Udział w zajęciach UTW to nie tylko aktywizacja, ale przede wszystkim edukacja. Zainteresowania osób starszych skupiają się najczęściej wokół tematyki dotyczącej profilaktyki zdrowia, historii, kultury, psychologii, prawa. Wśród badanej grupy najwięcej osób interesowało się tematyką zdrowia — 22% ankie-towanych, najmniej zaś osób interesowało się językami obcymi. Dane dotyczące kategorii zainteresowań badanej grupy seniorów przedstawia wykres 5.
Wykres 5. Kategorie zainteresowań respondentów (%)
Na kolejne pytanie badawcze: „Jakiej tematyki — zdaniem seniorów — brakuje w ofercie gliwickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku?”, respondenci odpowiedzieli następująco: 32% badanych uznało, że zbyt mało jest tematyki dotyczącej zdrowia, według 28% ankietowanych brakuje tematów związanych z historią, po 24% osób biorących udział w badaniach uważa, że zbyt mało jest tematów z zakresu prawa i sztuki, z kolei dla 20% badanych brakuje tematów
139
Rozdział ósmy — Uniwersytet trzeciego wieku…
z psychologii, zdaniem 16% respondentów uroda jest kolejnym tematem, którego brakuje w ofercie UTW. Badana grupa charakteryzuje się pełną świadomością swych potrzeb edukacyjnych, wie, z jakich tematów chce zgłębiać wiedzę oraz jakiej tematyki jest zbyt mało czy też brakuje w ofercie UTW w Gliwicach.
Swego rodzaju miernikiem atrakcyjności tematyki poruszanej w trakcie wykładów i zajęć fakultatywnych jest wykorzystanie zdobytej wiedzy przez słuchaczy UTW w życiu codziennym. Ponad 80% respondentów przyznaje, że wiedzę nabytą czy też uzupełnioną na wykładach i/lub zajęciach fakultatywnych wykorzystuje w życiu codziennym, 4% badanych nie stosuje zdobytej wiedzy, a 12% ankietowanych nie ma zdania w tej kwestii.
Słuchacze UTW w Gliwicach, którzy brali udział w badaniu, pozytywnie oceniali poziom zajęć organizowanych w tej instytucji (zob. tabelę 1.).
Tabela 1. Ocena zajęć organizowanych w UTW w Gliwicach — według wskazań słuchaczy
Zła Dostateczna Dobra Bardzo dobra Nie mam zdania
N procent N procent N procent N procent N procent
— — 8 16 24 48 16 32 2 4
O spełnieniu czy też — innymi słowy — realizowaniu w pełni przez UTW w Gliwicach funkcji edukacyjnej oraz aktywizującej świadczy fakt, że 88%
ankietowanych (44 osoby spośród 50 uczestniczących w badaniu) poleciłoby organizowane w tej instytucji zajęcia swoim znajomym. Badani, którzy chcieli zachęcić rówieśników do korzystania z oferty przygotowanej przez UTW, używali następujących argumentów:
Super sprawa dla osób w wieku 50+.
Każdy znajdzie coś dla siebie.
Poszerzenie wiedzy.
Aby swój wolny czas wykorzystać na zaspokojenie satysfakcji życiowej.
Wychodzisz do ludzi, pożytecznie spędzasz czas.
Możliwość spotykania się, zawierania przyjaźni.
Uczestniczenie w różnych grupach zainteresowania.
Uprawianie sportu, wyjazdy na wycieczki.
Ciekawe wykłady mobilizują do aktywności.
Bo to dobry pomysł na puste gniazdo.
Na podstawie tej argumentacji wnioskować można, że gdyby UTW w Gli-wicach nie realizował w należyty sposób swoich funkcji, a organizowane zajęcia były na niskim poziomie, studenci tej instytucji, a tym bardziej słuchacze biorący udział w badaniu z pewnością tak licznie nie uczestniczyliby w zajęciach fakul-tatywnych i wykładach oraz nie wyraziliby pozytywnych opinii. Wszystko to świadczy o tym — co już wielokrotnie zostało tu przeze mnie zaakcentowane
— że UTW w Gliwicach jest instytucją w pełni realizującą swe cele statutowe oraz nieustannie rozwijającą się i dostosowującą się do potrzeb seniorów.
