Umowa opcji oparta o instytucję warunkowej umowy sprzedaży

Ostatnią z konstrukcji, które zostaną omówione w niniejszej pracy, jest umowa opcji oparta o instytucję warunkowej umowy sprzedaży. Umowa sprzedaży została uregulowana w art. 535 i n. kodeksu cywilnego. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zgodnie z art. 555 k.c.

przepisy o sprzedaży stosuje się również do sprzedaży praw (w tym praw udziałowych).

Taka konstrukcja umowy opcji jest analizowana w piśmiennictwie w trzech podstawowych wariantach, tzn. przyjęciu, iż umowa opcji jest (i) umową sprzedaży

282 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2007 r., sygn. akt III CSK 195/07.

90 zawartą pod warunkiem zawieszającym; (ii) umową sprzedaży z prawem odstąpienia lub (iii) umową sprzedaży zawartą pod warunkiem rozwiązującym²⁸³.

Poniżej przedstawiona zostanie jedynie analiza konstrukcji umowy opcji jako umowy sprzedaży zawartej pod warunkiem zawieszającym. Umowa sprzedaży z prawem odstąpienia wydaje się być sprzeczna z istotą umów opcyjnych. W takim bowiem wariancie tytuł do praw udziałowych przechodziłby na uprawnionego od razu w momencie zawarcia umowy i jedynie w przyszłości przysługiwałoby mu prawo do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży, a sama umowa sprzedaży zostałaby uznana za niezawartą²⁸⁴. Analogicznie potraktować należy rozważania dotyczące kwalifikacji umowy opcji jako umowy sprzedaży pod warunkiem rozwiązującym. Celem stron umowy opcji nie będzie tymczasem przeniesienie praw udziałowych w momencie zawierania umowy opcji, lecz jedynie wykreowanie takiej możliwości w przyszłości.

Do rozważenia pozostaje więc wyłącznie możliwość ułożenia umowy opcji jako umowy sprzedaży zawartej pod warunkiem zawieszającym.

W przedwojennej literaturze możliwość zawarcia umowy opcji, będącej warunkową umową sprzedaży, dopuszczał R. Longchamps de Berier, który pisał, iż możliwe jest zawarcie umowy opcji jako umowy zawartej „pod warunkiem, że jedna strona oświadczy w ciągu oznaczonego czasu, że chce z umowy skorzystać, bądź wymagająca (w myśl woli stron) do swej ważności, aby jedna strona złożyła w ciągu określonego czasu oświadczenie, że chce z opcji skorzystać”²⁸⁵. Podobne stanowisko wyrażał także F. Zoll, pisząc, iż mamy do czynienia z umową opcji, gdy „strony zawarły umowę o właściwe świadczenie, ale pod warunkiem, że jedna z nich oświadczy w pewnym terminie, że chce z umowy korzystać”²⁸⁶.

283 Tak m.in. M. Gutowski, Umowa…, str. 194–208. Autor ten odrzuca jednak wszystkie z przedstawionych koncepcji opartych na umowie sprzedaży (warunkowej lub z prawem odstąpienia).

284 Zwrócili na to uwagę także m.in. A. Chłopecki, Opcje…, str. 143, G. Wiaderek, Umowa…, str. 12. Poza zakresem niniejszej pracy pozostaje analiza dopuszczalności stosowanie prawa odstąpienia do umów dotyczących praw udziałowych w spółkach kapitałowych. Argumentacja dotycząca braku możliwości kwalifikacji umowy opcji jako umowy sprzedaży z prawem odstąpienia przeprowadził M. Gutowski, Umowa…, str. 195.

285 R. Longchamps de Berier, Zobowiązania, Poznań 1948, str. 165. Autor ten dopuszcza powyższą konstrukcje tylko jako jedną z możliwości ukształtowania opcji, następnie bowiem opowiada się za stosowaniem instytucji oferty.

286 F. Zoll, Zobowiązania w zarysie, Warszawa 1948, str. 78.

91 We współczesnej literaturze, za omawianą koncepcją opowiada się przede wszystkim M. Golecki²⁸⁷. W ocenie tego Autora, „w wyniku zawarcia umowy opcyjnej, optującemu zostaje przyznane prawo kształtujące do decydowania o skuteczności umowy definitywnej, jako wynik zastrzeżenia warunku potestatywnego uzależniającego skuteczność umowy definitywnej od złożenia przez optującego oświadczenia woli o wykonaniu opcji”²⁸⁸. Konstruowanie umowy opcji jako warunkowej umowy sprzedaży dopuszcza także M. Koralewski²⁸⁹.

