Obowiązki producenta wyrobu budowlanego po zmianach Do producenta należy uzyskanie dokumentów, informacji, wyników badań,

obliczeń i klasyfikacji, które zostaną uznane przez Jednostkę Oceny Technicz-nej, jeżeli wydane są przez laboratoria akredytowane zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. poz.

542, 1228 i 1579), laboratoria zagraniczne, jeżeli wynika to z umów międzynaro-dowych, oraz laboratoria notyfikowane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str.

5, Dz. Urz. UE L 103 z 12.04.2013, str. 10, Dz. Urz. UE L 157 z 27.05.2014, str.

76 oraz Dz. Urz. UE L 159 z 28.05.2014, str. 41), inne laboratoria krajowe i zagra-niczne, z którymi jednostka oceny zawarła porozumienie w zakresie uznawania wyników badań i obliczeń.

Zakładowa kontrola produkcji

W ramach ZKP producent zobowiązany jest do opracowania w ramach wła-snego przedsiębiorstwa swoistej księgi jakości z procedurami, których należy przestrzegać przy produkcji wyrobu budowlanego. ZKP można porównać do systemu ISO 9001 w okrojonej i nieco zmodyfikowanej wersji, natomiast zasady pozostają niezmienne jeśli chodzi o przyjęcie procedur wewnątrz zakładowych.

Wytyczne zakładowej kontroli produkcji 1. Odpowiedzialność i uprawnienia personelu.

2. Ustalenia niezbędnych procedur

Określenia wymagań dla surowców i materiałów do produkcji; Zwalniania surowców i materiałów do produkcji; Ocenę dostawców; Nadzór nad procesem produkcji, w tym ewentualnie zatrzymanie procesu produkcji; Prowadzenie oceny zgodności wyrobu na poszczególnych etapach jego produkcji; Określenie wymagań dla gotowego wyrobu; Zwalniania wyrobu gotowego; Nadzór nad znakowaniem i zabezpieczaniem wyrobu gotowego; Wystawiania deklaracji

zgodności; Nadzór nad wyrobem niezgodnym; Ustalania niezgodności i analizy ich przyczyn; Analizę reklamacji; Ustalania odpowiednich działań korygujących;

Nadzór nad maszynami i urządzeniami produkcyjnymi; Nadzór nad wyposa-żeniem kontrolno–pomiarowym; Realizację wszystkich pozostałych działań w ramach ZKP (np. kontrole i badania, identyfikacja identyfikowalność).

3. Nadzorowanie dokumentacji i zapisów ZKP

Kontrola i sprawdzanie surowców, materiałów składowych do produkcji wymagania dla surowców i komponentów wyrobu na poszczególnych etapach produkcji; Kryteria oceny wyników kontroli i badań (surowców, komponentó-w);Sposób prowadzenia kontroli zgodności dostaw z zamówieniem (w tym sposób kontroli dokumentów potwierdzających zgodność dostawy z wymaganiami),spo-sób pobierania próbek do kontroli i badań, określony plan badań zawierający:

badane właściwości, metody, częstotliwość badań oraz osoby odpowiedzialne;

zasady zwalniania dostaw do produkcji oraz osoby odpowiedzialne za ich wyko-nanie; rodzaj zapisów, związanych z prowadzeniem kontroli i badań.

4. Kontrola i badanie w trakcie produkcji

Określić etapy procesu produkcji; Określić rodzaj, zakres, częstotliwość oraz metody badań prowadzonych w czasie produkcji; Określić kontrolowane parame-try z założoną tolerancją dokładności; Określić osoby odpowiedzialne za prowa-dzenie kontroli i badań; Zapewnić dokument, w którym określono właściwości wyrobu oraz odpowiednie procedury/instrukcji na stanowiskach pracy; Zapewnić właściwego wyposażenia do kontroli i badań.

5. Nadzorowanie maszyn i urządzeń produkcyjnych

Kontrola i badanie wyrobu gotowego; Identyfikacja i identyfikowalność wyrobu gotowego;

6. Nadzorowanie wyposażenia do pomiarów, kontroli i badań

Producent powinien prowadzić nadzór nad wyposażeniem oraz: Określić jakie przyrządy są niezbędne do prowadzenia pomiarów, kontroli i badań z uwzględ-nieniem odpowiedniego poziomu dokładności (na podstawie planu badań);

Prowadzić wykaz wszystkich posiadanych przyrządów i ich identyfikację;

Opracować harmonogram sprawdzeń metrologicznych przyrządów i nadzorować jego realizację; Posiadać instrukcje obsługi i sprawdzeń bieżących przyrządów;

