Pominięcie problemu antysemityzmu w uwagach

końcowych do sprawozdań okresowych państw-stron MPPOP

Liczba wymienionych powyżej uwag końcowych, w których zauwa-żono problem antysemityzmu występujący w poszczególnych pań-stwach-stronach MPPOP, wskazuje na raczej marginalne dostrzeganie go przez KPCz. W tym kontekście warto zatem przywołać również przykłady uwag końcowych, w których nie odniesiono się do problemu antysemityzmu, pomimo jednoznacznych statystyk wskazujących na drastyczne niekiedy postaci i skalę występowania tego zjawiska w pań-stwach, których sprawozdania były badane320.

319 Uwagi końcowe z dnia 27 października 2010 r. do sprawozdania Węgier, CCPR/C/HUN/CO/5, pkt 18.

320 Przeanalizowano uwagi końcowe sformułowane przez KPCz w ciągu ostatnich 12 lat – od 2000 r., kiedy to nastąpiła trwająca do dziś kolejna eskalacja nastrojów i postaw antysemickich, rozpoczęta w wyniku kolejnego etapu konfliktu palestyńsko-izraelskiego, tzw. II intifady. Tę samą metodę zastosowano w dalszej części niniejszej analizy, wobec przykładów uwag końcowych Komitetu LDR, w których pominięto problem antysemi-tyzmu.

Żadnych odniesień do antysemityzmu nie odnotowano w przypad-ku uwag końcowych do sprawozdania Iranu321, Holandii322, Jemenu323, Libii324, Rosji325, Syrii326, Wielkiej Brytanii327 i Ukrainy328 – państw, w których problem antysemityzmu w okresie oceny dokonywanej przez Komitet obecny był w nieporównywalnie większej skali oraz bardziej drastycznych formach niż ma to miejsce np. w Polsce. W przypadku Ukrainy, choć uprzednio Komitet dostrzegał problem antysemityzmu, rozpatrując sprawozdanie państwa w 2013 r., nie wymienił osób pocho-dzenia żydowskiego wśród grup szczególnie zagrożonych narastającą aktywnością skrajnie prawicowych i nacjonalistycznych ugrupowań politycznych, podczas gdy jedną z najsilniej akcentowanych form nie-nawiści rasowej i etnicznej, jaką one szerzą, jest właśnie antysemityzm329. Wśród wymienionych państw szczególnie silne zastrzeżenia budzi pominięcie problemu antysemityzmu w uwagach końcowych skierowa-nych do Iranu, Holandii oraz Syrii. Przykład motywowaskierowa-nych antysemi-tyzmem działań władz Iranu jest w niniejszej pracy podawany wielo-krotnie, brak jakichkolwiek odniesień do tego problemu w uwagach końcowych sformułowanych przez Komitet w 2011 r. stanowi ewidentny niedostatek procesu oceny sytuacji panującej w tym państwie w zakresie przeciwdziałania nienawiści i dyskryminacji na tle narodowościowym,

321Uwagi końcowe z dnia 2 listopada 2011 r. do sprawozdania Iranu, CCPR/ C/IRN/CO/3.

322Uwagi końcowe z dnia 28 lipca 2009 r. do sprawozdania Holandii, CCPR/ C/NLD/CO/4.

323Uwagi końcowe z dnia 21 lipca 2005 r. do sprawozdania Jemenu, CCPR/ CO/84/YEM.

324Uwagi końcowe z dnia 30 października 2007 r. do sprawozdania Libii, CCPR/ C/LBY/CO/4.

325Uwagi końcowe z dnia 4 listopada 2003 r. do sprawozdania Rosji, CCPR/ CO/79/RUS.

326Uwagi końcowe z dnia 5 kwietnia 2001 r. do sprawozdania Syrii, CCPR/ CO/71/SYR; uwagi końcowe z dnia 28 lipca 2005 r. do sprawozdania Syrii, CCPR/CO/84/SYR.

327Uwagi końcowe z dnia 18 lipca 2008 r. do sprawozdania Wielkiej Brytanii, CCPR/C/GBR/CO/6.

328Uwagi końcowe z dnia 23 lipca 2013 r. do sprawozdania Ukrainy, CCPR/ C/UKR/CO/7.

329R. Ehrenfeld, Svoboda Fuels Ukraine's Growing Anti-Semitism, The Algemeiner 2013, 24 maja (wydanie internetowe), http: // www. algemeiner. com/ 2013/ 05/ 24/ svoboda-fuels- ukraines- growing- anti- semitism (odsłona z dnia 17 sierpnia 2013 r.).

etnicznym i religijnym. Warto jednak poddać bliższej analizie pominię-cie uwag na temat antysemityzmu w przypadku Holandii oraz Syrii.

