Decyzja o tymczasowym odebraniu zwierzęcia

Decyzja o tymczasowym odebraniu zwierzęcia jest rodzajem decyzji admini-stracyjnej; stosuje się do niej przepisy szczególne, w niektórych aspektach róż-niące się od ogólnych uregulowań dotyczących decyzji administracyjnych. Decy-zja ta została unormowana w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt¹⁷, a konkretnie w jej artykule 7¹⁸. Różni się ona od typowej decyzji ad-ministracyjnej kilkoma istotnymi elementami, do których należą między inny-mi czas na jej wydanie, zaskarżalność czy też możliwe rozstrzygnięcia.

16 G. ŁASZCZYCA, C. MARTYSZ, A. MATAN: Kodeks postępowania administracyjnego…

17 Tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 856 ze zm., dalej: u.o.z.

18 M. GOETTEL: Sytuacja zwierzęcia w prawie cywilnym. LEX 2013.

2.1. Przesłanki do wydania decyzji

Przesłanki do wydania decyzji o tymczasowym odebraniu zwierzęcia zna-leźć można w art. 6 ust. 2 u.o.z., będącym przykładowym katalogiem czynów mogących uchodzić za znęcanie się nad zwierzętami. Lista tych zachowań jest dość obszerna i wydaje się wyczerpująca, choć użyte w przepisie art. 6 ust. 2 u.o.z. sformułowanie „w szczególności” wskazuje, iż nie jest to katalog zamknię-ty. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż sankcjonowane jest nie tylko działanie na szkodę zwierzęcia, ale też zaniechanie działania mogące wyrządzić mu krzyw-dę, a także świadome dopuszczanie do złego traktowania zwierzęcia (na przy-kład przez brak odpowiedniej reakcji); możliwe jest też popełnienie tego czynu w zamiarze ewentualnym¹⁹.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 marca 2013 roku „materialnoprawną podstawę odebrania zwierzę-cia jego właścicielowi lub opiekunowi stanowią przepisy art. 7 u.o.z. Na wstę-pie należy jednak podkreślić, że podstawowy cel, a zarazem dyrektywa inter-pretacyjna, którą trzeba uwzględniać przy dokonywaniu wykładni ustawy o ochronie zwierząt zawarta została w jej art. 1 ust. 1, który stanowi, że zwie-rzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Czło-wiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Z przepisu tego wynika, że każde zwierzę ma prawo oczekiwać od ludzi należnego zrozumienia, zgodne-go z normami obyczajowymi traktowania, a nawet szacunku. Wszelkie środki prawne podejmowane w stosunku do zwierząt powinny mieć na względzie ich dobro, a przede wszystkim prawo do istnienia. Z tego względu w art. 6 ust. 2 analizowanego aktu prawnego zamieszczony został obszerny katalog niezgod-nych z prawem zachowań względem zwierząt, sprowadzających się do zadawa-nia im bólu albo cierpiezadawa-nia. Stosownie do art. 7 ust. 1 u.o.z. zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2 u.o.z. może zostać czasowo odebrane właści-cielowi lub jego opiekunowi na podstawie decyzji wójta właściwego ze względu na miejsce jego pobytu i przekazane instytucji zajmującej się opieką nad zwie-rzętami, która zapewni właściwą i humanitarną nad nim opiekę. Jak wska-zuje się w orzecznictwie sądowym, odebranie zwierzęcia nie zostało uza-leżnione od elementu winy występującej po stronie właściciela albo opiekuna, tylko nieprawidłowego obchodzenia się z nimi [podkreślenie – B.R, D.W.]”²⁰.

19 M. GABRIEL-WĘGLOWSKI: Glosa do wyroku SN z dnia 16 listopada 2009 r., V KK 187/09. Teza nr 1.

20 Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 marca 2013 r., IV SA/Po 31/13, LEX nr 1301319.

2.2. Właściwy organ i tryb postępowania

Organem mającym kompetencję do podjęcia decyzji o tymczasowym odebra-niu zwierzęcia jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia. Decyzja ta wydawana jest z urzędu, na podsta-wie informacji o podejrzeniu niewłaściwego traktowania zpodsta-wierzęcia otrzyma-nej od odpowiedniego podmiotu, tj. Policji, straży miejskiej, straży gminotrzyma-nej, le-karza weterynarii lub upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Do podjęcia działa-nia nie jest więc potrzebny żaden wniosek czy też podanie, wystarczy poinfor-mowanie organu o nieprawidłowościach, natomiast organ powinien z urzędu, we własnym zakresie podjąć wszelkie odpowiednie czynności. Co istotne, wy-danie decyzji o czasowym odebraniu zwierzęcia, podobnie jak wywy-danie każdej decyzji administracyjnej, nakłada na organ administracji publicznej obowiązek uprzedniego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a więc ustalenia, czy zwie-rzę jest faktycznie traktowane w sposób wyczerpujący znamiona znęcania się nad nim. Celem wydania decyzji o czasowym odebraniu zwierzęcia – wynikają-cej z troski o jego dobro – jest zapewnienie mu należytej ochrony. Jednocześnie organ ma obowiązek dochowania zasad procedury administracyjnej, których podstawowym celem jest rzetelne, a więc zgodne z prawdą ustalenie i udoku-mentowanie stanu faktycznego sprawy. Organ może wydać decyzję o odebra-niu zwierzęcia, gdy po dokonaodebra-niu oceny dowodów dojdzie do przekonania, że jest ono uzasadnione w kontekście przesłanek opisanych w art. 7 ust. 1 lub 3 oraz art. 6 ust. 2 u.o.z.²¹.

Decyzja o tymczasowym odebraniu zwierzęcia podlega natychmiastowe-mu wykonaniu. Oznacza to, że jej wykonalność nie jest uzależniona od upływu okresu przewidzianego na wniesienie odwołania bądź wydania rozstrzygnięcia przez organ wyższego stopnia.

W przypadku, gdy organ działa opieszale, pewne środki prawne – takie jak skargi na bezczynność czy przewlekłość postępowania – przewiduje już k.p.a.²². Jednakże w wypadku postępowania w sprawie tymczasowego odebrania zwie-rzęcia możliwa wydaje się także odpowiedzialność karna urzędnika dopuszcza-jącego się zwłoki w wydaniu tej szczególnej decyzji. Zgodnie z art. 6 u.o.z. każ-de działanie lub zaniechanie polegające nie tylko na zadawaniu zwierzętom cierpień, ale także na świadomym dopuszczaniu do ich cierpienia, może nosić znamiona znęcania się nad zwierzętami i – jako takie – skutkować od-powiedzialnością przewidzianą w przepisach u.o.z. Można zatem twierdzić, że urzędnik zwlekający z wydaniem decyzji o tymczasowym odebraniu

21 Zob. decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2013 r., 2335/13, LEX nr 1728014.

22 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.

Dz.U. z 2016 r., poz. 23).

cia w sytuacji, gdy jej wydanie byłoby uzasadnione, dopuszcza przez swe zanie-chanie do cierpienia zwierzęcia i z tego względu może popełniać przestępstwo, o którym mowa w art. 35 u.o.z.

2.3. Odwołanie

Od decyzji w przedmiocie tymczasowego odebrania zwierzęcia stronie przy-sługuje odwołanie. Zostało ono uregulowane w sposób odmienny niż w przepi-sach ogólnych pomieszczonych w k.p.a. Termin do jego wniesienia wynosi je-dynie 3 dni. Organ wydający decyzję pierwszoinstancyjną powinien pouczyć jej adresata o możliwości złożenia odwołania. W praktyce często pojawia się problem polegający na mylnym informowaniu przez organy administracji pu-blicznej, iż stronie przysługuje 14 dni na wniesienie odwołania. Jest to ter-min wynikający z ogólnej regulacji postępowania adter-ministracyjnego, jednak w wypadku odebrania zwierzęcia stosuje się termin szczególny, wskazany w u.o.z. Zgodnie z art. 112 k.p.a., jeśli strona zastosowała się do błędnego po-uczenia zawartego w decyzji, należy przyjąć, że dochowała ona terminu do wnie-sienia odwołania.

Organem drugiej instancji jest właściwe miejscowo samorządowe kolegium odwoławcze. Odwołanie wnosi się do niego za pośrednictwem organu pierwszej instancji. Kolegium ma 7 dni na wydanie rozstrzygnięcia. Wypada zauważyć, iż samo wniesienie odwołania nie powoduje zawieszenia wykonalności decyzji ani też powrotu zwierzęcia do właściciela lub opiekuna, co jest kolejnym odstęp-stwem od ogólnych uregulowań zawartych w k.p.a.

2.4. Skutki wydania decyzji

Wydanie decyzji przez uprawniony organ skutkuje obowiązkiem odebrania zwierzęcia z rąk jego dotychczasowego właściciela lub opiekuna. W celu wyko-nania wydanej decyzji można użyć środków przymusu administracyjnego. Na-stępnie zwierzę zostaje przekazane do właściwej instytucji, wybranej ze względu na gatunek zwierzęcia lub jego przeznaczenie, co w szczegółach wyjaśnione bę-dzie w dalszej części niniejszej pracy, podobnie jak kwestie związane z ponosze-niem kosztów utrzymania odebranego zwierzęcia. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, iż decyzja w przedmiocie czasowego odebrania zwierzęcia nie stano-wi definitywnego rozstrzygnięcia jego sytuacji prawnej. Należy również dodać, iż okoliczności uzasadniające wydanie opisywanej decyzji w każdym wypadku stanowić będą także podstawę wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego w sprawie popełnienia przestępstwa z art. 35 ust. 1a oraz 2 u.o.z. O dalszych losach zwierzęcia – jego przepadku bądź też pozostawieniu go przy

dotychcza-sowym właścicielu – decyduje zaś orzeczenie sądu zapadające w trybie art. 35 ust. 3 u.o.z.²³.