Prowadzić wzorcowanie oraz sprawdzanie, w sposób który zapewnia zachowanie spójności pomiarowej; Prowadzić wzorcowanie przez krajową instytucję metro-logiczną (Główny Urząd Miar), przez akredytowane laboratoria wzorcujące, lub przez producenta jeśli ma odpowiednie możliwości techniczne; Określić sposób postępowania w przypadku uszkodzenia wyposażenia pomiarowego; Określić osoby odpowiedzialne za nadzór nad wyposażeniem i nadać im odpowiednie uprawnienia. Działania podejmowane w przypadku wystąpienia wyrobów

nie-zgodnych. Producent powinien zapewnić, aby: Wyrób niezgodny został właściwie oznakowany i odizolowany w celu uniemożliwienia jego zastosowania; Podjęto działania w celu wyeliminowania stwierdzonych niezgodności oraz działania korygujące; Określono sposób dalszego postępowania z wyrobem; Prowadzono zapisy dotyczące charakteru niezgodności i wszystkich późniejszych podejmo-wanych działań; Określono odpowiedzialności i uprawnienia dotyczące sposobu postępowania z wyrobem niezgodnym.

7. Nadzorowanie działań korygujących i zapobiegawczych

Działania korygujące powinny obejmować: Analizę przyczyn niezgodności wyrobu, procesu produkcji, ZKP, Określenie sposobu postępowania w celu eliminacji ustalonych przyczyn i przeprowadzenie działań, Ocenę skuteczności przeprowadzonych działań.

Działania zapobiegawcze powinny obejmować: Wykorzystanie dostępnych źródeł informacji, analizowanie ich pod kątem eliminowania przyczyn potencjal-nych niezgodności wyrobu, procesu produkcji. Określenie sposobu postępowania w celu eliminacji ustalonych przyczyn i przeprowadzenie działań, Ocenę sku-teczności przeprowadzonych działań.

Pakowanie, przechowywanie, znakowanie i dostarczanie wyrobu.

8. Postępowanie z reklamacjami

Producent zobowiązany jest do: Przechowywania zapisów odnoszących się do reklamacji, dotyczących zgodności wyrobu z wymaganiami dokumentu nor-matywnego. Podejmowania odpowiednich działań w związku z reklamacjami oraz wszelkimi usterkami wykrytymi w wyrobach. Okresowej oceny reklamacji, obejmującej analizę przyczyn wystąpienia niezgodności, analizę skuteczności podjętych działań korygujących i zasadności podjętych decyzji. Wykorzystywa-nia zgłaszanych przez siebie reklamacji do okresowej oceny dostawców surow-ców, materiałów i elementów wyrobów, Prowadzenia zapisów w celu udokumen-towania działań postępowania reklamacyjnego oraz mogących wyniknąć z niego działań korygujących i/lub zapobiegawczych.

9. Szkolenia

Podsumowanie

Dla większości produktów sformułowane zostały unijne bądź krajowe normy bezpieczeństwa. Przepisy te określają minimalne poziomy, jakie musi spełniać każdy produkt, który ma być wprowadzony do obrotu. Jednostki certyfikujące w swojej działalności bazują na obowiązujących przepisach oraz na własnych zasadach postępowania. Wszystko po to, aby na końcu procesu móc odpowie-dzialnie potwierdzić spełnianie przez dany produkt wymagań bezpieczeństwa.

Wymagania te są takie same dla wszystkich oddziałów organizacji, na całym świecie. Dlatego też, pozytywne przejście procesu certyfikacji przez dany pro-dukt pozwala nam na opatrzenie go znakiem i certyfikatem. Dział Certyfikacji Wyrobów to akredytowane laboratoria badawcze. Eksperci na co dzień stykają się z wieloma produktami, które poddawane są różnym testom. Producenci zainteresowani są sprawdzeniem lub potwierdzeniem, że ich produkt spełnia wymagania bezpieczeństwa lub, jak w przypadku sieci handlowych, że spełnia dodatkowo określone ich własne wymagania jakościowe. Niejednokrotnie rów-nież przedmiotem badań jest porównanie produktu jednego producenta z innymi produktami obecnymi na rynku¹⁰.

W przypadku więc braku nadzoru jednostki certyfikującej nad danym wyro-bem można przypuszczać że jakość końcowego wyrobu będzie niska, wyrób może być nietrwały lub nie posiadać deklarowanych przez producenta właści-wości – co jest szczególnie istotne w przypadku wyrobów bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wyroby te podlegają pod wyroby budowlane więc jednostką spra-wującą kontrole jest Główny Urząd Nadzoru Budowlanego¹¹. Zarządca danego obiektu odpowiedzialny jest za jego utrzymanie w należytym stanie lub interwen-cję w przypadku stwierdzenia, że wyrób nie spełnia deklarowanych przez produ-centa właściwości. W takim przypadku właściciele, zarządcy oraz użytkownicy obiektów budowlanych, na których spoczywają obowiązki w zakresie napraw, określone w przepisach odrębnych bądź umowach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli, o której mowa w art. 62 ust.

