POMOC PUBLICZNA W ŚWIETLE UNORMOWAŃ PRAWNYCH UNII EUROPEJSKIEJ
2.5. System źródeł unijnego prawa pomocy publicznej
We wcześniejszych rozważaniach dotyczących przesłanek wystąpienia zakazanej pomocy państwa wskazano, że podstawowe regulacje prawa ochrony konkurencji dotyczące pomocy publicznej znajdują się w art. 107, 108 i 109 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Art. 107 ustanawia unijne reguły dopuszczalności pomocy publicznej. Postanowienia art. 107 ust. 1 TFUE statuują zasadę ogólnego zakazu udzielania pomocy publicznej, a postanowienia zawarte w ust. 2 i 3 dopuszczają przyznawanie pomocy publicznej na zasadzie wyjątku od ogólnego zakazu. Tymi wyjątkami są odpowiednio kategorie pomocy, które są dopuszczalne jako zgodne z rynkiem wewnętrznym (art. 107 ust. 2) oraz kategorie pomocy, które mogą być dopuszczalne, czyli mogą zostać uznane za zgodne z zasadami rynku wewnętrznego (art. 107 ust. 3). Art. 108 określa uprawnienie Rady i Komisji Europejskiej w zakresie udzielanej przez państwa członkowskie pomocy oraz tryb przestrzegania przepisów art. 107. Z kolei art. 109 przyznaje Radzie kompetencje do wydawania rozporządzeń ustanawiających zasady stosowania art. 107 i 108.
Szczegółowe kryteria, jakimi Komisja Europejska kieruje się przy ocenie dopuszczalności pomocy zostały natomiast określone w wielu aktach normatywnych oraz aktach tzw.
miękkiego prawa wspólnotowego (soft law), które nie mają mocy wiążącej dla adresatów375. W katalogu aktów normatywnych należy wskazać przede wszystkim na rozporządzenia określające reguły postępowania w odniesieniu do pomocy publicznej podlegającej obowiązkowi zgłoszenia Komisji Europejskiej, tj. rozporządzenie proceduralne Rady nr 659/99376 oraz rozporządzenie wykonawcze Komisji Europejskiej nr 794/2004377. Pierwsze z tych rozporządzeń definiuje szczegółowe zasady stosowania materialnych reguł pomocy publicznej, drugie zaś zawiera szczegółowe przepisy dotyczące formy, treści i innych elementów notyfikacji pomocy oraz sprawozdań rocznych, obliczania terminów proceduralnych oraz stopy windykacji pomocy nielegalnej. Na uwagę zasługują także rozporządzenia Rady dotyczące pomocy państwa dla sektorów wrażliwych oraz pomocy dla sektora transportu378. Obok wielu rozporządzeń Rady, pomoc publiczna spełniająca traktatowe i orzecznicze przesłanki art. 107 ust. 1 TFUE może zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym w oparciu o rozporządzenia Komisji. Rozporządzeniem takim jest rozporządzenie Komisji Nr 1628/2006 z dnia 24 października 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do regionalnej pomocy inwestycyjnej379. Wskazać także należy na rozporządzenie wykonawcze w zakresie stosowania zasady de minimis w odniesieniu do pomocy publicznej380.
Z punktu widzenia podjętego w rozprawie tematu bardzo ważne jest rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych, które uznaje pewne rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem i wyłącza je z wymogu zgłaszania Komisji Europejskiej celem oceny zgodności ze wspólnym rynkiem. Pierwszą unijną regulacją wyłączeń grupowych w ramach pomocy publicznej było rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z 1998 roku (tzw. rozporządzenie
375 D. Chalmers, C. Hadjiemmanuil, G. Monti, A. Tomkins, European Union Law: Text and Materials, Cambridge University Press, Cambridge-New York 2006, s. 137-140.
376 Rozporządzenie Rady WE Nr 659/1999 z 22 marca 1999 r. ustanawiające sczegółowe zasady zastosowania przepisów art. 93 Traktatu, DzUrz WE L 83 z 27.3.1999.
377 Rozporządzenie Komisji Nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Rady WE Nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (DzUrz WE L 140 z 30.4.2004), oraz Rozporządzenie Komisji WE Nr 271/2008 z dnia 30 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie WE Nr 794/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia Rady WE Nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (DzUrz UE L 82 z 25.3.2008).
