Cześć badawcza

Celem przeprowadzonego badania opisanego w niniejszym artykule jest identyfikacja marnotrawstwa w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (SOR) zlokalizowanym na terenie województwa śląskiego oraz określenie rodzajów i źródeł zdarzeń niepożądanych je wywołujących.

Badanie zostało przeprowadzone w dwóch etapach. Przyczyną była chęć poznania rodzajów oraz źródeł marnotrawstwa, zjawiska ze strony przyjmowanych pacjentów, a także przyczyn (rodzajów błędów) zdarzeń niepożądanych je wywołujących z punktu widzenia zatrudnionego personelu.

Pierwszy etap stanowiło badanie ankietowe przeprowadzone z użyciem kwestionariusza ankietowego wśród losowo wybranych pacjentów SOR. Celem była identyfikacja występującego marnotrawstwa w SOR. Badaniom ankietowym poddano 97 pacjentów. Po odrzuceniu respondentów, którzy nie byli pacjentami SOR, a jedynie stanowili grupę osób towarzyszących chorym, próba ta została Rysunek 2. Model teoretyczny analizy zdarzeń niepożądanych w placówkach

opieki medycznej

Źródło: Sistemas de notificacion de incidentes en America Latina, Washington, D.C.OPS, 2013, za: http://cyfroteka.pl/catalog/ebooki/02014003/020/ff/101/OEBPS/Text/section004-005.xhtml

Pierwszym etapem postępowania ze zdarzeniami niepożądanymi powinna być ich identyfikacja. Każda organizacja rejestrująca zdarzenia niepożądane

powinna określić listę monitorowanych zdarzeń, aby ułatwić zapis oraz dać możliwość identyfikowania nowych zagrożeń. Istotne jest ustalenie, kiedy i gdzie doszło do zdarzenia oraz kto uczestniczył podczas wykonywania czyn-ności. Należy zidentyfikować poszkodowanego pacjenta, określić jego stan np.

po wykonanym zabiegu i skonfrontować ze stanem poprzednim. Po dokonaniu sprawdzenia sytuacji należy określić, co mogło być przyczyną, która wpłynęła na wystąpienie danego zdarzenia: czy wpływ miał czynnik ludzki, niedociągnięcia systemowe lub inne czynniki zewnętrzne.

Wskazanym byłoby zbadać, jakie skutki wywołały dane działania i jakie konsekwencje rodzą dla pacjenta i dla organizacji. Zdobyte informacje powinny posłużyć poszukiwaniom metod redukcji zidentyfikowanych wcześniej zagrożeń (patrz rysunek 2).

1. Cześć badawcza

Celem przeprowadzonego badania opisanego w niniejszym opracowaniu jest identyfikacja marnotrawstwa w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (SOR) zloka-lizowanym na terenie województwa śląskiego oraz określenie rodzajów i źródeł zdarzeń niepożądanych je wywołujących.

Badanie zostało przeprowadzone w dwóch etapach. Przyczyną była chęć poznania rodzajów oraz źródeł marnotrawstwa, zjawiska ze strony przyjmowa-nych pacjentów, a także przyczyn (rodzajów błędów) zdarzeń niepożądaprzyjmowa-nych je wywołujących z punktu widzenia zatrudnionego personelu. Pierwszy etap stano-wiło badanie ankietowe przeprowadzone z użyciem kwestionariusza ankietowego wśród losowo wybranych pacjentów SOR. Celem była identyfikacja występują-cego marnotrawstwa w SOR. Badaniom ankietowym poddano 97 pacjentów. Po odrzuceniu respondentów, którzy nie byli pacjentami SOR, a jedynie stanowili grupę osób towarzyszących chorym, próba ta została ograniczona do 73 ankieto-wanych. Wśród badanych pacjentów znajdowały się zarówno kobiety, jak i męż-czyźni w różnym wieku. Drugą część badania oparto na eksperckim wywia-dzie bezpośrednim przeprowadzonym z kilkuosobową grupą ekspertów, którą tworzyły osoby zatrudnione w SOR. Rola ekspertów w popełnionym badaniu umożliwiła dogłębną analizę, a także szczegółowe przedstawienie problematyki marnotrawstwa oraz rodzajów i źródeł zdarzeń niepożądanych wpływających na łączny czas oczekiwania chorego podczas pobytu w SOR. Grupa ekspertów udo-stępniając swoją wiedzę i doświadczenie uwidoczniła problemy nie dostrzegalne z perspektywy pacjentów przybywających w SOR.

