Mobilne muzea dla dzieci i młodzieży - Edukacja muzealna

Pierwsze niemieckie muzea dla dzieci i młodzieży utworzono z inspira-cji amerykańskimi muzeami dla dzieci i młodzieży. Było to najczęściej re-zultatem wycieczki do Stanów Zjednoczonych ich inicjatorów¹⁹⁷. W latach siedemdziesiątych muzea dla dzieci były sporadycznie instalowane w mu-zeach tradycyjnych i opierały się na założeniu rozszerzenia aspektu wysta-wienniczego muzeów i większego liczenia się z potrzebami dziecięcych oraz młodzieżowych grup zwiedzających. Początkowo planowane na wielką skalę działania muzeów dla dzieci i młodzieży wśród tradycyjnych muzeów niemieckich były w rzeczywistości obciążone licznymi trudnościami

dotyczą-196 W. Zacharias, op.cit., s. 364. Por. N. Rau, Kindermuseum. Ein Einblick, ein Ausblick, Basel 1997, s. 46.

197 Por. G. König, Kinder und Jugendmuseen. Genese und Entwicklung einer Museumsgat-tung. Impulse für Besucherorientierte Museumskonzepte, Opladen 2002, s. 98.

97 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji

cymi przestrzennego, fi nansowego i personalnego zaplecza. W połowie lat osiemdziesiątych zrodził się nowy trend wykorzystywania autobusów jako ruchomych muzeów dla dzieci i młodzieży. Mobilność tych autobusów – muzeów wpłynęła na przekształcenie celów rozumienia kultury, mianowicie:

umożliwiano udział wszystkich grup społecznych w praktyce kulturalnej i wspomagano nowe kulturalne formy wyrazu, które wydawały się łatwiejsze do transponowania¹⁹⁸.

Z początkiem lat osiemdziesiątych możliwe stały się mobilne projekty typu muzeum w autobusie, które wędrowało po dzielnicach, trafi ając do śro-dowisk, w których nie istniały żadne muzea. W ten sposób dzieci miały moż-liwość nawiązania kontaktu z instytucją kultury, co wcześniej zdarzało się niezwykle rzadko lub wcale. Mobilne muzea oferowały dzieciom i młodzieży możliwość zapoznania się z historią swojego miasta lub uzyskania odpowie-dzi na pytanie: „Czym w rzeczywistości zajmuje się muzeum?”. Tego typu ini-cjatywy pojawiły się w wielu europejskich miastach. W Holandii nazywano je Kunstkareern, we Francji – museobus i podobnie w Niemczech – Museums-bus lub Museomobil. Znane były takie projekty na przykład we Freiburgu, Monachium, Unnie, Berlinie czy też w Wiedniu¹⁹⁹. Idea autobusów – muze-um nie zrodziła się w latach osiemdziesiątych. Pierwsze znane mobilne mu-zeum (art mobiles) dla dzieci było częścią Children’s Museum w Waszyng-tonie. Trailer Coach Museum miało pierwotnie zostać zaprezentowane jako oryginalna idea muzealnictwa na pierwszej międzynarodowej konferencji ICOM w Paryżu w roku 1946. Niestety, do tej prezentacji nie doszło, ponie-waż mobilne muzeum dla dzieci kilka miesięcy przed konferencją zostało zniszczone przez pożar²⁰⁰. Mobilne muzea dla dzieci i młodzieży istnieją do dziś na całym świecie w różnych wariantach: jedne widzą mobilną formę jako tymczasowy projekt stacjonarnego muzeum dla dzieci, inne oceniają wprost mobilność pewnych instytucji i związane z tym możliwości decentralizacji pracy jako dużą korzyść, rezygnując całkowicie z instytucjonalizacji stacjo-narnych muzeów dla dzieci. Działają również muzea stacjonarne, które wy-korzystują dodatkowo muzea mobilne jako formę dotarcia do szerszego gro-na odbiorców, szczególnie w dzielnicach społecznie trudnych, wykluczonych (np. z dużym bezrobociem).

