Rozpoczęcie współżycia seksualnego

Rozpoczęcie życia seksualnego zadeklarowało 81,7% (414) ogółu młodzieży uczestniczącej w badaniach, 16,4% (83) ankietowanych nie miało za sob inicjacji seksualnej, a 2,0% (1 0) nie udzieliło na to pytanie odpowiedzi. Deklara cje badanej młodzieży, co oczywiste, okazały się zróżnicowane ze względu na wiek.

Tabela 55 Deklaracje rozpoczęcia życia seksualnego a wiek badanej m łodzieży (%)

Wiek:

Deklaracje rozpoczęcia życia seksualnego*

tak nie

15-16 21,4 78,6

17-19 66,1 33,9

20-24 83,2 14,4

25-30 100 0

Źródło: badania własne.

* W yłączone zostały braki odpowiedzi.

W rezultacie porównania wyników naszych badań z wynikami badań Z.

Izdebskiego z 2001 r. na próbie ogólnopolskiej, okazało się, iż w województwie warmińsko-mazurskim znacznie większy odsetek osób w wieku 17-19 ma za sobą inicjację seksualną niż w przypadku młodzieży z próby ogólnopolskiej (woj. warmińsko-mazurskie: 66,1%, próba ogólnopolska - 51%)407.

Wszyscy respondenci pozostający w związku małżeńskim, owdowiali, po rozwodzie i żyjący w separacji mieli za sobą rozpoczęcie życia seksualnego.

Wśród osób żyjących w związku nieformalnym 94,5% deklarowało a k t y w n o ś ć

seksualną; 3,3% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie, a 2,2% nie podjęło aktywności seksualnej.

Wśród osób stanu wolnego uczestniczących w badaniach 76,1% ma za sobą inicjację seksualną (wykres 17).

Deklaracje badanej młodzieży dotyczące rozpoczęcia życia seksualnego okazały się ponadto zróżnicowane ze względu na płeć (p<0,0 1)408, wiarę i prak­

tyki religijne (p<0,0 0 0), lokalizację powiatu zamieszkania względem granicy

Inicja c ja seksualna p o polsku, TNS OBOP, listopad 2002.

408 Piec różnicowała także wyniki badań przeprowadzonych pod kierownictwem B. Woynarows- kiej w 1998 r. na próbie 3240 młodzieży w wieku 15 i 17 lat. Chłopcy częściej niż dziewczęta byli p°

inicjacji seksualnej (zob. Wiedza i przekonania o HIV/AIDS. Zachowania seksualne, oprać.

B. Woynarowska, M. M. Szymańska, J.Mazur, Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wy­

chowania W ydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999).

Zycie seksualne młodzieży 187

(p<0,000), miejsce zamieszkania (p<0,000) oraz zatrudnienie rodziców w PGR (p<0,000). Częściej inicjację seksualną deklarowali mężczyźni (89,3%) niż kobiety (80,2%); mieszkańcy powiatów oddalonych od granicy (87,5%) niż powiatów przygranicznych (73,5%) oraz osoby, których rodzice nie pracowali w PGR (87,2%), niż ci, których rodzice byli tam zatrudnieni (72,1%). Biorąc zaś pod uwagę wiarę i praktyki, to według deklaracji badanej młodzieży inicjację seksualną miało za sobą statystycznie najwięcej osób niewierzących i niepraktykujących (tabela 56).

Tabela 56 Deklaracje rozpoczęcia życia seksualnego a samoocena wiary i praktyk religijnych młodzieży (%)

Rozpoczęcie

Istnieje różnica 18 pp pomiędzy osobami wierzącymi i praktykującymi a osobami wierzącymi i niepraktykującymi, jeżeli chodzi o fakt rozpoczęcia aktywności seksualnej. Praktykowanie zdaje się więc sprzyjać wstrzemięźliwo­

ści seksualnej młodych ludzi. Potwierdzają to także badania CBOS z 1998 r.

