Wycena sytuacji braku kontynuacji działania

S tw ierdzenie w ystąpienia braku kontynuacji działania w ym aga zm iany w bilansow ym ujm ow aniu składników aktyw ów oraz kapitałów w łasnych. Art. 29 ust. 1 UR w skazuje, że

„w ycena aktyw ów je d n o stk i następuje po cenach sprzedaży netto m ożliw ych do uzyskania, nie w yższych od cen ich nabycia albo kosztów w ytw orzenia, pom niejszonych o dotychczasow e odpisy am ortyzacyjne lub um orzeniow e, a także odpisy z tytułu trwałej utraty w artości” . O znacza to konsekw entne stosow anie zasady ostrożnej w yceny do w szystkich składników aktyw ów , w tym rów nież środków trw ałych oraz inw estycji trw ałych. W ystępuje tu w yraźna zm iana w kategorii param etrów w yceny obserw ow anej w grupie środków trw ałych, albow iem w kontynuacji działania w yceniane s ą one w w artości netto, ustalonej ja k o różnica pom iędzy w a rto ś c ią p o c z ą tk o w ą i um orzeniem , natom iast pow yższy cytat w skazuje na różnicę pom iędzy c e n ą n a b y c ia i um orzeniem . Jak w iadom o cena nabycia nie je s t tożsam a z w arto śc ią początkow ą, a zatem pow staje konieczność interpretacji zapisu w ustaw ie.

W iększe w ątpliw ości p o w sta ją podczas w yceny inw estycji trw ałych. Ich w artość m oże być korygow ana przeszacow aniem zw iększającym lub odpisam i trw ałej utraty w artości. Jeżeli na dzień w yceny (w sytuacji braku kontynuacji) ich w artość ew idencyjna je st w yższa od ceny nabycia, m ożna postaw ić pytanie o zastosow anie zasady ostrożnej wyceny. Art. 29 U R w yraźnie w skazuje na w artość w yjściow ą w postaci ceny nabycia skorygow anej o ew entualne odpisy zm niejszające cenę. M ożliw ości w zrostu ceny ustaw odaw ca nie przew iduje. P rzeanalizujm y pon iższy przykład.

Jednostka zakupiła z zam iarem inw estycji trw ałej 1 000 udziałów po 500 zł każdy. W dniu X| w artość rynkow a udziału zm niejszyła się do 460 zł, co uznano za zm ian ę trwałą.

Koszty finansow e zw iększyły się z lego tytułu o

1 000 * 4 0 = 4 0 000 zł.

W dniu xi cena rynkow a udziału w ynosi 570 zł i w ykazuje te ndencję stałą. K w ota 40 000 zł p ow iększy zatem przychody finansow e (do w ysokości w cześniej zarachowanych kosztów ), a 70 000 zł należy przen ieść na kapitał z aktualizacji w yceny. W tym właśnie czasie zaistniała p rzyczyna pow odująca pow stanie braku kontynuacji działania. Cena rynkow a udziału w ynosi w dalszym ciągu 570 zł. P ow staje zatem pytanie, czy wycena inw estycji określona zostanie na poziom ie 500 000 zł czy 570 000 zł? S tosując literalnie ustaw ę o rachunkow ości w ycena pow inna w skazać w artość inw estycji na p oziom ie 500 000 zł. L ogicznie je d n a k m ogłaby to być w artość 570 000 zł, albow iem trwałe p rzeszacow anie pow inno pow odow ać zm ian ę ceny nabycia udziału do poziom u 570 zł, Z w róćm y uw agę na fakt, że nie precyzuje się ceny nabycia pierw otnej i po zmianach (odpisach lub przeszacow aniach).

K olejnym zagadnieniem dyskusyjnym w w ycenie składników tw orzących aktywa jed n o stk i je s t ujęcie w artości n iem aterialnych i p raw nych oraz rozliczeń m iędzyokresow ych. Jeżeli je d n o stk a zostanie np. sprzedana w całości lub jako zo rganizow ana część m ienia istnieje sens w yceniania składników , które dla nowego w łaściciela będ ą przynosiły korzyści ekonom iczne. Jednakże w ycena b ez kontynuacji działania d otyczy każdego składnika oddzielnie. W tej sytuacji np. program ewidencji kom puterow ej m ający określo n ą w artość netto pow inien m ieć w artość ró w n ą zero, gdyż licencja nie pozw ala na je g o sprzedaż (chyba, że w ram ach sukcesji generalnej). Podobnie należy podejść do czynnych rozliczeń m iędzyokresow ych. Jeżeli nie będzie efektów d ziałalności, nie ma m ożliw ości rozliczania kosztów w przyszłości, g d y ż nie będzie przedm iotu odniesienia kosztów . C zy m ożna tak zatrzym ane koszty sprzedać? N ie można w sposób w yizolow any, je d n ak ż e m ożna sprzedając aktyw a łącznie ja k o ca łą jednostkę gospodarczą.

Jak w ykazano pow yżej, nie w ystarczy zapisać w ustaw ie u n iw ersa ln ą reg u łę wyceny.

