MATERIALS BASED ON THE EXAMPLE OF ROAD SAFETY DEVICES
2. Analiza obowiązujących i nieobowiązujących przepisów
Jednostka certyfikująca, posiadająca akredytację uprawniającą do realizacji zadań w systemach oceny zgodności, o których mowa w § 4 ust. 3 rozporzą-dzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. poz. 2041 oraz z 2006 r. poz. 1782), która wydała krajowy certyfikat zgodności lub krajowy certyfikat zgodności zakładowej kon-troli produkcji przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, może od dnia 1 stycznia 2017 r. wykonywać w ramach wydanego certyfikatu zadania wynikające z tych systemów, na podstawie posiadanej akredytacji.
Identyfikując jednostkę certyfikującą wyroby budowlane Instytut Badawczy Dróg i Mostów6 w Warszawie dział Certyfikacji Wyrobów7, wyroby bezpieczeń-stwa ruchu drogowego nie ujęte w Polskich Normach a posiadające Aprobatę Techniczną tego Instytutu zostały automatycznie przeniesione do niższego sys-temu oceny zgodności. Przepis stanowi, iż aprobata posiada swoją ważność.
Dotychczasowe przyjmowanie „systemu oceny zgodności 1” dla progów zwalniających i podrzutowych, separatorów ruchu oraz azyli dla pieszych wyni-kało z następującej interpretacji przepisów: art. 8 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych – „Oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest
5 załącznik nr 1 do Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r.
6 www.pca.gov.pl
7 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat tech-nicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania
dopuszczalne jeżeli producent, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego upoważniony przedstawiciel, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną. Ocena zgodności obejmuje właściwo-ści użytkowe wyrobu budowlanego, odpowiednio do jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych”.
System oceny zgodności 1 w rozporządzeniu został ustalony na podstawie Mandatu8. Nie była to jeszcze norma zharmonizowana, ale zalecenia, “założenia”
dla norm zharmonizowanych, tj. jako podstawa do opracowania wytycznych do europejskich aprobat technicznych na wyroby budowlane nie objęte normami.
Kontrowersje w zakresie ustalenia, czy prawidłowy dla progów zwalniają-cych, podrzutowych, separatorów oraz azyli jest system zgodności 1 czy inny system zgodności, wynikają z tego, że w Mandacie brak wprost wymienionych
„progów zwalniających i innych…” w tabeli. Mandat ten w założeniu dyrektywy ma obejmować grupę wyrobów nazywanych ogólnie „urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego: wyposażenie dróg”. Wskazywano przy tym, że nie można traktować listy grup wyrobów, których dotyczy upoważnienie jako zamkniętej listy wyrobów budowlanych. Nadrzędną rolę mają tu definicje wyrobu budowla-nego i zestawu, określone w art. 2 p. 1) i 2) rozporządzenia nr 305/2011.
Należy mieć przy tym na uwadze następujące kwestie:
Art. 5 ust. 3 ustawy zmieniającej, że “Aprobaty techniczne wydane przed dniem wejścia w życie art. 1 pkt 5-7 niniejszej ustawy, mogą być wykorzysty-wane jako krajowe oceny techniczne do końca okresu ważności tych aprobat”.
Od 1 stycznia 2017 r. właściwe są krajowe oceny techniczne. Zatem można wyko-rzystać dotychczasową aprobatę i zachować status quo, natomiast nie można jej zmienić. Można ją ewentualnie zastąpić krajową oceną techniczną - gdyż krajowe oceny techniczne od 1.01.2017 r. zastąpią aprobaty - wydawaną na wniosek pro-ducenta lub upoważnionego przedstawiciela.
Zgodnie z art. 8 ust 5c ustawy o wyrobach budowlanych od 1.01.2017 r. Produ-cent, deklarując właściwości użytkowe wyrobu budowlanego w krajowej deklara-cji stosuje krajowe systemy oceny i weryfikadeklara-cji stałości właściwości użytkowych wyrobu budowlanego określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 8.
Art. 5 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o wyrobach budow-lanych, ustawy - Prawo budowlane oraz ustawy o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności:
1) wyroby budowlane, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy wymienionej w art. 1 (ustawy o wyrobach budowlanych), wprowadzone do obrotu ze znakiem budowlanym przed dniem wejścia w życie art. 1 pkt 5-7 niniejszej ustawy, mogą być udostępniane na rynku krajowym po tym dniu.
8 Mandat 111, (zob. M111 FINAL TEXT MANDATE, str. 12 i 13 - załącznik)
2) dla wyrobów budowlanych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy wymie-nionej w art. 1 (ustawy o wyrobach budowlanych), producent może sporządzić krajową deklarację właściwości użytkowych na podstawie krajowej deklaracji zgodności wydanej przed dniem wejścia w życie art. 1 pkt 5-7 niniejszej ustawy.