378 Wśród bardzo wielu aktów prawnych z zakresu pomocy sektorowej należy wskazać przede wszystkim na Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego (DzUrz WE L 205 z 2.8.2002), oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1370/2007 dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego (DzUrz UE L 315 z 3.12.2007).
379 DzUrz UE L 302 z 1.11.2006.
380 Rozporządzenie Komisji WE Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy de minimis, DzUrz UE L 379 z 28.12.2006.
kompetencyjne)381, które upoważniało Komisję Europejską do wydawania rozporządzeń wyłączających (tzw. rozporządzenia BERs) stwierdzających, że określone grupy pomocy są zgodne z rynkiem wewnętrznym i nie wymagają zgłoszenia notyfikacyjnego, o którym mówi art. 108 ust. 3 Traktatu. Rozporządzenie to zawierało wyczerpującą listę grup pomocy horyzontalnej podlegającej wyłączeniu oraz wyznaczało Komisji obowiązkowe i fakultatywne elementy każdego wyłączenia. Wyłączenia grupowe zostały ustanowione dla pomocy na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, badań i rozwoju, ochrony środowiska, zatrudnienia i szkolenia, a także dla pomocy zgodnej z mapą zatwierdzoną przez Komisję dla każdego państwa członkowskiego w zakresie udzielania pomocy regionalnej382. Komisja skorzystała z możliwości, które dało jej przywołane rozporządzenie we wszystkich wskazanych przypadkach, z wyjątkiem pomocy na ochronę środowiska. Ponadto pomoc na rzecz badań i rozwoju została dopuszczona jedynie w sytuacji, gdy była ona adresowana do sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Wydane na podstawie rozporządzenia nr 994/98 wyłączenia grupowe Komisja skonsolidowała w nowym ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych – General Block Exemption Regulation (GBER)383. Ten akt normatywny jest specjalnym środkiem ujednolicającym i upraszczającym dotychczasowe przepisy w zakresie wyłączeń grupowych i odnosi się przekrojowo do wszystkich instrumentów i sektorów. Wprowadzenie powyższego rozporządzenia, na mocy którego państwa członkowskie zwolniono z obowiązku zgłaszania Komisji licznych środków pomocy państwa – zarówno takich, które podlegały wyłączeniom grupowym obowiązującym poprzednio, jak i takich, które dotychczas były uregulowane jedynie wytycznymi Komisji Europejskiej i przez to podlegały zgłoszeniu – to jeden z głównych elementów reformy systemu pomocy państwa384.
Niekwestionowaną zaletą ogólnego rozporządzenia o wyłączeniu grupowym jest brak obowiązku zgłoszenia (notyfikacji) Komisji Europejskiej planowanego środka pomocowego oraz konieczności uzyskania pozytywnej decyzji Komisji w tej sprawie (autoryzacja), zanim państwo członkowskie rozpocznie udzielanie pomocy publicznej385. Rozporządzenie GBER,
381 Rozporządzenie Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. dotyczące stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską dla niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa, DzUrz WE L142/1 z 14.05.1998.
382 C. Quigley, European..., s. 185-186.
383 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu, DzUrz UE L 241 z 9.8.2008.
384 H. Nyssens, The General Block Exemption Regulation (GBER): bigger, simpler and more economic, Competition Policy Newsletter 2008, no. 3, s. 12-18.
385 Komisja Europejska zobowiązała jednak państwa członkowskie do informowania jej w ciągu 20 dni roboczych od wejścia w życie danego środka pomocowego o jego uruchomieniu. Ponadto, po uruchomieniu programu pomocowego lub udzieleniu pomocy indywidualnej na podstawie rozporządzenia GBER, państwa
które ma obowiązywać do 31 grudnia 2013 r., obejmuje dziewięć rodzajów pomocy publicznej: 1) regionalną pomoc inwestycyjną i na zatrudnienie; 2) pomoc inwestycyjną i na zatrudnienie dla małych i średnich przedsiębiorstw; 3) pomoc na zakładanie małych przedsiębiorstw przez kobiety; 4) pomoc na ochronę środowiska; 5) pomoc na usługi doradcze i udział małych i średnich przedsiębiorstw w targach; 6) pomoc w formie kapitału podwyższonego ryzyka; 7) pomoc na działalność badawczo-rozwojową; 8) pomoc szkoleniową; 9) pomoc dla pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub pracowników niepełnosprawnych. Dla powyższych rodzajów pomocy publicznej Komisja Europejska określiła warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby dany środek pomocowy został zwolniony z obowiązku zgłoszenia, wskazała najważniejsze pojęcia i terminy, ogólne kategorie kosztów kwalifikowanych oraz dopuszczalną intensywność wsparcia w zakresie konkretnego rodzaju pomocy386. W tabeli 2 zostały przedstawione kategorie środków pomocy, odpowiednie kwoty pomocy i poziomy intensywności pomocy mające zastosowanie na mocy rozporządzenia GBER.
