przyjmuących formę pośrednich transferów finansowych, wśród których wskazać można na rezygnację z wierzytelności publicznoprawnych158 i zwolnienia z obowiązku zapłaty grzywien lub innych kar pieniężnych159, odroczenia terminu płatności wierzytelności160, a także nieformalną tolerancję utrzymującego się stanu niepłacenia podatków, opłat i innych należności161. Pomoc publiczną mogą stanowić również gwarancje państwowe i różne inne zabezpieczenia spłaty kredytów lub pożyczek w sytuacji, gdy pozwalają one przedsiębiorstwu na uzyskanie korzystniejszego oprocentowania w porównaniu do aktualnie obowiązującego162 oraz w sytuacji, gdy pożyczka nie zostałaby w ogóle udzielona bez przedstawienia stosownych

150 ETS w sprawach 296 oraz 318/82 Królestwo Niderlandów i Leeuwarder Papierwarenfabriek BV przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1985, s. 809, pkt 1 i nast.

151 SPI w sprawie T-214/95 Het Vlaamse Gewest (Région flamande) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1998, s. II-717.

152 ETS w sprawach C-15/98 oraz C-105/99 Republika Włoska (C-15/98) i Sardegna Lines - Servizi Marittimi

della Sardegna SpA (C-105/99) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2000, s. I-8855; SPI w sprawie

T-16/96 Cityflyer Express Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1998, s. II-757, pkt 53.

153 ETS w sprawie C-457/00 Królestwo Belgii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich („Verlipack”), ECR 2003, s. I-6931.

154 ETS w sprawach: 57/86 Republika Grecka przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1988, s. 2855; C-114/00 Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2002, s. I-7657; SPI w sprawie T-55/99 Confederación Española de Transporte de Mercancías (CETM) przeciwko Komisji Wspólnot

Europejskich, ECR 2000, s. II-3207.

155 ETS w sprawach: 40-75 Société des produits Bertrand SA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1976, s. 1, pkt. 2; 67/85, 68/85 oraz 70/85 Kwekerij Gebroeders van der Kooy BV oraz inne przeciwko Komisji

Wspólnot Europejskich, ECR 1988, s. 219, pkt 28.

156 ETS w sprawie C-100/92 Fonderia A. SpA przeciwko Cassa conguaglio per il settore elettrico, ECR 1994, s. I-561, pkt 13.

157 ETS w sprawie C-241/94 Republika Francuska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1996, s. I-4551.

158 SPI w sprawie T-217/02 Ter Lembeek International NV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s. II-4483, pkt 169.

159 ETS w sprawach: C-200/97 Ecotrade Srl przeciwko Altiforni e Ferriere di Servola SpA (AFS), ECR 1998, s. I-7907, pkt 43; C-295/97 Industrie Aeronautiche e Meccaniche Rinaldo Piaggio SpA przeciwko International

Factors Italia SpA (Ifitalia), Dornier Luftfahrt GmbH i Ministero della Difesa, ECR 1999, s. I-3735, pkt 42.

160 SPI w sprawie T-46/97 SIC – Sociedade Independente de Comunicação SA przeciwko Komisji Wspólnot

Europejskich, ECR 2000, s. II-2125.

161 ETS w sprawach: C-480/98 Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich („Megafesa”), ECR 2000, s. 8717; C-415/03 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Greckiej, ECR 2005, s. I-3875; SPI w sprawie T-36/99 Lenzing AG przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. II-3597. 162 ETS w sprawie C-404/97 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Portugalskiej, ECR 2000, s. I-4897, oraz opinia rzecznika generalnego Ruiz-Jarabo Colomer przedstawiona w dniu 28 października 1999 r., pkt 47-48.

