Duch w ofierze Baranka – Dominum et Vivificantem

Podstawowe działanie Ducha Świętego – co ukazane jest w całej encyklice Dominum et

Vivificantem – polega na przekonaniu o grzechu. Kolejny wymiar tego działania Ducha zakłada manifestowanie przed światem ofiary Baranka Bożego, którego posłuszeństwo zadośćuczyniło za nieposłuszeństwo człowieka658. W Jezusie upadła ludzkość po raz kolejny została doskonale poddana pod posłuszeństwo Bogu i tak stała się zjednoczona z Nim659. Wchodząc w jedność z Ojcem poprzez takie posłuszeństwo aż do śmierci (por. Flp 2, 8), Jezus pozostał pełen współczucia

657 Por. John of the Cross, The Living Flame of Love, s. 650nn, w: John of the Cross, The Collected Works. 658 DeV 39.

dla grzeszników, ofiarując grzesznikom nowe człowieczeństwo w swoim własnym ciele wypełnionym Duchem660. Zbawienie polega na to, że Jezus okazał hesed Ojca w własnym

rahamim, we własnym ciele, aż do śmierci na Krzyżu. Innymi słowy, wierność Jezusa Ojcu staje się miłosierdziem dla grzeszników: poprzez Jego wierność, ludzkość ma możliwość nowego przymierza z Bogiem661.

Jak wspomniano powyżej, tylko w świetle cierpień Chrystusa objawia się pełna rzeczywistość grzechu662. Krew Chrystusa stanowi symbol zarówno cierpienia Chrystusa, jak i miłości Ducha Świętego, który objawia i usuwa grzech człowieka (por. Hbr 9, 13). Jego Krew przenosi zbawienie człowiekowi, ponieważ został nasycony Duchem Świętym. W wyraźny sposób Duch Święty jest obecny przy wejściu Jezusa na świat i odejściu z niego (por. Łk 1, 34; J 19, 30)663. Jezus żył całe życie pod wpływem impulsu Ducha Świętego664 i tak przeszedł swoją mękę pod wpływem Ducha, tak że ten sam Duch Święty – jako wieczna, zbawcza miłość Ojca – wypływa z Jego ran665. Nacisk kładzie się często na Jezusa, który jest zarówno kapłanem, jak i ofiarą na Kalwarii666. Niemniej jednak Jezus nie był sam w swojej ofierze Ojcu; oddał się Ojcu całkowicie w ogniu Ducha Świętego (por. Hbr 9, 13).

Przez krzyż Jezus – w zastępstwie całej ludzkości – „nawrócił się” do tej pierwotnej miłości, która została odrzucona przez Adama przez grzech. Ojciec napełnia Syna Duchem Świętym w Misterium Paschalnym, a przez to Jezus sam – w swoim człowieczeństwie – może wylewać tego Ducha na całe stworzenie. Ta miłość – hipostazowana w Duchu – stanowi podstawę nowej ludzkości w człowieczeństwie Jezusa. Modlitwa Jezusa podczas Jego męki „umożliwiła Duchowi Świętemu, który już przeniknął najgłębsze pokłady Jego człowieczeństwa, przekształcić to człowieczeństwo w doskonałą ofiarę poprzez akt swojej śmierci jako ofiary miłości na

660 Por. J. Lekan, Jezus Chrystus pośrednik zbawienia w hiszpańskiej teologii posoborowej, Lublin 2010, s. 366-373.

661 Por. M. Gorman, Cruciformity, s. 72-73. 662 Por. KKK 385-389

663 Jezus: poczęty przez Ducha (Łk 1, 35); ochrzczony w Duchu (J 1, 33; Mt 3, 17); poprowadzony przez Ducha na pustynię (Mt 4, 1); Duch towrzyszy Mu w życiu ludzkim (Łk 4, 14); cuda w mocy Ducha (Mt 12, 28; Łk 11, 20); ofiara z siebie w Duchu (Hbr 9, 13), dzięki Duchowi, wie, że nie jest sam (J 16, 23).

664 Por. R. Cantalamessa, The Gaze of Mercy, s. 165-166: „St. Basil writes that the Holy Spirit was ‘inseparably present’ with Jesus so that his ‘every operation was wrought with the co-operation of the Spirit’”. Por. St. Basil, On the Holy Spirit, XVI, 39, w: Letters and Select Works, t. 8, Nicene and Post-Nicene Fathers, Grand Rapids 1996, s. 25; PG 32, s. 140.

665 Por. W. Treppa, Fotografia z Manoppello. Twarz Zmartwychwstałęgo Mesjasza, Włocławek, 2009, s. 238-240. Za: W. Treppa, Tajemnica Widzialności Boga, s. 117-118. Por. DeV. 24.

666 Por. Prefacja o Najświętszej Eucharystii: „On sam jako prawdziwy i wieczny Kapłan, ustanawiając obrzęd wiekuistej Ofiary, pierwszy się Tobie oddał w zbawczej Ofierze”.

Krzyżu”667. Duch Święty przekształcił osobę oraz ofiarę Chrystusa. Obiektywnie Jego śmierć była skutkiem brutalnych tortur, ale Duch Święty przemienił te cierpienie przez swoje zbawcze działanie. Człowieczeństwo zostało przekształcone, by stać się narzędziem do wylewania Ducha na całą ludzkość: „Duch Święty działał w szczególny sposób w tym absolutnym oddaniu Syna Człowieczego, aby przemienić to cierpienie w odkupieńczą miłość”668.

W Starym Testamencie ogień, który używany był do ofiarowania całopalenia, przychodził z nieba (por. Kpł 9, 24; 1 Krl 18, 38; 2 Krn 7, 1). Fizyczny ogień Starego Testamentu jest obecny na Krzyżu w Duchu Świętym, który jest symbolizowany jako duchowy ogień pochłaniającej miłości669. Pochodzący od Ojca Duch Święty „kieruje ku Ojcu ofiarę Syna, przynosząc ją do boskiej rzeczywistości trynitarnej komunii”670. Oznacza to, że Duch Święty zstępuje od Ojca, aby pochłonąć ofiarę Chrystusa i spowodować, że Jego ofiara wzniesie się z powrotem do Ojca. W taki sposób pierwszeństwo Ojca w odkupieniu zostaje zachowane, zaś bez Ducha Świętego błędnie rozumie się odkupienie. Niestety w historii teologii rozpowszechniły się idee mówiące, że Syn podjął swoją mękę aby zadośćuczynić zagniewanemu Ojcu. Ale nie chodzi o zagniewanego Ojca, albowiem sam Ojciec wysłał Syna, aby zbawić ludzkość, by odkupić ją oraz pojednać ze sobą (por. J 3, 16; 2 Kor 5, 19)671. Duch Święty pochłania ofiarę ogniem miłości, który jednoczy Syna z Ojcem i w immanentnej, i ekonomicznej komunii trynitarnej.

W śmierci Chrystusa Duch Objawia, że Ojciec stale kocha, nie potrzebuje uśmierzenia gniewu; chociaż Ojciec nie chroni Syna od śmierci, to jednak daje dowód, że panuje nad śmiercią; Duch sprawił, że ofiara Jezusa nie jest ukierunkowana na Boga, aby go zmienić, ale na człowieka, aby zburzyć w nim mur wrogości; Ojciec w imieniu Syna posyła Ducha, do ludzkich serce, aby przekonywał o tym miłosierdziu.

Przez przemianę dokonaną w Jego człowieczeństwie przez Ducha w Męce, Zmartwychwstały Chrystus może zesłać Ducha od Ojca (por. J 15, 26). W dniu Wielkanocy tchnie na Apostołów, dając im moc Ducha dla przebaczenia grzechów, jak przepowiedział Chrzciciel (por. J 20, 22n; Mt 3, 11). Tymi słowami przebaczenia Duch objawia się i staje się obecny jako Miłość działająca w głębi tajemnicy paschalnej. Taka Miłość jest „źródłem zbawczej mocy Krzyża

667 DeV 40. 668 Tamże. 669 Por. KKK 697. 670 DeV 41.

Chrystusa, a także darem nowego i wiecznego życia”672. Zbawcza moc krzyża nie leży bowiem w bólu lub cierpieniu, ale raczej w miłości, w której Chrystus znosił cierpienie dla grzesznego człowieka673. Miłość stanowi rdzeń i sedno odkupienia oraz Krzyża: tylko Duch Święty, jako Osoba-Miłość, może przemieniać zło i cierpienie od wewnątrz (w ciele Chrystusa) w dobro (por. Rz 12, 21). W Sercu Chrystusa Duch Święty definitywnie zwyciężył Szatana i grzech przez miłość, wyrażoną jako dar z siebie Ojcu dla zbawienia grzeszników (por. Rz 5, 8); wylany z serca Chrystusa, ten sam Duch pozwala każdej osobie pokonać Szatana i grzech w swoim życiu, przekształcać zło w dobro (por. Rz 4, 25; 1 Kor 1, 30).

Duch, który był obecny i aktywny podczas poczęcia Jezusa, życia ukrytego i publicznego, jest również obecny w Jego śmierci. Duch Święty przemienił ofiarę Chrystusa, obiektywnie śmierć pełną brutalnych tortur, w zbawienny akt, w którym Jego człowieczeństwo zostało przekształcone, aby stać się narzędziem do wylania Ducha na ludzkość.