Krytykę poglądów wyrażonych przez M. Goleckiego przeprowadził M. Gutowski, który zwraca uwagę, iż w przypadku umowy opcyjnej oraz jej następczego wykonania mamy do czynienia z dwoma niezależnymi stosunkami prawnymi, jednym, powstałym w wyniku zawarcia umowy opcji, oraz drugim, powstałym w wyniku wykonania opcji przez uprawnionego^290. Koncepcja M. Goleckiego zakłada istnienie tylko jednej umowy sprzedaży, której niektóre skutki zostają odroczone w czasie do momentu spełnienia się warunku. W ocenie autora niniejszej pracy zarzut postawiony przez M. Gutowskiego nie jest zasadny. Fakt, czy zawarcie umowy opcji, a następnie jej wykonanie, musi być pochodną dwóch niezależnych stosunków prawnych nie jest kluczowy z punktu widzenia celu, jaki strony umowy opcji zamierzają osiągnąć. A priori nie ma więc powodów do odrzucenia warunkowej umowy sprzedaży, jako jednej z dopuszczalnych konstrukcji umowy opcji na tej wyłącznie podstawie. Istotne będzie przesądzenie, czy w ramach omawianej konstrukcji możliwe będzie zawarcie skutecznej umowy spełniającej test umowy opcji.

2.5.2. Sposób wykonania uprawnienia opcyjnego

Jak zostało zaznaczone we wstępie do niniejszego rozdziału, pierwszą kwestią, jaka powinna zostać omówiona w celu oceny, czy dana instytucja prawna może znaleźć zastosowanie do kreowania umowy opcji (spełniając test umowy opcji), jest kwestia możliwości ukształtowania umowy opcji w ten sposób, aby jednej ze stron przysługiwało prawo doprowadzenia do zawarcia umowy głównej (a jednocześnie, aby uprawnienie takie nie przysługiwało drugiej ze stron).

287 Golecki M., Charakter…, str. 13 i n.

288 Ibidem, str. 14.

289 M. Koralewski, Klauzule…, pkt. III.

290 M. Gutowski, Kilka uwag…, str. 94.

92 W przypadku omawiania niniejszej konstrukcji należy zwrócić uwagę, iż umowa opcji nie tyle przewidywałaby zawarcie umowy głównej w przyszłości, co już stanowiłaby umowę główną (umowę sprzedaży), a jedynie skutek rozporządzający zostałby odroczony w czasie²⁹¹. W ramach tej koncepcji skuteczne wykonanie opcji (prowadzące nie do zawarcia umowy głównej, co do powstania określonych skutków umowy sprzedaży) następowałoby w wyniku złożenia przez uprawnionego z opcji jednostronnego oświadczenia woli.

Ocenę dopuszczalności kwalifikacji umowy opcji jako umowy sprzedaży zawartej pod warunkiem zawieszającym rozpocząć należy od zadania pytania o dopuszczalność zastrzeżenia w ramach stosunku prawnego warunku, którego spełnienie jest w pełni zależne od jednej ze stron.

Instytucja warunku została uregulowana w art. 89 i n. kodeksu cywilnego. Przez warunek rozumie się zamieszczone w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie jej skutków od zdarzenia przyszłego i niepewnego, przy czym wyrażenie to jest także używane na oznaczenie tego przyszłego i niepewnego zdarzenia²⁹². Warunek może być dowolnym zdarzeniem o charakterze faktycznym lub prawnym, zarówno cywilnoprawnym, administracyjnoprawnym, jak i karnoprawnym²⁹³. Warunki można podzielić na warunki zawieszające i warunki rozwiązujące. W przypadku warunków zawieszających od zdarzenia przyszłego i niepewnego strony czynności prawnej uzależniają powstanie skutków prawnych, natomiast w przypadku warunków rozwiązujących od zdarzenia przyszłego i niepewnego strony czynności prawnej uzależniają ustanie skutków prawnych.

Z punktu widzenia niniejszej analizy zastosowanie mogą znaleźć potencjalnie jedynie warunki zawieszające. Umowa opcji nie polegałaby bowiem na zawarciu umowy zbycia praw udziałowych, w ramach której po spełnieniu się określonego warunku doszłoby do ustania skutków takiej umowy, lecz na zawarciu umowy, w ramach której warunkiem byłoby dopiero wykonanie opcji, zmierzające do przeniesienia własności praw udziałowych.

