Założenia m odelu porów nań

Dotychczasowe badania, w tym poczynione p rzez A utora, w skazują, że je d n o zn a cz n a ocena inform atycznych sy stem ó w finansow o-księgow ych nie je s t ani m ożliw a ani prawdopodobnie celow a. P onadto w yrw anie system ów finansow o-księgow ych z kontekstu innych system ów , z którym i w sp ó łp rac u ją w ram ach system u zintegrow anego zarządzania n iew ątpliw ie przy czy n ia się do ich relatyw nie gorszego funkcjonow ania.

Wyboru w pełni o biektyw nego a je d n o c z e śn ie optym alnego pod każdym w zględem nie umożliwiają ani zd row orozsądkow e rozw iązania podyktow ane p raktyka g o sp o d a rc z ą ani wysublimowane m odele m atem atyczne. D latego ocen iając inform atyczne system y finansowo-księgowe przep ro w ad za się an alizę dla określonych klas kryteriów . Rozwiązania optym alne w każdej klasie są w zasadzie w pełni autonom iczne i przez ich proste zsum ow anie nie m oże zostać osiągnięte optym alne (globalne) rozw iązanie problemu. A w każdej z klas kryteriów , rozpatryw anych bardzo szczegółow o, m ożna wyróżnić od k ilkudziesięciu do kilkuset kryteriów oceny. K ryteria te de facto pom im o

Chmielarz W., Przesłanki w yboru system u inform atycznego w strategii rozwoju banku, ( w : ) Z astosow ania rozwiązań infonnatycznych w bankow ości pod red. A. G ospodarow icza, W ydaw nictw a N aukow e Akadem ii

■ onomiczncj we W rocław iu. W rocław 2000. str. 55 - 65: C hm ielarz W., Zasady i metody w yboru system ów '"forma tycznych w strategii zarząd zan ia finansow ego firm y, ( w : ) „IN FRA 2000 - R achunkow ość i zarządzanie

'"ansami w środowisku inform atycznym '' pod red. I. D zicdziczaka, Uniwersytet Szczeciński, Stow arzyszenie siegowych w Polsce, Oddział O kręgow y w Szczecinie, K ołobrzeg 2000, str. 73 - 82.

deklaratyw nej autonom iczności bardzo często się zazębiają. M ało tego - w obszarze ich w zajem nego o d działyw ania i zależności m o g ą się znajdow ać rozw iązania najbardziej zadow alające przyszłego użytkow nika.

P rzykładow o, rozpatryw ane w ocenie klasy m o g ą przyjąć postać następującą:

• O zakres w ym agań u żytkow nika w obec system u,

• C - uw arunkow ania i ograniczenia finansow e,

• E - potrzeby operacyjne i strategiczne danej firm y,

• N - w yk o rzy sty w an e technologie i w ym ogi polityki b ezp ieczeń stw a firm y,

• A -. specyficzne ogran iczen ia o rganizacyjne, praw ne i kulturow e.

Rys. 1 W z a jem n e za leżn o ści klas k r y te rió w ocen y sy stem ó w in fo rm a ty czn y c h

Źródło: opraco w an ie w łasne

Z dotych czaso w y ch rozw ażań w yłania się niem al k o nieczność opracow ania ogólnej m etodologii porów nania i oceny system ów inform atycznych m ożliw ych do wykorzystania w trakcie inform atyzacji organizacji. Jej cechy szczególne, które pow inny byc u w zględnione w k o nstruow aniu m odelu to niew ątpliw ie:

• daleko p o sunięta w ieloaspeklow ość, co zdecydow anie u trudnia stworzenie m odelu m atem atycznego całego zagadnienia,

• silna za le żn o ść od w ielkości przedsiębiorstw a, w przedsiębiorstw ach m ałych nie są w ykorzystyw ane pew ne funkcje an alizow anych system ów ,