Wyniki badania ankietowego wykazały, że zdaniem 99% respondentów- pacjentów w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym najczęściej występującym zda-rzeniem niepożądanym jest zbyt długi czas oczekiwania. Ekspercki wywiad

bez-Rysunek 3. Proces postępowania z pacjentem w SOR

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 3. Proces postępowania z pacjentem w SOR Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 4. Proces postępowania z pacjentem w SOR z uwzględnieniem kryterium czasu - oczekiwania pacjenta na świadczenie.

Źródło: Opracowanie własne.

Rysunek 4. Proces postępowania z pacjentem w SOR z uwzględnieniem kryterium czasu - oczekiwania pacjenta na świadczenie. Źródło: Opracowanie własne.

pośredni był podstawą do opracowania Karty Procesu postępowania z pacjentem SOR. Powodem stworzenia Karty Procesu była chęć zidentyfikowania wszystkich etapów, przez które przechodzi pacjent SOR – od przyjęcia pacjenta po wypisanie go. Umożliwiło to uwzględnienie wszystkich możliwych punktów i momentów, w jakich pacjent oczekuje na kontynuację działań medycznych. Na rys. 3 przed-stawiono proces postępowania z pacjentem w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

Wejściem procesu postępowania z pacjentem w SOR jest pacjent oczekujący pomocy, którego stan może być nagły, a więc pomoc medyczna powinna być natychmiastowa, lub pacjent, który nie zdążył do lekarza rodzinnego.

W przypadku pacjenta, którego stan nie wymaga natychmiastowych czyn-ności medycznych tuż po przyjęciu oraz założeniu dokumentacji medycznej przeprowadzany jest wywiad z chorym. Na jego podstawie podejmowana jest decyzja o wykonaniu podstawowych badań wstępnych (np. pomiar ciśnienia krwi, temperatury ciała itp.). Następnie ratownik medyczny dokonuje zespołu czynności nazwanych triage. Triage jest swego rodzaju subsystemem zarządza-nia związanym z ryzykiem medycznym. Służy bezpiecznemu podziałowi stanu pacjentów oraz przepływowi pacjentów w sytuacjach przepełnienia oddziału.

Triage to inaczej segregacja medyczna w szpitalnych oddziałach ratunkowych¹⁹. Sposób działania tej metody powinien zmierzać do ustalenia, w jakim stopniu jest zagrożone życie, a także zdrowie pacjenta²⁰.

Po dokonaniu triage’u zostaje postawione wstępne rozpoznanie – wstępna diagnoza. Diagnozę formuje lekarz SOR z ewentualnym udziałem lekarza kon-sultanta. W niektórych przypadkach wstępne rozpoznanie staje się rozpoznaniem ostatecznym skutkującym podjęciem decyzji związanej z dalszym postępowa-niem z pacjentem. Ma to miejsce w sytuacjach, kiedy nie zachodzi konieczność wykonania badań obrazowych ani laboratoryjnych lub innych. Jednakże lekarz podczas wstępnego rozpoznania może skierować pacjenta na badania obrazowe i/lub badania laboratoryjne i/lub inne. Po wykonaniu kompletu zaleconych badań i otrzymaniu wyników badań formułowane jest przez lekarza SOR-u ewentualną pomocą lekarza konsultanta - rozpoznanie ostateczne oraz decyzja. W sytuacji podejrzenia nieokreślonego jeszcze schorzenia wykonywane są dalsze, dodat-kowe badania. W chwili otrzymania wyników badań dodatkowych stawiane jest ostateczne rozpoznanie i decyzja.