Tabela 2: Dopuszczalne na podstawie rozporządzenia wyłączającego GBER kategorie środków, kwoty i poziomy intensywności pomocy publicznej
Rodzaj środka pomocy Maksymalna dopuszczalna kwota pomocy na podstawie rozporządzenia GBER
Maksymalna intensywność pomocy na podstawie rozporządzenia GBER 1) POMOC REGIONALNA
Regionalna pomoc inwestycyjna i pomoc na zatrudnienie (dostępna jedynie w obszarach objętych pomocą)
Pomoc w wysokości do 75% maksymalnej kwoty pomocy na inwestycję, której koszty kwalifikowalne wynoszą 100 mln euro
Intensywność pomocy regionalnej zgodnie z właściwą mapą pomocy regionalnej; oraz:
+ 20 punktów procentowych dla małych przedsiębiorstw;
+ 10 punktów procentowych dla średnich przedsiębiorstw (z wyjątkiem dużych projektów inwestycyjnych i transportu) Pomoc dla nowo utworzonych małych
przedsiębiorstw 2 mln euro na przedsiębiorstwo w regionie, którego dotyczy art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu
1 mln euro na przedsiębiorstwo w regionie, którego dotyczy art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu
roczne kwoty na przedsiębiorstwo
– maksymalnie 33% powyższych kwot pomocy
Regiony, których dotyczy art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu:
35% w ciągu pierwszych trzech lat po utworzeniu przedsiębiorstwa
25% w ciągu dwóch kolejnych lat Regiony, których dotyczy art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu:
25% w ciągu pierwszych trzech lat po utworzeniu przedsiębiorstwa
15% w ciągu dwóch kolejnych lat
2) POMOC INWESTYCYJNA I POMOC NA ZATRUDNIENIE DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
Pomoc inwestycyjna i na zatrudnienie
dla MŚP 7,5 przedsiębiorstwa na jeden projekt mln euro dla jednego 20% dla małych przedsiębiorstw 10% dla średnich przedsiębiorstw
3) POMOC NA PRZEDSIEBIORCZOŚĆ KOBIET
Pomoc na rzecz małych przedsiębiorstw nowo utworzonych przez kobiety
1 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa (maksymalnie 33% tej kwoty rocznie)
15% przez pierwsze pięć lat
4) POMOC NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA
Pomoc na inwestycje umożliwiające
przedsiębiorstwom zastosowanie norm 7,5 przedsiębiorstwa na jeden projekt mln euro dla jednego Duże przedsiębiorstwa: 35% Średnie przedsiębiorstwa: 45%
członkowskie muszą opublikować na stronach internetowych pełną informację na temat danego środka pomocowego.
386 K. Deiberova, H. Nyssens, The new General Block Exemption Regulation (GBER): What changed?, “European State Aid Law Quarterly” 1/2009, s. 27-38.
