Ryzyko w organizacji łańcucha dostaw

W celu właściwej identyfikacji ryzyka ważne jest określenie zakresu działania łańcucha dostaw. W literaturze nie ma jednoznacznej definicji pojęcia łańcucha dostaw. Pojęcie to występuje w kontekście procesów logistycznych, a czasem używane jest zamiennie². Środowisko naukowe jest podzielone, co do relacji pomiędzy określeniem logistyka i łańcuch dostaw. Na rys. 1. przedstawiono cztery prezentowane w literaturze podejścia, co do wzajemnych relacji pomiędzy logistyką a łańcuchem dostaw.

1 http://www.cecedpolska.pl/pl/agd-info/branza-agd-w-pl.htmlKolejna (20.02.2017).

2 Rutkowski K., Zarządzanie łańcuchem dostaw – próba sprecyzowania terminu i określenia związków z logistyką [w:] Gospodarka Materiałowa i Logistyka 12/2004.

1. Współzależność pomiędzy logistyką a zarządzaniem łańcuchem dostaw Źródło: opracowanie własne na podstawie Larson P.D., Halldorsson A., Logistics Versus Supply Chain Management in International Survey, International Journal of Logistics. Research

and Applications Vol. 7, No. 1, March 2004.

Autor tego opracowania na podstawie praktyki skłania się ku podejściu federalistycznemu nazywanym także unionistycznym, gdzie logistyka jest częścią szerszego pojęcia, jakim jest łańcuch dostaw. Zidentyfikowany w obszarze łańcucha dostaw poziom ryzyka, a także jego rodzaj jest ściśle związany z zakresem realizowanych zadań. W dużych firmach o charakterze produkcyjnym w ramach działu odpowiadającego za zarządzanie łańcuchem dostaw znajdują się komórki zarządzające następującymi obszarami:

− planowanie produkcji,

− zakupy i ocena dostawców,

− kontrola jakości dostaw,

− rozwój dostawców

− analiza i planowanie potrzeb zakupowych,

− organizacja transportu,

− zarządzanie magazynami,

− zarządzanie poziomemm oraz strukturą składów.

Ze względu na identyfikację ryzyka najbardziej przydatne wydaje się stwierdzenie, że łańcuch dostaw to zestaw sposobów podejścia do efektywnego integrowania dostawców, producentów, składów i punktów sprzedaży detalicznej, Rys. 1. Współzależność pomiędzy logistyką a zarządzaniem łańcuchem dostaw Źródło: opracowanie własne na podstawie Larson P.D., Halldorsson A., Logistics Versus Supply

Chain Management in International Survey, International Journal of Logistics. Research and Applications Vol. 7, No. 1, March 2004.

Autor tego opracowania na podstawie praktyki skłania się ku podejściu fede-ralistycznemu nazywanym także unionistycznym, gdzie logistyka jest częścią szerszego pojęcia, jakim jest łańcuch dostaw. Zidentyfikowany w obszarze łań-cucha dostaw poziom ryzyka, a także jego rodzaj jest ściśle związany z zakresem realizowanych zadań. W dużych firmach o charakterze produkcyjnym w ramach działu odpowiadającego za zarządzanie łańcuchem dostaw znajdują się komórki zarządzające następującymi obszarami:

– planowanie produkcji, – zakupy i ocena dostawców, – kontrola jakości dostaw, – rozwój dostawców

– analiza i planowanie potrzeb zakupowych, – organizacja transportu,

– zarządzanie magazynami,

– zarządzanie poziomemm oraz strukturą składów.

Ze względu na identyfikację ryzyka najbardziej przydatne wydaje się stwier-dzenie, że łańcuch dostaw to zestaw sposobów podejścia do efektywnego inte-growania dostawców, producentów, składów i punktów sprzedaży detalicznej, aby produkty były wytwarzane i dystrybuowane w odpowiednich ilościach, do odpowiednich miejsc i w odpowiednim czasie w celu minimalizacji kosztów sys-temowych i przy założeniu osiągnięcia wymaganego poziomu obsługi³.

3 Simchi-Levi D., Kaminsky F., Simchi-Levi E., Designing & Managing the Supply Chain, Irwin/McGraw-Hill, Boston 2000.

Taka definicja jasno identyfikuje zagrożenia związane z funkcjonowaniem łańcucha dostaw określając główne zadania:

– dostawę na czas,

– dostawę w określonej ilości,

– dostawę zgodną pod względem jakości, – dostawę za określoną cenę.

Dla nadzoru nad efektywnością wymienionych procesów w korporacjach uzależnia się premie i awanse managerów od wyników. W tym celu dla każdego managera określane są wskaźniki (KPI) i oczekiwane wartości dla uzgodnio-nych indeksów. Wyznaczanie ambituzgodnio-nych celów jest siłą napędową doskonalenia procesów. Należy wspomnieć, że ze względu na obecną kulturę organizacyjną oraz wymagania akcjonariuszy, większość korporacji szczególnie amerykańskich i europejskich zarządza poprzez cele krótkoterminowe⁴. Zazwyczaj od kadry odpowiedzialnej za organizację i nadzór nad łańcuchem dostaw wymaga się poprawy wyników dla następujących wskaźników:

– produktywności (np. jednostki sprzedaży na FTE), – TCOE,

– WRC,

– kosztów transportu,

– poziom magazynów wyrobów i surowców (ilość lub wartość), – wiek składów,

– rotacja materiałów na magazynie,

– wartość lub/i ilość materiału nierotującego, – FCFE lub FCFF,

– wykorzystanie powierzchni magazynowej lub koszty utrzymania magazy-nów,– średnia cena zakupu.

Przedsiębiorcy i pracujący dla nich managerowie przygotowując bussines plan muszą uwzględnić ryzyko związane z nadmiarem lub brakiem surowców o zamawianej jakości. Nadmiar surowca ma wpływ na efektywność gospodarki magazynowej, koszty utrzymywania dodatkowej powierzchni składowania, a także naraża firmę na starty związane z kosztem finansowania, wahaniami cen, degradacją surowca w czasie.

Niedobory surowca o wymaganej jakości skutkują kosztami zatrzymania pro-dukcji, kosztami selekcji, kosztami zakupów interwencyjnych, utraconą marżą, brakiem dostaw do klientów, utraconym wizerunkiem (ryzyko reputacyjne⁵).

4 Wolniak R., Wymiary kulturowe polskich organizacji a doskonalenie zarządzania jakością, CeDeWu, Warszawa 2012.

5 Stabryła A. (red.), Koncepcje zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem, Mfiles.pl, Kraków 2010.

Brak osiągnięcia wymienionych tu elementów kosztów stałych i zmiennych powinny być rozpatrywane, jako kosztu braku jakości w zarządzaniu. Minima-lizacja udziału wymienionych składników łącznego kosztu funkcjonowania jest drogą do doskonalenia efektywności organizacji.

Zarówno ze względu na aspekt ekonomiczny, jak i wizerunkowy zarządy firm skierowały swoje zainteresowanie w stronę metod pozwalających na zarządzanie rykiem w obszarze organizacji dostaw.

Pojęcie ryzyka w działalności businessowej związane z niepewnością towa-rzyszącą przewidywaniu przyszłych decyzji, na które mają wpływ czynniki makroekonomiczne, mikroekonomiczne, a także wewnętrzne związane z sama organizacją. Dziś w dobie gospodarki globalnej zarządzania ryzykiem w obsza-rze łańcucha musi obejmować wszystkie wyżej wymienione grupy czynni-ków. Zazwyczaj ryzyko w bussinesie ma charakter negatywny i jest wyrażane w postaci wpływu na organizację konsekwencji przyszłych niepożądanych zda-rzeń. Zarządzanie ryzykiem oznacza zatem działania, związane z ograniczaniem liczby i wpływu zagrożeń. Kolejnymi etapami w procesie zarządzania ryzykiem są identyfikacja zagrożeń, a następnie kontrola obszarów lub zdarzeń, które mogą prowadzić do niepożądanych zmian lub efektów. Jeżeli ryzyko rozumiemy, jako iloczyn:

Ryzyko = zagrożenie x podatność x wpływ straty⁶,

kluczowym elementem decydującym o skutecznym zarządzaniu ryzykiem jest właściwe zdefiniowanie zagrożeń. Działania dotyczą dwóch głównych grup zagrożeń:

– identyfikacji i minimalizacji wpływu zagrożeń związanych z procesami realizowanymi przez dostawców,

– identyfikacji i minimalizacji zagrożeń związanych z procesami wewnętrz-nymi.

2. Nadzór nad dostawcami, jako element zarządzania ryzykiem