198 B. Eppensteiner, Die Initiative für Kulturpädagogik. Dezentrale Aktionen, Mobilität und Arbeit im öff entllichen Raum [w:] Kult und Kultur des Ausstellens. Beiträge zur Praxis, Th eorie und Didaktik des Museums, red. S. Erber-Groiss, H. Heinisch, Wien 1992, s. 167–177.

199 H. Nieweth, Museumbus mit „Geschichte zum Anfassen” oder wie eine alt – ehrwürdige Institution mobil wird und Kinder über seine Schwellen lockt, Unna 1985, s. 2. Por. H. Liebich, Mobile dezentrale Museumanimation – Museumsbus [w:] Vom Umgang mit Dingen. Auf dem Weg zum Kinder- und Jugendmuseum. Ein Reader zur Museumspädagogik heute, red. H. Lie-bich, W. Zacharias, München 1987, s. 107–115.

200 G. König, op.cit., s. 82.

Aktywność zakładania niezależnych muzeów dla dzieci i młodzieży poza tradycyjnymi muzeami była szczególnie silnie popierana od końca lat osiem-dziesiątych. Inaczej niż w latach siedemdziesiątych – pomysł, inicjatywa ta-kich instytucji nie wychodziły już od pracowników tradycyjnych muzeów.

Przeważnie były to osoby prywatne, z różnym wykształceniem, których mo-tywacja i zaangażowanie wynikały często z inspiracji amerykańskimi mode-lami²⁰¹.

Działalność muzeów dla dzieci i młodzieży jako niezależnych instytucji przedstawia się wszakże w praktyce jako jeszcze trudniejsze wyzwanie, niż urządzenie muzeów istniejących wewnątrz instytucji państwowych. Głów-nym powodem jest ilość zasobów fi nansowych. Osiągnięte w latach dzie-więćdziesiątych instytucjonalne wsparcie nowych instytucji kulturalnych jest w całych Niemczech znikome. Euforystycznie planowane muzea dla dzieci i młodzieży, jak np. powstałe w roku 1987 we Frankfurcie nad Menem muze-um dla dzieci Kaleidoskop e.V. lub berlińskie muzemuze-um dla dzieci i młodzie-ży Neues Universum (1988), pracowały czasowo, organizując duże wystawy w wynajmowanych pomieszczeniach²⁰². Obecnie docenia się rolę muzeów dla dzieci i młodzieży w Niemczech. Instytucja ta ma swój niekwestionowany status miejsca nieformalnej edukacji i spędzania czasu wolnego, jest ważnym centrum społecznej edukacji kulturalnej. Wspieranie i propagowanie zakła-dania tego typu instytucji jest pozytywnie opiniowane przez państwo niemie-ckie. Niemiecki rząd zajął w tej sprawie stanowisko, podejmując w 1994 roku w 200 projektach temat: „Koncepcja edukacji kulturalnej” (Konzeption kultu-relle Bildung). Współcześnie podkreśla się znaczącą rolę muzeów dla dzieci i młodzieży wśród innych instytucji kulturalnych oraz edukacyjnych. W tym celu przeznaczane są odpowiednie środki fi nansowe na badania, urzeczy-wistnianie i rozwój modelowych koncepcji muzeum dla dzieci i młodzieży²⁰³. W latach dziewięćdziesiątych uformowało się wśród niemieckojęzycznych pedagogów zaangażowane i silne lobby promujące działalność muzeów dla dzieci i młodzieży. Stale prowadzone są badania zarówno dotyczące teorii, jak i praktyki. Szczególnie w ostatnich latach pojawia się coraz więcej publikacji dotyczących tego tematu na łamach takich czasopism, jak np. „Grundschul-zeitschrift ” czy „Kulturpädagogischen Infodienst”, regularnie organizowane są konferencje i seminaria dotyczące problematyki tej instytucji.

201 M. Popp, Kindermuseen in den USA. Einrichtungen und Initiativen in Deutschland, Nürnberg 1993, s. 3.

202 G. König, op.cit., s. 84.

203 Freizeitgestaltung von Kindern in Familien; Kinder- , Jugend-, Umwelt- und Kulturarbeit [w:] Deutscher Bundestag. 13 Wahlperiode. Unterrichtung durch die Bundesregierung. Bericht über die Lebenssituation von Kindern und die Leistungen der Kinderhilfen in Deutschland- Zehnter Kinder – und Jugendbericht – mit der Stellungsnahme der Bundesregierung. Drucksache 13/11368, 25. 08. 1998, s. 9.

99 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji

3.5. Stowarzyszenia muzeów dla dzieci młodzieży

Dynamiczny rozwój muzeów dla dzieci i młodzieży w krajach niemieckoję-zycznych, a szczególnie w Niemczech, był możliwy dzięki wsparciu i deter-minacji środowiska edukatorów, pedagogów, polityków, którzy szczególnie aktywnie działali na rzecz muzeów dla dzieci i młodzieży. W roku 1993 pod auspicjami ówczesnej Prezydent Niemieckiego Bundestagu (Präsidentin des Deutschen Bundestag) Rity Süssmuth odbyło się Międzynarodowe Sympo-zjum Muzeów dla Dzieci w Berlinie pod hasłem: „Hands on! Kinder und Jugendmuseum, Kulturort mit Zukunft ”, w którym wzięło udział ponad 200 uczestników (sympozjum odbywało się w „Haus der Kulturen der Welt”). Na-leży zaznaczyć, że sympozjum dotowane było przez UNESCO oraz Minister-stwo Edukacji i Nauki (Bundesministerium für Bildung und Wissenschaft ).

Publikacja z tego sympozjum zawiera wygłoszone referaty²⁰⁴. W październi-ku 1994 ropaździerni-ku Bundesverband der Jugendpaździerni-kunstschulen und Kulturpädago-gischen Einrichtungen BJKE e.V., zorganizował I Europejskie Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży. To spotkanie odbyło się w pomieszczeniach pierwszego samodzielnego (niezależnego) prywatnego muzeum dla dzieci i młodzieży w Niemczech w „Kinderakademie” Fulda.

W maju 1996 roku zorganizowano w Holandii II Europejskie Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży. Organizatorami były muzea: HRT – Kinder-museum im TropenKinder-museum Amsterdam oraz HET – Reispalais im Volker-kundemuseum in Rotterdam. W październiku 1998 roku odbyło się w Liz-bonie III Międzynarodowe Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży:

Hands On! Is not enough… Mind On! (Dotknij! Nie wystarczy… Pomyśl!).

Kolejne Międzynarodowe Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży odby-ło się w listopadzie 2001 roku w Londynie. Sympozjum obradowaodby-ło na temat:

„Playing to Learn? Th e Educational Role of Children’s Museums”. (Nauka przez zabawę. Edukacyjna rola muzeów dla dzieci i młodzieży).W roku 2003 V Międzynarodowe Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży odbyło się w Rzymie. Spotkanie 150 przedstawicieli z Europy i spoza niej przebiegało pod hasłem: „Creativity and children’s museums” (Kreatywność i muzeum dla dzieci i młodzieży). W listopadzie 2005 roku na kolejnym VI Międzyna-rodowym Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży w Wiedniu podjęto temat: „Serving Diff erent Audiences” (Służyć różnorodnej publiczności)²⁰⁵.

Od początku lat dziewięćdziesiątych na łamach czasopisma pedagogicz-nego „Standbein – Spielbein” prezentowane są artykuły i inicjatywy

doty-204 N. Worm, Hands on! Kinder- und Jugendmuseum. Konzepte und Modelle im Internati-onalem Spektrum, Unna 1994.

205 Druk informacyjny Hands On! Europe oraz strony www. hands-on-europe.net [do-stęp: 16.03.2016].

czące działań pedagogicznych w tym typie muzeów²⁰⁶. Jesienią 1996 roku Bundesakademie für Kulturelle Weiterbildung in Wolfenbüttel zorganizo-wała dla 50 uczestników – przedstawicieli działów pedagogiki muzealnictwa oraz pracowników i założycieli muzeów dla dzieci i młodzieży – konferen-cję połączoną z warsztatami pod hasłem: „Kinderöff entlichkeit im Muse-um. Phantom der Praxis. Fachtagung und Erfahrungsaustausch zum Th ema Kindermuseum”²⁰⁷. W roku 1997 Akademia w Remscheid (Akademie für musische Bildung und Medienerziehung in Remscheid) zorganizowała se-minarium dokształcające dla nauczycieli na temat muzeów dla dzieci i mło-dzieży. Niemiecka Organizacja Dzieło Pomocy Dzieciom (Das Deutsche Kinderhilfswerk) zdecydowała się na zwiększenie dotacji o 20% na projekty prowadzone w muzeach dla dzieci i młodzieży. W roku 1998 z inicjatywy założycieli muzeów dla dzieci powstał Niemiecki Związek Muzeów dla Dzieci i Młodzieży (Bundesverband Deutscher Kinder- und Jugendmuseen) zrze-szający obecnie ponad 60 instytucji. BDKJM zajmuje się organizacją szkoleń, kursów dla zainteresowanych pedagogów, muzeologów i stanowi platformę wymiany informacji, wystaw, publikacji wśród zainteresowanych instytucji i osób prywatnych²⁰⁸.

Ciekawym projektem było muzeum dla dzieci w Essen „Carloseum”, w którym w latach 1996–1999 realizowano koncepcje pedagogiczne, mode-lowo ukazujące korzystanie z muzeów dla dzieci i młodzieży. Był to wkład w ścieżkę edukacji kulturowej i ekologicznej ze szczególnym otwarciem się na szkołę²⁰⁹. W historii europejskich muzeów dla dzieci ważnym wydarze-niem było, otwarcie w roku 1992 w Halifaxie (Anglia) muzeum dla dzieci i młodzieży EUREKA!²¹⁰.

Muzea dla dzieci i młodzieży trafi ają obecnie na realne zapotrzebowanie.

Proponując bogate w sytuacje edukacyjne (treści poznawcze) doświadczenia, skierowane nie tylko do dzieci, lecz także do ich rodziców. Współcześni

ro-206 „Standbein Spielbein”, Museumspädagogik aktuell, Dezember 1998, nr 52 (czasopismo pedagogiki muzealnictwa, dodatek w wymienionym numerze jest w całości poświęcony wy-stawom i specyfi ce muzeów dla dzieci i młodzieży).

207 Program Semminarium. Propozycje warsztatów i seminariów. Oferta na rok 1996, Bun-desakademie Wolfenbüttel.

208 W. Zacharias, Initiative und Innovation. Kinder- und Jugendmuseum [w:] Kulturelle und politische Partizipation von Kindern, red. H.J. Glinka, München 1999, s. 357.

209 Obecnie muzeum w swej pierwotnej formie nie istnieje, inicjatywa nie zyskała uzna-nia wśród mieszkańców, doświadczeuzna-nia muzeum zostały zintegrowane w projekcie muzeum dla dzieci i młodzieży „Atlantis” w Duisburgu (Kindermuseum Atlantis), które na trzy lata otwarto w 2004 r. (zamknięto ze względów fi nansowych). W 2013 r. otwarto ponownie muze-um dla dzieci pod nazwą „Explorado”, które rozwija swoją działalność do dzisiaj, reklamując się jako największe muzeum dla dzieci w Niemczech. Por. http://www.explorado-duisburg.de/

[dostęp: 16.03.2016].

210 Por. G. König, Kinder- und Jugendmuseen. Berliner Schrift en zur Museumskunde, Opla-den 2002, s. 11.

101 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji

dzice ogólnie posiadają wyższy standard edukacji niż dawniej, w szczegól-ności rodzice małych dzieci, a co za tym idzie – stawiają wyższe wymagania edukacyjne. Muzea dla dzieci i młodzieży są wartościowymi inwestycjami kultury. W porównaniu z innymi muzeami mają wysoki wskaźnik odwiedza-jących, a tym samym w większym stopniu możliwość fi nansowania swojej działalności przez bilety wstępu. Wzrastające zainteresowanie prawami dzie-cka, jego prawem do edukacji, a tym samym dostępności instytucji kultury dla wszystkich ludzi bez względu na wiek, wykształcenie, pochodzenie spo-łeczne czy zasobność majątkową, uzasadnia i wspiera rozwój tego typu insty-tucji. Jak wskazuje dotychczasowe doświadczenie, muzea te będą odwiedzane w większym stopniu przez dzieci i rodziny wszystkich grup społecznych róż-nego pochodzenia, niż muzea inróż-nego typu²¹¹.

Historie powstawania i rozwoju tego rodzaju instytucji są bardzo podob-ne i dają się scharakteryzować przez niżej opisapodob-ne cechy. Zakładanie euro-pejskich muzeów dla dzieci i młodzieży następuje w znacznym stopniu pod wpływem rozwoju i teorii takich muzeów w USA. Szczególne znaczenie po-siada Boston Children’s Museum. Do połowy lat osiemdziesiątych mieliśmy do czynienia z trendem zakładania muzeów dla dzieci i młodzieży wewnątrz tradycyjnych muzeów. Tak samo jak w kraju, który jest pierwowzorem mu-zeów dla dzieci, w USA, także w Europie inicjatorkami zakładania mumu-zeów dla dzieci były kobiety. Ich zdolności do społecznego zaangażowania się (wo-lontariatu) zawdzięcza w dużym stopniu model muzeum dla dzieci, który stał się współcześnie obowiązującym trendem. Pomimo ciężkiej sytuacji fi nanso-wej i lokalonanso-wej, trend ów nie zmienił się od początku lat siedemdziesiątych do dzisiaj. Odejście od zakładania muzeów dla dzieci i młodzieży, pomimo braków fi nansowych, nie jest przewidywane – przeciwnie, muzea dla dzieci i młodzieży czy koncepcja, która stanowi podstawę tych instytucji, a miano-wicie kształtowanie działalności muzeum traktującej jako priorytet udostęp-nienie zbiorów dla zwiedzających, w ostatnim czasie staje się coraz bardziej popularne, także wewnątrz tradycyjnych muzeów (np. Deutsches Museum w Monachium integruje poszczególne działy i dostosowuje ich prezentację do możliwości odbioru przez dzieci i młodzież)²¹².

Pomimo dużej popularności, jaką cieszą się muzea dla dzieci i młodzie-ży, wciąż brak szerszych opracowań i badań nad widzem w tego typu mu-zeum na rynku europejskim. Do nielicznych prac należy zaliczyć rozprawę Petera Kolba, który opisuje historię muzeów dla dzieci w USA od początku lat osiemdziesiatych, oraz Gabriele König, wicedyrektora muzeum dla dzie-ci i młodzieży Kinderakademie Fulda w Niemczech, opisującą socjologicz-ne/socjalne aspekty powstania oraz rozwoju muzeów dla dzieci i młodzieży

211 W. Zacharias, op.cit., s. 359.

212 G. König, op.cit.; por. http://www.deutsches-museum.de/ [dostęp 2.07.2016]

w Niemczech. Istotne znaczenie mają również publikacje i ekspertyzy Zacha-riasa – wybitnego pedagoga sztuki, muzealnictwa i lobbysty na rzecz rozwo-ju pozaszkolnych instytucji kulturalnych, współzałożyciela (awangardowej) alternatywnej instytucji pedagogicznej „KEKS” i późniejszej Pädagogische Aktion²¹³. Ożywienie w tej mierze zaobserwować można pod koniec pierw-szej dekady XXI wieku. Organizowane są konferencje branżowe, na których tematyka edukacji i wychowania w koncepcji Livelong Learning nabiera no-wego znaczenia.

Młodą jeszcze instytucję muzeum dla dzieci i młodzieży opisuje się naj-częściej w ujęciu historycznym, patrząc na jej genezę oraz założenia statu-towe. Jednak można już mówić o potencjale edukacyjnym i funkcji, jaką spełniają muzea dla dzieci i młodzieży w formalnej, nieformalnej, a także pozaformalnej (akcydentalnej) edukacji, tworząc synergię z innymi instytu-cjami edukacyjnymi. Na podstawie danych statystycznych i obserwacji moż-na prognozować miejsce i rolę w nowoczesnym systemie edukacji młodych pokoleń, żyjących w świecie szybkiego tempa zmian i przepływu informacji, w edukacji otwartej na środowisko nauki i kultury.

Pedagogika muzealnictwa w funkcji muzeów dla dzieci i młodzieży iden-tyfi kuje propozycje edukacji ogólnej, kulturalnej dla wszystkich, dla całej rodziny w wymiarze międzygeneracyjnym. Owe propozycje są dotowane i wspierane przez społeczeństwo oraz prywatnych sponsorów. Proponowana forma kształcenia nie odnosi się do tradycyjnie pojmowanej edukacji uczeń – nauczyciel, tak jak w szkole, czy do zakresu przekazania określonej wiedzy i przyswojenia jej, lecz nastawiona jest na partnerską współpracę podmio-tów uczących się, zaangażowanie w proces poznawczy i przyjemność płynącą z gromadzenia wiedzy oraz rozumienia zjawisk otaczającego świata. Wynika stąd istotnościowe uzasadnienie edukacyjnej roli muzeów dla dzieci i mło-dzieży²¹⁴.

3.6. Wystawa w muzeum dla dzieci i młodzieży – medium edukacji

Przez medium, jakim jest wystawa, wykorzystując metody i techniki stoso-wane w realizacji sztuk pięknych, muzea dla dzieci i młodzieży podejmują próby „całościowego”, wielobodźcowego i polisensorycznego oddziaływania

213 P. Kolb, Das Kindermuseum…

214 W. Zacharias, Wywiad przeprowadzony w Monachium przez autorkę z Wolfagangiem Zachariasem, współzałożycielem modelowej organizacji Pädagogische Aktion Spielkultur e.V., oraz Kinder und Jugendmuseum München (München Olimpiastadion, 3 maja 1998). Pełna treść wywiadu w posiadaniu autorki.

103 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji

na widza. Grupą docelową w tych muzeach są dzieci i młodzież. Z myślą o nich przygotowywane i konstruowane są wystawy, ich inscenizacja, wy-bór tematów, do nich skierowane są bezpośrednio zadania pobudzające do własnej aktywności. Dzieci nie tylko są widzami zwiedzającymi wystawę, ale również – w niektórych przypadkach – ją współtworzą, rozwijają, wnosząc bogactwo pomysłów i nowych doświadczeń. Muzea dla dzieci i młodzieży są miejscem nieustannej ewaluacji; powołane specjalnie dla dzieci – zmienia-ją się oraz dostosowuzmienia-ją do ich życzeń i zainteresowań. Gromadzone w nich obiekty są odzwierciedleniem zarówno dziecięcej kultury (tego, co dzieci zbierają, kolekcjonują, co pragnęłyby w muzeum zachować, zaprezentować), jak i otaczającego je świata. Wystawa jest w muzeum dla dzieci i młodzieży medium z różnymi propozycjami, gdzie każdy uczeń ma możliwość edukacji, chociaż nie jest ona fundowana w tradycyjnym rozumieniu, tak jak w szkole czy na tradycyjnym kursie²¹⁵.

Tematy wystaw w muzeach dla dzieci i młodzieży są związane z najbliż-szym otoczeniem dziecka, poruszają zagadnienia: abstrakcyjne, takie jak czas, miłość, śmierć; przyrodnicze: świat roślin i zwierząt; związane z bu-dową i życiem organizmu człowieka; zapraszają w podróż do świata innych kultur, wierzeń, tradycji; uczą historii, wskazując na rozwój kultur i cywili-zacji; tłumaczą zjawiska fi zyczne, takie jak dźwięk, dym, odbicie lustrzane;

uczą zachwycać się sztuką, prezentując jej wybitnych twórców, organizując spotkania z artystami, warsztaty plastyczne, teatralne, literackie. Tematyka wystaw nie zawsze zależy od posiadanych przez muzeum zbiorów, istnieją też takie muzea dla dzieci, które w ogóle nie posiadają zbiorów własnych, ale korzystają z depozytów.

W muzeach tego typu nie tylko merytoryczna część wystaw jest dostoso-wana do potrzeb i możliwość dzieci, ale również tak prozaiczne rzeczy, jak toalety, szatnia, bar, sklepik, które swoją architekturą, kolorystyką, wielkością i asortymentem spełniają wymagania publiczności.