Art. 5 ust. 2 ustawy o wyrobach budowlanych ,,Wyrób budowlany nieobjęty normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji, o którym mowa w art. 17 ust. 5 rozporządzenia Nr 305/2011, i dla którego nie została wydana europejska ocena techniczna, może być wprowadzony do obrotu lub udostępniany na rynku krajowym, jeżeli został oznakowany znakiem budow-lanym, którego wzór określa załącznik nr 1 do ustawy. Dodatkowo zgodnie z § 15. rozporządzenia z 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, Producent wyrobu budowlanego, który sporządził kra-jową deklarację właściwości użytkowych na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych, ustawy - Prawo budowlane oraz ustawy o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności, może stosować, do dnia 30 czerwca 2017 r., sposób znakowania wyrobu budowlanego znakiem budowlanym oraz zakres informacji towarzyszących temu wyrobowi zgodnie z przepisami obowiązującymi do dnia 31 grudnia 2016 r.
Wydawca aprobaty technicznej nie musi zmieniać aprobaty, a nawet w przy-szłej sytuacji od 1.01.2017 r. nawet nie może ich zmieniać, ponieważ uchylone zostanie rozporządzenie przewidujące tryb postępowania aprobującego - zostanie uchylone całe rozporządzenie z 2004 r. zastąpione rozporządzeniem z 2016 r.
Jednocześnie w § 9 ust. 2 w rozporządzeniu z 1 z dnia 17 listopada 2016 r.
w sprawie krajowych ocen technicznych wskazuje się, że:
1) stwierdza pozytywną ocenę właściwości użytkowych wyrobu budowlanego do zamierzonego zastosowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 6;
2) wskazuje wymagany krajowy system oceny i weryfikacji stałości właści-wości użytkowych zgodnie z załącznikiem nr 1; (załącznik do nowego rozpo-rządzenia w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym).
3) zamieszcza pouczenie, że krajowa ocena techniczna nie jest dokumentem upoważniającym do oznakowania wyrobu budowlanego znakiem budowlanym.
Interpretacja powyższych przepisów wskazuje, że to producent stosuje kra-jowe systemy oceny na podstawie ustawy i rozporządzenia. Ale jednak trzeba brać pod uwagę zastrzeżenie - że dotyczy to sytuacji nowej ,,deklaracji właści-wości użytkowych wyrobu budowlanego”, a nie poprzedniej, wydanej na pod-stawie ,,starych” przepisów, ,,oceny zgodności i deklaracji zgodności z aprobatą techniczną”.
Zatem należałoby rozważyć możliwość wydania po 1.01.2017 r., przewidzianej przez zmienioną ustawę, deklaracji właściwości użytkowych wyrobu budowla-nego, korzystając z dotychczasowej aprobaty technicznej, która do końca okresu obowiązywania, może być stosowana jako krajowa ocena techniczna, z wyłą-czeniem stosowania systemu 1 oceny zgodności, a z zastosowaniem 3 krajowego systemu oceny, do czego upoważnia i zobowiązuje producenta nowy art. 8 ust. 5c ustawy o wyrobach budowlanych oraz nowe rozporządzenie.
Należy też określić co dalej z umową o nadzorze nad certyfikatem z jednostką certyfikująca wyrób na zgodność, tak więc w myśl prawa umowa o nadzorze nad certyfikatem nie traci ważności i nie wygasa z mocy prawa. Należałoby zrezygnować z certyfikatu z uwagi na brak przydatności zgodnie z obowiązują-cymi przepisami - następuje unieważnienie certyfikatu. Umowa o nadzorze nad certyfikatem, należy uznać, że jest to umowa podobna do umowy o świadcze-nie usług, do której odpowiednio stosuje się przepisy o zleceniu. Taką umowę można wypowiedzieć w każdym czasie. Zatem do rozważania pozostaje ocena ważnego powodu. Zgodnie z Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI ACa 1021/14, „Ocena ważności powodu wypowiedzenia zależeć będzie od okoliczno-ści, w jakich dochodzi do podjęcia decyzji. Niewątpliwie, mogą to być czynniki zależne od strony umowy, jak np. utrata zaufania do zleceniobiorcy np. wskutek zastrzeżeń do wykonywania zlecenia, czy czynniki obiektywne, czy też zmniej-szenie zapotrzebowania na usługi zleceniobiorcy”. Zatem w zakresie ważnych powodów, można by powoływać się na powody obiektywne: zmianę przepisów i brak zapotrzebowania na usługi Instytutu, zwłaszcza, że załącznik do umowy przewiduje unieważnienie certyfikatu. W tym przypadku nadzór staje się zbędny.
3. Jakość produkowanych wyrobów po zmianach uregulowań