Szwedzki system pozasądowej kompensacji szkód wyrządzonych przy leczeniu przy leczeniu

Szwedzki system NFPI podobnie, jak systemy innych krajów, wyrósł na gruncie kryzysu odpowiedzialności deliktowej. W Szwecji kryzys doprowadził praktycznie do zupełnego zaprzestania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za szkody

701 Zob. szerzej M. Nesterowicz, Prawo medyczne, wyd. X, s. 453-457.

702 Ibidem.

703 Zob. uzasadnienie, s. 2.

193

wyrządzone przy leczeniu.⁷⁰⁴ Przyczyną zastoju w dochodzeniu roszczeń nie były przy tym wysokie, jak np. w USA,⁷⁰⁵ koszty ubezpieczeń, ale trudności w uzyskaniu kompensacji w ramach odpowiedzialności deliktowej opartej na winie.⁷⁰⁶

Reformy szwedzkiego systemu odpowiedzialności deliktowej rozpoczęły się w latach 70. XX w. Podstawą prawną odpowiedzialności za wszelkie szkody stała się ustawa uchwalona 1972 r. - Tort Liability Act (inne tłumaczenie: The Tort Damages Act) (Skadeståndslagen), która za podstawę odpowiedzialności za szkodę przyjęła zasadę winy (culpa rule).⁷⁰⁷ Pierwszym legislacyjnym krokiem w kierunku zmian w zasadach odpowiedzialności deliktowej było uchwalenie ustawy regulującej kompensację szkód wyrządzonych przez ruch pojazdu mechanicznego (The Traffic Damage Act), która odrywała odpowiedzialność sprawcy szkody od jego winy.⁷⁰⁸

System ubezpieczenia NFPI został powołany do życia w Szwecji w drodze umowy zawartej w 1975 r. pomiędzy Krajowym Związkiem Rad Okręgów (dwadzieścia jeden rad okręgów odpowiedzialnych jest za organizację ochrony zdrowia na terenie Szwecji),⁷⁰⁹ a konsorcjum czterech największych prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych (Scandia, Folksam, Trygg-Hansa i Länsförsäkringsbolagen).⁷¹⁰ Strony porozumienia wspólnie uzgodniły ogólne warunki ubezpieczenia, wiążące w stosunku do wszystkich podmiotów przystępujących do porozumienia.⁷¹¹ Warto

704 J. Cooper, Sweden’s no-fault patient-injury insurance, The New England Journal of Medicine, June/1976, s. 1268. W latach siedemdziesiątych XX w. w Szwecji dochodziło do około 5 tego typu procesów rocznie (zob. K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 246).

705 W USA dyskusja wokół wprowadzenia na poziomie federalnym jednolitego systemu NFPI związana jest również z bardzo wysokimi i rosnącymi w tempie 10% rocznie świadczeniami zasądzanymi na rzecz poszkodowanych pacjentów. Szczególnie wysokie w porównaniu do europejskich standardów są w USA wartości zasądzanego na rzecz pacjentów zadośćuczynienia (zob. szeroko The Problems of Insuring Medical Malpractice. A Report prepared at the direction of the All Industry Medical Malpractice Insurance Committee by a subcommittee of Aetna Life & Casualty, Chubb & Son Inc., Employers Insurance of Wausau and St. Paul Fire & Marine Insurance Company, with the assistance of the American Insurance Association, American Mutual Insurance Alliance and Insurance Services Office, November 1975)

706 J. Cooper, op. cit., s. 1268.

707 J. Hellner, The Swedish Alternative in an International Perspective, [w:] C. Oldertz, E. Tidefelt (red.), Compensation for Personal Injury in Sweden and other Countries, Stockholm 1988, s. 17.

708 Ibidem i J. Hellner, Compensation for Personal Injuries in Sweden - A Reconsidered View, Stockholm Institute for Scandinavian Law 1957-2009, s. 251-253.

709 J. Cooper, op. cit., s. 1268 (The Federation of County Councils, tłumaczenie przyjęte za: K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 246). Większość spośród lekarzy oraz pielęgniarek była wówczas zatrudniona w przez rady okręgów (County Councils).

710 K. Bączyk-Rozwadowska, Szwedzki model…, s. 39. Warto zauważyć, że oligopol tych czterech ubezpieczycieli został przełamany dopiero 1 stycznia 1994 r. wraz z wejściem Szwecji do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (M. Nesterowicz, Szwedzki system ubezpieczenia na rzecz pacjentów, Prawo i Medycyna nr 2/2002, s. 124 i P. Danzon, The Swedish Patient Compensation System: Myths and Realities, International Review of Law and Economics 14/1994, s. 455).

711 M. Nesterowicz, Szwedzki system…, s. 124.

194

zwrócić uwagę, że przyjęty w 1975 r. plan, nie był odgórną inicjatywą państwową, lecz miał charakter prywatnoprawnej umowy pomiędzy prywatnymi ubezpieczycielami, a jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego odpowiedzialnymi za organizację i finansowanie służby zdrowia.⁷¹²

Umowa zawarta pomiędzy Krajowym Związkiem Rad Okręgów, a ubezpieczycielami przewidywała możliwość kompensacji szkód powstałych z czynów niedozwolonych oraz w przypadku naruszenia obowiązków umownych we wszelkich publicznych jednostkach podlegających zwierzchnictwu rad okręgów,⁷¹³ przy czym poszkodowanemu przysługiwała actio directa wobec ubezpieczyciela, który z kolei posiadał prawo regresu względem sprawcy szkody, tylko o ile ta powstała z winy umyślnej albo z powodu rażącego niedbalstwa sprawcy.⁷¹⁴ Istotą wprowadzonego systemu był brak wymogu udowodnienia przez poszkodowanego w postępowaniu likwidacyjnym winy sprawcy szkody, która miała jedynie znaczenie dla roszczenia zwrotnego ubezpieczyciela.⁷¹⁵ Wprowadzony system odpowiadał przy tym tendencjom w ustawodawstwie szwedzkim (jeszcze sprzed wejścia w życie w 1972 r. Tort Liability Act)⁷¹⁶ zmierzających do generalnego odejścia od zasady winy jako podstawy odpowiedzialności deliktowej na rzecz szerokiego wykorzystania systemu ubezpieczeniowego połączonego z systemem kompensacji typu no-fault.⁷¹⁷

System wprowadzony umową z 1975 r. obejmował kompensacją wszelkie szkody powstałe bezpośrednio w związku z ochroną zdrowia, w tym wypadki związane z przebywaniem w miejscu leczenia (np. wypadnięcie z łóżka).⁷¹⁸ Z kompensacji wyłączone były zaś szkody wywołane samodzielnie przez pacjenta, szkody objęte ryzykiem leczenia, szkody których nie można było uniknąć (np. blizny pooperacyjne), szkody związane z zakażeniami wywołanymi koniecznością przeprowadzenia zabiegu w miejscu w którym niemożliwe było zachowanie w zadowalającym stopniu zasad aseptyki oraz szkody powstałe w związku z błędną diagnozą, chyba że lekarz działał

712 J. Cooper, op. cit., s. 1268.

713 Dla sektora prywatnego przystąpienie do systemu miało charakter fakultatywny (P. Danzon, op. cit., s. 454).

714 K. Bączyk-Rozwadowska, Szwedzki system…, s. 39.

715 Ibidem, s. 39-40.

716 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, No-fault compensation schemes for medical injury: A review, Scottish Government Social Research 2010, s. 41.

717 J. Cooper, op. cit., s. 1268.

718 Ibidem, s. 1268-1269.

195

w sposób sprzeczny z wiedzą medyczną (należy zauważyć, że ten punkt można identyfikować z winą w znaczeniu obiektywnym).⁷¹⁹

Naprawienie szkody obejmowało w systemie wprowadzonym w 1975 r.

zarówno szkodę majątkową (tak stratę, jak i utracone korzyści) oraz szkodę niemajątkową.⁷²⁰ Zasadą było dążenie do pełnego naprawienia szkody doznanej przez pacjenta, przy czym odszkodowanie było pomniejszane o świadczenia otrzymane przez poszkodowanego z innych źródeł (np. z ubezpieczenia społecznego).⁷²¹ Zauważyć należy, że szkody majątkowe doznane przez pacjentów w znacznej części pokrywane były z innych źródeł niż system NFPI, którego głównym celem była kompensacja szkód niemajątkowych.⁷²²

Rady okręgów (County Councils) wykupywały polisy ubezpieczeniowe bezpośrednio od ubezpieczycieli wykorzystując na ten cel środki własne zgromadzone z podatków.⁷²³ Postępowanie w celu uzyskania odszkodowania miało charakter postępowania likwidacyjnego, jednak w przypadku braku zgody jednej ze stron co do jego wyniku sprawa była przedstawiana komisji arbitrażowej, której rozstrzygnięcie było wiążące dla stron.⁷²⁴ Postępowanie to nie wyłączało jednak drogi sądowej do dochodzenia roszczeń przez pacjenta.⁷²⁵

Dane za pełny 1975 r. wskazywały, że system okazał się dobrym rozwiązaniem, bowiem na 808 spraw, które wpłynęły do ubezpieczycieli jedynie 237 oddalono (przy czym około 120 spraw zostało oddalonych z uwagi na wystąpienie zdarzenia powodującego szkodę jeszcze przed okresem trwania ochrony ubezpieczeniowej), a w 571 sprawach pacjent uzyskał pełną kompensację doznanej szkody.⁷²⁶ Dla porównania przed wprowadzeniem omawianego systemu rocznie sądy zasądzały odszkodowanie lub zadośćuczynienie w około 2-3 sprawach rocznie oraz zawieranych było około 100 ugód w drobniejszych sprawach.⁷²⁷

Podobnie jak w Polsce dalsze przemiany w systemie dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych pacjentów w Szwecji zostały wymuszone przez rosnące

719 Ibidem, s. 1269.

720 Ibidem.

721 Ibidem, P. Danzon, op. cit., s. 455.

722 J. Cooper, op. cit., s. 1270.

723 Ibidem, s. 1269.

724 Ibidem.

725 Ibidem.

726 Ibidem.

727 Ibidem.

196

znaczenie prywatnej służby zdrowia. Należy zauważyć, że tak jak w Polsce w latach 90.

XX w. pacjenci poszkodowani w publicznych zakładach opieki zdrowotnej mogli opierać swoje roszczenia na szczególnych podstawach odpowiedzialności SP za szkody wyrządzone przez swoich funkcjonariuszy, co umożliwiało zastosowanie do ich sytuacji prawnej również art. 419 k.c. regulującego odpowiedzialność na zasadzie słuszności.

Szkody wyrządzone natomiast poza państwowym systemem ochrony zdrowia mogły być kompensowane na podstawie przepisów ogólnych dotyczących odpowiedzialności deliktowej. Również w Szwecji doszło do zróżnicowania sytuacji pacjentów poszkodowanych w prywatnych i publicznych jednostkach leczniczych. Ci pierwsi bowiem nie zawsze mogli skorzystać z funkcjonującego systemu NFPI, który był fakultatywny dla podmiotów z sektora prywatnego.⁷²⁸

Z powyższych względów z dniem 1 stycznia 1997 r. w życie weszły przepisy ustawy (Patient Injury Act (PIA)/Patientskadelag),⁷²⁹ która wprowadziła obligatoryjne ubezpieczenie na rzecz pacjentów obejmujące podmioty działające zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym.⁷³⁰ System wprowadzony PIA oparty był na dobrze ocenianym systemie funkcjonującym już od 1975 r. (dotyczy to m.in. systemu administrowania, czy finansowania).⁷³¹ Wprowadzony w Szwecji system, podobnie jak ten uregulowany w przepisach u.p.p., stanowi alternatywę względem postępowania sądowego, co oznacza że pacjent może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego, pomijając funkcjonujący system.⁷³² PIA obejmując podmioty świadczące usługi zdrowotne zarówno w publicznym, jak i prywatnym sektorze nałożył na nie obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia na rzecz pacjentów.⁷³³

Wprowadzony w Szwecji system dotyczy jedynie szkód wyrządzonych w związku z działaniami podejmowanymi przez lekarzy oraz asystującego im personelu medycznego, poza zakresem kompensacji pozostają szkody wyrządzone przy