poręczeń ze strony władz publicznych163. Uznawane za pomoc państwa są często zwolnienia od podatku lub obniżone stawki podatku164, podobnie jak ulgi podatkowe165, zmniejszenie podstawy opodatkowania¹⁶⁶, obniżki składek pracodawców na zabezpieczenia społeczne¹⁶⁷, a także odroczenie terminu płatności podatku¹⁶⁸ i wywołujące podobny skutek specjalne odpisy amortyzacyjne¹⁶⁹. Ponadto pomoc może stanowić system, w którym opodatkowany zysk przedsiębiorstwa jest określony ryczałtowo jako procent od całej kwoty wydatków i kosztów działalności, z których wyłączone są koszty personelu i koszty finansowe (metoda cost plus)170. Pomocą może być także dostarczanie towarów lub usług poniżej wartości rynkowej lub na preferencyjnych warunkach, w tym na przykład sprzedaż gruntów171, dostawa energii po preferencyjnej taryfie dla wybranych przedsiębiorstw172, udzielanie wsparcia logistycznego i handlowego173, dostarczenie aktywów niematerialnych o wartości gospodarczej bez świadczenia wzajemnego (np. udostępnienie listy klientów)174, lub zawieranie umów o wzajemnych dostawach między przedsiębiorstwami publicznymi i prywatnymi na warunkach przynoszących korzyści ekonomiczne przedsiębiorstwu

163 ETS w sprawie C-288/96 Republika Federalna Niemiec przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2000, s. I-8237.

164 ETS w sprawach: C-387/92 Banco de Crédito Industrial SA, devenue Banco Exterior de España SA

przeciwko Ayuntamiento de Valencia, ECR 1994, s. I-877; C-200/97 Ecotrade Srl przeciwko Altiforni e Ferriere di Servola SpA (AFS), ECR 1998, s. I-7907; C-172/03 Wolfgang Heiser przeciwko Finanzamt Innsbruck, ECR

2005, s. I-1627.

165 ETS w sprawie C-6/97 Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1999, s. I-2981; SPI w sprawach połączonych T-269/99, T-271/99 oraz T-272/99 Territorio Histórico de Guipúzcoa -

Diputación Foral de Guipúzcoa, Territorio Histórico de Álava - Diputación Foral de Álava i Territorio Histórico de Vizcaya - Diputación Foral de Vizcaya przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2002, s.

II-4217.

166 SPI w sprawach połączonych T-346/99, T-347/99 oraz T-348/99 Territorio Histórico de Álava - Diputación

Foral de Álava, Territorio Histórico de Guipúzcoa - Diputación Foral de Guipúzcoa i Territorio Histórico de Vizcaya - Diputación Foral de Vizcaya przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2002, s. II-4259.

167 ETS w sprawach: 173-73 Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1974, s. 709; C-251/97 Republika Francuska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1999, s. I-6639.

168 ETS w sprawach: 256/97 Déménagements-Manutention Transport SA (DMT), ECR 1999, s. I-3913; C-156/98 Republika Federalna Niemiec przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2000, s. I-6857.

169 ETS w sprawie C-408/04 P Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Salzgitter AG, ECR 2008, s. I-2767; SPI w sprawie T-308/00 Salzgitter AG przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. II-1933.

170 ETS w sprawach połączonych C-182/03 oraz C-217/03 Królestwo Belgii 182/03) i Forum 187 ASBL

(C-217/03) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s. I-5479, pkt 90-102.

171 SPI w sprawach: T-127/99, T-129/99 oraz T-148/99 Territorio Histórico de Álava - Diputación Foral de

Álava (T-127/99), Comunidad Autónoma del País Vasco i Gasteizko Industria Lurra, SA (T-129/99) i Daewoo Electronics Manufacturing España, SA (T-148/99) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2002, s.

1275, pkt 72; T-274/01 Valmont Nederland BV przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. II-3145.

172 ETS w sprawie C-56/93 Królestwo Belgii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich („CDF”), ECR 1996, s. I-723, pkt 10.

173 ETS w sprawach C-341/06 P oraz C-342/06 P Chronopost SA i La Poste przeciwko Union française de

l’express (UFEX) i innym, ECR 2008, s. I-4777.

174 SPI w sprawie T-613/97 Union française de l'express (UFEX), DHL International SA, Federal express

international (France) SNC i CRIE SA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s. II-1531, pkt

prywatnemu175. W pewnych okolicznościach pod ustanowiony Traktatem zakaz udzielania pomocy państwa będą podlegały płatności za usługi publiczne176. Dotyczyć to będzie zakupu usług, które w istocie nie są niezbędne i wymagane¹⁷⁷.