291 Z zastrzeżeniem konstytutywnego wpisu do rejestru akcjonariuszy w przypadku przenoszenia akcji w prostej spółce akcyjnej i spółce akcyjnej (por. uwagi w rozdziale 1.5).

292 M. Pazdan [w:] Kodeks cywilny…, komentarz do art. 89, Nb. 1–2.

293 P. Sobolewski [w:] Kodeks cywilny..., komentarz do art. 89, Nb. 1.

93 Warunki podzielić można także na dodatnie i ujemne. W przypadku warunku dodatniego objęte warunkiem zdarzenie polega na zmianie istniejącego stanu rzeczy, natomiast w przypadku warunku ujemnego strony czynności prawnej zakładają utrzymanie jakiegoś stanu rzeczy²⁹⁴. Dyskusyjne w doktrynie jest to, czy warunki ujemne muszą być jednocześnie połączone z terminem²⁹⁵. Z punktu widzenia możliwej konstrukcji umowy opcyjnej, jako umowy sprzedaży z zastrzeżeniem warunku, potencjalnie możliwe wydaje się jednak tylko użycie warunków dodatnich²⁹⁶. Ostatnim, szczególnie istotnym z punktu widzenia niniejszej analizy, podziałem warunków jest ich podział w zależności od wpływu, jaki strony mogą mieć na jego spełnienie. Przyjmuje się podział warunków na:

(i) warunki zależne od przypadku oraz (ii) warunki potestatywne, które można dalej podzielić na warunki potestatywne sensu stricto oraz warunki potestatywne si voluero²⁹⁷. Pierwsza kategoria warunków odnosi się do zdarzeń, których zaistnienie zależy wyłącznie od przypadku lub zachowania osób trzecich²⁹⁸. Warunek potestatywny sensu stricto należy rozumieć natomiast jako zastrzeżenie, przez które strony uzależniają powstanie lub ustanie skutków prawnych od zdarzenia, na którego wystąpienie w przyszłości będą mieć wpływ (jedna ze stron lub obydwie strony), natomiast warunek potestatywny si voluero to zdarzenie, którego wystąpienie jest wyłącznym rezultatem decyzji stron (jednej lub obydwu stron)²⁹⁹. W doktrynie prawa cywilnego warunek

294 M. Pazdan [w:] Kodeks cywilny..., komentarz do art. 89, Nb. 7.

295 Zob. literatura przywołana w: Ibidem, Nb. 8.

296 Jak zostało wskazane w przypisach powyżej, odrębną od kwestii warunku, który polegałby na złożeniu przez uprawnionego oświadczenia o wykonaniu opcji, jest zastrzeżenie warunku, którego spełnienie aktualizowałoby dopiero możliwość złożenia oświadczenia o wykonaniu opcji. W takim przypadku wydaje się, iż co do zasady w praktyce kształtowania klauzul opcyjnych warunek ujemny będzie połączony z terminem, w szczególności z terminem, po upływie którego będzie dopiero możliwe wykonanie opcji (tzn. jeżeli jakaś sytuacja nie zmieni się np. w okresie roku od dnia zawarcia umowy pomiędzy stronami, zaktualizuje się uprawnienie jednej ze stron do wykonania opcji). Nie można jednak wykluczyć zastrzeżenia przez strony warunku ujemnego bezterminowego – w takiej sytuacji, jak się wydaje, intencją stron byłaby możliwość wykonania przez uprawnionego opcji w każdym czasie po dniu zawarcia umowy obejmującej uprawnienie opcyjne, chyba że nastąpiło zdarzenie przewidziane warunkiem (poza zakresem niniejszej pracy pozostaje analiza, czy zastrzeżenie takie nie musiałoby zostać zakwalifikowane jednak jako warunek rozwiązujący, zastrzeżony nie w odniesieniu do samej umowy przeniesienia prawa udziałowego, ale w odniesieniu do ustania uprawnienia do wykonania opcji – w praktyce, jak się wydaje, obydwie z możliwych kwalifikacji prowadziłyby do analogicznego rozstrzygnięcia).

297 Niniejszy podział jest zasadniczo zgodnie przyjmowany w piśmiennictwie, przy czym należy zwrócić uwagę, iż poszczególni autorzy stosują różną terminologię na określenie danej kategorii warunków.