Syria od wielu lat zaliczana jest do państw, w których antysemityzm obecny jest w głównym nurcie życia publicznego. Antysemityzm wyra-żany jest przy tym częstokroć przez przedstawicieli najwyższych władz państwowych. Dla przykładu wieloletni Minister Obrony Syrii, M. Tlass, jest autorem książki oskarżającej Żydów o dokonywanie mordów rytualnych na Arabach, która doczekała się ośmiu wznowień i stała się jedną z najbardziej poczytnych lektur w tym państwie330. Również kontrolowana przez rząd syryjska prasa regularnie zamieszcza na swoich łamach skrajnie antysemickie materiały, zawierające treści nie-mal bezpośrednio zaczerpnięte z prasy nazistowskiej331. Wiele kontro-wersji wywołała ponadto sprawa filmu wyprodukowanego przez jedną z syryjskich firm telewizyjnych, w którym pojawiają się antysemickie wątki, włącznie z postacią żydowskiego rabina nauczającego o metodach zabijania chrześcijańskich dzieci i wykorzystania ich krwi w celu przy-gotowania macy. Choć rząd syryjski zaprzeczył informacjom na temat wspierania tej produkcji, producenci serialu oficjalnie dziękują w nim wielu ministerstwom i innym agendom rządowym za udzielone wsparcie finansowe332.

Pominięcie odniesień do problemu antysemityzmu w przypadku uwag końcowych do sprawozdania Holandii, sformułowanych w lipcu 2009 r., również budzi szczególne obiekcje. W tym okresie bowiem skala zjawiska antysemityzmu w tym państwie kształtowała się już na poziomie nieodnotowywanym od czasu drugiej wojny światowej, a codzienne niemal akty fizycznej agresji skierowanej wobec holender-skich Żydów były powszechnie zauważane i odnotowywane przez in-stytucje monitorujące zjawisko antysemityzmu. W raporcie dotyczącym Holandii, opublikowanym przez ECRI w 2008 r., wyraźnie stwierdza się, że ECRI w sposób szczególny zaniepokojona jest obecnością anty-semityzmu w życiu codziennym, w przestrzeni publicznej, czego wyra-zem jest m.in. potoczne używanie słowa „Żyd” w charakterze obelgi

330 Zob. informacje na ten temat przedłożone Sekretarzowi Generalnemu przez organizację pozarządową The Association for World Education z dnia 7 lutego 2004 r., E/CN.4/2004/NGO/5.

331 Zob. U.S. Department of State Country Report on Human Rights Practices 2004 – Syria, 2005, http: // www. state. gov/ j/ drl/ rls/ hrrpt/ 2004/ 41732. htm (odsłona z dnia 17 sierpnia 2013 r.).

czy kwestionowanie różnych aspektów Holokaustu w holenderskich szkołach. Zwraca się ponadto uwagę na znaczny wzrost fizycznej agresji o podłożu antysemickim333.

Eskalacja nastrojów antysemickich doprowadziła m.in. do zakłóce-nia w maju 2010 r. uroczystości upamiętniezakłóce-nia ostatniej deportacji ty-sięcy żydowskich dzieci z Holandii do obozów zagłady – modlitwę za pomordowanych przerywało wykrzykiwanie hitlerowskiego pozdrowie-nia „Sieg heil!”334. Z kolei w lipcu 2010 r. w miejscowości Weeps z po-wodu zagrożenia zamachem bombowym w synagodze konieczne było odwołanie uroczystości szabasowych – po raz pierwszy od momentu zakończenia drugiej wojny światowej. W szczególności konflikt pale-styńsko-izraelski sprawia, że antysemityzm staje się w Holandii częścią społecznej rzeczywistości: „Antysemityzm rośnie z powodu nienawiści do Izraela. Jest szczególnie widoczny na stadionie Feyenoordu Rotter-dam – w tym mieście mieszka większość z 40-tysięcznej społeczności żydowskiej, a klub ma mnóstwo kibiców będących z pochodzenia Ma-rokańczykami. Okrzyki typu: «Hamas, Hamas! Żydzi do gazu!» są na porządku dziennym. Ostatnio podczas meczu z Ajaxem Amsterdam uważanym przez rotterdamskich kiboli za klub żydowski muzułmanie syczeli, naśladując ulatniający się gaz”335.

Problem antysemityzmu został wprawdzie poruszony przez KPCz w postaci jednego z pytań przedłożonych rządowi Holandii w toku procedury rozpatrywania sprawozdania tego państwa336, w uwagach końcowych nie znalazła się jednak żadna rekomendacja dotycząca ko-nieczności przeciwdziałania temu zjawisku. Wydaje się, że w obliczu skali i szczególnie niebezpiecznych postaci antysemityzmu w Holandii KPCz powinien był odnieść się do tego problemu właśnie poprzez uwzględnienie go w uwagach końcowych, stanowiących najbardziej doniosły rezultat procesu sprawozdawczego.

333Zalecenia ECRI wystosowane wobec Holandii z dnia 29 czerwca 2007 r., CRI(2008)3.

334B.T. Wieliński, Żydzi, uciekajcie z Holandii!, Gazeta Wyborcza 2010, 13 grudnia.

335Tamże.

336Lista pytań skierowanych do Holandii w związku z rozpatrywaniem czwartego sprawozdania w 2009 r., CCPR/C/NLD/Q/4.

4.3. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji