Dobre praktyki

3.1.1. Zamieszczenie preambuły odnoszącej się do dereifikacji zwierząt W kilku z analizowanych programów⁶ zacytowano lub sparafrazowano prze-pis art. 1 ust. 1 u.o.z., który stanowi, że zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do

5 Przyjęte na rok 2014 programy opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bez-domności zwierząt z Bielska-Białej (http://bip.um.bielsko.pl/pobierz/76267.html), Bytomia (http://

bip.um.bytom.pl/zalacznik?idZalacznika=1145011), Chorzowa (http://www.bip.chorzow.eu/add_

www/file/uchwala_806.pdf), Dąbrowy Górniczej (http://www.bip.dabrowa-gornicza.pl/BIPDownload.

aspx?file=67833.doc&fname=U_670.doc), Gliwic (https://bip.gliwice.eu/pub/uchwaly/11660.pdf), Jastrzębia-Zdroju (http://bip.jastrzebie.pl/attachments/download/37937), Jaworzna (http://bip.

jaworzno.pl/pobierz/40752.html), Katowic (http://bip.katowice.eu/Lists/Dokumenty/Attachments/

60778/1396520191.pdf), Mysłowic (http://www.bip.myslowice.pl/data/votes/uch_991_14.pdf), Piekar Śląskich (http://www.bip.piekary.pl/?p=document&action=save&id=39966&bar_id=18899), Rudy Śląskiej (www.rudaslaska.bip.info.pl/plik.php?id=49509), Rybnika (http://bip.um.rybnik.eu/docs/

1401/ZIPX/HACUC_V2_ZIP/akt.pdf), Siemianowic Śląskich (http://eurzad.um.siemianowice.pl/

pobierz.seam?zbior=1&plikId=297502&zalId=296176), Sosnowca (www.bip.um.sosnowiec.pl/pobierz/

1187988.html), Świętochłowic (http://www.bip.swietochlowice.pl/res/serwisy/bip-swietochlowice/

komunikaty/_006_007_004_025_393458.doc?version=1.0), Tychów (https://bip.umtychy.pl/index.

php?action=PobierzPlik&id=157381), Zabrza (http://www.bip.um.zabrze.pl/db/4_13_145365_46.

pdf) i Żor (http://www.bip.zory.pl/?p=document&action=show&id=33643&bar_id=14870) [dostęp:

30.06.2016]. W dalszej części artykułu programy te określane będą nie swoim pełnym tytułem, lecz dla uproszczenia – jako programy miast Bielsko-Biała, Bytom, Chorzów itd.

6 W programach miast: Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Sosnowiec, Tychy, Żory.

odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą; człowiek jest mu zaś winien poszanowa-nie, ochronę i opiekę. Pierwowzorem tego postanowienia jest art. 2 pkt. c Świa-towej deklaracji praw zwierząt uchwalonej 21 września 1977 roku w Genewie, zgodnie z którym „każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowa-nia, opieki i ochrony”⁷. Nawiązanie w preambule do tego typu postanowień słu-ży nie tylko podkreśleniu znaczenia dereifikacji dokonanej w polskim porządku prawnym, ale przede wszystkim ma wskazywać odbiorcom, jaki jest nadrzęd-ny cel wprowadzania tego typu regulacji: ochrona istot zdolnadrzęd-nych do odczuwa-nia cierpieodczuwa-nia i opieka nad nimi.

3.1.2. Dokładne oznaczenie schroniska dla bezdomnych zwierząt i gospodarstwa rolnego

W większości analizowanych programów wymóg ten zrealizowano prawidło-wo, chociaż zdarzały się także gminy, które pomijały informację o adresie schro-niska⁸, poprzestając na niejasnym określeniu w rodzaju „zapewnia się miejsca w schronisku dla zwierząt, z którym Gmina posiada aktualnie zawartą umowę na świadczenie usług w tym zakresie”⁹.

Należy zaznaczyć, iż ustawa przewiduje krótki, roczny termin obowiązywa-nia programu. Przemawia to za skonkretyzowaniem jego treści i dostosowa-niem go do warunków i okoliczności występujących i przewidywanych w danym roku¹⁰. Uznaje się, iż zamiar zawarcia umowy ze schroniskiem nie jest równo-znaczny z „zapewnieniem” opieki w schronisku, gdyż takie postanowienie nie gwarantuje, że umowa ta faktycznie zostanie zawarta. Nie do zaakceptowania jest sytuacja, gdy wykonanie ustawowego obowiązku uzależnione będzie od ewentualnego podpisania umowy z nieokreślonym w programie schroniskiem dla zwierząt. Narusza to wskazany przepis ustawy, ponieważ wymóg zapewnie-nia opieki może być realnie spełniony tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy schro-nisko istnieje i jest wskazane w programie – i tylko takiemu schronisku moż-na powierzyć realizację zadania wynikającego z wyżej wskazanego przepisu.

Jest niedopuszczalne, aby gmina poszukiwała schroniska dla zwierząt dopiero po wejściu w życie programu czy też gdy zajdzie konieczność umieszczenia kon-kretnego zwierzęcia w schronisku.

7 Światowa deklaracja praw zwierząt uchwalona 21 września 1977 r. w Londynie przez Między-narodową Federację Praw Zwierzęcia, http://sdz.org.pl/documents/prawa/prawa_zwierzat.pdf [do-stęp: 10.05.2016].

8 Programy Siemianowic Śląskich (brak jakiejkolwiek informacji o schronisku) i Świętochłowic (brak podania dokładnego adresu: „zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom z terenu Święto-chłowic gmina realizuje przez zawarcie stosownej umowy z Towarzystwem Opieki nad Zwierzęta-mi Oddział w Chorzowie”).

9 Program Dąbrowy Górniczej.

10 Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 września 2014 r., II SA/Po 593/14, LEX nr 1542272.

Analogiczny problem ujawnia się w odniesieniu do gospodarstw rolnych.

Ustawa stanowi, iż program musi bezpośrednio wskazywać gospodarstwo rol-ne, w którym będą umieszczane zwierzęta gospodarskie. Zdecydowana więk-szość z analizowanych programów wprost określała to miejsce, na przykład:

„jako miejsce dla zwierząt gospodarskich wyznacza się gospodarstwo rolne sta-nowiące własność X zamieszkałego w Y przy ul. Z”¹¹ lub „wskazuje się gospodar-stwo rolne Pana X, zamieszkałego w Y przy ul. Z w razie zaistnienia potrzeby zapewnienia miejsca zwierzętom gospodarskim”¹². Niemniej jednak obok tego zaobserwować można dwa błędy związane z próbą pośredniego wywiązania się z obowiązku wskazania gospodarstwa rolnego. Pierwszy z nich dotyczy przenie-sienia zobowiązania z rady gminy na wójta (burmistrza, prezydenta miasta)¹³. Postanowienie w programie, iż gospodarstwo będzie wskazywał każdorazowo wójt w drodze decyzji administracyjnej, należy uznać za nieakceptowalne. Prze-pis art. 11a u.o.z. wyraźnie bowiem zobowiązuje samą radę gminy do wskaza-nia gospodarstwa rolnego. Ponadto w przepisach powszechnie obowiązujących brak jest podstawy prawnej do wydania przez wójta decyzji w sprawie wskaza-nia gospodarstwa rolnego w celu zapewniewskaza-nia miejsca dla zwierząt gospodar-skich, a nie może jej stanowić przepis uchwały rady gminy, która nie jest umo-cowana do przyznawania organowi wykonawczemu gminy prawa wydawania decyzji administracyjnych¹⁴. Drugim z powtarzających się błędów jest postana-wianie w programie, iż określenie gospodarstwa rolnego nastąpi na podstawie umowy zawartej przez gminę. Może stać się to podstawą stwierdzenia nieważ-ności uchwały, gdyż z ustawy wprost wynika, że wskazanie gospodarstwa rol-nego winno nastąpić w programie, a nie w umowie zawartej przez gminę z ta-kim gospodarstwem¹⁵.

3.1.3. Wskazanie, w jaki sposób i za pomocą jakich narzędzi zwierzę ma zostać odłowione

Część programów przynajmniej ogólnie wskazuje, w jaki sposób zwierzę ma zostać odłowione; odwołują się one przy tym do stosownego rozporządzenia, przykładowo: „odławianie zwierząt odbywa się w sposób humanitarny, na za-sadach i warunkach określonych Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrz-nych i Administracji z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie zasad i warunków

11 Zob. program Bielska-Białej.

12 Zob. program Mysłowic.

13 Przykładowo w programie Chorzowa postanowiono: „wskazanie gospodarstwa rolnego w celu zapewnienia miejsca dla bezdomnych zwierząt gospodarskich następuje na podstawie umowy za-wartej przez Prezydenta Miasta Chorzów z właścicielem gospodarstwa”.

14 Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 czerwca 2012 r., LEX.P.4131.8.12, LEX nr 1213693.

15 Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia 28 marca 2012 r., NK-II.4131.79.12, LEX nr 1164292.

łapywania zwierząt”¹⁶. Dodatkowe postanowienia programów w tym zakresie określają środki służące do odławiania bezdomnych zwierząt¹⁷ i jako takie wy-mieniają choćby samochody osobowe z klatką, chwytaki, smycze oraz kagańce.

Wszystkie z nich wydają się niezbędne, a jednocześnie niesprawiające zwierzę-tom nadmiernego bólu oraz stresu. Należy bowiem pamiętać, iż żaden z tych środków nie może powodować cierpienia, narażenia zdrowia ani życia zwierząt;

mają one służyć jedynie szybkiemu złapaniu oraz przetransportowaniu zwierzę-cia do miejsca docelowego, czyli schroniska. Takie wskazanie środków w pro-gramie wydaje się korzystne, zwłaszcza iż w mediach pojawiały się informacje o nadużyciach, których dopuszczają się osoby odławiające bezdomne zwierzęta¹⁸. Dochodziło do sytuacji, w których chwytano zwierzęta z narażeniem ich zdrowia lub życia. Nie były również odosobnione przypadki, kiedy po odłowieniu zwierzę było przetrzymywane w samochodzie przez kilkanaście godzin.

3.1.4. Podanie danych osoby odpowiedzialnej za odławianie zwierząt Według raportu NIK z 2013 roku¹⁹ gminy nie wywiązują się należycie ze swoich obowiązków względem bezdomnych zwierząt. Pieniądze przeznaczo-ne na opiekę nad nimi wydawaprzeznaczo-ne są niegospodarnie i nierzetelnie. Nawet 80%

z nich idzie do kieszeni hycla, gdyż za wyłapanie psa otrzymuje on od stu zło-tych do nawet kilku tysięcy. Często jednak odławiający nie zapewnia odpowied-niej opieki zwierzęciu. Władze gminy nierzadko ograniczają swoją rolę do za-warcia umowy z hyclem, któremu nie stawia się żadnych odgórnie ustalonych wymagań (poza jedynym kryterium: zarejestrowania działalności gospodar-czej). Gminy, które płacą za każde odłowione zwierzę, zazwyczaj nie monitoru-ją dalszych losów zwierząt. Jest to problem zarówno w aspekcie ochrony zwie-rząt, jak i gospodarowania środkami publicznymi. Warto byłoby więc zamieścić w programie dane osoby odławiającej. Zabieg ten pozwoliłby na efektywniejszą społeczną kontrolę realizacji tych działań. Informacja o osobie wyłapującej jest jawna, gdyż – jak stwierdzono w wyroku Wojewódzkiego Sądu

16 Program Gliwic.

17 Przykładowo programy Chorzowa – „odławianie bezdomnych zwierząt będzie prowadzone wy-łącznie przy użyciu specjalistycznego sprzętu przeznaczonego do wyłapywania zwierząt, który nie stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia zwierząt, a także nie będzie zadawał im cierpienia. Trans-port zwierząt bezdomnych będzie odbywał się środkiem transTrans-portu przystosowanym do bezpiecz-nego i humanitarbezpiecz-nego przewozu zwierząt” czy Rudy Śląskiej – „Realizator dysponuje odpowiednim potencjałem technicznym potrzebnym do wyłapywania bezdomnych zwierząt oraz do ich przetrans-portowania do schroniska. Dysponuje on 2 samochodami osobowymi wyposażonymi w klatki do transportu zwierząt spełniającymi wymagania konieczne przy przewozie zwierząt. Realizator po-siada chwytaki do wyłapywania zwierząt oraz smycze, kagańce i obroże”.

18 M. KRUCZEK: Hycel z Baranowa; http://wyborcza.pl/1,76842,11828551,Hycel_z_Baranowa.html [dostęp: 10.05.2016].

19 Wnioski w sprawie bezdomnych zwierząt; https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/rolnictwo/wnio-ski-w-sprawie-bezdomnych-zwierzat.html [dostęp: 11.05.2016].

nego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2014 roku – „[…] do spraw wszczętych w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej podmiot zobowiązany do jej udziele-nia stosuje przepisy tej ustawy przy uwzględnieniu szczególnych unormowań ustawy – Prawo zamówień publicznych. Jawność umów w sprawach zamówień publicznych na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej wyłącza moż-liwość odmowy ich udostępnienia z powołaniem się na którąkolwiek z tajemnic ustawowo chronionych. Nie jest zatem dopuszczalne wydanie decyzji odmawia-jącej udostępnienia umów w sprawach zamówień publicznych, gdyż są one jaw-ne”²⁰. Według art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo zamówień publicznych²¹ usta-wę tę stosuje się do udzielania zamówień publicznych przez jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych. Jed-nym z rodzajów jednostek sektora finansów publicznych są natomiast jednost-ki samorządu terytorialnego oraz ich związjednost-ki²².

3.1.5. Wskazanie możliwości dokonania adopcji i zamieszczanie informacji o bezdomnych zwierzętach na stronie urzędu miasta lub schroniska

Ustawa o ochronie zwierząt w art. 11a ust. 2 pkt 5 stanowi, iż jednym z obli-gatoryjnych punktów programu jest „poszukiwanie właścicieli dla bezdomnych zwierząt”. Brak jednak dookreślenia, czego konkretnie wymaga się od gmin.

Wydaje się, iż istnieje w tym zakresie pełna dowolność, lecz gmina musi podej-mować aktywne działania.

Adopcja ze schronisk jest istotnym sposobem zmniejszania liczebności bez-domnych zwierząt. Najlepszym rozwiązaniem w tym zakresie jest podanie w programie adresu schroniska, które na swojej stronie internetowej określa godziny, w których można dokonać adopcji. Bardzo cenne jest rozwiązanie za-stosowane w Dąbrowie Górniczej, polegające na comiesięcznym publikowaniu na stronie internetowej miasta fotografii psów i kotów, które trafiły do schroni-ska²³. Jeszcze dalej w tym względzie posunięto się w Katowicach, gdzie na stro-nie internetowej (do której prowadzenia zobowiązano pracowników schroniska) miały być zamieszczane nie tylko zdjęcia zwierząt, ale również ich krótkie cha-rakterystyki. Inne ciekawe postanowienie odnaleźć można w programie

20 Wyrok WSA w Łodzi z dnia 9 czerwca 2014 r., II SAB/Łd 50/14, LEX nr 1479575.

21 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 2164).

22 Art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.).

23 Program Dąbrowy Górniczej. Na wspomnienie zasługuje też kolejne postanowienie zamiesz-czone w tym programie: „Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej zapewnia pomoc w odnalezieniu psa lub kota poprzez udzielanie informacji związanych z aktualnie wpływającymi do Wydziału zgłoszeniami, które dotyczą błąkających się na terenie Gminy Dąbrowa Górnicza zwierząt”.

wickim, w którym zdecydowano o prowadzeniu przez komórkę urzędu miasta bazy danych mieszkańców zainteresowanych adopcją psów (wraz z dokładnym określeniem miejsca, gdzie można takiego zgłoszenia dokonać, a także z poda-niem numeru telefonu, a nawet adresu e-mail)²⁴.

Jednakże nie każda osoba powinna mieć szansę dokonania adopcji. Przy-kładowo Ruda Śląska w swoim programie wskazała, iż adoptować zwierzęcia nie mogą osoby nieletnie, nietrzeźwe bądź pod wpływem narkotyków, takie, którym wcześniej zostało odebrane zwierzę z powodu znęcania się nad nim lub z braku należytej opieki, a także chcące dokonać adopcji w celu przetrzymywa-nia zwierzęcia na działkach rekreacyjnych lub na terenie rodzinnych ogródków działkowych²⁵.

3.1.6. Dokładne określenie kwoty, jaką gmina dysponuje w danym roku Fundusze gminy są ograniczone i dlatego warto wskazać, jakie są jej możli-wości, to znaczy należałoby każdorazowo określić sumę przeznaczoną na realiza-cję poszczególnych celów albo dokonać podziału między podmioty odpowiedzial-ne za poszczególodpowiedzial-ne zadania²⁶. Pozwoli to mieszkańcom zapoznać się ze sposobem gospodarowania środkami publicznymi na cele związane z ochroną zwierząt²⁷.

24 Program Mysłowic.

25 Program Rudy Śląskiej.

26 Por. programy miast: Częstochowa, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Rybnik, Tychy, Zabrze, Żory. Na przykład w tym ostatnim postanowiono: „W roku 2014 Miasto Żory zapewniło w budżecie kwotę 220 000,00 zł w tym na:

1) prowadzenie Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt – 193 000,00 zł w tym:

a. karma,

b. opieka weterynaryjna, c. operacje,

d. usypianie ślepych miotów,

e. całodobową opiekę weterynaryjną w przypadku zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt oraz w przypadku zwierząt agresywnych,

f. odławianie bezdomnych zwierząt z terenu Żor, g. pensja pracownika,

h. przeprowadzenie prac remontowych na terenie „Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwie-rząt”,

i. wywóz odpadów komunalnych i medycznych, j. zużycie energii,

k. zużycie wody;

2) sterylizacja lub kastracja kotów wolno żyjących z terenu Żor – 12 000,00 zł;

3) elektroniczne znakowanie psów – 10 000,00 zł;

4) zakup karmy dla kotów wolno żyjących – 5 000,00 zł.

Wyżej wymienione środki zostaną sfinansowane z działu 900, rozdziału 90095, §4300 oraz dzia-łu 900, rozdziadzia-łu 90095 i §4210”.

27 W gminie Mysłowice program przewiduje comiesięczne sprawozdania składane przez schroni-sko zawierające przede wszystkim szczegółowe rozliczenie z dotacji, choć brak jest wskazania, czy sprawozdania będą gdzieś publikowane – zob. program Mysłowic.

Warto byłoby także rozważyć rozwiązanie (mogące wzmóc zaufanie obywatela do administracji) w postaci dołączenia do programu raportu ze sposobu wydat-kowania pieniędzy w ubiegłym roku, który mógłby przyjąć formę załącznika do uchwały, tak by był jak najłatwiej dostępny dla zainteresowanych.

3.1.7. Wprowadzenie obowiązku chipowania zwierząt

Chipowanie²⁸, zaraz po zabiegach kastracji i sterylizacji, jest najważniejszą metodą walki z bezdomnością zwierząt. Po odnalezieniu zwierzęcia z wszcze-pionym chipem można łatwo odszukać właściciela i oddać mu zwierzę pod opie-kę bez konieczności umieszczania go w schronisku. Warto określić w progra-mie liczbę bezpłatnych chipów²⁹ oraz miejsce i czas ich wszczepiania. Korzystne byłoby także organizowanie akcji społecznych propagujących przeprowadzenie tego zabiegu u wszystkich naszych pupili. Zmniejsza to nakłady finansowe oraz czasowe związane z poszukiwaniem zwierząt w okolicznych schroniskach bądź poprzez strony internetowe.

Pośród badanych programów na wysoką ocenę w tym zakresie zasługuje program Jaworzna. Wskazano w nim, że miasto realizuje plan dobrowolnego i nieodpłatnego dla właściciela elektronicznego znakowania zwierząt w ramach umowy z lecznicą. Skorzystanie z tej usługi wymaga od właścicieli wypełnie-nia stosownego formularza, wyrażewypełnie-nia zgody na przetwarzanie danych osobo-wych oraz – w przypadku psów – posiadania aktualnego dowodu szczepienia przeciwko wściekliźnie. Informacje o oznakowanych zwierzętach mają być na bieżąco wprowadzane przez lecznicę dla zwierząt do międzynarodowej bazy da-nych umożliwiającej identyfikację zwierząt i właścicieli. Dodatkowo poinformo-wano, że dane z mikroprocesora (chipa) można odczytać w schronisku, lecznicy dla zwierząt oraz w placówkach Straży Miejskiej i Policji³⁰.

Niektóre gminy, jak na przykład Mysłowice, decydują jednak o prowadze-niu elektronicznego znakowania tylko w stosunku do zwierząt trafiających do schroniska³¹. Rozwiązanie to, zwłaszcza w przypadku mniej zasobnych gmin, należy jednak i tak ocenić bardzo pozytywnie, zważywszy na fakt, że postanowie-nia dotyczące znakowapostanowie-nia zostały przez ustawodawcę uznane za fakultatywne.

28 Przykładowo program jaworznicki uwzględnia finansowanie przez miasto dobrowolnego, bez-płatnego znakowania zwierząt, co u.o.z. przewiduje jako uregulowanie fakultatywne, zob. program Jaworzna. Także program Bytomia zakłada „nieodpłatne, dobrowolne wszczepianie chipów, do wy-czerpania przewidzianych na ten cel środków”.

29 Niezwykle precyzyjny jest tu program Rudy Śląskiej: „w roku 2014 planuje się zaczipować oko-ło 2646 psów oraz w razie potrzeby zakupić dodatkowo okooko-ło 2000 szt. mikroprocesorów”.

30 Zob. program Jaworzna.

31 Zob. program Mysłowic.

3.1.8. Regulacja zakresu i formy realizacji opieki nad kotami wolno żyjącymi

W programach walki z bezdomnością powinna zostać uregulowana także sy-tuacja kotów wolno żyjących. Należałoby zatem precyzyjnie określić podmioty odpowiedzialne za dokarmianie kotów, ewentualnie wskazać także na możli-wość zgłoszenia się osób prywatnych (powszechnie nazywanych „karmicielami”

bądź „społecznymi opiekunami”) do pomocy w realizacji tego zadania. Istotne jest także określenie, czy gmina będzie finansowała zakup karmy.

Dla przykładu, w Jastrzębiu-Zdroju sprawowanie opieki nad kotami wolno żyjącymi, w tym ich dokarmianie, realizować ma Jastrzębski Zakład Komunal-ny przez spisywanie umów ze społeczKomunal-nymi opiekunami i podejmowanie działań zmierzających do ustalenia miejsc, w którym mogą przebywać koty wolno ży-jące, a także współdziałanie z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się ochroną zwierząt. Umowy ze społecznymi opiekunami mają zaś obejmować m.in.

zakup i wydawanie karmy oraz wydawanie skierowań na leczenie kotów i ich kastrację lub sterylizację. Ciekawe są również postanowienia programu kato-wickiego: wydanie karmy uzależniono w nim od wypełnienia karty karmiciela, a ponadto wskazano, że w uzasadnionych przypadkach na wniosek karmiciela karma może zostać przetransportowana pod wskazany adres³².

W każdym programie powinno się wyszczególnić liczbę możliwych do prze-prowadzenia zabiegów kastracji lub sterylizacji kotów wolno żyjących. Trzeba także postanowić, co ma się stać ze zwierzęciem po zabiegu. Kot musi pozostać pod opieką weterynaryjną przez niezbędny dla niego okres rekonwalescencji, a następnie należy wypuścić go w miejscu, z którego uprzednio został zabrany.

Powinno się również zagwarantować możliwość skontrolowania, czy zabiegi rze-czywiście zostały przeprowadzone. Podstawą wypłacenia środków może być tyl-ko odpowiednia dokumentacja medyczna.

Kompleksowe ujęcie tego zagadnienia można odnaleźć przykładowo w pro-gramie obowiązującym na terenie Rudy Śląskiej: „W ramach opieki na wolno ży-jącymi kotami przewidywane jest wykonanie do 120 zabiegów sterylizacji kotek oraz do 30 zabiegów kastracji kocurów. Koty będą wyłapane przez osoby, które dokarmiają zwierzęta, lub przez pracowników realizatora programu. Wyłapane koty będą dostarczane do punktu weterynaryjnego, gdzie poddane będą zabiegom sterylizacji bądź kastracji. Po wykonanych zabiegach zwierzęta będą przebywać w schronisku przez okres niezbędny do ich rehabilitacji, a po tym okresie będą wypuszczane w miejscach, z których zostały zabrane. Ponadto będzie sporządzo-ny wykaz miejsc, z których zabrano wolno żyjące koty oraz zbiorczy wykaz wyko-nanych usług: sterylizacji i kastracji z podaniem ilości i terminów wykowyko-nanych zabiegów, podpisany przez lekarza weterynarii przeprowadzającego zabiegi”³³.

32 Zob. program Katowic.

33 Program Rudy Śląskiej.

3.2. Złe praktyki

Poniżej przedstawione zostaną przykłady tzw. złych praktyk. Powtarzające się błędy polegają przede wszystkim na niewywiązywaniu się z obowiązku na-łożonego na radę gminy przez u.o.z. i pomijaniu w programie obligatoryjnych postanowień.

3.2.1. Brak wskazania miejsca, do którego trafi odłowione zwierzę Niektóre z programów nie wskazywały gospodarstwa rolnego w celu zapew-nienia miejsca dla zwierząt gospodarskich, co jest obowiązkowym elementem tych aktów zgodnie z brzmieniem art. 11a ust. 2 pkt 7 u.o.z. W części z progra-mów brakowało również wskazania schroniska dla zwierząt, w którym bezdom-ne zwierzęta mają być umieszczabezdom-ne. Jak stwierdzono w jednym z rozstrzygnięć nadzorczych Wojewody Lubelskiego, obowiązku zapewnienia bezdomnym zwie-rzętom miejsca w schronisku dla zwierząt wskazanego w art. 11a ust. 2 pkt 1 nie wypełniła rada, która w swojej uchwale nie wskazała adresu konkretnego schroniska, do którego należy przewozić bezdomne zwierzęta³⁴.

3.2.2. Brak jasnych postanowień w stosunku do kotów wolno żyjących Choć pożądane byłoby umieszczanie definicji „kotów wolno żyjących” w

3.2.2. Brak jasnych postanowień w stosunku do kotów wolno żyjących Choć pożądane byłoby umieszczanie definicji „kotów wolno żyjących” w