• sw oista h ierarchizacja, p oniew aż decyzje podjęte na szczeblu nadrzędnym b ęd ą w pływ ały na podejm ow ane w ybory na szczeblach podporządkow anych,

• w zględna au tonom izacja poszczególnych grup kryteriów , do m om entu p odejm ow ania ostatecznej decyzji o kom puteryzacji firm y,

• ujęcia czasu w trakcie przeliczania kryteriów w artościow ych,

• konieczność sprow adzenia do porów nyw alności kryteriów w yrażonych pieniężnie w sposób punktow y, lub kryteriów ilościow ych w w artościow e,

• m ożliw ość w łączenia do m odelu m echanizm u p referencji przyszłych u żytkow ników ,

• m ożliw ość w ykorzystania sposobu w zięcia pod uw agę stopnia podejm ow anego ryzyka.

Wyniki p rezentow ane w ostatecznej postaci w skali punktow ej m o g ą być porównywane w postaci bezw zględnej lub standaryzow anej (tak by zaw ierały się w przedziale od (0,1) w zależności od przyjętej m etodologii ujm ow anej w m odelu oceny).

W niektórych o p raco w an iach 2 p roponow ane je st nadanie przez za in te re so w an ą organizację p oszczególnym kryteriom w ag o d zw ierciedlających preferencje do nich ze strony danej organizacji w porów naniu z innym i kryteriam i tego sam ego poziom u. O cena kryterium je s t w tedy śred n ią w aż o n ą ocen podkryteriów .

Biorąc pod uw agę p ow yższe uw agi m ożna pow iedzieć, że m odel będzie złożeniem sumy w ażonej kryteriów na p o szczególnych poziom ach. W ybór b ęd z ie dokonyw any poprzez porów nanie sum y punktów uzyskanej w szacunkach oceny poszczególnych kryteriów.

Jeżeli zaś oceny punktow e poszczególnych kryteriów potraktujem y ja k o sw oiste ograniczenia branych pod uw agę system ów , to m ożna rów n ież narzucić na istniejące elementy oceny kryterium optym alizacji uw zględniające np. preferencje użytkow ników , maksymalizację k ryteriów funkcjonalności, m inim alizację kosztów lub w zięcie pod uwagę m ieszanki k ryteriów i w y znaczenie rozw iązania P areto-optym alnego. T ym czasem w rzeczywistości bierze się pod uw agę p rzew ażnie w yniki odpow iedzi na zapytanie ofertowe podzielone na n astępujące grupy kryteriów :

• funkcjonalne (finanse i księgow ość, kadry i place, książka przychodów i rozchodów , faktury, ew idencja kosztów , elem enty rachunkow ości zarządczej itp.),

• funkcji w ejścia/w yjścia (edycja pełnoekranow a, łatw ość operow ania danym i, porządkow any i logiczny system m enu, czytelność raportów itp.),

Chimiak J-. G. H olow iński, K.. M ałecki. T. Roszak, M etodyka porów nania system ów (w: ) Z astosow anie rozwiązań inform atycznych w bankow ości, pod red. A. G ospodarow icza, W ydaw nictw a Akadem ii ekonomicznej wc W rocław iu. W rocław 1997, str. 26-34.

• edukacji i pom o cy (pom oc kontekstow a i podręcznikow a, pom oc w sytuacjach alertow ych, w ersja edu k acy jn a o p rogram ow ania itp.),

• k ry teria b az danych (rodzaj b az danych, ad m in istracja użytkow nikam i baz d anych, im port/eksport danych, archiw izacja itp.,

• inform atyczne (platform a system ow a, szybkość działania programu, w ielodostęp, w iarygodność itp.),

• finansow e (koszty prac w drożeniow ych, instalacji o p rogram ow ania, zakupu sprzętu itp.),

• o rg an izacy jn e (czas w drożenia, pom oc przed i p o w drożeniow a, pozycja dostaw cy itp.).