Wskazany powyżej warunek, zależny od przypadku, jest także określany mianem warunku kauzalnego, warunek potestatywny sensu stricto jest także określany po prostu mianem warunku potestatywnego lub warunku mieszanego, a z kolei warunek potestatywny si voluero mianem warunku czysto potestatywnego, warunku woli lub warunku wolicjonalnego (patrz: Ibidem, Nb. 9; R. Strugała [w:] Kodeks Cywilny.

Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2017, komentarz do art. 89, Nb. 9; P. Sobolewski [w:] Kodeks cywilny..., komentarz do art. 89, Nb. 9–10.

298 R. Strugała [w:] Kodeks cywilny (2017)..., komentarz do art. 89, Nb. 9.

299 Ibidem.

94 potestatywny si voluero jest definiowany na dwa sposoby (przy czym przyjąć można obydwie definicje jako niewykluczające się), tzn. jako warunek, którego zastrzeżenie uzależnia skuteczność czynności prawnej od chęci wykonania przez stronę świadczenia, jak też warunek, którego spełnienie się będzie się sprowadzać do podjęcia przez stronę w przyszłości decyzji, aby czynność prawna wywołała skutki i wyrażenia takiej woli³⁰⁰. Aby zobrazować różnicę pomiędzy tymi dwoma przypadkami, możemy posłużyć się następującym przykładem dotyczącym umowy sprzedaży. W pierwszym przypadku będziemy mieli do czynienia z sytuacją, w której strony zawierają umowę sprzedaży pod warunkiem, iż nabywca podejmie decyzję o zapłacie ceny sprzedaży, a jeżeli takiej decyzji nie podejmie, umowa nie dojdzie do skutku³⁰¹. W drugim przypadku skuteczność umowy sprzedaży będzie zależała od złożenia przez nabywcę oświadczenia woli, w wyniku którego umowa sprzedaży doszłaby do skutku, przy czym po tym momencie możliwe byłoby dochodzenie od nabywcy płatności na zasadach ogólnych (i decyzja nabywcy o tym, iż nie zamierza zapłacić ceny, nie wpływałaby już na skuteczność jego zobowiązania do zapłaty ceny).

Z punktu widzenia niniejszej analizy istotna jest ocena dopuszczalności zastrzegania przez strony warunków potestatywnych si voluero (w drugim ze wskazanych powyżej ujęć tego warunku). Skuteczne wykonanie opcji przez uprawnionego nie może być bowiem zależne od warunku niezależnego (lub tylko częściowo zależnego) od uprawnionej strony, lecz musi być zależne wyłącznie od powzięcia takiej decyzji przez uprawnionego, przy czym aktualizacja samego uprawnienia do podjęcia takiej decyzji może być zależna od spełniania się warunku zależnego od przypadku lub warunku potestatywnego sensu stricto.

Analiza poglądów dotyczących dopuszczalności zastrzegania warunku potestatywnego si voluero warto rozpocząć od podsumowania poglądów M. Goleckiego, wyrażonych na gruncie umowy opcji. Zgodnie z poglądem M. Goleckiego (będącego zwolennikiem kwalifikacji umowy opcji jako umowy sprzedaży zawartej pod warunkiem

300 W pierwszym znaczeniu m.in. M. Rzewuska [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019, komentarz do art. 89, Nb. 23. W drugim znaczeniu m.in. R. Strugała [w:] Kodeks cywilny (2017)..., komentarz do art. 89, Nb. 10.

301 Sytuację taką należy odróżnić od zastrzeżenia przejścia tytułu własności od zapłaty ceny. W takiej bowiem sytuacji umowa sprzedaży jest skuteczna od momentu jej zawarcia, a jedynie zbywca zabezpiecza się dodatkowo zastrzeżeniem umownym (do którego odpowiednio będą stosowane przepisy dotyczące warunku zawieszającego), na podstawie którego własność nie przejdzie na nabywcę do momentu uiszczenia ceny sprzedaży. Sprzedawcy będzie jednak niezależnie przysługiwało uprawnienie do dochodzenia zapłaty ceny (inaczej niż w omawianym ujęciu warunku potestatywnego si voluero).

95 zawieszającym), zastrzeżenie warunku potestatywnego si voluero nie prowadzi samo w sobie do nieważności zobowiązania.