Podjęte decyzje dotyczące dalszego postępowania z pacjentem pomogą skut-kować:

19 Mackway-Jones K., Marsden J., Windle J., Triage. Ratunkowa segregacja medyczna, Wyd.

Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012, s. 1.

20 Poz. jak wyżej, s.2.

– tymczasowym pozostawieniem pacjenta na SOR (celem np. nawodnienia pacjenta);

– przekazaniem pacjenta do innego oddziału miejscowego szpitala;

– przekazaniem pacjenta do innego szpitala.

Po wykonaniu czynności wynikających z decyzji o dalszym postępowaniu z chorym ma miejsce wypis pacjenta ze Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.

Wypis ten jest zakończeniem procesu.

Nieco krótszy okazał się przebieg procesu postępowania z pacjentem w przy-padku nagłym, czyli stanu chorego, który wymaga niezwłocznych czynności medycznych. Wówczas przyjęcie pacjenta na SOR wymaga niezwłocznego postawienia wstępnego rozpoznania – diagnozy. Pominięta zostaje część procesu związana z przeprowadzaniem wywiadu z pacjentem oraz systemem triage. Dal-sze czynności wymienione w procesie są analogiczne do czynności podejmowa-nych wobec inpodejmowa-nych chorych przyjętych na SOR. Zastrzega się wysoki priorytet i pierwszeństwo postępowania z pacjentem w przypadku nagłym w stosunku do innych pacjentów przebywających na Oddziale.

Rysunek 4. obrazuje ten sam proces postępowania z pacjentem w SOR z uwzględnieniem oczekiwania pacjenta na różnych etapach procesu. Pierwszy etap oczekiwania chorego na SOR ma miejsce po dokonaniu triage’u. Oczekiwa-nie to wynika z zakwalifikowania pacjenta do danej grupy pacjentów w związku z przeprowadzoną kwalifikacją chorego. Kwalifikacja dokonywana jest przez ratownika medycznego. Polega na określeniu kolejności przyjmowania pacjen-tów przez lekarza SOR zgodnie ze standardami segregacji medycznej, czyli tzw.

triage. W celu ułatwienia identyfikacji pacjentów z danych grup oczekujących stosowane są opaski w różnych kolorach, które zakłada się na jedną z kończyn chorego.

Pacjenci mogą być zakwalifikowani do tzw. grupy czerwonej (opaska czer-wona). Trafiają do niej chorzy wymagający niezwłocznych działań medycznych.

Oznacza to, że są bezwzględnie przyjmowani w pierwszej kolejności. W przy-padku pacjentów posiadających czerwone opaski czas oczekiwania jest maksy-malnie zminimalizowany lub wyeliminowany. Do tej grupy trafiają np. osoby z nagłym zatrzymaniem krążenia, ostrą niewydolnością oddechową, pacjenci nieprzytomni.

Kolejną grupą pacjentów, do której może trafić osoba przyjęta na SOR jest tzw. grupa żółta (opaska żółta). Pacjenci z tej grupy przyjmowani są przez leka-rza SOR w drugiej kolejności, a ich czas oczekiwania na przyjęcie może trwać do jednej godziny. U pacjentów z grupy żółtej podejrzewa się np. udar mózgu, zatrucie alkoholem, lekami, substancjami toksycznymi, zaburzenia rytmu serca, a także kobiety, u których rozpoczął się poród.

Ostatnia grupa to tzw. grupa biała (bez opaski). Tworzą ją pacjenci, którzy nie zostali zakwalifikowani do żadnej z powyższych grup. Czas oczekiwania chorego z tej grupy sięga do sześciu godzin. W przypadku silnego, wzmożonego napływu pacjentów w SOR czas ten może zostać wydłużony. Pacjenci z grupy białej to np. osoby bez obrażeń, osoby mogące same się poruszać, pacjenci z powierzchownymi ranami.

Kolejny moment oczekiwania pacjenta podczas pobytu w SOR występuje po postawieniu wstępnej diagnozy skutkującej decyzją o konieczności wykonania badań obrazowych. Pacjenci oczekują na wykonanie badań obrazowych średnio do około 30 minut. Następny etap oczekiwania występuje pomiędzy wykona-niem badań laboratoryjnych, a uzyskawykona-niem informacji o ich wynikach – do około dwóch godzin. W przypadku wysokiej specyfiki badań związanej np. z wielo-krotnym pobraniem materiału w różnych odstępach czasowych, oczekiwanie może wzrosnąć nawet do sześciu godzin. Analogicznie kształtuje się oczekiwa-nie przed i po realizacją zaleconych badań dodatkowych (np. dodatkowe bada-nia obrazowe, laboratoryjne itp.). Ostatni zidentyfikowany proces oczekiwabada-nia pacjenta ma miejsce po rozpoznaniu ostatecznym i podjęciu decyzji przez lekarza SOR z ewentualnym wsparciem lekarza konsultanta. Oczekiwanie pacjenta jest związane z decyzją o przekazaniu go do innego oddziału miejscowego szpitala lub do innego szpitala. Wynika bezpośrednio z konieczności zorganizowania przez personel SOR transportu, który umożliwi przeniesienie chorego. Wówczas oczekiwanie trwa średnio do około 30 minut. Reasumując pacjenci z grupy żółtej oraz z grupy białej mogą oczekiwać nawet do dziesięciu godzin.

Odpowiedzialność za wystąpienie zjawiska Muda, tj. marnotrawstwa objawia-jącego się pojawieniem lub wydłużeniem czasu oczekiwania pacjenta w dużym stopniu są wynikiem błędów występujących w działalności SOR. Na podstawie wywiadu bezpośredniego z grupą ekspertów zdiagnozowano najpowszechniejsze rodzaje błędów w badanym Szpitalnym Oddziale Ratunkowych.

W tabeli 1. przedstawiono zidentyfikowane rodzaje błędów występujące w SOR. Jednakże zaznacza się, że przytoczone w tabeli zjawiska nie wyczerpują zakresu błędów mogących wystąpić w działalności SOR skutkujących wystąpie-niem marnotrawstwa. W Tabeli przytoczono odstępstwa, których zidentyfiko-wanie było możliwe dzięki przeprowadzeniu badania wykonywanego w ograni-czonych ramach czasowych, a także z udziałem personelu dostępnego w danym momencie.

Najczęstszym źródłem zdarzeń niepożądanych są braki w obsadzie perso-nelu, wadliwość sprzętu oraz wadliwość przeprowadzonych działań. Generują lub wydłużą oczekiwanie pacjenta. Ponadto generują marnotrawstwo w postaci oczekiwania personelu SOR na wyniki danych działań.

Tabela 1. Przykładowe źródła zdarzeń niepożądanych wywołujące zjawisko MUDA w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Szpitala Specjalistycznego Oczekiwanie Wadliwy

ruch Braki/wadliwość Transport Zbędne przetwa-rzanie danych

W obszarze wadliwości, w tym braków zidentyfikowano:

– brak wystarczającej ilości personelu – poza brakiem wystarczającej liczby personelu medycznego w badanym SOR zidentyfikowano także brak personelu wspomagającego opiekę nad pacjentem. Wystąpił brak osoby przeznaczonej do transportowania pacjenta (np. na badania obrazowe) do innego oddziału szpitala.

Odnotowano także brak wystarczającej ilości kierowców karetek dokonujących transportu pacjenta „na zewnątrz”;

– wadliwość sprzętu – np. awaryjność wózków inwalidzkich;

– zbyt długi czas sterylizacji sprzętu medycznego – ten związany jest z bra-kiem wystarczającej ilości personelu; zgodnie z opinią ekspertów czas oczeki-wania na zwrot wysterylizowanego sprzętu jest zbyt długi, wynosi od 1-5 dni.

Zjawisko to nie dotyczy bezpośrednio personelu SOR, ale pracowników innych działów szpitala;

– zdarzenia niepożądane wynikające z nieprawidłowego przepływu informacji – np. uzgodnień związanych z planowanymi zmianami infrastruktury SOR itp.

Inne źródła zdarzeń niepożądanych rozpoznane w SOR dotyczą wadliwego ruchu, transportu oraz zbędnego przetwarzania danych.

W tabeli 2. przedstawiono połączenie dostrzeżonych zdarzeń niepożądanych z generowanym zjawiskiem Muda, czyli wystąpieniem lub zwiększeniem czasu oczekiwania chorego.

Tabela 2. Wpływ zdarzeń niepożądanych występujących w SOR na zjawisko Muda w postaci pojawienia się lub wydłużenia czas oczekiwania pacjenta.

Zdarzenia niepożądane MUDA – oczekiwanie pacjenta

Brak wystarczającej ilości personelu skutek Oczekiwanie pacjenta przed wykonaniem badania obrazowego oraz przed trans-portem na inny oddział lub do innego szpitala (do 0,5h)

Wadliwość sprzętu skutek Wydłużenie czas oczekiwania pacjenta na każdym etapie

Zbyt długi czas sterylizacji sprzętu

medycznego skutek Wydłużenie czasu oczekiwania pacjenta

przed wstępnym rozpoznaniem

Problemy z przepływem informacji skutek Wydłużenie czasu oczekiwania pacjenta na każdym etapie

Wadliwość procesu przekazywania

materiałów do laboratorium skutek Oczekiwanie pacjenta przed rozpozna-niem ostatecznym lub przed wykonarozpozna-niem badań dodatkowych. Wynika z ocze-kiwania na wynik przeprowadzonego badania (do 2h)

Problemy z transportem pacjenta zarówno na oddział jak i do innego miej-sca znajdującego się poza szpitalem

skutek Wydłużenie oczekiwania pacjenta przed transportem na innych oddział szpitala lub do innego szpitala (do 0,5h) Ponowne wypełnianie tych samych

danych w różnych dokumentach medycznych tworzonych w wersji elek-tronicznej

skutek Wydłużenie oczekiwania pacjenta na każdym etapie, a w szczególności przed wypisem pacjenta z SOR

Źródło: Opracowanie własne.

Brak zadowalającej liczby zatrudnionego personelu powoduje generowanie lub wydłużenie czasu oczekiwania pacjenta. Widoczne i dotkliwe jest to szcze-gólnie przed transportem pacjenta na badania obrazowe, na inny oddział bądź do innego szpitala. Jest to konsekwencją konieczności zorganizowania czasu pracownika, który chwilowo zakończył wykonywane czynności i nie dysponuje czasem, jaki może przeznaczyć na przetransportowanie pacjenta we wskazane miejsce. Ponadto pacjenci SOR nie posiadają pierwszeństwa do wykonywania badań obrazowych (np. RTG). Pierwszeństwo występuje jedynie na etapie wyko-nywania badań laboratoryjnych.

Wadliwość sprzętu skutkuje generowaniem lub wydłużeniem oczekiwania na każdym etapie pobytu pacjenta na SOR. Wadliwy sprzęt spowalnia pracę (np.

zawieszający się komputer), co w efekcie wydłuża czas wykonanych czynności.

Możliwe jest również wystąpienie konieczności zorganizowania zastępczego sprzętu pełniącego tę samą lub podobną funkcję (np. wózka inwalidzkiego).

Konieczność zorganizowania zastępczego sprzętu wywołuje także zbyt długi czas sterylizacji sprzętu medycznego.

Inne utrudnienia wywołują zdarzenia niepożądane będące skutkiem niepra-widłowego przepływu informacji. Przykładem mogą być nieprzekazane, nie-pełne bądź błędnie przekazane informacje o oczekiwaniach dotyczących zmian w infrastrukturze SOR. W konsekwencji dokonywane zmiany nie ułatwiają pracy personelowi SOR, mimo przeciwnych pierwotnych założeń. Zdarzenia niepożą-dane związane z wadliwością procesu przekazywania materiałów biologicznych do laboratorium oraz związane z transportem chorego(zarówno na oddział, jak i do innego miejsca znajdującego się poza szpitalem), a także ponowne wpisywa-nie tych samych danych w różnych dokumentach są kolejnym marnotrawstwem.

Powyższe bezpośrednio wpływa na czas oczekiwania pacjenta pomiędzy rozpo-znaniem ostatecznym a uzyskaniem decyzji dotyczącej dalszej opieki nad nim.

Wymienione rodzaje zdarzeń niepożądanych można określić mianem błędów odwracalnych, czyli nie generujących bezpośrednio szkody klinicznej. Długość oczekiwania pacjenta po dokonanym triage’u jest ściśle związana z długością czasu, jaki jest poświęcony na pomoc innemu pacjentowi. W związku z tym wyeliminowanie lub ograniczenie czasu łącznego oczekiwania pacjenta (wszyst-kich oczekiwań występujących po dokonaniu wstępnego rozpoznania) spowoduje skrócenie czasu oczekiwania kolejnego pacjenta przed postawieniem wstępnej diagnozy.

Oznacza to, że już drugi pacjent przyjęty po wprowadzeniu zmian, których celem jest eliminacja stwierdzonego zjawiska Muda dostrzegalne będzie skró-cenie czasu jego łącznego oczekiwania. Wówczas łączny czas poświęcony przez chorego wyłącznie na oczekiwanie (dotychczas do 10 godz. wśród pacjentów z grupy białej) zostanie skrócony o około czterech godzin lub więcej. Będzie to możliwe dzięki wyeliminowaniu dwukrotnego oczekiwania na transport

cho-rego – pierwsze związane z transportem na badanie obrazowe (ok. 0,5 godz.), drugie związane z transportem na inny oddział/do innego szpitala (ok. 0,5 godz.).

Wyeliminowanie niedogodności podczas przekazu materiałów biologicznych do badań skróci długość oczekiwania na wyniki badań laboratoryjnych (dotychczas ok. 2 godz.) do około 1,5 godziny. W przypadku wykonania dwukrotnych badań laboratoryjnych – badanie dodatkowe – chory zyskuje kolejne 0,5 godz..

Reasumując, proces postępowania z pacjentem od rozpoznania wstępnego do wypisania pacjenta może zostać skrócony o 2 godz. Wcześniejsze o 2 godz.

zakończenia procesu opieki nad pacjentem umożliwi skrócenie czasu oczekiwa-nia na wstępną diagnozę następnego pacjenta (również o 2 godz.) Oznacza to, że już drugi pacjent przyjęty po wdrożeniu zmian eliminujących lub ogranicza-jących stwierdzone zjawiska Muda będzie łącznie oczekiwał nawet o około 4 godziny krócej niż pacjent przyjęty przed podjęciem jakichkolwiek działań.

Opracowano kilka przykładowych działań mogących poprawić proces postę-powania z pacjentem i wyeliminować lub zmniejszyć czas oczekiwania pacjen-tów w SOR.