Podsumowując, spośród wielu rodzajów podziałów, których można dokonać w ramach uporządkowania możliwych form pomocy publicznej, najbardziej czytelny wydaje się podział na pomoc w sensie pozytywnym oraz negatywnym178. Pierwsza kategoria oznacza przyznanie bezpośrednich korzyści beneficjentowi, a druga wiązać się będzie ze zmniejszeniem ciążących na nim obowiązków publicznoprawnych. Pomoc publiczna może przybierać postać wsparcia czynnego, polegającego na przekazaniu przedsiębiorstwom środków publicznych w formie pieniężnej lub rzeczowej (wydatki publiczne) lub wsparcia biernego, które dopuszcza zmniejszenie ciężaru danin publicznych bądź zaniechanie ich poboru i pozostawienie środków z tego tytułu do dyspozycji podmiotów gospodarczych (uszczuplenia wpływu środków publicznych do sektora finansów publicznych). Najczęściej do pomocy w sensie pozytywnym zalicza się dotacje, subsydia kapitałowe, dopłaty do odsetek kredytów bankowych, gwarancje kredytowe i kredyty na szczególnie preferencyjnych warunkach, czy też wniesienie kapitału do przedsiębiorstwa, jeżeli zostało dokonane na warunkach korzystniejszych niż ogólnie przyjęte. Z kolei udzielanie pomocy w sensie negatywnym może odbywać się zarówno zgodnie z intencją władz publicznych, tj. przez wprowadzenie odpowiednich ulg i zwolnień podatkowych, jak i może być wymuszone daną sytuacją – np. umorzenie zadłużenia przedsiębiorstw względem budżetu179. Generalnie pomoc tego rodzaju będzie powiązana z polityką podatkową państw członkowskich i najczęściej będzie stosowana w formie umorzenia zobowiązań i pokrycia strat w działalności przedsiębiorstwa, bonifikaty odsetek od kredytów eksportowych, konwersji długów przedsiębiorstwa na kapitał oraz częściowego przejęcia przez państwo obciążeń publicznoprawnych. Wspólną cechą tych form

175 SPI w sprawie T-158/99 Thermenhotel Stoiser Franz Gesellschaft mbH & Co. KG oraz inne przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. II-1, pkt 107.

176 ETS w sprawach: C-53/00 Ferring SA przeciwko Agence centrale des organismes de sécurité sociale

(ACOSS), ECR 2001, s. I-9067, pkt 27; C-280/00 Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg przeciwko Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH, ECR 2003, s. I-7747, pkt 87-95; C-34/01 do C-38/01 Enirisorse SpA przeciwko Ministero delle Finanse, ECR 2003, s. I-14243, pkt 22-40.

177 ETS w sprawach połączonych C-442/03 P oraz C-471/03 P P & O European Ferries (Vizcaya) SA

(C-442/03 P) i Diputación Foral de Vizcaya (C-471/03 P) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s.

I-4845; SPI w sprawie T-14/96 Bretagne Angleterre Irlandia (BAI) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1999, s. II-139.

178 A. Nykiel, Pojęcie pomocy państwa w świetle prawa Unii Europejskiej, [w:] C. Mik. (red.), „Prawo gospodarcze Wspólnoty Europejskiej na progu XXI wieku”, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania „Dom Organizatora”, Toruń 2002, s. 196.

179 B. Woźniak, Monitorowanie pomocy publicznej, w: „Finanse, banki i ubezpieczenia w Polsce u progu XXI wieku”, T. 1, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2000.

pomocy jest zmniejszenie ciężarów, które zwykle obciążają przedsiębiorstwo i stawiają odbiorców tego wsparcia w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do ich konkurentów180.

Od interpretacji pojęcia pomocy publicznej w ujęciu prawa konkurencji UE zależy zakres stosowania art. 107 ust. 1 Traktatu, w szczególności w kontekście obowiązku jej zgłoszenia Komisji, który został ustanowiony w art. 108 ust. 3 TFUE. Analizując konstrukcję zapisu traktatowego należy stwierdzić, że na pojęcie pomocy publicznej składają się cztery elementy. Są to przesłanki kumulatywne, co oznacza, że niespełnienie choć jednej z nich powoduje brak podstaw do uznania danej interwencji państwa za pomoc publiczną181. Pomoc publiczna musi:

 być udzielana przez państwo182 lub ze źródeł państwowych183,

 uprzywilejowywać niektóre przedsiębiorstwa lub gałęzie produkcji184,

 przynosić w jakiejkolwiek formie korzyści ekonomiczne przedsiębiorstwu185,

 wywierać rzeczywisty lub potencjalny wpływ na konkurencję i wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej186.

Wskazane powyżej przesłanki nie zostały zdefiniowane zarówno w Traktacie, jak i przepisach wtórnego prawa pomocy publicznej187. Natomiast wszystkie one były

180 C. Quigley, A. Collins, EC State..., s. 3-4.

181 ETS w sprawach: C-222/07 Unión de Televisiones Comerciales Asociadas (UTECA) przeciwko

Administración General del Estado, ECR 2009, s. I-1407, pkt 42; C-140/09 Fallimento Traghetti del Mediterraneo SpA przeciwko Presidenza del Consiglio dei Ministra, ECR 2010, s. I-nyr, pkt 31; SPI w sprawach

T-29/10 i T-33/10 Królestwo Niderlandów (T-29/10) i ING Groep NV (T-33/10) przeciwko Komisji

Europejskiej, ECR 2012, s. II-nyr, pkt 96; T-154/10 Republika Francuska przeciwko Komisji Europejskiej, ECR

2012, s. II-nyr, pkt 52.

182 ETS w sprawach: C-482/99 Republika Francuska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (Stardust

Marine), ECR 2002, s. I-4397, pkt 51; C-345/02 Pearle BV, Hans Prijs Optiek Franchise BV i Rinck Opticiëns BV przeciwko Hoofdbedrijfschap Ambachten, ECR 2004, s. I-7139, pkt 58-60; SPI w sprawach: T-228/99 oraz

T-233/99 Westdeutsche Landesbank Girozentrale i Land Nordrhein-Westfalen przeciwko Komisji Wspólnot

Europejskich, ECR 2003, s II-435, pkt 179; T-351/02 Deutsche Bahn AG przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2006, s. II-1047, pkt 101.

183 ETS w sprawach: 82/77 Openbaar Ministerie van het Koninkrijk der Nederlanden przeciwko Jacobus

Philippus van Tiggele, ECR 1978, s. 25, pkt 24-25; C-72/91 oraz C-73/91 Firma Sloman Neptun Schiffahrts AG przeciwko Seebetriebsrat Bodo Ziesemer der Sloman Neptun Schiffahrts AG, ECR 1993, s I-887, pkt 19;

189/91 Petra Kirsammer-Hack przeciwko Nurhan Sidal, ECR 1993, s. I-6185, pkt 16; 52/97, 53/97 oraz C-54/97 Epifanio Viscido (C-52/97), Mauro Scandella i in. (C-53/97) i Massimiliano Terragnolo i in. (C-C-54/97)

przeciwko Ente Poste Italiane, ECR 1998, s. I-2629, pkt 13.

184 ETS w sprawach: C-200/97 Ecotrade Srl przeciwko Altiforni e Ferriere di Servola SpA (AFS), ECR 1998, s. I-7907, pkt 40; C-143/99 Adria-Wien Pipeline GmbH i Wietersdorfer & Peggauer Zementwerke GmbH

przeciwko Finanzlandesdirektion für Kärnten, ECR 2001, s. I-8365, pkt 41.

185 ETS w sprawie C-342/96 Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (Tubacex), ECR 1999, s. I-2459, pkt 41; SPI w sprawie T-196/04 Ryanair Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2008, s. II-3643, pkt. 39.

186 ETS w sprawach: C-372/97 Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 2004, s. I-3679, pkt 44; C-148/04 Unicredito Italiano SpA przeciwko Agenzia delle Entrate, Ufficio Genova 1, ECR 2005, s. I-11137, pkt 55.

187 C. Quigley, The notion of the State aid In the EEC, European Law Review 13/1998, s. 242; J. Winter,

Re(de)fining the notion of State aid in Article 87(1) of the EC Treaty, Common Market Law Review 41/2004, s.

przedmiotem wielu interpretacji, które były dokonywane w ramach stosowania art. 107 i art. 106 ust. 2 TFUE przez Komisję Europejską i sądy Unii Europejskiej.

W dokumencie Pomoc publiczna a konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw w świetle zaleceń Strategii Lizbońskiej (Stron 52-58)