728 Zauważyć jednak należy, że w Szwecji według danych z 2010 r. nadal przeważająca część służby zdrowia była finansowana ze środków publicznych. Jedynie około 1-2% wszystkich placówek medycznych miało charakter prywatny. Większość lekarzy oraz personelu medycznego jest zatrudniona nadal w publicznej służbie zdrowia, która jest bardzo dobrze finansowana oraz oferuje bardzo dobre zarobki (A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, No-fault compensation schemes for medical injury: A review, Scottish Government Social Research 2010, s. 40, zob. też na tle systemu z 1975 r. J. Cooper, Sweden’s no-fault…, s. 1270).

729 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 39.

730 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 250.

731 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 39.

732 Ibidem, s. 42, M. Nesterowicz, Szwedzki system…, s. 124.

733 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 40.

197

stosowaniu tzw. medycyny alternatywnej.⁷³⁴ Przyznanie odszkodowania oraz zadośćuczynienia nie jest uzależnione od wykazania winy sprawcy ani tym bardziej od jego zidentyfikowania.⁷³⁵ Przepisy PIA wprowadziły jako podstawę odpowiedzialności zasadę, zgodnie z którą w toku postępowania należy badać, czy szkody dało się uniknąć, gdyby zostało zastosowane np. inne leczenie (avoidability rule).⁷³⁶ Zasada ta wprowadzona w miejsce znanej w szwedzkim systemie prawnym zasady winy umożliwiała rekompensatę szkody doznanej przez pacjenta, jeżeli możliwe było jej uniknięcie.⁷³⁷ Badanie podjętych działań leczniczych odbywa się poprzez porównanie działania lub zaniechania podjętego przez personel leczniczy z abstrakcyjnym wzorcem osobowym doświadczonego specjalisty (experienced specialist). W nauce wskazuje się, że jest to tzw. podwyższony standard staranności, który znany jest również innym skandynawskim systemom NFPI.⁷³⁸ Ocena dokonywana jest retrospektywnie z uwzględnieniem stanu wiedzy medycznej z chwili wyrządzenia szkody oraz alternatywnych możliwości podjęcia leczenia.⁷³⁹

Koniecznymi przesłankami dla przyjęcia odpowiedzialności w szwedzkim systemie NFPI jest doznanie przez pacjenta szkody oraz istnienie związku przyczynowego (w praktyce wystarczające jest wykazanie jego wysokiego, sięgającego 75-85% prawdopodobieństwa jego wystąpienia)⁷⁴⁰ pomiędzy szkodą a działaniem lub zaniechaniem osoby podejmującej działania lecznicze.⁷⁴¹

W omawianym systemie wynagrodzeniu podlega sześć kategorii szkód cielesnych (uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia psychicznego) spowodowanych na skutek:

1. leczenia (tzw. rzeczywiste szkody wyrządzone przy leczeniu)⁷⁴² (treatment injury);

2. wady instrumentu lub materiału medycznego, używanego do badań, zabiegów lekarskich lub każdego innego postępowania (material-related injury);

734 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 252.

735 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 40.

736 Ibidem.

737 Ibidem.

738 A. Kachalia, M.M. Mello, T.A. Brennan, et al., Beyond negligence: avoidability and medical injury compensation, Social Science and Medicine, 66(2)/2008, s. 390.

739 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 40.

740 Zob. też na tle systemu wprowadzonego w 1975 r. P. Danzon, op. cit., s. 454.

741 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 252.

742 Ibidem, s. 253.

198

3. infekcji powstałej w wyniku badania, zabiegów lekarskich lub każdego innego postępowania (infection injury);

4. wypadków przy leczeniu (accident-related injury);

5. nieprawidłowej diagnozy (diagnostic injury);

6. nieprawidłowego przepisania lub dostarczenia leków (drug-related injury)⁷⁴³.⁷⁴⁴ Ustalenie, czy powstała szkoda może zostać zakwalifikowana jako rzeczywista szkoda wyrządzona przy leczeniu następuje w trzech etapach. W pierwszym bada się, czy pomiędzy szkodą a podjętym leczeniem występuje związek przyczynowy, jeśli tak, to ustala się czy działanie podjęte przez personel medyczny odpowiadało wzorcowi doświadczonego specjalisty. Drugi etap polega na ustaleniu, czy lekarz wybrał odpowiednią metodę terapii i czy przeprowadził leczenie we właściwy sposób. Trzeci sprowadza się do oceny, czy możliwe było uniknięcie szkody w szczególności, gdyby została zastosowana inna metoda leczenia.⁷⁴⁵ Warto zwrócić uwagę na to, że oceny zachowania lekarza dokonuje się z punktu widzenia jedynie obiektywnej zgodności z wiedzą medyczną podjętego leczenia i według abstrakcyjnego wzorca doświadczonego specjalisty, lecz z pominięciem subiektywnego elementu winy.⁷⁴⁶

Szkody wyrządzone przez produkty i aparaturę medyczną dotyczą wszelkich szkód wyrządzonych przez urządzenia takie jak np. respiratory, aparaty i RTG, ultrasonografy etc.⁷⁴⁷ Szwedzki system NFPI nie daje możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności poprzez wykazanie, że aparatura była zużyta, czy przestarzała, stan sprzętu i przyczyna powstania szkody pozostają irrelewantne dla odpowiedzialności.⁷⁴⁸

Następna grupa obejmująca zakażenia dotyczy tylko zakażeń przez bakterie lub wirusy, które dostały się do organizmu pacjenta z zewnątrz (pacjent nie otrzyma odszkodowania gdy do zakażenia doszło przez jego własne drobnoustroje) i gdy pomiędzy zakażeniem, a szkodą istnieje znaczne prawdopodobieństwo.⁷⁴⁹ Ich kompensacja w ramach systemu NFPI jest uzasadniona tym, że często nie jest możliwe

743 Pozostałe szkody wyrządzone przez leki są kompensowane w oparciu o inny model odpowiedzialności (zob. szeroko C. Hodges, Nordic compensation schemes for drug injuries, Journal of Consumer Policy 29/2006).

744 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 40-41, M. Nesterowicz, Szwedzki system…, s. 124-125.

745 Medical Malpractice Systems around the Globe: Examples from the US- tort liability system and the Sweden- no fault system, Document of the World Bank, s. 29, K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 253-254.

746 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 253-254.

747 Ibidem.

748 Ibidem.

749 Ibidem, s. 256-258.

199

udowodnienie przyczyny zakażenia, co w systemie opartym na zasadzie winy de facto wyłącza naprawienie szkody.⁷⁵⁰ Z zakresu kompensacji wyłączone są jednak zakażenia, do których doszło po pierwsze w przypadku interwencji w obrębie organów charakteryzujących się znacznym nagromadzeniem bakterii (np. jelita, płuca), po drugie jeżeli po interwencji medycznej infekcja poszerzyła swój zasięg, po trzecie gdy pacjent posiada obniżoną odporność organizmu, co zwiększa szansę zachorowania i po czwarte jeżeli ryzyko zabiegu obejmuje infekcję.⁷⁵¹ Z uwagi na zakres wyłączeń oraz częstotliwość występowania zakażeń szpitalnych ta kategoria szkód stanowi najsłabszy punktu szwedzkiego modelu.⁷⁵²

Przypadki „wypadków przy leczeniu” obejmują wszelkie uszkodzenia ciała oraz rozstrój zdrowia wywołany w następstwie zdarzeń o charakterze nagłym i nieoczekiwanym, nie mieszczących się w zakresie podjętych czynności leczniczych i niemających związku ani z ogólnym stanem zdrowia ani właściwościami organizmu.

Do wypadków szpitalnych należą szkody doznane m.in. wskutek poślizgnięcie się na mokrej podłodze, upadku ze schodów, wypadku karetki, pożaru albo wybuchu w szpitalu.⁷⁵³ Szkody rekompensowane dotyczą tzw. bezpieczeństwa pobytu, dlatego też dochodzić rekompensaty w związku z doznaną szkodą może tylko bezpośrednio poszkodowany.⁷⁵⁴ Szkody wynikłe z wypadków szpitalnych muszą być „w jakikolwiek sposób powiązane z pobytem w szpitalu”,⁷⁵⁵ z czego można wyprowadzić wniosek że udowodnienie związku przyczynowego w omawianej grupie zdarzeń następuje zawsze wtedy, gdy szkoda wyrządzona jest pacjentowi w trakcie jego pobytu w jednostce leczniczej.