Autor ten buduje swoją argumentację w ramach polemiki z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z 5 marca 1999 r., zgodnie z którym „przez warunek rozumie się przecież zawarte w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Jeżeli ziszczenie się zdarzenia przyszłego zależy od woli stron, mówi się o warunku potestatywnym. Taki warunek jest w ogóle dopuszczalny np. wtedy, gdy od decyzji jednej lub obu stron zależy spełnienie się warunku (zawarcie związku małżeńskiego, wybór zawodu, itp.). Należy wszakże taki warunek potestatywny odróżnić od zastrzeżenia, które uzależnia skutek czynności prawnej od tego, czy strona skorzysta z uprawnienia lub zechce zobowiązanie wykonać. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Przecież skutek w postaci rozwiązania umowy zależy od tego, czy jedna ze stron wypowie umowę najmu z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub wynajmujący wypowie umowę najmu bez zachowania okresu wypowiedzenia. Skutek w postaci rozwiązania umowy uzależniony jest zatem wyłącznie od woli stron, co oznacza, że zastrzeżenie, od którego zależy skutek czynności prawnej, jest elementem składowym treści umowy najmu, a nie zdarzeniem zewnętrznym, przyszłym i niepewnym. Takie zastrzeżenie nie może być kwalifikowane jako warunek w rozumieniu art. 89 KC.”³⁰²

Jak wskazuje M. Golecki, treść art. 89 k.c. nie przesądza o tym, że zdarzenie stanowiące warunek musi mieć charakter „zewnętrzny”³⁰³. Przyjmując to założenie, Autor w pierwszej kolejności odnosi się do podnoszonej w literaturze wątpliwości, iż zawarcie umowy pod warunkiem zawieszającym potestatywnym si voluero prowadzi do unicestwienia skutków zobowiązania optującego wynikających z umowy definitywnej.

Innymi słowy, chodzi o pojawiającą się wątpliwość, czy strony, zastrzegając warunek potestatywny si voluero, składają faktycznie stanowcze oświadczenie woli składające się na umowę. Autor ten, opierając się na wypowiedzi A. Woltera³⁰⁴, podnosi, iż w pierwszej

302 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1069/98.

303 Golecki M., Charakter…, str. 16. Podobne stanowisko wyraził M. Chomiuk, stwierdzając, iż

„Zewnętrzność wobec samej czynności prawnej nie jest natomiast przesłanką normatywną i nie powinna mieć wpływu na kwalifikację danego zdarzenia jako warunku” – M. Chomiuk, Spór o dopuszczalność zastrzegania warunku potestatywnego na tle obowiązujących regulacji warunku w Kodeksie cywilnym, MPH 2012/4, str. 40.

304 Która zostanie przywołana w dalszej części.

96 kolejności należy zastanowić się, czy strony, zastrzegając taki warunek, mają wolę zobowiązania się, i dalej konstatuje, iż w przypadku umowy opcji mamy do czynienia nie tyle z unicestwieniem skutku prawnego wynikającego z umowy definitywnej, co z jego modyfikacją³⁰⁵. Wskazuje również, że „celem zawarcia kontraktu opcyjnego jest bowiem ostateczne określenie treści umowy definitywnej przy jednoczesnym uzależnieniu skutków jej zawarcia od złożenia jednostronnego oświadczenia woli przez optującego (wykonanie opcji). Modyfikacja oświadczenia woli optującego polega na włączeniu do treści umowy postanowienia, które powoduje powstanie odmiennego typu umowy warunkowej”³⁰⁶.

Następnie A. Golecki dokonuje analizy warunku potestatywnego si voluero przez pryzmat jego zgodności z ustawą oraz zasadami współżycia społecznego. Konstatuje, iż zastrzeżenie warunku potestatywnego si voluero nie jest sprzeczne z właściwością (naturą) stosunku prawnego, o ile warunek taki połączony jest z terminem³⁰⁷.

Ponadto argumentuje także, iż sprzeczność warunku potestatywnego si voluero z właściwością (naturą) stosunku prawnego nie występuje także dlatego, iż pomiędzy takim warunkiem a warunkiem potestatywnym sensu stricto istnieje szereg podobieństw, w tym, z punktu widzenia drugiej strony umowy, warunek zależny od woli osoby uprawnionej z danego warunku jest w takim samym stopniu zdarzeniem niepewnym, co warunek przypadkowy³⁰⁸.