1-4a, usunąć stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska, a w szczególności katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym albo zatrucie gazem (art. 70 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane). Obowiązek ten powinien znajdować potwierdzenie w protokole z kontroli obiektu budowlanego, a osoba dokonująca kontroli obowiązana jest przesłać kopię tego protokołu bezzwłocznie do właściwego organu nadzoru budowlanego. Organ nadzoru budowlanego, po otrzymaniu kopii protokołu, przeprowadza niezwłocznie kontrolę obiektu budowlanego w celu potwierdzenia usunięcia stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnienia braków. Natomiast w przypadku stwierdzenia: nieuzasadnionych względami technicznymi lub użyt-kowymi ingerencji lub naruszenia wymagań dotyczących obiektu budowlanego, których charakter uniemożliwia lub znacznie utrudnia użytkowanie go do celów mieszkalnych, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję nakazującą usunięcia skutków ingerencji lub naruszeń lub przywrócenia stanu poprzedniego. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu i może być wydana ustnie (art.66 ust.

10 Jakość, Magazyn TÜV Rheinland Polska 2/2014

11 www.gunb.gov.pl

1a ustawy)¹². Urząd jest także instytucją, która może nałożyć kary grzywny na producenta lub zarządcę danego wyrobu budowlanego.

Jakość produkowanych elementów bezpieczeństwa ruchu drogowego, biorąc pod uwagę zmiany w przepisach i zmiany w systemie oceny zgodności, pozosta-nie na tym samym poziomie lub lepszym. Kierując się tokiem myślenia przedsię-biorcy, producenta można powiedzieć że niemałe wydatki finansowe, które wią-zały się z działalnością certyfikacyjną oraz utrzymaniem certyfikatu pozostaną u przedsiębiorcy i można będzie inwestować w modernizację istniejących lub zakup nowych maszyn produkcyjnych, narzędzi pomiarowych lub na szkolenia dla pracowników właśnie w celu podnoszenia jakości.

Literatura

[1] Jakość, Magazyn TÜV Rheinland Polska 2/2014.

[2] Mandat 111, (zob. M111 FINAL TEXT MANDATE, str. 12 i 13 - załącznik).

[3] Ocena zgodności., Ogólne kryteria działania różnych rodzajów jednostek przepro-wadzających inspekcję, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2014.

[4] PN-EN ISO/IEC 17065:2014:Ocena zgodności. Wymagania dla jednostek certyfiku-jących wyroby, procesy i usługi.

[5] Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie kra-jowych ocen technicznych, Dz. U. 2016 r., poz. 1968.

[6] Rozporządzenie delegowane komisji (UE) NR 568/2014 z dnia 18 lutego 2014 r.

zmieniające załącznik V do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr305/2011 dotyczący oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyro-bów budowlanych.

[7] Rozporządzenie delegowane komisji(UE) NR 157/2014z dnia 30 października 2013 r. w sprawie warunków udostępniania deklaracji właściwości użytkowych wyrobów budowlanych na stronie internetowej.

[8] Rozporządzenie delegowane komisji(UE) NR 574/2014 z dnia 21 lutego 2014 r.

zmieniające załącznik III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 w odniesieniu do wzoru, który należy stosować przy sporządzaniu deklaracji właściwości użytkowych wyrobów budowlanych.

[9] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r.

w sprawie krajowych ocen technicznych, Dz. U. 2016 r., poz. 1968.

[10] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r.

w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, Dz. U. 2016 r., poz. 1966.

[11] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie spo-sobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, Dz. U. 2004 r., nr 198, poz. 2041.

12 Prawo budowlane

[12] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie apro-bat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawa-nia, Dz. U. Nr 249, poz. 2497.

[13] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 09 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dziennik Urzę-dowy Komisji Europejskiej nr 4.4.2011).

[14] Ustawa z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektó-rych innych ustaw, Dz. U. 2016 r., poz. 1165.

[15] Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych, ustawy –Prawo budowlane oraz ustawy o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności, Dz. U. 2015 r., poz. 1165.

[16] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414.

[17] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI ACa 1021/14.

[18] Wytyczne zakładowej kontroli produkcji wymagania dla producentów wyrobów budowlanych stosowane w procesach certyfikacji, ZKP - DEKRA Certification Sp.

z o.o.

Netografia

[19] http://www.gunb.gov.pl/

[20] http://www.ibdim.edu.pl/index.php/pl/aprobaty-techniczne [21] http://www.pca.gov.pl

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie