w ustawie z dnia 20 maja 1971 roku – Kodeks wykroczeń
7) więcej niż dwiema wędkami jednocześnie, a w wypadku ryb łososiowatych i lipieni – więcej niż jedną wędką;
8) wędką:
a) w odległości mniejszej niż 50 m od rozstawionych w wodzie narzędzi po-łowowych uprawnionego do rybactwa oraz oznakowanych przez upraw-nionego do rybactwa krześlisk,
b) w odległości mniejszej niż 75 m od znaku oznaczającego dokonywanie pod-wodnego połowu ryb kuszą,
c) przez podnoszenie i opuszczanie przynęty w sposób ciągły, z wyjątkiem łowienia ryb pod lodem,
d) wytwarzającą w wodzie pole elektryczne;
9) kuszą:
a) ryb łososiowatych i węgorzy, b) na szlaku żeglownym,
c) od dnia 15 października do dnia 15 maja,
d) przy użyciu specjalnych aparatów do oddychania w wodzie,
50 Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 652), dalej: u.r.ś.
e) w odległości mniejszej niż 75 m od innych osób oraz ustawionych w wo-dzie narzędzi połowowych.
Kolejne wyłączenia zastosowania art. 165 k.w. zawiera u.o.p. Jeżeli spraw-ca w sposób złośliwy płoszy albo ściga, chwyta, rani lub zabija dziko żyją-ce zwierzę nieobjęte ochroną gatunkową, ale znajdujążyją-ce się w lasach chronio-nych, wówczas zostanie pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie art. 127 pkt 1 u.o.p. Wykaz zwierząt objętych ochroną zawiera rozporządzenie Mini-stra Środowiska z dnia 6 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunko-wej zwierząt51.
Natomiast zarówno zranienie, jak i zabicie zwierzęcia dziko żyjącego nie wyczerpuje ustawowych znamion wykroczenia z art. 124 k.w. ani przestęp-stwa z art. 288 k.k. (zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy). Bez wątpienia zabi-cie zwierzęcia odpowiada pojęciu zniszczenia go, zaś zranienie – uszkodzenia, jednakże przedmiotem czynności wykonawczej czynów stypizowanych w obu wskazanych przepisach może być tylko cudza rzecz. Wskazać należy, iż zwie-rzęta żyjące w stanie wolnym nie stanowią niczyjej własności. Z kolei zwierzę-ta łowne w szwierzę-tanie wolnym szwierzę-tanowią własność Skarbu Państwa, o czym prze-sądza przepis art. 2 pr.łow., a zatem względem sprawcy są one cudze. Zgodnie z art. 1 u.o.z. w sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem powyższe okoliczności nie powodują, że sprawca, który zabije lub zra-ni zwierzę w stazra-nie wolnym, wypełzra-ni znamiona wykroczezra-nia lub przestępstwa zniszczenia lub uszkodzenia cudzej rzeczy. Zdaniem Marka Kulika „stosowanie przepisów o rzeczach do zwierząt jest bowiem uzależnione od tego, czy konkret-ne zwierzę spełnia wymogi stawiakonkret-ne w prawie cywilnym wobec rzeczy. Zwie-rzę dziko żyjące większość wymogów tych spełnia, jednak nie wszystkie. Stano-wi ono materialną część przyrody, jednak nie jest należycie wyodrębnione i nie podlega władzy człowieka. Okoliczność ta przesądza, że nie można do zwierzę-cia w stanie wolnym stosować przepisów o rzeczy, a zatem zabicie lub zranie-nie zwierzęcia zranie-nie wyczerpuje ustawowych znamion art. 124 k.w. ani art. 288 k.k., lecz ustawowe znamiona art. 165 k.w., ewentualnie któregoś z przepisów typizujących przestępstwo kłusownictwa”52.