surowszych niż normy wspólnotowe w zakresie ochrony środowiska lub podniesienie poziomu ochrony środowiska w przypadku braku norm wspólnotowych
Małe przedsiębiorstwa: 55%
Pomoc na zakup pojazdów transportowych spełniających normy surowsze niż normy wspólnotowe w zakresie ochrony środowiska
7,5 mln euro dla jednego
przedsiębiorstwa na jeden projekt Duże przedsiębiorstwa: 35% Średnie przedsiębiorstwa: 45% Małe przedsiębiorstwa: 55% Pomoc na szybkie przystosowanie MŚP
do przyszłych norm wspólnotowych 7,5 przedsiębiorstwa na jeden projekt mln euro dla jednego W przypadku wdrożenia wcześniej niż na 3 lata przed wejściem normy w życie:
15% dla małych przedsiębiorstw
10% dla średnich przedsiębiorstw W przypadku wdrożenia w okresie od 1 do 3 lat przed wejściem normy w życie: 10 % dla małych przedsiębiorstw Pomoc na inwestycje zwiększające
oszczędność energii 7,5 przedsiębiorstwa na jeden projekt mln euro dla jednego Dwa sposoby obliczania: 1. dodatkowe koszty inwestycyjne
(netto):
duże przedsiębiorstwo: 60%
średnie przedsiębiorstwo: 70%
małe przedsiębiorstwo: 80% 2. dodatkowe koszty inwestycyjne
(brutto):
duże przedsiębiorstwo: 20%
średnie przedsiębiorstwo: 30%
małe przedsiębiorstwo: 40% Pomoc na inwestycje w układy
kogeneracji o wysokiej sprawności 7,5 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa na jeden projekt
Duże przedsiębiorstwa: 45% Średnie przedsiębiorstwa: 55% Małe przedsiębiorstwa: 65% Pomoc na inwestycje w promowanie
odnawialnych źródeł energii Pomoc na badania środowiska
nie dotyczy Duże przedsiębiorstwa: 50% Średnie przedsiębiorstwa: 60% Małe przedsiębiorstwa: 70% Pomoc na ochronę środowiska w
postaci ulg podatkowych nie dotyczy brak jedynie wówczas, gdy beneficjent płaci intensywności (dopuszczalna podatek równy co najmniej minimalnemu poziomowi wspólnotowemu; pomoc może być przyznana na okres nie dłuższy niż 10 lat)
5) POMOC NA USŁUGI DORADCZE DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW ORAZ UDZIAŁ MAŁYCH I SREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W TARGACH
Pomoc na usługi doradcze dla MŚP 2 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa na jeden projekt 50% Pomoc na udział MŚP w targach
6) POMOC W FORMIE KAPITAŁU PODWYŻSZONEGO RYZYKA
Pomoc w formie kapitału
podwyższonego ryzyka 1,5 przedsiębiorstwa docelowego na 12 mln euro dla jednego miesięcy
nie dotyczy
7) POMOC NA DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZĄ, ROZWOJOWĄ I INNOWACYJNĄ
Pomoc na projekty
badawczo-rozwojowe badania podstawowe: 20 mln euro badania przemysłowe: 10 mln euro
inne: 7,5 mln euro dla jednego
przedsiębiorstwa na jeden projekt
w przypadku projektów EUREKA kwota ulega podwojeniu**
Duże przedsiębiorstwa: badania podstawowe: 100% badania przemysłowe: 50% eksperymentalne prace rozwojowe: 25% Średnie przedsiębiorstwa: badania przemysłowe: 60% eksperymentalne prace rozwojowe: 35% Małe przedsiębiorstwa: badania przemysłowe: 70% eksperymentalne prace rozwojowe: 45%
+15 punktów procentowych (do 80% w sumie), jeśli współpracują co najmniej dwa przedsiębiorstwa Pomoc na techniczne studia
wykonalności badania podstawowe: 20 mln euro badania przemysłowe: 10 mln euro
inne: 7,5 mln euro dla jednego
przedsiębiorstwa na jeden projekt
MŚP: 75 % na badania
przemysłowe, 50 % na eksperymentalne prace rozwojowe
w przypadku projektów EUREKA
kwota ulega podwojeniu** badania przemysłowe, 40 % na eksperymentalne prace rozwojowe Pomoc na pokrycie kosztów praw
własności przemysłowej dla MŚP 5 przedsiębiorstwa na jeden projekt mln euro dla jednego badania podstawowe: 100% badania przemysłowe: 50%
eksperymentalne prace rozwojowe:
25% Pomoc dla młodych innowacyjnych
przedsiębiorstw 1 mln euro 1,5 mln euro w regionach, których dotyczy art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu
1,25 mln euro w regionach, których dotyczy art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu
nie dotyczy
Pomoc na usługi doradcze w zakresie innowacji i usługi wsparcia innowacji dla MŚP
200 tys. euro dla jednego
przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat 75% w przypadku braku certyfikatu krajowego lub europejskiego Pomoc na tymczasowe zatrudnienie
wysoko wykwalifikowanego personelu nie dotyczy 50% dla jednego przedsiębiorstwa w ciągu 3 lat na jedną osobę zatrudnioną tymczasowo
8) POMOC SZKOLENIOWA
Pomoc szkoleniowa 2 mln euro na jeden projekt szkoleniowy 25% na szkolenia specjalistyczne
60% na szkolenia ogólne
+10 punktów procentowych za pracowników
niepełnosprawnych/znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji
+ 20 punktów procentowych dla małych przedsiębiorstw
+ 10 punktów procentowych dla średnich przedsiębiorstw 100% dla transportu morskiego
9) POMOC DLA PRACOWNIKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W SZCZEGÓLNIE NIEKORZYSTNEJ SYTUACJI ORAZ PRACOWNIKÓW NIEPWŁNOSPRAWNYCH
Pomoc w formie subsydiów płacowych na rekrutację pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji
5 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa na jeden rok 50% Pomoc w formie subsydiów płacowych
na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych
10 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa na jeden rok 75% Pomoc na rekompensatę dodatkowych
kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników niepełnosprawnych
10 mln euro dla jednego przedsiębiorstwa na jeden rok 100%
* z wyłączeniem pomocy dla sektora rolnictwa i rybołówstwa.