Prowadzone wśród uczniów ostatnich klas licealnych. W raporcie czytamy, iż

»czynnikiem silnie ograniczającym aktywność seksualną młodzieży jest religij­

ność. Osoby regularnie uczestniczące w praktykach religijnych kierują się

188 Elżbieta Czapka

zapewne przekazywanymi tam normami nakazującymi wstrzemięźliwo^- przedmałżeńską” .409 Niezależnie czy trafnie religijność nazwano czynnikie ograniczającym aktywność, to z pewnością jest to zmienna mająca wpływ na aktywnością seksualną młodych ludzi.

Ze względu na miejscu zamieszkania, statystycznie częściej deklarują roz poczęcie życia seksualnego objęci badaniami młodzi mieszkańcy dużych miast (Olsztyn - 93,3%, miasta do 50 tys. - 91,6%) niż pozostali respondenci (miasta do 20 tys. - 80,7%, wieś - 75,5%, osiedla byłego PGR - 68,9%).

Charakterystyka osób stanu wolnego po inicjacji seksualnej

Deklaracje badanej młodzieży stanu wolnego dotyczące rozpoczęcia życia seksualnego okazały się zróżnicowane ze względu na te same cechy społeczno- -demograficzne, jak w przypadku całej badanej zbiorowości: wiek (p<0,0 0 0), płeć (p<0,0 0 0), położenie powiatu względem granicy (p<0,0 1), zatrudnienie w przeszłości rodziców w PGR (p<0,000), wiarę i praktyki religijne (p<0,000) oraz miejsce zamieszkania (p<0,01). Jak zakładano, im starsi respondenci, tym częściej deklarowali rozpoczęcie życia seksualnego (15-19: 52,4%, 20-24: 81,3%, 25-30: 100%). Częściej deklarowali przeżycie inicjacji seksualnej: mężczyźni (87,4%) niż kobiety (71,1%); mieszkańcy powiatów oddalonych od granicy (82,7%) niż powiatów przygranicznych (68,1%) oraz osoby, których rodzice nie pracowali w PGR (82,5%), niż ci, których rodzice byli tam zatrudnieni (64,5).

Biorąc zaś pod uwagę wiarę i praktyki, to według deklaracji badanej młodzieży inicjację seksualną miało za sobą statystycznie najwięcej osób niewierzących i niepraktykujących.

Tabela 57 Deklaracje rozpoczęcia życia seksualnego a samoocena wiary i praktyk religijnych młodzieży stanu

wolnego (%)

Wśród pozostających w stanie wolnym różnica miedzy osobami po inicjacji seksualnej pomiędzy osobami wierzącymi i praktykującymi a osobami wierzą­

cymi i niepraktykującymi wynosi 22 pp. Praktykowanie wiary potwierdziło związek ze wstrzemięźliwością seksualną młodych ludzi stanu wolnego.

409 M łodzież o życiu seksualnym, CBOS 1999 (czerwiec).

Zycie seksualne młodzieży 189

Wśród osób stanu wolnego statystycznie częściej deklarują rozpoczęcie

¿ycia seksualnego objęci badaniami młodzi mieszkańcy dużych miast (Olsztyn gg 2%, miasta do 50 tys. - 87,8%) niż pozostali respondenci (miasta do 20 tys.

7 5 8%, wieś - 70,0%, osiedla byłego PGR-u - 64,2 %).

Wiek inicjacji seksualnej

Okazało się, iż przed 15. rokiem życia życie seksualne rozpoczęło 6,8% młodzieży (7% według badań Z. Izdebskiego). Prawie jedna piąta (18,6%) deklarowała, iż inicjację seksualną przeżyła w wieku 15-16 lat. Najwięcej młodzieży (64,3%) rozpoczęło życie seksualne w wieku 17-19 lat, przy czym należy zaznaczyć, iż w przypadku badanej zbiorowości przełomowy wydaje się być wiek 17 lat, gdyż według deklaracji respondentów aż 31,2% właśnie wtedy przeżyło inicjację seksualną. Co dziesiąty młody człowiek (10,2%) wśród będą­

cych po inicjacji rozpoczynał życie seksualne w 19. roku życia.410

Biorąc pod uwagę wszystkich respondentów mających za sobą inicjację seksualną, średni wiek rozpoczęcia życia seksualnego wynosi 17,4 (kobiety:

17,7, mężczyźni: 17,0). Średni wiek rozpoczęcia życia seksualnego obliczono także odrębnie dla poszczególnych kategorii wiekowych objętej badaniami młodzieży:

15-16 - 15,7;

17-19 - 16,6;

20-24 - 17,4;

25-30 - 18,0.

Wiek rozpoczęcia życia seksualnego wykazał istotną statystycznie zależ­

ność z płcią (p<0,000). Mężczyźni częściej rozpoczynali życie seksualne przed 17. rokiem życia niż kobiety.

Tabela 58 W iek inicjacji seksualnej m łodzieży a płeć (%)

Wiek inicjacji seksualnej Kobiety M ężczyźni

10-14 1,2 ^9,1

15-16 16,0 25,2

17-19 71,6 57,3

20-25 11,3 8,4

Źródło: badania własne.

Zarówno kobiety jak i mężczyźni deklarowali, iż rozpoczęli życie seksualne w wieku 17-19 lat. Badana przez nas młodzież z województwa

warmińsko-410 Z analizy wyłączone braki danych (2,9%), odpowiedzi: nie pamiętam (0,2%) oraz trudno Powiedzieć (0,2%).

190 Elżbieta Czapka

mazurskiego tylko nieznacznie różni się od próby ogólnopolskiej z badań Izdebskiego, gdzie 3% kobiet oraz 10% mężczyzn przeżyło inicjację seksualn przed 15. rokiem życia.

Przyczyny rozpoczęcia życia seksualnego

Młodzież poproszono o wskazanie przyczyn inicjacji seksualnej wśród wymienionych w pytaniu. Najczęstszym powodem podjęcia aktywności sek­

sualnej okazała się ciekawość (44,0%). Statystycznie częściej wskazywali na tą przyczynę mężczyźni niż kobiety (p<0,05, odpowiednio: 51% i 39,9%).

Drugą przyczyną wskazywaną przez młodzież było uczucie/emocje (26,8%) wyrażane przez respondentów jako: „m iłość”, „za koch a n ie„czu ła m , ze jestem gotowa”; „m iłość do partnera”; „uczucie jakie żywiłam i nadał żywię do partnera”; „kochałem ją a ona mnie”; „chęć bardzo bliskiego kontaktu z osobą, z którą jestem ”; „chęć bycia z tą osobą w taki sposób”. Wskazanie tej przyczyny okazało się skorelowane z płcią (p<0,0 0 0) i miejscem zamieszkania (p<0,05) badanej młodzieży. Emocje częściej były deklarowanym powodem inicjacji seksualnej kobiet (35,4%) niż mężczyzn (11,9%). Najrzadziej wymieniali ten powód mieszkańcy osiedli byłych PGR-ów.

Dla 16,2% respondentów powodem rozpoczęcia życia seksualnego był przy­

padek („po prostu zaistniała taka sytuacja”, „spontaniczny bieg wydarzeń”).

Płeć także w tym przypadku różnicowała wypowiedzi respondentów (p<0,000).

Mężczyźni statystycznie częściej niż kobiety deklarowali, iż początek ich życia seksualnego zainicjował „przypadek” (odpowiednio: 28,5% i 9,1%). Częściej niż co dziesiąty (1 1,8%) młody człowiek po inicjacji seksualnej jej przyczynę określił jako chęć/ochota/odpowiedni wiek („chęć rozpoczęcia współżycia”, „o- chota”, „zaspokojeniepotrzeb”, „potrzeba duchowa”, „odpowiedni czas i pora”,

„zdecydowana gotowość na ten krok”). Jedynie 3,1% respondentów rozpoczęło życie seksualne pod wpływem namowy. Przyczyną inicjacji seksualnej dla 1,0%

było pożądanie/głupota (,^ądza”, „popęd”, „wpływ hormonów”, „głupota wieku młodzieńczego”) a 3 osoby (0,7%) zostały do tego przymuszone411.