W następnej kolejności należy zwrócić uwagę na wspomniany powyżej pogląd A. Woltera, jakoby przyjęcie, iż zobowiązanie się do świadczenia, zależne wyłącznie od woli dłużnika, czyni to zobowiązanie nieważnym, jest zbyt daleko idące, bowiem

„wszystko zależy od wykładni oświadczenia woli, a w szczególności od ustalenia czy po stronie dłużnika istniała rzeczywiście wola zobowiązania się do świadczenia”³⁰⁹.

305 Golecki M., Charakter…, str. 17.

306 Ibidem.

307 Ibidem, str. 16.

308 Ibidem, str. 19. Jak się wydaje, A. Jakubiec dopuszcza teoretyczną możliwość dopuszczenia warunku potestatywnego si voluero w kontekście umów opcyjnych. Autor ten jednak co do zasady jest przeciwny kwalifikowaniu umów opcyjnych jako umów sprzedaży z zastrzeżeniem warunku – A. Jakubiec, Opcja…, str. 286.

309 A. Wolter, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1982, str. 295. Podobnie także B. Giesen, Warunkowe umowy zobowiązujące [w:] Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań. Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów (Wrocław 25–27.9.2008 r.), red. E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski, Warszawa 2010, str. 103.

97 W podobnym kierunku zdaje się zmierzać argumentacja przeprowadzona przez B. Swaczynę. Zgodnie z poglądem wyrażonym przez tego Autora, możliwe jest zakwalifikowanie zastrzeżenia uzależniającego powstanie skutków czynności prawnych od dodatkowego oświadczenia strony jako warunku w rozumieniu art. 89 k.c., chyba że zachowanie stron mogłoby zostać zinterpretowane w odmienny sposób, np. jedynie jako czynności przygotowujące przyszłą czynność prawną³¹⁰. Autor ten polemizuje z tezą, iż sytuacja taka świadczyłaby o braku woli wywołania skutków prawnych, podnosząc, iż przyjąć można, że w konkretnym przypadku strony chciały wywołać skutki prawne przewidziane w przepisach o warunku³¹¹. Pogląd ten wydaje się zgodny ze wskazanymi powyżej poglądami M. Goleckiego. W takiej bowiem sytuacji, analizując dopuszczalność danego warunku potestatywnego si voluero, w pierwszej kolejności należałoby ocenić, czy zamiarem stron było wykreowanie określonego stosunku prawnego, a następnie ocena danego warunku przez pryzmat jego zgodności z ustawą i zasadami współżycia społecznego (zgodnie z art. 94 k.c.).

K. Mularski zwraca z kolei uwagę, iż co do zasady można dopuścić zastrzeganie warunków potestatywnych si voluero, jednakże należy zwrócić uwagę, iż warunek taki w sposób skrajny wzmacnia pozycję jednej ze stron czynności prawnej, a w konsekwencji zastrzeżenie takie powinno być zawsze dokładnie badane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, na gruncie art. 353 k.c.³¹². Autor ten konkluduje, iż zastrzeżenie warunku potestatywnego si voluero często (z reguły) będzie uznane za nieważne, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego³¹³.

Argument ten podziela także A. Janas, która podnosi jednocześnie, iż za dopuszczalnością konstruowania takich warunków w ramach autonomii woli stron przemawiają także potrzeby praktyki³¹⁴. Autorka zwraca bowiem uwagę, iż potrzeby praktyki niejednokrotnie wymuszają zmianę dotychczasowych zapatrywań, a w obrocie napotkać można umowy opcji przemawiające za rozważeniem dopuszczalności zastrzegania warunku si voluero³¹⁵.

310 B. Swaczyna, Warunkowe czynności prawne, Warszawa 2012, str. 79.

311 Ibidem, str. 80.

312 K. Mularski [w:] Kodeks cywilny..., komentarz do art. 89, Nb. 25.

313 Ibidem.

314 A. Janas [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, komentarz do art. 89, Nb. 9.

315 Ibidem.

98 Rozbudowaną argumentację dotyczącą dopuszczalności zastrzegania warunków potestatywnych si voluero przeprowadziła także B. Giesen. Autorka ta rozpoczyna swoją analizę od zwrócenia uwagi, iż oświadczenie przyjmujące formułę „chcę, jednak pod warunkiem, iż będę chciał w przyszłości” prima facie wydaje się sprzeczne i może sugerować, iż czynność prawna w ogóle nie została dokonana³¹⁶.

B. Giesen argumentuje jednak, iż należy zwrócić uwagę, że mamy dwa niezależne

B. Giesen argumentuje jednak, iż należy zwrócić uwagę, że mamy dwa niezależne