Od dawna podnoszona jest potrzeba legislacyjnego wyodrębnienia systemu wsparcia energetyki odnawialnej. Już w 1999 r. Sejm wezwał rząd do przygotowania ustawy o odnawialnych źródłach energii22. Posłowie przekonywali, że ze względów ekologicznych, gospodarczych i społecznych
________________
21 Projekt oceny skutków regulacji projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 grudnia 2011 r. – wersja 1a.4 ustawy.
22 Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie wzrostu wy-korzystania energii ze źródeł odnawialnych (M.P. Nr 25 poz. 365).
0%
50%
100%
150%
200%
stare el. wodne współspalanie el. wiatrowa >200kW el biomasowa CHP >10MW el. wodna >20MW el. wodna 300kW -20MW el. wodna <300kW el. biogazowa CHP >1MW el. biomasowa CHP <10MW el. wiatrowa <200kW el. wiatrowa off-shore el. biogazowa CHP 100kW - 1MW el. biogazowa CHP <100kW fotowoltaika
koszty produkcji energii nadmierne wsparcie
144 BARTŁOMIEJ DERSKI
należy „stworzyć warunki prawne i finansowe do aktywnego uczestnictwa podmiotów gospodarczych, samorządów, organizacji pozarządowych oraz osób fizycznych w rozwoju energetyki odnawialnej, z uwzględnieniem spe-cyfiki tego sektora, opierającego się głównie na instalacjach małych i rozpro-szonych”. Ze względu na bezczynność rządu, w 2001 r. grupa posłów rzą-dzącej AWS złożyła własny projekt ustawy o racjonalnym wykorzystaniu odnawialnych zasobów energii23.
Projekt wpłynął jednak w maju, a III kadencja Sejmu skończyła się w październiku, przerywając jego proces legislacyjny. W kolejnych latach apele o osobną, usystematyzowaną regulację zastąpiły bieżące prace nad wkomponowywaniem i poprawianiem kolejnych rozwiązań w ustawie – Prawo energetyczne. Dopiero w 2010 roku w resorcie gospodarki zapadła decyzja o stworzeniu trzech nowych ustaw regulujących osobno sektory elektroenergetyczny i ciepłowniczy, gazowniczy oraz energetyki odnawial-nej24. O rozdzieleniu aktów zadecydowała potrzeba obszernej implementacji tzw. III pakietu liberalizacyjnego w sektorach elektroenergetycznym i gazo-wym oraz dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.
Już na początku procesu legislacyjnego Ministerstwo Gospodarki komu-nikowało, że oprócz implementacji nowych rozwiązań z dyrektywy 2009/28/WE (m.in. certyfikacji instalatorów czy wprowadzenia gwarancji pochodzenia i transferów statystycznych) chce zoptymalizować istniejący system zielonych certyfikatów. Prace prowadzono w kierunku ograniczenia nadkompensacji najtańszych źródeł OZE (przede wszystkim zamortyzowa-nych elektrowni wodzamortyzowa-nych, współspalania i dużych farm wiatrowych na lądzie) i zwiększenia wsparcia technologii mniej dojrzałych, a przez to droż-szych (m.in. biogazowni rolniczych, fotowoltaiki i morskich farm wiatro-wych)25.
Projekt zakładający zróżnicowanie wsparcia z wykorzystaniem współ-czynników korekcyjnych został przedłożony do konsultacji społecznych i międzyresortowych 22 grudnia 2011 r.26 Zaproponowany system przewi-dywał cztery podstawowe zmiany:
1. Liczba przyznawanych producentowi zielonych certyfikatów miała zostać uzależniona od rodzaju instalacji. Wsparcie stracić miały całkowicie duże hydroelektrownie, a najniższe – zredukowane o 30 proc. – otrzymywać
________________
23 Druk sejmowy nr 3091 z 26 kwietnia 2001 r.
24 B. Derski, Jakie zmiany prawne czekają energetykę w 2011?, http://www.cire.pl/item,51477, 1,0,0,0,0,0.html, 5.01.2011.
25 Ibidem.
26 Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 grudnia 2011 r. w wersji 1a.4.