Możliwy jest natomiast – w przypadku schwytania zwierzęcia łownego – zbieg przepisu art. 165 k.w. z art. 124 k.w. lub art. 288 k.k. Schwytane zwie-rzę staje się należycie wyodrębnione z przyrody. W konsekwencji możliwe jest już odpowiednie stosowanie do niego przepisów dotyczących rzeczy. Jednakże w przypadku, gdy dojdzie do schwytania zwierzęcia poza czynnościami związa-nymi z polowaniem, wówczas pozostaje ono własnością Skarbu Państwa. Zabi-cie takiego zwierzęcia stanowi albo wykroczenie z art. 124 k.w., które pozostaje z wykroczeniem z art. 165 k.w. w zbiegu rzeczywistym właściwym,
51 M. ZBROJEWSKA. W: Kodeks wykroczeń…, s. 714.
52 M. KULIK. W: Kodeks wykroczeń…, s. 579–580.
nym na gruncie art. 9 § 1 k.w., albo przestępstwo z art. 288 k.k. Jak podkreś-la się w doktrynie, „w tym ostatnim wypadku powstaje jednoczynowy (idealny) zbieg przestępstwa z wykroczeniem, rozstrzygany na gruncie art. 10 k.w.”53.
Za przedmiotowe wykroczenie przewidziana jest sankcja w postaci kary grzywny od 20 do 5000 zł albo nagany.
7. Podsumowanie
Przedmiotem niniejszego opracowania było wyselekcjonowanie przepisów zawartych w Kodeksie wykroczeń, które w sposób bezpośredni lub pośredni odnoszą się do zwierząt i ich ochrony. Po przeprowadzaniu tej analizy można wskazać, iż regulacja wykroczeń skierowanych przeciwko zwierzętom jest ubo-ga. Ustawodawca nie tylko nie reguluje tej problematyki w sposób obszerny, ale w większości przypadków ochrona zwierząt stanowi tylko uboczny przed-miot jego zainteresowania. Można to zauważyć na przykładzie regulacji zawar-tej w art. 77 k.w. Ustawodawca w sposób wyraźny chroni tu bezpieczeństwo lu-dzi i mienia w przypadku niezachowania należytych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, natomiast ochrona innych zwierząt w takiej sytuacji od-grywa rolę drugorzędną. Analogiczne rozwiązanie zostało przyjęte w art. 78 k.w.
Umiejscowienie tego przepisu w rozdziale X k.w., czyli wśród wykroczeń skie-rowanych przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia, świadczy o tym, iż intencją ustawodawcy była w tym przypadku również ochrona ludzi i mienia, a nie bez-pieczeństwo zwierząt. Kolejne omówione wykroczenie zawarto w art. 109 § 2 k.w. Dobrem chronionym w tej regulacji także nie jest zwierzę, a zdrowie pu-bliczne.
Spośród komentowanych przez nas przepisów zaledwie art. 164 i 165 k.w.
bezpośrednio odnoszą się do zwierząt. W pierwszym z nich podstawowym przed-miotem ochrony są niezakłócone przez działalność człowieka warunki życia róż-nych zwierząt leśróż-nych i polróż-nych, natomiast w drugim przedmiotem ochrony są życie oraz niezakłócone warunki bytowania tzw. mieszkańców lasu, czyli zwie-rząt leśnych.
Na podstawie powyższego zestawienia można stwierdzić, iż ustawodawca w k.w. nie pochylił się w sposób wyczerpujący nad problemem ochrony zwierząt.
Nie budzi wątpliwości fakt, iż tak niewielka regulacja nie zapewnia im w wy-starczający sposób bezpieczeństwa.
Należy jednak pamiętać o tych, choćby drugoplanowych, przedmiotach ochro-ny zawartych w komentowaochro-nych przepisach. Mimo iż ich zasięg jest istotnie ograniczony, to jednak spełniają one funkcje ochronne. Bezsporne jest, że ma
53 Ibidem, s. 580.
to na celu polepszanie warunków bytowych zwierząt, jednakże to właściwe chowanie człowieka determinuje skuteczność ochrony zwierząt. Jeśli zatem za-chowanie to będzie zgodne z prawem, bez znaczenia pozostanie fakt, czy głów-ną, czy poboczną intencją ustawodawcy była ochrona zwierząt. Najistotniejsze będzie, że zamysł ten spełnił odpowiednią funkcję.