** Eureka to ogólnoeuropejska sieć współpracy w dziedzinie prac badawczo-rozwojowych o zastosowaniu przemysłowym ukierunkowanych na rynek.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu, DzUrz UE L 241 z 9.8.2008.
Rozporządzenie GBER wprowadza jednolite zasady co do zakresu stosowania wyłączeń grupowych oraz – co przedstawia tabela 2 – w odniesieniu do każdej kategorii środków określa indywidualne pułapy pomocy, poniżej których ma ono zastosowanie. Kwestią zasadniczą jest przy tym konieczność zapewnienia przejrzystości, równego traktowania i skutecznego monitorowania udzielanej pomocy, co powoduje, że rozporządzenie GBER odnosi się jedynie do pomocy publicznej, której kwotę można określić jako ekwiwalent dotacji brutto w momencie udzielenia, bez konieczności przeprowadzania oceny ryzyka (np. dotacja, pożyczka preferencyjna). Ponadto pomoc publiczna udzielana na wszystkie rodzaje pomocy wymienione w rozporządzeniu GBER musi opierać się na efekcie zachęty, co
oznacza, że udzielana pomoc musi być niezbędna i prowadzić do zmian zachowań jej odbiorców, które polegać mają na rozwoju określonego rodzaju działalności, takiej jak inwestycyjna, badawcza, rozwojowa, czy innowacyjna. Pomoc publiczna ma zachęcać beneficjentów do podejmowania działań, które bez uzyskania tej pomocy nie zostałyby w ogóle podjęte lub byłyby realizowane w ograniczonym zakresie387. Zaznaczyć jednak należy, że rozporządzenie GBER nie ma zastosowania do pomocy indywidualnej udzielanej dużym przedsiębiorstwom, pomocy regionalnej udzielanej przedsiębiorstwom z sektorów hutnictwa żelaza i stali, budownictwa okrętowego oraz włókien syntetycznych, pomocy restrukturyzacyjnej udzielanej przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji, a także do pomocy udzielanej przedsiębiorstwom z sektora górnictwa węgla, z wyjątkiem pomocy na szkolenia, działalność badawczo-rozwojową i ochronę środowiska. Rozporządzenie GBER wprowadza również obowiązek wykluczenia w programach pomocowych możliwości udzielania pomocy oraz udzielania pomocy indywidualnej (poza programem) przedsiębiorstwom, na których ciąży obowiązek zwrotu pomocy wynikający z wcześniejszej decyzji Komisji uznającej pomoc za niezgodną z prawem i rynkiem wewnętrznym. Zapis ten wynika ze stosowanej przez Komisję zasady Daggendorf, zgodnie z którą Komisja może zażądać, aby państwo członkowskie wstrzymało wypłatę nowej, zgodnej z rynkiem wewnętrznym pomocy beneficjentowi do momentu zwrotu przez dane przedsiębiorstwo poprzedniej pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej z rynkiem wewnętrznym, która jest przedmiotem decyzji o windykacji388. Pomoc dla takich przedsiębiorstw, podobnie jak pomoc dla przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, nie może być udzielana w ramach wyłączeń grupowych i w dalszym ciągu podlega wymogowi notyfikacji.
Ustanowienie wyłączeń grupowych w ramach pomocy publicznej wynikało z jednej strony ze stopniowego zmniejszania się pomocy indywidualnej kierowanej do pojedynczych przedsiębiorstw (pomoc ad hoc) i zwiększania się rozmiarów pomocy publicznej udzielanej na podstawie programów pomocowych, które w randze aktów normatywnych określały potencjalną grupę beneficjentów, co oznaczało, że każde przedsiębiorstwo spełniające
387 W założeniu Komisji Europejskiej, efekt zachęty przypadku pomocy publicznej na realizację projektów małych i średnich przedsiębiorstw wystąpi, jeżeli przed rozpoczęciem działań dotyczących realizacji tego projektu lub działań objętych pomocą, małe lub średnie przedsiębiorstwo złożyło wniosek o dofinansowanie do właściwego organu udzielającego pomocy państwa. Natomiast w odniesieniu do dużych przedsiębiorstw państwa członkowskie powinny dodatkowo żądać od nich dokumentów w postaci analizy wykonalności projektu lub działań objętych pomocą na wypadek otrzymania pomocy oraz bez jej udziału.
388 ETS w sprawie C-188/92 TWD Textilwerke Deggendorf GmbH przeciwko Bundesrepublik Deutschland, ECR 1994, s. I-833.
określone w nich warunki mogło skorzystać z pomocy państwa389. Z drugiej strony wynikało to z ewoluowania unijnych wytycznych określających zasady dopuszczalności poszczególnych rodzajów pomocy od aktów o charakterze wyjaśniająco-interpretacyjnym w stronę quasi-normatywną390. Gdy pomoc nie spełnia określonych w odpowiednich rozporządzeniach warunków zastosowania wyłączeń grupowych, w celu uznania pomocy za zgodną z rynkiem wewnętrznym i dopuszczalną Komisja stosuje liczne akty prawa o charakterze soft law. Akty tzw. miękkiego prawa unijnego są to przede wszystkim tzw. akty nienazwane takie, jak obwieszczenia, komunikaty, wytyczne, czy też zasady ramowe. Dotyczą one horyzontalnych zasad udzielania pomocy, tj. pomocy na ochronę środowiska391, pomocy na działalność badawczo-rozwojową392, pomocy w zakresie kapitału podwyższonego ryzyka393 i pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw394, a także pomocy stanowiącej rekompensatę z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym395, pomocy regionalnej396 oraz sektorowych zasad udzielania pomocy państwa397. Ich znaczenie jest bardzo duże, gdyż pozwalają przewidzieć postępowanie Komisji Europejskiej w zakresie oceny środków pomocowych398. Ponadto sądy unijne w swoim orzecznictwie wskazały, że
389 Pomoc publiczna udzielana w ramach wyłączeń grupowych to także pomoc de minimis (tzw. pomoc bagatelna), w ramach której został określony próg pomocy dopuszczalnej, niewymagającej zgłoszenia. Zostanie ona szerzej omówiona w rozdziale poświęconym środkom pomocy publicznej dla małych i średnich przedsiębiorstw.
390 P. Marquardt, Pomoc..., s. 111.
391 Wspólnotowe wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska, DzUrz UE C 82 z 1.4.2008. 392 Wspólnotowe zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną, DzUrz UE C 323 z 30.12.2006.
393 Wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach, DzUrz UE C 194 z 18.8.2006.
394 Wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (DzUrz UE L 244 z 1.10.2004), oraz Komunikat Komisji dotyczący przedłużenia okresu ważności Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (DzUrz UE C 156/3 z 9.7.2009).
395 Wspólnotowe wytyczne dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych (DzUrz UE C 297 z 29.11.2005), oraz Decyzja Komisji z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym (DzUrz UE L 312 z 29.11.2005).
396 Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007-2013 (DzUrz UE C 54 z 4.3.2006), oraz Komunikat Komisji w sprawie kryteriów dotyczących szczegółowej oceny pomocy regionalnej dla dużych projektów inwestycyjnych (DzUrz UE C 223 z 16.9.2009).
397 W tym zakresie należy wskazać m.in. na: Zasady ramowe dotyczące pomocy publicznej dla przemysłu