System wsparcia produkcji energii elektrycznejz odnawialnych źródeł energii 145 mieli producenci „zielonej” energii ze współspalania. Więcej – maksymalnie
o 20 proc. – otrzymać mieli wytwórcy energii w panelach fotowoltaicznych;
2. Zróżnicowanie wysokości wsparcia zapewnić miały współczynniki korekcyjne, z którymi przyznawane miały być świadectwa pochodzenia.
Współczynniki poniżej 1,0 ograniczałyby wartość certyfikatów, a powyżej – podnosiły;
3. Współczynniki dla nowych instalacji miały co roku maleć, reagując w ten sposób na spadające koszty technologii OZE;
4. Obowiązek zakupu energii z OZE po stałej cenie planowano ograni-czyć jedynie do mikroinstalacji;
5. Opłata zastępcza miała zostać „oderwana” od średniej ceny energii na rynku i miała być wyliczana jako różnica kwoty 470 zł/MWh (waloryzowa-nej co roku o poziom inflacji) i średniej ceny energii na rynku w poprzednim roku. W ten sposób suma otrzymywanej na rynku ceny za energię „czarną”
i sprzedaż zielonych certyfikatów miała nie przekraczać (przy współczynni-ku 1,0) kwoty 470 zł/MWh w cenach stałych z 2011 r.;
6. Na 15 lat, od dnia oddania instalacji do użytku – jeżeli nastąpiło to przed wejściem w życie nowej ustawy lub od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii w nowej instalacji, określono długość okresu wsparcia zie-lonymi certyfikatami.
Po fali krytyki ze strony branży OZE resort gospodarki przedstawił ko-lejny, datowany na 26 lipca 2012 r.27, projekt zakładający:
1. Utrzymanie degresywnych współczynników korekcyjnych. Przy czym ich wartość dla pierwszego okresu wpisano do ustawy (kolejne Minister Gospodarki ogłaszać miał w rozporządzeniu). Poszczególne technologie podzielono na przedziały mocy z większą dokładnością, zmieniając jedno-cześnie proponowane wartości współczynników od 0,3 dla współspalania – wsparcie tej technologii miało docelowo wygasnąć w perspektywie ośmiu lat – do 2,85 dla paneli fotowoltaicznych o mocy powyżej 100 kW;
2. Brak obowiązku zakupu po stałej cenie energii z OZE większych niż mikroinstalacje;
3. Zamrożenie wartości opłaty zastępczej na poziomie z 2012 r.;
4. Zobligowanie Ministra Gospodarki do podwyższenia obowiązku umo-rzenia zielonych certyfikatów w przypadku, gdyby ich cena przez okres co najmniej dwóch kolejnych kwartałów utrzymywała się poniżej 75 proc. war-tości opłaty zastępczej;
5. Ograniczenie czasowe wsparcia OZE w poniższej formie:
a) Instalacje oddane przed wejściem w życie ustawy o OZE:
________________
27 Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 26 lipca 2012 r.
146 BARTŁOMIEJ DERSKI
• 5 lat od chwili otrzymania pierwszego zielonego certyfikatu – elektrownie współspalające biomasę,
• 15 lat od chwili otrzymania pierwszego zielonego certyfikatu – pozostałe OZE;
b) Instalacje oddane po wejściu w życie ustawy o OZE:
• 5 lat, ale nie dłużej niż do 2020 roku – elektrownie współspalające biomasę,
• 15 lat, ale nie dłużej niż do 2027 roku – mikro i małe instalacje OZE,
• 15 lat, ale nie dłużej niż do 2035 roku – pozostałe OZE,
• do 2035 roku – hydroelektrownia Energii SA we Włocławku, w zamian za budowę nowej hydroelektrowni na Wiśle.
Kolejny projekt z października 2012 r.28 przewidział już nieznaczne zmiany w stosunku do poprzedniego, przywracając cenę zakupu energii elektrycznej w wysokości 198,90 zł/MWh, waloryzowanej co roku o wskaź-nik inflacji. Przyjęto także, że wytwórca energii z OZE nie może jej sprzeda-wać na rynku po cenie przekraczającej 105 proc. średniej ceny rynkowej.
W przeciwnym razie za sprzedaną w ten sposób energię nie otrzyma wspar-cia certyfikatami. Projekt nie został jednak zaakceptowany przez Komitet Stały Rady Ministrów i w drugim kwartale 2013 r. prace nad systemem współczynników korekcyjnych zostały zakończone.