140
Część II — Lokalne formy aktywizacji…
W trakcie badań poszukiwano odpowiedzi na pytanie o to, co najbardziej podoba się słuchaczom w działalności gliwickiego UTW. Pozyskane od respon-dentów informacje wskazują, że w działalności UTW słuchaczom najbardziej podoba się przede wszystkim różnorodność zajęć, przedsięwzięcia o charakterze integracyjno -rekreacyjnym (wycieczki, wspólne wyjścia do kina, teatru, itp.) oraz podejście do osób starszych. Kilku badanych uznało nawet, że wszystko im się podoba.
Słuchacze UTW w Gliwicach są świadomi swych potrzeb, przede wszyst-kim zaś potrzeby edukacyjnej, o czym świadczą odpowiedzi respondentów na kolejne pytanie badawcze: „Co Pan / Pani zmieniłby / zmieniłaby w działalności Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Gliwicach?”. O dostosowaniu oferty UTW do potrzeb słuchaczy świadczy rozkład odpowiedzi na pytanie (wykres 6.): 76%
respondentów (38 osób) nic nie zmieniłoby w dotychczasowej działalności tej instytucji, kilka zmian poczyniłoby 24% ankietowanych (12 osób).
Wykres 6. Czy respondenci chcą wprowadzić zmiany w funkcjonowaniu UTW w Gliwicach? (%)
Zmiany dotyczyłyby głównie zwiększenia liczby godzin poświęconych w trakcie wykładów tematyce związanej bezpośrednio z seniorami, przede wszystkim zagadnieniom z zakresu profilaktyki zdrowotnej w późnej dorosłości.
Dwie osoby spośród wszystkich chcących zmian uznały, że zmianą mającą duży wpływ na rozwój UTW byłoby zwiększenie dotacji do wszelkich form rekreacji dla seniorów (takich jak wycieczki, wyjścia do kin teatrów itp.), które są odpłatne.
O tej zmianie jedna z badanych osób pisze następująco:
Ustawowo zabezpieczyłabym większe możliwości dotacji ze środków unij-nych i inunij-nych źródeł (Urzędu Miasta) itp., dofinansowanie pozwala większej grupie słuchaczy UTW korzystać z różnych form działalności UTW.
Wypowiedź ta sugeruje, że z uwagi na budżet domowy większość słuchaczy UTW nie korzysta tak często jakby chciała z wszelkich proponowanych form kulturalno -rekreacyjnych (wyjścia do kin, teatrów, na wystawy, koncerty, wycieczki, wyjazdy integracyjne itp.). W tym miejscu pojawia się swego rodzaju
141
Rozdział ósmy — Uniwersytet trzeciego wieku…
nieprawidłowość, ponieważ naczelnym zadaniem UTW jest edukacja, a nie rekreacja. Można odnieść wrażenie, że dla kilku osób priorytetem w działalności UTW jest rozrywka, rekreacja. Tego typu zajęcia powinny stanowić dopełnienie oferty edukacyjnej, a nie jej rdzeń.
Badani słuchacze, którzy nic by nie zmieniali w działalności UTW w Gliwi-cach, swoją wypowiedź argumentowali najczęściej stwierdzeniem, że wszystko im się podoba.
Zaspokojenie potrzeb edukacyjnych seniorów determinowane jest przez wiele czynników, m.in. dostępność wszelkich kursów dostosowanych do potrzeb edukacyjnych czy też stan zdrowia samych zainteresowanych. Badanej grupie słuchaczy UTW w Gliwicach zadano pytanie: „Co Pana / Pani zdaniem ogra-nicza dostęp do edukacji seniorów?”. Większość badanych (36% respondentów) uznała, że czynnikiem ograniczającym edukację seniorów jest stan ich zdrowia.
Nierzadko osoby w „jesieni życia”, mimo przejawianych chęci, nie są w stanie z uwagi na swój stan zdrowia dotrzeć do instytucji zajmujących się edukacją dostosowaną do potrzeb osób starszych. W wielu przypadkach osoby niemogące uczestniczyć w zajęciach nie potrafią również skorzystać z oferty e -learningu z uwagi na brak umiejętności obsługi komputera. Drugim czynnikiem jest brak odpowiedniej oferty edukacyjnej dla seniorów, kolejny stanowi sytuacja rodzinna oraz miejsce zamieszkania (po 16% wskazań). Dla wielu osób zamieszkujących na obrzeżach miasta czy też w mniejszych miejscowościach problemem jest dotarcie do centrum miasta, gdzie najczęściej usytuowane są UTW oraz inne instytucje, z których działalności korzystają osoby starsze. Rozkład uzyskanych odpowiedzi ilustruje wykres 7.
Wykres 7. Czynniki ograniczające dostęp do edukacji seniorów według respondentów (%)
142
Część II — Lokalne formy aktywizacji…