Wyznacznikiem ofert w muzeum dla dzieci i młodzieży jest otwartość na publiczność. Muzeum jest przyjazne wszystkim grupom społecznym bez względu na przedwstępne kwalifi kacje, możliwości intelektualne czy ekono-miczne. Muzeum dla dzieci nie posiada ściśle określonego curriculum (pro-gramu nauczania) czy wytyczonych celów nauczania. Wystawy i programy przygotowywane są z uwzględnieniem zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży, z wykorzystaniem adekwatnych środków dydaktycznych, este-tycznych w budowaniu wystawy tematycznej. Zasadnicze elementy progra-mu w progra-muzeum dla dzieci i młodzieży są ujęte w normach, a także prawach, jakie mają dzieci i młodzież. Tematy wystaw są wysoko kwalifi kowane – są

215 Ibidem.

jakością pracy w muzeum dla dzieci²¹⁶. Muzeum dla dzieci i młodzieży jest wysoko pozycjonowaną formą pedagogiki muzealnictwa. Zawiera metody i formy, które szczególnie akcentuje pedagogika muzealnictwa. Na wystawie w muzeum dla dzieci i młodzieży dziecko, ucząc się, samo organizuje sobie czas i pole działań wykorzystując przygotowane materiały, obiekty propozy-cje (gry i zabawy), wybierając z nich to, co go w danym momencie najbardziej interesuje, na co ma ochotę, co szczególnie na niego oddziałuje.

Ważną rolę na wystawie w muzeum dla dzieci odgrywa pośredniczenie personalne. Zadaniem pedagogów muzealnictwa jest prowadzenie działal-ności edukacyjnej dla dzieci i młodzieży nie tylko w muzeum, lecz także poza jego murami. Są oni koordynatorami pracy pracowników naukowych muzeum, kustoszy przy komponowaniu ekspozycji, służąc fachową wiedzą z zakresu dydaktyki, pedagogiki oraz psychologii. Przygotowują dla zwiedza-jących karty pytań, rebusy, krzyżówki dotyczące bezpośrednio ekspozycji, pokazywanych w niej obiektów, prezentowanego tematu. Oni są także or-ganizatorami projektów, warsztatów dla klas szkolnych lub grup zorganizo-wanych. Prowadzą zajęcia wspólnie z nauczycielami w szkole i w muzeum.

Działalność pedagogów muzealnictwa oraz nowe trendy w eksponowaniu obiektów muzealnych zmierzają do tego, aby sprowokować aktywność od-biorcy, wyzwolić w nim postawę twórczą, spowodować działanie, umożliwić przeżycie oraz dać nowe doświadczenie²¹⁷ (il. 5).

Muzeum jest, bez wątpienia, ważnym pozaszkolnym miejscem edukacji.

Zdaniem Charmaine Liebertz, nie powinno być jednak traktowane tylko jako jednowymiarowy dostawca materiału uzupełniającego zajęcia szkolne²¹⁸. Jego naukowy i pedagogiczny potencjał może być rozwijany o wiele wszech-stronniej oraz różnorodniej, w odniesieniu do różnych grup docelowych, przez formułowane cele nauczania, stosowane media i metody. Zmiany, jakie zachodzą w ostatnich latach w uprzystępnianiu i udostępnianiu sztuki przez instytucję muzeum, mają na celu – między innymi – wprowadzić dzieci i młodzież w świat wartości estetycznych przez ich własne doświadczenia i poszukiwania. Mają poznawać rzeczywistość nie tylko intelektualnie, ale również w sposób intuicyjny, zmysłowy w wykorzystaniem myślenia dywer-gencyjnego.

Klaus Doderer uważa, że widz w „muzeum przyszłości” musi być wie-lokrotnie i nieustannie stymulowany do działania, nie tylko do oglądania eksponatów, lecz także aktywnego uczestnictwa w wystawie, wykonywania różnych czynności, które ułatwiłyby mu odnalezienie własnego dostępu

W dokumencie Edukacja muzealna - muzea dla dzieci i młodzieży (Stron 96-0)