Piąta grupa przypadków obejmuje rekompensatę za szkody wyrządzone w związku z błędnie podjętą lub podjętą w niewłaściwym czasie diagnozą. Również w przypadku niniejszej kategorii postępowanie pracownika służby zdrowia porównuje się z abstrakcyjnym modelem doświadczonego specjalisty.⁷⁵⁶ W przypadku szkód wyrządzonych przez błędną diagnozę bierze się pod uwagę również inne czynniki

750 Medical Malpractice…, s. 30.

751Medical Malpractice…, s. 30, K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 257.

752 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 257.

753 K. Bączyk-Rozwadowska, Szwedzki model…, s. 45-46.

754 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 258-259.

755 Medical Malpractice…, s. 30: “The prerequisite for compensation of accidental injury is that the accident some way be related to the care.”

756 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 41.

200

mogące mieć wpływ na powstanie szkody takie jak rodzaj choroby i jej naturalny rozwój, czy ogólny stan zdrowia pacjenta.⁷⁵⁷

Ostatnia szósta kategoria obejmuje szkody doznane w następstwie nieprawidłowego podania lub przepisania leków, np. omyłkowego podania niewłaściwego leku, podania niewłaściwej dawki leku, czy zaaplikowania go w sposób niezgodny z zaleceniami lekarza.⁷⁵⁸

Przepisy regulujące szwedzki system NFPI zawierają także wyliczenie szkód niepodlegających kompensacji. Należą do nich po pierwsze ujemne następstwa normalnego rozwoju choroby, po drugie szkody wyrządzone przez ograniczenie środków finansowych na leczenie przez Państwo lub organy samorządu terytorialnego, po trzecie szkody powstałe w związku z rozstrojem zdrowia psychicznego, nie mające podłoża organicznego i niepozostające w związku z uszkodzeniem ciała, jakiego doznał pacjent przy leczeniu.⁷⁵⁹ Czwartą kategorią szkód niepodlegających kompensacji w systemie NFPI są szkody powstałe w związku z czynnościami leczniczymi podjętymi w sytuacji krytycznej, jeżeli ich zaniechanie mogłoby doprowadzić do poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo utraty życia.⁷⁶⁰ Ostatnia kategoria obejmuje wypadki powstania szkody, które stanowią następstwo niepoinformowania pacjenta o ryzykach związanych z zastosowaniem określonych metod diagnozy lub leczenia.⁷⁶¹

Kilka uwag na tle szwedzkiego systemu NFPI należy poświęcić również zakresowi naprawienia wyrządzonej szkody. Na wstępie zauważyć należy, że szwedzki system naprawienia szkód wyrządzonych przy leczeniu jest subsydiarny względem kompensacji szkody, którą może uzyskać pacjent w oparciu o system ubezpieczenia społecznego.⁷⁶² Zasadą, na jakiej oparta jest kompensacja szkód w szwedzkim systemie, jest zasada pełnej kompensacji⁷⁶³ ustalonej według reguł odpowiedzialności cywilnej z ograniczeniem wynikającym z przyjętych minimalnych progów naprawienia

757 Medical Malpractice…, s. 30.

758 K. Bączyk-Rozwadowska, Szwedzki model…, s. 46.

759 K. Bączyk-Rozwadowska, Odpowiedzialność cywilna…, s. 261.

760 Ibidem.

761 Ibidem, s. 262.

762 Ibidem, s. 267.

763 A.M. Farrell, S. Devaney, A. Dar, op. cit., s. 41, E. Strömbäck, Personal injury compensation in Sweden today, Stockholm Institute for Scandinavian Law 1957-2009, s. 431-432.

W dokumencie Kompensacja szkody powstałej przy leczeniu (Stron 192-200)