N ależy dostrzegać szczególne sytuacje pow stające w każdej je d n o stc e i wymagające indyw idualnego rozpatrzenia. P ow odow ać to m oże zm niejszenie su m y bilansow ej "

porów naniu z bilansem w kontynuacji działania do poziom u ujem nego kapitału własnego.

R ozpatrzm y poniższy przykład. S um a b ilansow a jed n o stk i w kontynuacji działania w ynosi 771 000 zł. N a skutek w yceny w sytuacji braku kontynuacji działan ia korekty w ynikające z zastosow ania ostrożnej w yceny w y n o s z ą :

• w artości niem aterialne i praw ne - 50 000 zł,

• produkcja niezakończona - 1 2 000 zł,

• rozliczenia m iędzyokresow e - 80 000 zł.

T ablica 1

K orekty w kw ocie łącznej - 142 000 zł po m n iejszą w ynik finansow y. Z niew ielkiego zysku w kw ocie 2 000 zł pow stała znacząca w skutkach strata - 140 000 zł. Suma kapitałów w łasnych w ynosząca 1 12 000 zł staje się ujem na i w ynosi - 30 000 zł. O znacza to zgodnie z praw em upadłościow ym spełnienie w ystarczającego w arunku do ogłoszenia upadłości. W taki sposób być m oże zupełnie inna przyczyna p ow stania sytuacji braku kontynuacji działan ia w prow adza je d n o stk ę w stan upadłości. N ie zjaw isko ekonom iczne, lecz postanow ienie praw a bilansow ej w yceny prow adzi do ogłoszenia upadłości jednostki.

T ab lica 2 P asyw a p r zed sięb io rstw a „ X ” w y cen io n e w ed łu g k o n ty n u a cji d zia ła n ia i b ra k u k on tyn u acji

P a s y w a

A. K a p i t a ł (fundusz) w ł a s n y 112 0 0 0 -3 0 000

1. K a p i t a ł (fundusz) p o d s t a w o w y 5 0 0 0 0 5 0 000

I I .

N a l e ż n e w p ł a t y na k a p i t a ł p o d s t a w o w y

( w i e l k o ś ć uje mna) 0 0

I I I . U d z i a ł y (akcje) w ł a s n e ( wi e l k o ś ć uj e mn a ) 0 0

IV. K a p i t a ł (fundusz) z a p a s o w y 2 0 0 0 0 2 0 000

V. K a p i t a ł (fundusz) z a k t u a l i z a c j i w y c e n y 15 0 0 0 15 000

V I . P o z o s t a ł e k a p i t a ł y (fu ndusze) r e z e r w o w e 2 5 0 0 0 2 5 OOC

V I I . Z y s k (strata) z lat u b i e g ł y c h 0 C

VIII. Z y s k (strata) n e t t o 2 0 0 0 -1 4 2 0 0 0 - 1 4 0 OOC

IX.

O d p i s y z z y s k u .netto w c i ą g u roku

o b r o t o w e g o ( w i e l k o ś ć uje mna) 0 0

B. Z o b o w i ą z a n i a i r e z e r w y na z o b o w i ą z a n i a 6 5 9 0 0 0 6 5 9 OOC

I . R e z e r w y na z o b o w i ą z a n i a 0 0

II. Z o b o w i ą z a n i a d ł u g o t e r m i n o w e 3 2 0 0 0 0 3 2 0 OOC

I. W o b e c j e d n o s t e k p o w i ą z a n y c h 0 0

•*> W o b e c p o z o s t a ł y c h j e d n o s t e k 3 2 0 0 0 0 3 2 0 000

I I I . Z o b o w i ą z a n i a k r ó t k o t e r m i n o w e 2 2 0 0 0 0 2 2 0 000

1, W o b e c j e d n o s t e k p o w i ą z a n y c h 0 0

2. W o b e c p o z o s t a ł y c h j e d n o s t e k 1 8 0 0 0 0 180 OOC

3. F u n d u s z e s p e c j a l n e 4 0 0 0 0 4 0 000

IV. R o z l i c z e n i a m i ę d z y o k r e s o w e 1 1 9 0 0 0 119 OOC

U j e m n a w a r t o ś ć f i r m y 5 5 0 0 0 5 5 OOC

I n n e r o z l i c z e n i a m i ę d z y o k r e s o w e 6 4 0 0 0 6 4 OOC

P a s y w a r a z e m 771 0 0 0 -1 4 2 0 0 0 6 2 9 OOC

Ź ródło: opraco w an ie w łasne.

Z auw ażm y, że w pasyw ach w ystępuje ujem na w artość firm y oraz bierne rozliczenia m iędzyokresow e, które nie w y m ag ają pokrycia pieniężnego na dzień zam knięcia likwidacji, tzn. je że li kontynuacja d ziałania nie je st zasadna. W yksięgow anie tych w artości pow oduje p rzyrost w yniku finansow ego w kw ocie 119 000 zł, w yprow adzając kapitały w łasne na bezpieczny dodatni poziom 89 000 zl.

Jak z p ow yższego przykładu w ynika, przerw ana kontynuacja działania daje duże możliw ości m anew ru na kw otach bilansow ych, pow odując tym sam ym trudności z interpretacją danych finansow ych.