Przytoczone niżej działania doskonalące odnoszą się do wymienionych w tabeli 2. rodzajów i źródeł zdarzeń niepożądanych. W celu eliminacji lub ogra-niczenia zjawiska marnotrawstwa w SOR proponuje się rozważyć:

– zwiększenie liczby personelu zatrudnionego w SOR – ze względu na nie-możliwość pokrycia podwyższonych kosztów utrzymania personelu możliwym jest także przeniesienie pracownika z innego działu/oddziału lub tymczasowe przeniesienie (w okresach dużej ilości pacjentów);

– doskonalenie procesu przekazywania materiałów biologicznych do labora-torium;

– wprowadzenie obowiązku stałych, regularnych kontroli sprzętu w SOR przez konserwatorów podmiotu oraz informatyków – w chwili wykrycia niepra-widłowości pracownik powinien być zobligowany do podjęcia niezwłocznych działań naprawczych. Działania naprawcze powinny być wdrażane bez koniecz-ności inicjowania ich przez pracowników SOR;

– stworzenie w ramach istniejącej strony internetowej/ wewnętrznego systemu informatycznego dodatkowego panelu przeznaczonego wyłącznie dla pracowni-ków podmiotu – panel powinien umożliwić pracownikom publikowanie infor-macji o występujących trudnościach (błędach odwracalnych) podczas bieżącej pracy. Możliwym jest również wprowadzenie cyklicznych raportów, o analogicz-nym przeznaczeniu. Wpłynie to na eliminację lub zminimalizowanie problemu związanego z przepływem informacji;

– doskonalenie funkcjonującego systemu informatycznego – zalecane jest wdrożenie szablonów zawierających opisy, jakie najczęściej są stosowane w dokumentach dotyczących rejestracji, przebiegu leczenia pacjenta SOR oraz wypisu chorego. Szablony te powinny dać możliwość edycji i częściowe zmiany

treści w celu dostosowania ich do potrzeb konkretnego przypadku medycznego.

Ponadto, dane (m.in. imię, nazwisko pesel, itp.) tego samego pacjenta powinny być automatycznie przekopiowywane przez system do pozostałych dokumentów;

– podjęcie działań zwiększających świadomość pacjentów o misji Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych –długotrwałe działania zmierzające do zwiększenia świadomości potencjalnych pacjentów, w przyszłości bezpośrednio wpłyną na zmniejszenie ogólnej liczby chorych przyjmowanych na SOR. Osiągnięcie tego celu umożliwi komunikacja , m.in. informacja o misji SOR opublikowana na stro-nie internetowej podmiotu, opublikowastro-nie analogicznych informacji w innych miejscach publicznych, takich jak: przychodnie rejonowe, urzędy itp.

Podsumowanie

Podsumowaniem przeprowadzonych badań jest poniższa konkluzja:

Lean Service jest metodą inspirującą do zastosowania działań zmierzających do identyfikacji oraz eliminacji marnotrawstwa wykorzystując zasadę mapo-wania procesów. Myślenie w duchu Lean każe szukać marnotrawstwa między procesami. Zalecane jest doskonalenie stosowanego podejścia procesowego w danych podmiocie leczniczym. Przeprowadzone badania dowiodły, że już kolejny/drugi pacjent przyjęty do SOR po wdrożeniu działań doskonalących, mających wpływ na zjawisko Muda będzie oczekiwał łącznie o około cztery godziny krócej w stosunku do pacjenta SOR przyjmowanego przed podjęciem zaproponowanych przedsięwzięć. W sytuacji braku możliwości podjęcia czynno-ści związanych z omówionymi obszarami właczynno-ściwym będzie wdrożenie działań wpływających na zjawisko Muda. Każde bowiem działanie doskonalące skróci łączny czas oczekiwania pacjenta w SOR.

Literatura

[1] Czyż-Gwiazda E., Koncepcja Lean Management w zarządzaniu organizacją, Stu-dia Ekonomiczne Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach nr 233, Zarządzanie 2015 (3), Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2015.

[2] Kohn L.T., Corringan J., Donaldon M.S., To err is human: Building a safer health

[2] Kohn L.T., Corringan J., Donaldon M.S., To err is human: Building a safer health